INAUGUREELE ORATIE VAN
PROF. DR. G. O. E. LIGNAC.
75»te Jaargang
VRIJDAG 12 OCTOBER 1934
No. 22371
STADSNIEUWS.
ONS KANTOORGEBOUW IN LICHTTOOI
Het voornaamste Nieuws j
van heden. 2
IN MEMORIAM
HET LEIDSCHE STADHUIS.
X.J.JZ55L uxr.
LIEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cts. per regel voor advertentiën uit Lelden en plaatsen
waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle
andere advertentiën 35 Cts. per regel. Kleine advertentiën
uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts.
bij een maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postreeht. Voor eventueele opzending van
brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT ij
Voor Lelden per 3 maanden f.2.35; per week f. 0.18
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18
Franco per post f. 2.35 portokosten.
Dit nummer bestaat uit ZES bladen
EERSTE BLAD.
de leidsche winkelweek.
Ook gisteravond is het weer bijzonder
kruk in de binnenstad geweest. De vele
Echtreclames en feestelijk verlichte étala
ges wekten de algemeene bewondering
ip. De grootste drukte concentreerde zich
labij het Galgewater, waar velen genoten
ran het fantastisch schouwspel van den
reriichten waterval en voor ons gebouw,
lat den geheelen avond door werd bele
erd door amateur-fotografen en lampjes-
eUers.
I Hiernevens reproduceeren wij de eerste
fotografische opname, welke ons bereikte,
pij is van den heer A. Bronsgeest, Nic.
Beetsstraat 14a alhier, die dus recht heeft
Ep een premie van f. 2.50.
I Bij onze opsomming der lichtreclames
■erzuimden wij de aardige verlichting te
fcgnaleeren, welke de heer J. Petersen op
de Oude Vest nabij de Janvossensteeg
"fceelt aangebracht en waarin hij zijn
fokker-rijwielen aanbeveelt, terwijl ook
de gevel der sociëteit „Mlnerva" met na-
triumlampen wordt verlicht.
VROOLIJK NASPEL VAN HET
3-OCTOBER-FEEST.
I Onder het talrijke publiek, dat gister
avond het Trianon-Theater tot de laatste
plaats vulde, bevonden zich nagenoeg alle
leelnemers en deelneemsters aan den
pngsten 3-October-optocht, wien door het
■stuur der 3-October-Vereeniging uit er
kentelijkheid voor de vele offers en moei-
len, welke zij zich hebben getroost, deze
jvond werd aangeboden.
Er was voor deze gelegenheid een spe-
Baal programma vastgesteld, dat behalve
Se dol-amusante hoofdfilm „Popje" be-
Jond uit de vertooning van een aantal
ude 3-October-films. Met groote belang-
telüng werd de weergave der feestelijk-
eden van de laatste vier jaar op het
4tte doek gevolgd en een hoeraatje steeg
p, toen de sympathieke figuur van onzen
ijid-burgemeester daarop verscheen. Vele
*lnemers en deelneemsters, die al ja-
n achtereen hun gewaardeerde mede-
.erking aan den optocht verleenen, zagen
ch zelf weer terug, hetzij in het bloe-
encorso van 1930 of ln de daarna vol-
,nde optochten „Oost en West", en
„Nederland en Oranje". Hetgeen begrij-
ijkerwijze telkens opnieuw aanleiding
l tot vreugde-explosies en uitingen van
U herkennen.
De voorzitter van onze bij uitstek Leid
de vereeniging, de heer W. van der
an heeft tusschen de bedrijven door
le deelnemers bedankt voor hun mede-
rking en een beroep gedaan op allen
deze niet alleen te continueeren, maar
volgende gelegenheden te streven naar
vorming van besloten groepen en, als
st eenigszins kan, dan zelf de costuums
bekostigen.
In dat opzicht geeft het kleine Alkmaar
n de Sleutelstad 'n goed voorbeeld, dat,
~r spr. van harte hoopt, hier navolging
vinden.
ver den avond zelf kunnen wij verder
rt zijn en volstaan met te zeggen, dat
df stemming op 3-October-peil stond!
