'5»te Jaargang
VRIJDAG 25 MEI 1934
No. 22752
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
STADSNIEUWS.
Gouden Huwelijksfeest.
Een nieuw Kinderverhaal.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
EIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTlENt
80 Cts. per regel voor advertentlën uit Lelden en plaatsen
waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle
andere advertentlën 35 Cts. per regel. Kleine advertentlën
uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts.
bij een maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van
brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Nooiöetndspleiri Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
J§RIJ6 DEZER GOÜRANUi;
Voor Leiden per 3 maanden f. 2.36; per weet f. 0.18
Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18
Franco per post f. 2.35 portokosten.
nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD.
WtUGUREELE REDE VAN
|>ROF. DR. F. A. F. C. WENT.
DE MACHT VAN HET KLEINE.
Prof. Went.
idenmiddag heeft prof. dr. F. A. F. C.
vanwege het Leidsch Universiteits-
i benoemd tot bijzonder hoogleeraa:
plantkunde aan de Leidsche Uni-
fcteit, dit ambt aanvaard met het uit-
fcken van een rede over „De macht van
kleine."
pnsluitend aan een werk van P. Har
dat 25 jaar geleden verschenen is,
iht spr. uiteen te zetten, hoezeer onze
|nis van het kleine en van de betee-
i van dit kleine voor de plant is toe-
men. In de plantkunde is men even-
de physica en chemie met zijn ana-
Ivoortdurend verder gegaan, al is het-
i op botanisch gebied klein genoemd
fit, toch nog zeer groot in vergelijking
'i kleinste deeltjes, die de natuur-
e aanneemt. Al zijn kleinere levende
dan bacteriën niet ontdekt, toch
men bij het agens der virusziekten
[planten aan iets als Beyerincks con-
vivum fluidum denken Verder
gewezen op de rol van het borium
ndere elementen in de plant: 2 m.gr.
n per Liter water heeft b.v. een gun-
invloed op de ontwikkeling van
Naast deze voorbeelden uit het gebied
der toegepaste plantkunde worden andere
gegeven over „zuivere" wetenschap, b.v.
de werking van „bios" op de ontwikkeling
van gistkulturen. In andere richting is ook
gebleken, dat men den bestralingstijd bij
planten tot 1/2000 secunde kan terug
brengen en toch nog een zeer sterken
invloed van die bestraling kan waarnemen.
Verder wordt o.a. gewezen op de rol van
de phytohormonen b.v. van de groeistof,
die in het botanisch en het cherpisch la
boratorium te Utrecht uitvoerig bestu
deerd werd. Het is gebleken dat 1/50.000.000
rn.gr. van deze stof reeds een zeer aan
zienlijken invloed op den groei van kiem-
plantjes kan uitoefenen. Onder andere
phytohormonen wordt de rhizokaline of
wortelvormende stof genoemd.
Spr. vindt aanleiding er op te wijzen,
dat hij zijn voorbeelden ten deele aan de
toegepaste, ten deele aan de zuivere we
tenschap heeft ontleend en dat in beide
opzichten de vooruitgang van onze ken
nis groot is geweest. Hij vindt aanleiding
daaraan de volgende beschouwing vast te
knoopen.
„Men mag dus zeggen, dat zoowel de
zuivere als de toegepaste wetenschap
resultaten kunnen opleveren, die van be-
teekenis zijn voor de praktijk, maar aan
den anderen kant kunnen beide ook aan
de zuivere wetenschap ten goede komen.
Ook dan is in het algemeen een scherpe
scheiding niet uit te voeren, wanneer men
den aard van de problemen nagaat, die
bestudeerd worden. Natuurlijk zijn er ge
makkelijk genoeg uitersten aan te geven,
die op het eene of het andere gebied lig
gen, maar men vindt tal van overgangen,
die bij beide zijn onder te brengen. Wan
neer b.v. aan een proefstation voor de
suikerindustrie onderzoekingen uitgevoerd
worden over de levensverrichtingen van
het suikerriet, dan geschiedt dit met het
oog op de praktische toepassingen, die
daarvan naar men hoopt, het gevolg zul
len kunnen zijn en toch moet men hier
aan den anderen kant van zuivere weten
schap spreken, die haar aandacht beperkt
tot één enkele plant.
