DE LEIDSCHE LICHTWEEK
75*le Jaargang
DONDERDAG 18 OCTOBER 1934
No. 22876
DE ILLUMINATIE VAN ONS
GEBOUW.
STADSNIEUWS.
Sr]!p"r-rVi1 IX
IHirP
Het voornaamste Nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN
30 Cts. per regel voor advertentlën uit Leiden en plaatsen
waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle
andere advertentlën 35 Cts. per regel. Kleine advertentiën
uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts.
bij een maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgen6 postrecht. Voor eventueele opzending van
brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Adminutratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:)
Voor Lelden per 3 maanden f. 2 35; per week ffffii. f.0.
Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per wëek .0;
Franco per post f. 2.35 portokosten.
Dit nummer bestaat uit VIER blaoen
EERSTE BLAD.
1194 DEELNEMERS AAN DEN
RAAD WEDSTRIJD.
Wij vestigen er de aandacht op, dat
momenteel wel de gelegenheid gesloten is
om deel te nemen aan onzen foto- en raad-
wedstrijd, maar dat ons gebouw gedurende
de geheele Lichtweek, dus tot en met
Zaterdag a.s. des avonds tot half elf in
feestelijken lichttooi zal prijken.
Het aantal oplossingen voor de lampjes
prijsvraag bedroeg niet minder dan
Wij zullen den uitslag na afloop der Licht
week bekend maken.
DE DIRECTIE.
NAT. JONGEREN VERBOND.
Redevoeringen van prof. dr. B. D.
Eerdmans en mr. W. de Vries.
Op uitnoodiging van den studentenkring
der afdeeling Leiden van het Nationaal
Jongeren Verbond hebben gisteravond in
het klein-auditorlum der Universiteit prof.
dr. B. D. Eerdmans alhier en de algemeen
voorzitter, mr. W. de Vries respectievelijk
gesproken over „Nationaal en internatio
naal" en „Wezen en doel van het N. J. V."
Na een inleidend woord van den
wnd.-praeses. den heer G. F. Ornstein,
kreeg prof. Eerdmans het woord. Spr. wees
erop hoe er in 's werelds geschiedenis geen
tweede periode is aan te wijzen, waarin
het streven der menschheid zoo zeer ge
richt is op internationalisme als het tijd
vak, dat wij beleven. Het geestelijk leven
kent allerminst grenzen: wetenschap,
kunst en techniek zijn volkomen inter
nationaal en ook op economisch gebied
voelt een weldenkend mensch de huidige
hinderpalen als onnatuurlijk en in strijd
met de menschelijke beschaving. Theore
tisch is er geen hooger ideaal denkbaar
dan het communisme, waarin ieder indi
vidu zijn krachten wijdt aan een gemeen
schap welke de geheele menschheid
omvat en dus voor 100 pet. internationaal
is. Echter worden door dat systeem aan
het individu eigenschappen ontnomen,
welke wij als wezenlijk en menschelijk
hebben leeren kennen t. w. vrijheid van
denken en handelen.
Maar juist omdat het onmogelijk is de
persoonlijkheid in elk individu te onder
drukken, is het ook onmogelijk de mensch
heid onder te brengen in één organisato
risch verband Ook de sociaal-democratie
is een wereldsysteem, dat zich niet tot
enkele landen kan bepalen, maar alleen
bestaansrecht bezit, wanneer het de ge
heele wereldstructuur omvat. Want even
als het communisme ls ook de sociaal
democratie de toepassing van het
Marxisme in uiterste consequentie. Zoo
lang er verschil bestaat in menschelijke
opvatting en geestelijken aanleg tusschen
de volken onderling, zoo lang kan er geen
sprake zijn van internationale eenheid.
Die eenheid is echter wel te bereiken op
nationaal terrein. Wat de volkeren zijn
voor de gansche gemeenschap, is het
gezin voor den staat. Wanneer wij als volk
een krachtig en zelfbewust lid willen zijn
van de gemeenschap, die met energie wil
streven naar Internationalen vrede, dan
moeten wij allereerst innerlijk stevig ge
grondvest zijn. Spr. wees vervolgens op de
geografische positie van ons land, niet
alleen uit strategisch oogpunt, maar ook
in cultureel opzicht, welke in ons sterk
ontwikkeld vrijheidsbesef tot uiting komt.