PROPAGANDA VOOR DEN A.N.W.b.
Tentoonstelling in het Leidsche Volkshuis.
De A.N.W.B., Toeristenbond voor Ne
derland, organiseerde gisteren een propa-
gandatentoonstelling in het Leidsche
Volkshuis, die in elk opzicht de aandacht
verdient. Zij maakt deel uit van de inten
sieve campagne die de Bond op het oogen-
blik door het geheele land voert. Men kent
het nuttige werk van den Bond reeds sinds
lang, maar een bezoek aan deze expositie
overtuigt U er ook van, hoezeer hij met
den tijd weet mee te gaan. Dit ziet men
niet slechts illustratief weergegeven door
middel van de fraaie kaarten, de lezens
waardige periodieken, de enorme wegwij
zers in blauw-witte uitvoering (het nieuw
ste model van 1 Meter!) de doeltreffende
verkeersmaquettes voor het onderwijs enz.
doch tevens door de nieuwste kaarten voor
het luchtttoerisme, zoowel de z.g. „rol-
trommel" ten behoeve van den piloot als
die voor het passagiersgebruik, alsmede
door de handboekjes voor het luchttoe-
risme.
De uitgebreide serie kaarten voor het
watertoerisme, de reisgidsen, de prachtige
uitgaven „Ons eigen land", de uitstalling
oude insignes en prijzen, uit den tijd vóór
1898 toen hij nog uitsluitend wielrijders-
bond was, trekken evenzeer in hooge mate
de aandacht
Al met al is dit een tentoonstelling, die
het algemeen gerenommeerde werk van
den Bond in het schoonste licht stelt en
die getuigenis aflegt van het veelzijdige,
practische en opvoedende nut, dat hij in
het bijzonder voor het moderne verkeer
beoogt.
Zoo is deze tentoonstelling een interes
sante demonstratie geworden van de veler
lei Bondsuitgaven op verschillend gebied,
die door haar smakelijke en overzichtelijke
uitstalling de beste reclame beteekent om
nieuwe leden te winnen. Is het eigenlijk
nog wel noodig een aansporing neer te
schrijven om u als lid op te geven? Men
zal het met ons eens zijn, dat de arbeid
van den Bond den steun verdient van
iederen toerist en van elkeen, wien de vei
ligheid van het verkeer ter harte gaat.
Des avonds sprak de heer H. P. Kanters
over het werk en het streven van den
A.N.W.B., ook ln verband met het op te
richten Bondsmuseum. Wat de Bond be
oogt is te zeer bekend, dan dat wij er hier
verder over behoeven uit te wijden. De-
geen, die het nog niet zou mogen kennen,
wordt aangeraden de propagandarede van
den heer Kanters, hedenavond ln het
Leidsche Volkshuis te beluisteren.
In de pauze werd men gisteravond in de
gelegenheid gesteld de expositie te bezich
tigen, waarna nog de vertooning plaats
vond van de pakkende propaganda-film
„Als een rots in de branding der tijden".
Tevens kon men een gave offeren voor
het te stichten Bondsmuseum.
DE ACTIE VOOR EEN OVERDEKT
ZWEMBAD.
Binnenkort een propaganda-vergadering.
Naar wij vernemen komen er nog steeds
adhaesie-betuigingen binnen in verband
met de actie voor een overdekt zwembad
hier ter stede. Het comité verzoekt ons
thans te melden dat de termijn daarvoor
op Maandag 15 October a.s. gesloten zal
worden. Tot dien datum kan men dus nog
de bekende formulieren zenden aan
de volgende adressen: G. Driessen,, Oude
Singel 238; W. F. van Ingen Schenau Jr.,
Aalmarkt 7; Th. J. Valk, Hooge Rijndijk
25 en L. Zuiderveld, Breesiraaj 16.
Einde dezer maand zal er een propa
ganda-vergadering gehouden worden,
waarin mr. Bierenbroodspot, directeur der
N.V. ,De Sportfondsen" uit Amsterdam
een lezing met lichtbeelden zal houden.