Men heeft wel eens beweerd, dat de
man der toegepaste wetenschap naar
voordeel zoekt, terwijl die der zuivere
wetenschap meer idealistische opvattin
gen zou hebben. Daartegenover is dan op
gemerkt. dat ook de laatstgenoemde uit
zijn onderzoekingen voordeel hoopt te
trekken, al ware het dan ook alleen in den
vorm van eerbewijzen en dergelijke. Hoe
veel onderzoekingen op het gebied der
zuivere wetenschap zouden worden uitge
voerd, zeggen deze vragers, wanneer er
eens geen mogelijkheid bestond tot publi
catie van de verkregen resultaten? Ik ge
loof, dat zij, die zoo spreken, zich vergis
sen. Ik ontken niet, dat de meeste weten
schappelijke mannen zich verheugen
over de erkenning van hun verdiensten,
dus dat zij ook dikwijls niet ongevoelig
zijn voor hun verleende eerbewijzen, ook
niet, dat de hoop op het verkrijgen van
een onderscheiding bij velen een rol
speelt, wanneer zij een wetenschappelijk
onderzoek aanvatten. Maar ik beweer, dat
er toch ook zijn, en dat zijn degenen, die
het hoogste staan, bij wien de drang tot
onderzoek is aangeboren, geheel en al
onverschillig, of het hier nu toegepaste
of zuivere wetenschap betreft. Deze onder
zoekers kunnen het niet laten, zich bezig
te houden met de oplossing van proble-
1 bewoners van de Hertzogstraat al-
nebben die buurt feestelijk met groen
"birlandes versierd ter eere van het
inr p. van LeeuwenBoele, dat den
i dezer zijn gouden huwelijksjubileum
F te herdenken. De bruidegom is 74
T' terwijl de bruid dien leeftijd a.s.
Rg hoopt te bereiken. jaar geleden
Je neer van Leeuwen uit zijn geboorte-
Zlphen-aan-den-Rijn naar hier ge
en, waar hij in dienst trad van de N.V.
link's Betonfabriek en waar hij onge-
Jaar is werkzaam geweest.
Twee Jaar geleden is hij werkloos gewor
den. maar zoo nu en dan, als de firma
hem noodig heeft, springt hij nog wel eens
een paar dagen bij. Beider gezondheids
toestand is nog vrij goed, al moet de
bruid het ook kalmpjes aan doen. Wij
wenschen het krasse echtpaar van harte
toe, dat zij nog vele jaren voor elkaar,
voor hun 5 kinderen, 18 klein- en 9 achter
kleinkinderen gespaard mogen blijven.
men, die op hun wetenschap betrekking
hebben. Het is daarvoor alleen noodig, dat
het probleem hun belang inboezemt.
Ik heb dit alles nog eens willen zeggen,
omdat men wel eens stemmen hoort ver
luiden, die meenen, dat er een essentieel
verschil zou bestaan tusschen e'en Hooge-
school en een Universiteit, waarbij de
eerste zich met toegepaste de laatste
met zuivere wetenschap zou hebben bezig
te houden Afgezien van het feit, dat er
geen enkele faculteit is, waar niet ook
toegepaste wetenschap beoefend wordt,
terwijl sommige faculteiten, zooals die der
Geneeskunde, in dat opzicht geheel met
een Hoogeschool te vergelijken zijn, ont
ken ik, blijkens het hier gezegde die scher
pe tegenstelling, al geef ik gaarne toe,
dat er een gradueel verschil bestaat.
Maar evenzeer als het voor de Universi
teit verkeerd zou zijn. wanneer zij zich
uitsluitend met „zuivere" wetenschap
bezig hield, omdat zij dan het verband
met de maatschappij zou dreigen te ver
liezen, evenzeer is er aan den anderen
kant voor de Hoogeschool een groot ge
vaar aan verbonden, wanneer zij te uitslui
tend zich oriënteert naar de toegepaste
wetenschap. Daarom is ook. naar mijn
overtuiging, een innig verband tusschen
Universiteit en Hoogeschool een dringend
vereischte, zoowel in het belang van de
weteschap als van de maatschappij.
In zijn toespraken aan het slot vindt
spr. aanleiding in de eerste plaats te wij
zen op de zoo wenschelijke eenheid van
ons Hooger Onderwijs in zijn geheel, ter
wijl hij tot de studenten den oproep richt,
hunnerzijds er vcor te waken, dat de af
braak, die thans in Nederlandsch-Indië
ook op botanisch gebied plaats heeft, niet
tot een nationale ramp worde.