Deze nationale karaktertrek vormt de
roem van ons verleden en is de oorzaak,
dat wij in het huidige geestelijke wereld
bestel een plaats van beteekenis innemen.
Ten onrechte, aldus spr., wordt door de
grootheid van het internationale ideaal, de
zaak van het nationalisme als klein be
schouwd en met eerstgenoemde gedachte
in strijd geacht. De jeugd van tegenwoor
dig wordt overstroomd met schoonklin
kende phrasen als daar is de voorstelling,
dat de humanistische maatschappij gaat
boven het bekrompen vaderland.
Zij moet zicih daardoor niet laten mis
leiden, maar er naar streven zich aan te
Sassen aan de werkelijkheid en zich bij
aar intrede in de volkerenwereld even
zeer wapenen tegen bedrog en teleurstel
ling als in het dagelijksche maatschap
pelijk leven.
Iedere waarachtige vooruitgang ls be
dachtzaam en een weinig conservatief.
Daarom prijst spr. ook het werk van het
N. J. V. om ook langs den weg van weten
schappelijke besprekingen en onderzoe
kingen de plaats van de Nederlandsche
jeugd tegenover deze problemen nader te
bepalen en te vergemakkelijken.
De algemeen voorzitter, de heer mr. W.
de Vries gaf vervolgens een uiteenzetting
van wezen en doei van het N. J. V., waarbij
hij tevens gelegenheid vond hulde te bren
gen aan de Nederlandsche regeering. welke
door te stemmen tegen de toelating tot den
Volkenbond van Sovjet-Rusland eindelijk
blijk gaf den weg van positieve politiek te
willen inslaan.
Spr. gaf vervolgens een overzicht van de
ontwikkeling der nationale gedachte,
welke aan de begrippen plicht, orde en
offer nieuwen inhoud hebben gegeven en
besprak daarna de beginselverklaring van
het N. J. V.. dat nóch liberaal, nóch fas
cistisch, nóch nationaal-socialistlsch van
opzet is, doch alle Nederlandsche jongeren,
ongeacht hun godsdienstige overtuiging,
wil vereenigen rondom de Troon van
Oranje en achter het wettig gezag, zooals
onze staatsinrichting dat kent.
Terloops critiseerde spr. de leuze „Indië
los van Holland" en andere défaitistische
phrasen, zooals de propaganda voor een
zijdige ontwapening enz., en het waan
denkbeeld. dat de hedendaagsche student
zich uitsluitend moet wijden aan zijn
leven als zoodanig en zich niets gelegen
moet laten liggen aan zijn sociale roeping.
De vele groote problemen van onzen tijd
aldus spr., dwingen den student partij te
kiezen. Spr. eindigde met den wensch, dat
velen zich in het Nationaal Jongeren
Verbond zullen willen voorbereiden voor
hun toekomstige taak.
Met een woord ran dank aan de spre
kers en een opwekking tot de aanwezigen
om als lid toe te treden, sloot de heer
Ornstein daarna de vergadering.
IN EEN LIFTKOKER GEVALLEN.
Hedenmorgen te omstreeks 9 uur wilde
de 18-jarige LJ. de H., werkzaam op de
eerste verdieping van de fabriek der
firma P. aan de Schelpenkade, gebruik
maken van de lift. Hij opende daartoe
de deur, welke toegang geeft tot de lift
koker en die alleen geopend kan worden,
wanneer de lift zich vlak achter de deur
opening bevindt. Door een defect aan het
mechanisme kon de deur echter wel
geopend worden, terwijl de lift zich op de
bovenste verdieping bevond. De H was
hierop niet bedacht, stapte naar binnen
en viel van een hoogte van 4"/« meter op
den vloer van de liftkoker. De Eerste
Hulpdienst vervoerde den jongeman, die
zijn rechterenkel gebroken had en boven
dien over pijn in den rug klaagde, naar het
Diaconessenhuis.
4 /T~rr~f
j 1 I
/Vil I i K
Ir iHnÜ I fep p
't i t
DRUKBEZOCHTE N.S.B.-VERGADERING.