Daarna gaat men er op uit om spaarders
te krijgen.
K| eerste opname, welke ons bereikte, wa Van den heer A. Bronsgeest, Nic. Beets
straat 14a al hier. Wie volgt?
OVER „BIJZONDERE EN ALGEMEENE ZIEKTEKUNDE"
o
In tegenwoordigheid van curatoren,
hoogleeraren, lectoren, privaat-docenten
en studenten heeft hedenmiddag in het
groot-auditorium der Universiteit prof. dx.
G. O. E. Lignac benoemd tot hoogleeraat
in de ziektekundige ontleedkunde, alge
meene ziektekunde en gerechtelijke ge
neeskunde als opvolger van prof. dr. N. Ph.
Tendeloo dit ambt aanvaard met. het uit
spreken van een rede getiteld „Bijzondere
en algemeene ziektekunde".
Ziekte, aldus begon spr., openbaart zich
als stoornis der verrichtingen van het or
ganisme, die meestal bestaat uit een ver
mindering, ook wel vermeerdering, in elk
geval uit een verandering der normale
verrichtingen. Door grove en verfijnde,
stelselmatige waarneming stelt de medicus
de kenteekenen of symptomen dezer stoor
nissen vast. Zijn streven zal er oi» gericht
zijn uit deze symptomen den oorsprong der
stoornissen te benaderen. Zij leiden hem
ten slotte naar het zieke orgaan of de
zieke organen, immers de betrekkingen
tusschen de organen van het organisme
zijn zoo veelvuldig, dat stoornis in de ver
richting van een voor het leven onmisbaar
orgaan noodwendig die van andere organen
ten gevolge heeft. Deze betrekkingen kun
nen op zeer verschillende wijzen tot stand
komen: scheikundig b.v. door hormonen,
mechanisch en langs zenuwbanen. Door
onttrekking van bloed of waterig vocht
kan een orgaan ook de verrichtingen van
andere organen storen, hetgeen aan en
kele voorbeelden nader wordt toegelicht.
Vervolgens kam de psyche invloed op het
organisme uitoefenen.
Vorm en verrichting of functie zijn on
verbreekbaar met elkaar verbonden en het
levende organisme, ook zijn organen ieder
op zichzelf een morphologisch-functioneel
begrip. De beteekenis van het morpholo-
gische onderzoek na den dood van tuber
culeuze patiënten, voor het inzicht van den
medicus in deze ziekte wordt nagegaan,
vastgesteld hoe de kennis der mogelijke
weefselveranderingen bij longtuberoulose
den medicus een richtsnoer voor de be
handeling kan zijn.
De ziektekundige ontleedkunde tracht in
de le plaats door macro- en microscopisch
onderzoek de vormafwijkingen der orga
nen. weefsels en cellen wast te stellen. Na
der wordt dit toegelicht, ook de beteekenis
van dit onderzoek voor de kennis van den
ontwikkelingsgang eener ziekte en voor de
beantwoording van de vraag: waardoor
ontstaan weefselveranderingen bij een
ziekte? Het is gebleken, dat met niet van
één eniogenen of exogenen ziekmakenden
factor als de oorzaak eener ziekte kan
spreken, doch, dat voor het ontstaan eener
ziekte een groep, constellatie of samenstel
van quali- en quantitatief bepaalde, oor
zakelijk factoren of bewerkers werkzaam is.
Nader toeegelicht wordt de beteekenis,
die de ziektekundige ontleedkunde gehad
heeft voor een der zegenrijkste triomfen
der geneeskunde, de ontdekking van het
hormoon insuline door Banting en Best.
Langs den weg van eenvoudige ervaring
is eerst de volks-, dan de priester- eindelijk
de zelfstandige geneeskunde ontstaan. Aan
vankelijk weinig resultaten opleverend,
omdat deze weg zonder continuïteit, zonder
critiek. zonder methode werd gevolgd,
waarbij de geneeskunde meestal door
autoriteit of door foutieve beginselen, zoo
als teleologie, specificiteit e.d. geleid werd.