VRIJWILLIGERSCORPS IN DE NED.
HERV. GEMEENTE.
13e Jaarvergadering.
Gisteravond had in gebouw „Prediker"
de feestelijke jaarvergadering van boven
genoemd Corps onder zeer groote belang
stelling plaats.
Onder de genoodigden merkten we o.m.
op: namens de gem.-comm. de heeren J.
P. Mulder, P. Hartevelt, Van Hoeken en
Wiggers, ds. W. Th. Boissevain, secretaris
van het Ministerie van Predikanten; de
kerkelijke opzichter, de heer Klein en de
kosters met hun echtgenooten.
Medewerking verleenden de Accordeon
club „K. en G." en de heer Arie Post, de
clamator, uit Scheveningen.
Na het zingen van het corpslied, ging
de voorzitter, de heer F. v. d. Mark Sr.,
voor in gebed, las 'n gedeelte uit de H.
Schrift, (Hand. II i, stelde nog eens dui
delijk voor oogen het arbeidzame, maar
ook mooie werk der vrijwilligers, dat ver
richt wordt in het financieel belang van
de Ned. Herv. Kerk, en sprak vervolgens
de aanwezigen hartelijk toe, in 't bijzon
der de vertegenwoordigers van genoemde
college's, de kosters met hun dames, de
Accordeonclub en Arie Post. Ook dankte
spr. het lid Breedijk voor de telkenjare
terugkeerende vriendelijke attentie, n.l. te
zorgen, dat op de tafeltjes de schoone
bloemen niet ontbraken, wat een vroo-
lijk aanzien gaf. en het lid J. v. d. Lin
den voor de orgelbespeling.
De Accordeonclub voerde daarna het
eerste gedeelte van het programma uit.
Na een korte pauze was het woord aan
Arie Post. Onder ademlooze stilte werd hij
door de aanwezigen aangehoord; hij had
na afloop een enthousiast applaus in ont
vangst te nemen.
Als intermezzo spraken de heer J. P.
Mulder namens de Gemeente-Commissie
en ds. Boissevain, voor het Ministerie van
Predikanten, de vergadering hartelijk toe.
Eerstgenoemde begon met te consta-
teeren, dat de liefde van de vrijwilligers,
ook in het afgeloopen corpsjaar voor de
Kerk niet is teruggeloopen, maar onver
flauwd voortgaat; dat steeds meer be
waarheid wordt, dat de vrijwilligers die
nen om niet, louter uit liefde tot Jezus,
en dat dit werk zijn waarde houdt en zal
blijven bestaan. Spr. feliciteerde het Corps
met zijn sterken groei en wees nog op de
goede orde en discipline die er geheel
onmerkbaar in de gelederen heerschen.
Dit alles komt de Kerk ten goede. Daar
voor hartelijk dank. zeker ook namens de
geheele Leidsche kerkelijke gemeente.
Ds. Boissevain, sprekende namens het
Ministerie van Predikanten, bepaalde het
vrijwilligerswerk in het bijzonder in ver
band met den eeredienst. Spr. zeide dit
werk zeer te apprecieeeren. Het lijkt op
uiterlijken vorm, toch is het niet bijkom
stig, maar noodzakelijk voor het univer-
seele lichaam der Kerk. Ook deze spreker
eindigde met de allerbeste wenschen voor
het Vrijwilligerscorps.
Na de groote pauze, waarin ververschin-
gen werden geoffreerd, nam andermaal
de Accordeonclub „K. en G." het „woord".
Op verdienstelijke wijze, herhaaldelijk on
derbroken door applaus, werden de laat
ste nummers uitgevoerd.
De heer Post sloot de feestelijke bij
eenkomst met eenige humor, en kreeg
danig de lachers op z'n hand.
Aan het einde gekomen sprak de voor
zitter woorden van dank aan de Accor
deonclub, dirigent de heer H. F. Roman
Jr., en Arie Post, bracht dank aan hen,
die voor de bediening hadden gezorgd en
de pianiste, voor de aanvulling van de
pauze's met piano-muziek.
De voorz. sloot daarna deze zeer geani
meerde 13de jaarvergadering, waarna ds.