Bovenstaande opname werd ons toegezonden door mej. Suus Bergers, de Laat de
Kanterstraat 38, alhier. Ook haar komt derhalve een premie van f. 2 50 toe.
Rede van ds. Van Duyl.
In de geheel gevulde Burchtzaal en den
foyer heeft de Leidsche N.S.B.-afdeeling
gisteravond een vergadering gehouden,
waarin als spreker optrad ds. G. van Duyl
uit Hilversum.
Een luidspreker-installatie maakte het
mogelijk de rede in beide zalen goed te
volgen.
Na een korte inleiding van den propa-
ganda-leider verkreeg ds. Van Duyl het
woord.
In ons land, trekt evenals in alle landen,
aldus spr., een vraag naar het Nationaal-
Socialisme, om staat en maatschappij op
andere wijze te ordenen en te ontdoen van
vreemde invloeden en aldus te komen tot
een naar eigen Inzicht en behoefte ge
ordende samenleving. De roepstem van het
Nationaal-Socialisme kwam ook tot Neder
land. Vervolgens zette spr, uiteen waarom
het Nationaal Socialisme komen moest en
gekomen is. wat het bevat en waarom het
voor de toekomst van volk en vaderland
noodig is.
Het nationale niet te verwarren met
het nationaal chauvinisme is het oogen-
blikkelijk op den voorgrond tredende en
daarom richt de beweging zich tot allen,
leden van één stam, inwoners van één
land, zonder dogma's. Omdat leven en wer
kelijkheid strijden met de theorie, zijn de
in den loop der tijden in de studeerkamer
opgeworpen theorieën op de rotsen der
practijk doodgeloopen en is het Nationaal-
Socialisme, dat van de eenvoudige werke
lijkheid, dat alles wat Nederlander is, bij
elkaar behoort om met elkaar en voor
elkaar het land uit het moeras te verhef
fen, getuigt in wezen niets nieuws, al zijn
de grondbeginselen in lang niet door de
massa van het volk gehoord.
Het geheel en zijn belangen staan in het
Nationaal-Socialisme voorop, zonder reke
ning te houden met de verlangens of be
langen van kleine groepen, in tegenstel
ling met de tot dusverre op den enkeling
ingestelde politiek, waaruit reeds 53 poli
tieke partijen geboren zijn. Het gebruik om
een Staat te doen besturen volgens de uit
spraak der politieke partijen is dan ook uit
den booze, de belangen van het geheel
moeten dan immers verwateren ten bate
van die verschillende groepen.
Thans telt ons land 14 In de Tweede
Kamer vertegenwoordigde partijen met
eigen beginselen, haar totale kracht be
staat uit 100 leden; geen der partijen kan
op de meerderheid van 51 zetels bogen. De
grootste partij, de R.-K. Staatspartij, telt
er 28; had zij de meerderheid, 49 van
ons land zou geterroriseerd worden en ge
regeerd volgens het R -K. principe. Zoo
gaat het met alle partijen; daarom is het
democratische staatsstelsel 't principe van
terreur, waarbij de minderheid verdrukt
zou worden en alleen het recht van tegen
stemmen zou bezitten. In de practijk is een
dergelijke meerderheid van een der par
tijen niet mogelijk. Alle stemmen worden
dus in het wilde weg uitgebracht, want ze
komen absoluut niet tot hun recht.
Streng doorgevoerd komt men tot de ont
dekking, dat ons land niet meer geregeerd
wordt; het Kabinet zou nooit een door een
der leden op grond van zijn partijprincipe
berustende maatregel goedkeuren en steu
nen. De vraag rijst dus: waarom worden de
partijen dan niet afgeschaft?
Het Nationaal-Socialisme wenscht daar
om een regeeringswijze zonder deze hin
derpalen, gericht op de groote belangen
der gemeenschap.
Het vraagstuk der werkloosheid is een
vraagstuk, dat geen enkele partij afzon
derlijk aangaat, maar de geheele natie,
want moreele en misschien ook financieeie
ten gronde richting van ons land kan er
het gevolg van zijn.