Alvorens men aan een rationeele genees
wijze kan beginnen, dient men de ziekte
in haren vollen omvang naar aetiologie,
pithogenese en beloop te kennen het
Prof. dr. G. O. E. Lignac.
doel der bijzondere ziektekunde. De ziekte
kundige ontleedkunde ais onderdeel der
bijzondere ziektekunde stelt zich tot taak
de macroscopische en microscopische ver
anderingen van het organisme te leeren
kennen, daardoor verklarend de clinisch
vastgestelde functioneele stoornissen en
meewerkend aan de opheldering van het
hoe en waardoor der ziekten.
Het verband tusschen bijzondere en al
gemeene ziektekunde wordt aan een voor
beeld nJ. het ontstaan van hartpijn ver
duidelijkt Wanneer het den geneeskundige
gelukt, den oorsprong van hartpijn bij een
bepaalden patiënt tot een van de opge
somde mogelijkheden te herleiden, acht hij
dit geval verklaard, daar hij een bijzonder
geval heeft kunnen brengen in een groep
van gevallen, die wij meenen te begrijpen.
De algemeene ziektekunde tracht dus de
algemeene beteekenis der verschijnselen
vast te stellen De bijzondere ziektekunde
werkt vooral door analyse en leidt tot
splitsingen, de algemeene ziektekunde is
bovenal synthetisch en geraakt daardoor
tot groepeeringen en verklaringen. Als ver
klarende wetenschap wordt zij daarom her
haaldelijk door den geneeskundige geraad
pleegd, hier reiken alle beoefenaars van
onderdeelen der geneeskunde elkaar de
hand.
In deze eeuw tracht men overlading van.
den geest bij het onderwijs te beperken,
niet in het minst m het buitenland. Men
mag daarbij echter niet het groote belang
uit het oog verliezen, dat geneeskundige
en zieke beiden hebben bij een zoo goed
mogelijk inzicht van den geneeskundige in
ziekten en zieken. Een zoo goed mogelijk
begrip kan men echter niet krijgen zonder
studie zoowel van bijzondere als van al
gemeene ziektekunde
Sommigen willen den student uitsluitend
africhten voor de practljk. anderen komen
hier tegen op. Zoolang men genees
kundigen met eigen oordeel wil
vormen, is de keuze tusschen deze beide
richtingen niet moeilijk, al moge men bij
de toepassing op moeilijkheden stuiten.
Spr. besloot met de gebruikelijke toe
spraken.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Nieuwe inschrijvingen:
N.V. Manufacturenhandel „De Witte
Ster", (filiaal). Haarlemmerstraat 170,
Leiden. Hoofdzetel: Rotterdam.
C. J. P. Leening, Nieuwe Rijn 99, Leiden.
Kleeding naar maat. Eigenaar: C. J. P.
Leening, Leiden.
A. Sohns, Breestraat 26, Leiden. Dames-
kappersbedrijf. Eigenaar: A. Sohns, Lei
den.
Wijzigingen:
Jung en Blanken, Noordeinde 57, Lei
den. Handel in sigaren, tabak en aan-
verw. artikelen. Uittredend eigenaar:
Wed. I. M. JungSpijker, Leiden, d.d. 1
Juli 1934. Uittr. Gevolm.: P. H. Jung, Lei
den. Nieuwe eigenaar: P. H. Jung, Leiden.
N.V. Handel in Technische Artikelen
(H.I.T.A.I, Apothekersdijk 8, Leiden. Uit
tredend gedelegeerd commissaris: Chr.
Eeltjes, Voorburg.
N.V. Nieuwe Leidsche Courant, Bree
straat 123, Leiden. Overleden commissa
ris: T. Plantenga, 's-Gravenhage, d.d. 24
Aug. 1934.
DE ARBEIDSBEURS.
Op den llden October 1934 waren 3496
(v. J. 2965) werkzoekenden ingeschreven.
LEIDSCHE UNIVERSITEIT.