Boissevain voorging in dankgebed.
Heden begint een nieuw Kinder
verhaal, getiteld
Thijs IJs en de Schat op de Maan.
Wij vragen daarvoor de bijzondere
aandacht.
EEN MERKWAARDIG JUBILEUM.
Een halve eeuw commissaris
der Leidsche Spaarbank.
De heer J. A. van Hamei.
Het merkwaardige feit. dat de heer J. A.
van Hamel dezer dagen zijn gouden jubi
leum mocht herdenken ais commissaris
der Leidsche Spaarbank aan den Oude-
Rijn, schonk ons gereede aanleiding den
krassen jubilaris te vragen ons het een
en ander te willen mededeelen omtrent
deze nuttige instelling in de afgeloopen
halve eeuw. De heer Van Hamel behoort
tot die kleine categorie van bevoorrechten,
op wien zoo zij al niet het geheim der
eeuwige jeugd kent het klimmen der
jaren toch weinig invloed heeft. Met de
hem eigen beminnelijkheid was hij onmid
dellijk bereid aan ons verzoek gehoor te
geven en zoo zaten wij een halfuur later
tegenover den jeugdigen grijsaard in zijn
eerbiedwaardig notariskantoor aan de
Steenschuur.
„Tja zoo stak hij van wal uw vraag
is gemakkelijker dan het antwoord. Na
tuurlijk heb ik in de afgeloopen 50 jaar
heel wat bij de Spaarbank meegemaakt,
maar bepaald sensationeele gebeurtenis
sen waren dat toch eigenlijk niet. Dat zou
trouwens ook niet in overeenstemming zijn
met een instelling als deze, welke klein
begonnen allengs is uitgegroeid. De
Spaarbank werd 16 October 1818 opge
richt door het departement Leiden van de
Maatschappij tot Nut van 't Algemeen en
was achtereenvolgens gehuisvest in de
Lokhorststraat (1818'47), Pieterskerk-
gracht (1847-'65), Steenschuur (1865-,78)
en Oude-Rijn (1878-thans). Een jaar na
mijn komst in Leiden, in 1884 dus, werd ik
op voordracht van commissarissen der
Spaarbank door het departement Leiden
van ,,het Nut" benoemd tot commissaris
en toen omstreeks 1900 de voordien één
hoofdige directie werd omgezet in een uit
drie personen bestaande commissie van
dagelijksch beheer, viel mij een dier drie
plaatsen te beurt. Na mijn benoeming tot
wethouder van onze goede stad, in 1901,
meende ik voor eerstgenoemde functie te
moeten bedanken, waarop het college van
commissarissen mij de eer aandeed mij als
zijn voorzitter aan te wijzen Die functie
bekleedde ik ook toen in 1904 het gebouw
aan den Oude-Rijn zijn laatste groote ver-
houwing onderging. Het bestuur bestond
in dat jaar, behalve uit ondergeteekende,
uit de heeren J Korevaar P.Azn vice-
voorzitter; mr. A. Engel, secretaris; D.
Hartevelt H.Czn.. W. H v. d Meer. H.
Meinesz, mr. C. P. H. Klaverwiiden, mr. J.
H. Goudsmit: J. J. ter Laag Czn A. H.
Dros. mr. J. C. van der Lin, S. J. Ie Poole,
Aug. L. Reimeringsr, mr J. Th. C. Viruly
en mr G. J. Bisschop. Van hen allen, zoo
zeide de heer Van Hamei, ben ik de eenig
overgebleven commissaris. Degene, die na
mij het langste in het college van commis
sarissen zitting heeft, is de heer D. Jaeger,
die in 1914 zijn intrede deed Ik had
daarin dus toen al 30 jaar zitting.
Dat jaar 1914 zal mij trouwens lang
hugen. De oorlog was toen juist uitge
broken en de inleggers, aangegrepen door
een paniek, vormden honderd meter lange
Queues om hun spaarduitjes terug te
eischen. Daarvoor was natuurlijk niet de
minste reden, want de positie der bank
was volkomen veilig, maar het kostte toch
veel moeite om in een tijdsverloop van
enkele dagen een bedrag van in de tien
duizenden guldens uit te betalen. Een
zelfde „run" hoewel niet van zulke af
metingen had ook plaats vóór mijn
commissariaat. Een wegens ongeschikt
heid ontslagen boekhouder had toen on
juiste geruchten over de positie der bank
verspreid en het gevolg was een stormloop
van inleggers, die hun tegoed kwamen op-
eischen.