Spr. las vervolgens een pamflet voor,
uitgereikt door het N.V.V., waarin een zin
snede van den door 18 predikanten ge
schreven brief wordt aangehaald, zonder
echter te citeeren wat er in denzelfden
brief gezegd wordt over de N.S.B.; boven
dien zijn de 18 predikanten, zooals het
pamflet schrijft, niet uitsluitend in Am
sterdam woonachtig, maar in het geheele
land! Wie het werkloozenvraagstuk ziet
als een nationaal schandaal en als een
nationale veronachtzaamheid, zal ernstig
zoeken naar den weg om het probleem op
te lossen, op die wijze waarop het op te
lossen valt.
De Duitoche achteruitgang der werkloos
heid in denzelfden tijd dat deze in Ne
derland met meer dan 30 pCt. toenam,
leert dit duidelijk; doch dan moet men
zich stellen op het standpunt: eerst arbeid,
dan brood.
Thans wordt niet gevraagd: is deze of
gene geschikt, maar welke partij is aan
de beurt. Zoo gaat het in alle openbare
colleges van hoog tot laag. Uitgaande van
het nationale belang behoort het meeren-
deel der Kamer- en Gemeenteraadsleden
op hun posten niet thuis, boeren stemmen
over wijzigingen over het wetboek van
Strafrecht enz. De meest fantastische toe
standen kwamen voor en geschieden ook
thans nog en op een enkele uitzondering
na is geen hunner er krachtens speciale
verdienste gekomen.
Hoewel een derde der Nederlandsche be
volking tot den boerenstand behoort, werd
ons land eerst geregeerd door „heeren",
later ook door „socialisten" en „commu
nisten" en eerst druppelsgewijze is het
percentage „boeren"-vertegenwoordlgers
verhoogd. Het meerendeel der z.g. in het
belang der boerenbevolking genomen
maatregelen richt zich tegen den boeren
stand zelf en wreekt zich thans dubbel.
Aan de hand van enkele crisismaatrege
len zette spr. uiteen, waarom het de N.SB.
aan het hart gaat, dat runderen bij hon
derden worden afgeslacht, want deze
maatregel gaat gepaard met het boeren-
leed van leeg wordende stallen. Tegenover
de vermindering van het aantal broedma
chines in Barneveld staat de nauwelijks
bezwaarde invoer van eigeel en eiwit met
scheepsladingen uit China; tegenover de
beperking van den veestapel staat de in
voer van Deensch vleesch. In dezelfde week
dat in het Westland millioenen jonge sla
planten moesten worden uitgerukt, omdat
het buitenland ze niet meer afnam, hield
men daar biddagen voor het gewas en de
regeering vergat de honderdduizenden
werkloozen.
Door den corporatieven staatsvorm zul
len in een Nationaal-Socialistischen staat
dergelijke toestanden niet kunnen voor
komen. Zonder tekort te doen aan den
persoon van minister Slotemaker de Bruine
rijst de vraag of er aan het hoofd van
het Departement van Sociale Zaken niet
iemand moet staan, die van kindsbeen af
in het sociale leven heeft gestaan, groot
geworden door eigen kracht, maar niet
door vriendjes, enz.
Wat de partijen niet willen en kunnen
doen. zal in een Nationaal-Socialistischen
Staat geschieden: de groote warenhuizen
zullen verdwijnen ten bate van den mid
denstand, die thans klappen van boven en
onderen krijgt. Onder een grapje worden
thans in de Tweede Kamer de belangen
van het geheele volk behartigd, de be
langen van ruim 8 millioen menschen. In
den corporatieven staat zullen het slechts
terzake bevoegden zijn, staande onder
Oranje in de eerste plaats en den leider
niet een dictator, zooals men boosaardig
zegt met zijn ministers, zonder voor hun
werk een financieeie vergoeding te ont
vangen. Het mogen doen zal de belooning
zijn voor den nieuwen Nederlander onder
het Nationaal-Socialistisch bewind!
Het socialisme in den naam moet niet
verward worden met de opvatting van
thans voor dit woord, maar in de oude be
teekenis. Wie thans nog meent, dat arbeid
internationaal is. vergist zich schromelijk.
