Nationaal défilé in Den Haag.
flite Jaargang
DONDERDAG 22 MAART 1934
No. 22701
Voor het stoffelijk overschot van H.M. de Koningin.
lerdenking van H.M. de Koningin-Moeder
in den Leidschen Raad.
Het voornaamste Nieuws
van heden. "i
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIEN
30 ets. per regel voor advertentiën uit Lelden en plaatsen
waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle
andere advertentiën 35 Cts. per regel. Kleine advertentiën
uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts.
tij een maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van
brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postckèque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
-m
PRIJS DEZER COURANTij
Voor leiden per 3 maanden f. 2.35; per week f. 0.^8
Bulten Leiden, waar agenten gevestigd sttn, pet week „0ï|8
Franco per post f. 2.35 portokosten.
(nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD.
NA DEN DOOD VAN
,M. DE KONINGIN-MOEDER.
[TRATOREN DER UNIVERSITEIT
BETUIGEN HUN ROUWBEKLAG.
oratoren der Rijksuniversiteit alhier
n gisteren door den pedel ten paleize
H. M. de Koningin een adres van
rbeklag afgeven van den volgenden
oud:
Met diepe ontroering wenden wij ons
S Uwe Majesteit om bij het onherstel-
ire verlies, dat Haar en het geheele
Merlandsche volk in rouw gedompeld
telt. de bewijzen der deelneming van
et College van Curatoren der Rijks-
Biversiteit te Leiden aan te bieden.
Het betreurenswaardige overlijden van
are Majesteit Koningin Emma wekt bij
is College weemoedige herinneringen,
niggaande tot de jaren van het Re-
Bitschap, toen reeds Nederlands oudste
Kgeschool. door veelvuldige en onver-
Rkbare banden aan het stamhuis van
te Majesteit verknocht, mocht bogen
de warme belangstelling en de bij-
edere zorg der thans ontslapene. Bij
diepe droefheid, die wij ondervinden,
rekt het ons tot troost nog bij een der
atste bezoeken van wijlen Hare Ma-
iteit de Koningin-Moeder de onmis-
nbare bevestiging te hebben mogen
itvangen, hoezeer Hoogstderzelver voor
ize universiteit zoo onschatbare gevoe-
üs zich tot in de laatste tijden onver -
rakt hebben gehandhaafd.
Moge de Almachtige aan Uwe Maje-
[it en Haar doorluchtig gezin Zijn on
tbeerlijken steun deelachtig doen
orden om dit onverwachte en smarte-
ke verlies te dragen.
Van Hare Majesteit de gehoorzame
dienaars en getrouwe onderdanen.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Voorzitter.
ït-1 P. J. IDENBURG, Secretaris.
de Senaat der Rijksuniversiteit
r zond een brief van rouwbeklag.
1 dr. J. de Zwaan heeft bij den aan-
van de theologische colleges het
leiden van H.M. de Koningin-Moeder
cht.
1 H M. de Koningin is het volgende
"am verzonden:
be afdeeling Leiden van het Verbond
Nationaal Herstel betuigt Uwe Ma-
eit en Haar gezin innige deelneming
Haar smartelijk verlies.
'wg> C. P. DE VRIES, (Voorzitter).
A. v. d. VELDEN v. d. VLUGT,
(Secretaris)
JSen wij nog een opwekking plaatsen
toch vooral de vlag halfstok uit te
•ft, opdat Leiden ook uiterlijk teeken
roedeleven geeft met het zware ver-
dat ons land heeft getroffen? Wij
ft dat onze Burgerij den slag zwaar
r Komaan, laat ons dan daaraan ook
fc? geven!
Hedenochtend te 10.15 heeft op het
Stadhuis te Den Haag de officieele aan
gifte van het overlijden van Hare Maje
steit de Koningin-Moeder plaats gehad.
Daartoe begaven zich de minister-pre
sident. dr. H. Colijn en de minister van
Justitie, mr. v. Schaick, op het bovenver
melde uur naar het Stadhuis, waar in de
Kamer van den burgemeester en in diens
tegenwoordigheid de plechtigheid plaats
had.
Als ambtenaar van den Burgerlijken
Stand fungeerde de oud-wethouder dr.
W. W. v. d. Meulen. Nadat de aangifte
was geschied werd de akte voorgelezen en
door de ministers en door dr. v. d. Meulen
ge teekend.