BINNENLAND.
Inaugurcele rede van prof. dr. F. A. F. O.
Went aan de Leidsche Universiteit (Stads
nieuws, 1ste Blad).
De wijziging der winkelsluitingswet; een
amendement-Teulings tot uitbreiding der
verkoop-uren op Zondag aangenomen; de
behandeling op verzoek van minister Colijn
geschorst. (3de Blad).
De Vara heeft het Avro-voorstel inzake
radio-uitzending NederlandZwitserland
aanvaard (Binnenland, 3de Blad).
De Hollandia-rociwedstrijden begonnen.
(Sport, le Blad).
BUITENLAND.
Incident in het Saargebied (Buitenland,
3de Blad).
Nieuwe vloot-besprekingen ingeluid (Bui
tenland, 3de Blad).
Ernstige ongeregeldheden bij stakingen
in Amerika (Buitenland. 3de Blad).
In de laatste jaren ben ik commissaris
zonder-meer. Het gebouw aan den Oude-
Rijn voldoet sedert eenige jaren eigenlijk
al niet meer aan de eischen, welke daar
aan gesteld moeten worden. Het bestuur
kocht dan ook reeds een pand aan den
Stille-Rijn aan met de bedoeling daar
mettertijd een nieuwe bank te stichten.
De ongunstige tijdsomstandigheden vorm
den tot dusverre een beletsel om aan dat
voornemen uitvoering te geven.
Maar aldus besloot de heer Van Hamel
ons onderhoud dat is slechts 'n kwestie
van jaren, want de voortdurend toene
mende omvang van het bedrijf noodzaakt
ons ertoe.
Wij wenschen den algemeen geachten
notaris, die zijn 87 jaren met eere draagt,
van harte toe. dat het hem gegeven moge
zijn ook dezen overgang nog mede te
maken en dat hij nog lange jaren dezelfde
kranige oude heer moge blijven, wiens
liefde voor de Sleutelstad en haar inwo
ners in zoo menige zijner daden tot wel
sprekende uiting kwam.
H. W. NELCK t
In den ouderdom van nog slechts 53
jaar is in den afgeloopen nacht geheel
onverwachts overleden de heer H. W.
Nelck, in leven secretaris der Muziek- en
Tooneelvereeniging „Nut en Vermaak" en
in die kwaliteit bij zeer vele stadgenooten
een bekende en algemeen geziene persoon
lijkheid.
In het bestuur van „Nut en Vermaak"
is hij jaren achtereen een groote stuwende
kracht geweest naar wiens adviezen ieder
een gaarne luisterde. Tien jaren lang ver
zorgde hij op bekwame wijze het secre
tariaat.
Maar behalve een voortreffelijk secreta
ris was hij ook een vriendelijk en hulp
vaardig mensch, die voor iedereen een
vriendelijk woord over had en wien geen
moeite te veel was wanneer hij anderen
kon helpen.
Het leven had hem in de laatste jaren
zware slagen toegebracht; nog slechts een
maand geleden moest hij zijn vrouw ten
grave dragen Thans is ook hij aan zijn
kinderen ontvallen
De velen, die hem hebben gekend, zullen
hem blijven gedenken als een goed en
werkzaam mensch. in wiens warme vriend-
schao velen zich mochten verheugen.
Hij ruste in vrede.
De teraardebestelling zal plaats vinden
Maandag as. om 12 uur op Rhijnhof.
AANRIJDING.
Gisterenmiddag te ongeveer kwart over
drie had een aanrijding plaats op den
Rijnsburgerweg, tegenover de Houtlaan
tusschen een stadstram, bestuurd door A-
K. en een vrachtauto bestuurd door J. V.
De bestuurder van de vrachtauto wilde de
tram links passeeren. toen van de tegen
overgestelde zijde een personenauto na
derde. Daardoor zwenkte de vrachtauto
te snel naar rechts en kwam met de tram
in aanrijding. De auto werd enkele meters
meegesleurd en vrij ernstig beschadigd.
Ook de tram liep materieele schade op.
Persoonlijke ongelukken kwamen niet voor