Het Nationaal-Socialisme bepaalt zich tot
het eigen land, alles omvattend, ook het
kapitaal dat thans van oceaan tot oceaan
den arbeider en den middenstand kluistert.
De arbeidgever in den toekomstigen staat
zal niet meer tegenover, maar naast den
arbeidnemer staan; naast elkaar als die
naren van de natie. Dat sommigen zich
tegoed doen door de ellende van velen, zal
niet meer geduld worden. Kapitaal en ar
beid zullen aan elkaar verbonden zijn op
onverbrekelijke wijze als een onderdeel van
het nationaal-socialistisch systeem.
Er is maar één plek op aarde waar men
op hulp kan rekenen en mag rekenen; dat
ls dezelfde plek, welks bestaan door de
Marxistische leiders werd ontkend, het
vaderland, waar in de toekomst de werk-
looze van thans een volwaardig bestaan
zal vinden.
Tenslotte besprak spr. de verhouding
tusschen het Nationaal-Socialisme en den
godsdienst. Slechts interesseert het de
N.S.B. of iemand een goed Nederlander is,
een goed en standvastig belijder van een
godsdienst, onverschillig welke. Hieruit
spruit voort dat het Nationaal-Socialisme
eerbied heeft voor de bezittingen der ker
ken, het Christelijk geloof en den Christe-
lijken eeredienst. Jaar in, jaar uit is het
atheïstisch vergaf rondgespoten, zonder
dat de Christelijke regeeringen in deze
periode iets hebben gedaan tegen deze be
smetting van ongeloof.
Het Nationaal-Socialisme is bezield met
groote eerbied voor het geloof en den
plicht. De Duitsche moeilijkheden die
naar velen zeggen kenmerkend zijn voor
het Nationaal Socialistisch ongeloof vin
den haar oosprong in de oude landsker-
ken, de thans in het Derde Rijk opge
loste oude landen, die thans tot provincies
zijn teruggebracht. De moedige brief der 18
Nederlandschen predikanten zou men den
Nederiandschen Pfarrernotbund kunnen
noemen; deze mannen van verschillende
richting en buiten de N.S.B. staande, heb
ben regeering en volk bezworen op te
houden de N.S.B. te bestrijden. In den N.-S.
staat zullen de verschillende kerken vrije
lijk hun leer kunnen verkondigen en ver
spreiden, voor zoover het 't Rijk in Europa
betreft, maar alleen volgens de scheiding
van Kerk en Staat, tot heil van beide
Het Koningshuis staat in de Nationaal
Socialistische Beweging tenslotte boven
alles en is de eenig mogelijke afscheiding
van den Staat. Van den Grooten Zwijger
af loopt de traditie. In zijn ziel leefde reeds
het visioen van één onverbrekelijk Neder
land, over de besten van Oranje heen naar
H. M. de Koningin. Die bezien moet worden
in den geest van plicht en orde, eenheid
en solidariteit. Dat de N.S.B. verweten
wordt Oranje omlaag te willen halen, is
laster; de beweging wil echter het volk
Oranje waardig maken.
Met de declamatie van een vers van ds.
Nic. Beets besloot spr. zijn aandachtig be
luisterde rede.
Na de pauze beantwoordde ds. Van Duyl
een aantal hem gestelde vragen.
De „LEIHUTENTO".
Hoewel de inschrijving voor de „Leihu-
tento" eerst de volgende week gehouden
zal worden (zie adverentie in dit blad),
meent het bestuur, gelet op de vele aan
vragen om inlichtingen en toezeggingen,
reeds thans te kunnen mededeelen. dat er
voldoende deelname zal zijn om de ten
toonstelling niet alleen te doen laten door
gaan, maar ook te doen slagen.
BINNENLAND.
Ons parlementair overzicht (3de Blad).
De werkloosheid weer toegenomen (Bin
nenland, 3de Blad).
Jaarvergadering van de Vereeniging van
den Chr. Handeldrijvenden en Industrieele
Middenstand (Binnenland, 3de Blad).
Aantal deelnemers aan de Londen—
Melbourne-race bedraagt thans twintig.
(Sport, 3de Blad).
BUITENLAND.