Bij beschikking van den Minister van
Onderwijs, K. en W. is tijdelijk benoemd
tot conservator bij de pathologische ana
tomie aan de Rijksuniversiteit alhier de
heer W. van der Berg, thans assistent.
Gisteren vond de opening plaats van
„Het Luxe Huis". Breestraat 58. fiiiaal der
firma Westra uit Haarlem. Een mooie
keuze van allerhande verschillende voor
werpen. speciaal voor de dames als colliers,
clips enz. in velerlei modellen, alsmede
fraaie huishoudelijke artikelen (tin-plat-
tee!) en lederwaren is hier tegen billijke
prijzen voorradig. Een en ander komt voor
treffelijk uit in de prachtige etalage en
spiegeltoonbank. De moderne winkel-in
richting werd verzorgd door de firma
Lustigheid, Oude Vest alhier. Men kan
hier voor de veelzljdigste smaken tot
tevredenheid terecht.
BINNENLAND.
Inaugrureele rede van prof. dr. G. O. E<
Lignac als Leidsch Hoogleeraar. (Stads
nieuws, le Blad.)
Naar scheuring in de A.-R. Partij: be
sloten tot stichting van een organisatie
van Geref. Hervormden. (Binnenland, 3e
Blad.)
Het bedrijf der Ned. Scheepsbouw Maat
schappij te Amsterdam wordt vermoedelijk
stilgelegd. (Binnenland, 3e Blad.)
Nieuwe leeningen voor Ned. In die. (Fi
nanciën, 4e Blad.)
De herdenking der Afscheiding te
Utrecht; Koninklijke onderscheidingen
verleend; plotseling overlijden van ds.
Reyenga, uit Ureterp. (Kerk- en School,
3e Blad.)
BUITENLAND.
Een drietal personen is gearresteerd
verdacht van medeplichtigheid aan den
moord te Marseille. (3e Blad en Tel, le
Blad.)
De Fransche minister Sarraut is afge
treden. (3e Blad.)
In Spanje wordt het langzamerhand
rustiger. (Buitenland en Tel., le Blad.)
Het hoofd der Grieksche-Katholieke
Kerk in Letland is vermoord. (Tel., le BI.),
EN WAT ER NOG OVERBLEEF....
Onze stadgenoot, de heer H. J. Jesse,
architect M02 schrijft ons:
Het zal wel in afzienbaren tijd gedaan
zijn met het natuuroord binnen de muren
van nu wiilen het Stadhuis met zijn ber
gen en dalen, ravijnen en grotten, natuur
bad en zandsteenformaties en op den
achtergrond gedachten aan Heidelberg
met overweldigende plantengroei; in het
midden de diepe waterput, die bij geen
enkel middeleeuwsch gebouw ontbreekt.
Een karakteristiek beeld van den voor-
maligen Stadhuistoren, gezien vanuit
de Stadhuissteeg.
Uit bouwkundig oogpunt is 't een leer
zaam oord. Men kan aan de inkassingen
in het metselwerk zien, dat bij den bouw,
éérst de jukken voor de gelijkstraatsche
verdieping op zandsteenen platten gesteld
werden, voordat met het metselen van de
dikke muren begonnen werd, waaraan de
eiken muurstijlen op knikpunt veranderd
werden. Die muurstijlen droegen dikke
balken van ruim elf meter lengte, ge
steund door natuurlijk-krom-gegroeide
corbeels, tegen sleestukken, om de over
spanning te verminderen en schranken te
voorkomen. Dan volgde het stellen van de
jukken van de eerste verdieping op voor
noemde balken wanneer het metselwerk
tot die hoogte was gevorderd, en ontston
den, die machtige ruimten, twee vierkan
ten hoog, waarboven de enorme kap, waar
vroeger het geheele archief in eeuwige
stof was opgestapeld. De Groote Pers gaf
nog een flauwen indruk van vroegere
ruimte en de Weeskamer, die tot Raadzaal
zou worden vergroot, zou zeker met haar
prachtig ongeschonden balkengestel en
edele wandbetimmering en schouw een