De uitvaart van Koning Alexander (3dd
Blad en Tel., 1ste Blad).
Verhoor der gearresteerden in het moord
complot van Marseille (3de Blad).
Diverse besprekingen hadden te Belgrado
plaats (3de Blad).
VER. TER BEVORDERING DER
BELANGEN VAN SLECHTHOORENDEN.
Een leerzame en prettige avond.
De Afdeeling Leiden en omstreken van
bovenvermelde vereeniging hield haar
tweede winterbij eenkomst in de groote
Nutszaal.
Te ruim 8 uur opende de Presidente,
Mevrouw T. KranenburgSiemens de bij
eenkomst met de aankondiging van de
aantrekkelijke liplees-stonde, waaraan nog
de mededeeling voorafging, dat de propa-
ganda-commlssie in de vereeniging uitste
kend werk verricht had, want binnen kor
ten tijd waren weer 26 nieuwe leden toege
treden. In een gloedvolle rede wekte
spreekster de leden met kracht op die
actie door te zetten, opdat de afdeeling in
staat kome het zoo nuttige lipleesonderwijs
meer tot zijn recht te doen komen.
Als derde agenda-punt stelde de presi
dente den in de vereeniging reeds beken
den Prof. Dr. Ph. S. van Ronkel voor, die
in deze tweede lezing het onderwerp „De
Mohammedaansche godsdienst" behan
delde.
Spreker geeft een overzicht van de voor
naamste godsdienstplichten, vijf in getal,
een machtig geheel van gebods- en ver
bodsbepalingen in vijf graden. Van die vijf
„Zuilen des Islams" behandelt spreker in
zonderheid de geloofsbelijdenis en de
bedevaart naar Mekka. In die geloofsbelij
denis ligt de sleutel van het geheele
systeem; die ze uitspreekt wordt Moham
medaan, en daarmede volgeling van den
alles omvattenden, éénen, algemeenen, is-
lamischen godsdienst.
In de plechtigheid der bedevaart naar
den oer-ouden tempel te Mekka, in de 12e
maand van elk jaar, ligt het voor de bui
tenwereld meest zichtbare bewijs der gods
dienstige practijk; talloos velen bezoeken
de heilige stad, en verlaten ze vol indruk
ken voor hun geheele verdere leven. Doch
ook de kern der „blijvers" oefent een
grooten invloed op de omgeving, en na
terugkomst in hun land op hunne volks-
genooten uit.
Verder behandelt spr. behalve de „plich
tenleer", de geloofsleer, d.i. het geloof aan
Allah, zijne namen, eigenschappen en wer
ken, aan de profeten en engelen e.a., en de
z.g. mystiek, d. w. z. de innige verhouding
van den mensch tot den Schepper. De
meening, dat het geheele systeem op het
heilige boek, den Koeran, berust is eene
dwaling. Niet alle Mohammedanen zijn met
de punten van hunne leer bekend, maar
in allen leeft de behoefte om hun geloof te
behouden, en tegen alle bekeeringspogin-
gen te verdedigen. Niet in de werken, maar
in de gezindheid en overtuiging der massa
van millioenen belijders ligt de kracht van
deze wereldgodsdienst. Hierop de aandacht
vestigende besluit spr. zijn uit den aard
der zaak beperkt overzicht.
De dank, welke de Voorzitster den spre
ker betuigde, werd daarom zoo krachtig
door de aanwezigen onderstreept, omdat de
causerie zoo bevattelijk niet alleen, maar
omdat ze met zoo'n prachtig duidelijk en
klaar stemgeluid werd uitgesproken!
Toen gingen vriendelijke dames rond
met bladen en trommels waarvan ieder wat
af en uitnam en werd het overige van den
avond besteed aan verschillende spelen,
zooals sjoelbak, schaak-, damspel en tafel
biljart. Uit de bizondere interesse, welke
voor deze spelen aan den dag werd gelegd,
bleek duidelijk, dat dit divertissement door
de talrijke bezoekers op hoogen prijs werd
gesteld.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het candidaatsexamen
Geneeskunde mej .Th. IJkema (Voorburg)
en de heer F. Kroes .Den Haag).