De overlijderfs-akte luidt als volgt:
„Heden, den 22sten Maart 1934, ver
scheen voor mij, ambtenaar van den Bur
gerlijken Stand der Gemeente 's-Graven-
hage, Zijne Excellentie meester Josephus
Robertus Hendricus van Schaick, oud 52
jaren, minister van Justitie en Zijne Ex
cellentie doctor Hendrikus Colijn. oud 64
jaren, minister van Staat, minister van
Koloniën, voorzitter van den Raad van
Ministers, beiden wonende te 's-Graven-
hage, die verklaarden, daartoe gemach
tigd door H. M. de Koningin der Neder
landen, dat op den 20sten Maart 1934 des
morgens te zeven ure en vijf en veertig
minuten te 's-Gravenhage is overleden,
Hare Majesteit Adelheid Emma Wilhel-
mina Theresia, prinses van Waldeck en
Pyrmont, in den ouderdom van 75 jaren,
wonende te 's-Gravenhage, geboren te
Arolsen, weduwe van Zijne Majesteit Wil
lem Alexander Paul Frederik Lodewijk,
Koning der Nederlanden, dochter van
Zijne Doorluchtige Hoogheid Georg Vic
tor, Vorst van Waldeck en Pyrmont en
Hare Doorluchtige Hoogheid Helene, Wil-
helmine Henriëtte, Prinses van Nassau,
beiden overleden.
Hiervan is deze akte opgemaakt, die
overeenkomstig de wet is voorgelezen.
(get.) J. R. H. VAN SCHAICK.
H. COLIJN.
VAN DER MEULEN.
De minister van justitie heeft zich
hedenmorgen nadat de aangifte van het
overlijden van H.M. de Koningin-Moeder
op het Stadhuis was geschied naar het
Paleis begeven, waar hij in tegenwoor
digheid van den secretaris-generaal van
zijn departement de kist heeft verzegeld.
Reeds meer dan 50.000 handteeke-
ningen in de rouwregisters.
De deelneming" van ons Volk met het
overlijden van H. M. de Koningin-Moe
der uit zich in een steeds groeienden
stroom van personen uit alle kringen, die
in het paleis aan het Voorhout te Den
Haag hun handteekening komen zetten
in de rouwregisters. Tot gisteravond iaat
moest de politie daarbij regelend optre
den en bij groepen van tien werden de
Op last van H.M. de Koningin
laat de waarnemend grootmees
ter van H.M. de Koningin-
Moeder bekend maken dat mor
gen van 9 uur voormiddag af tot
6 uur namiddag gelegenheid zal
zijn om een laatsten groet te
brengen aan het stoffelijk over
schot van H.M. de Koningin-
Moeder, dat daartoe in gesloten
kist in de vestibule met open
geslagen deur van het paleis
aan het Voorhout zal worden
geplaatst.
menschen toegelaten. Velen brachten
bloemen mee of kransen, welke in de
groote zoal achter de vestibule werden
opgesteld. Gisteravond werd het aantal
handteekeningen reeds op meer dan
50.000 geschat!
Gistermiddag te half zes ts de kist, in
welke het stoffelijk overschot van H. M.
de Koningin-Moeder zal worden bijgezet,
aan de achterzijde in het sterfhuis ge
bracht.
In den loop van den avond hebben nog
de Koningin, de Prins, Prinses Juliana, de
Prins van Waldeck en Prinses van Erbach
korten tijd in het Paleis aan het Voor
hout doorgebracht.
Eenige uren tevoren waren de leden
van het personeel der Hofhouding van
H. M de Koningin-Moeder ten paleize
Soestdijk in de gelegenheid gesteld een
laatsten groet te brengen aan het stoffe
lijk overschot van Mare Majesteit. Ook
verschillende oud-leden van het perso
neel der hofhouding hebben van deze ge
legenheid gebruik gemaakt om nog een
maal enkele oogenblikken in de sterf
kamer te vertoeven.
De uitvaart-plechtigheden.
Bepaald is dat het personeel der Hof
houding de kist met het stoffelijk over
schot van de Vorstin uit het Paleis zal
dragen. Daarna zal het achter de lijk
wagen volgen, want het hoogere perso
neel zal als shppendragers fungeeren.
Te Delft zullen dezelfde dragers van
het Palels de kist in den grafkelder
dragen.
Voor de uitvaart-plechtigheden op a.s.
Dinsdag wordt ontzaggelijke publieke be
langstelling verwacht.
REDE VAN DEN BURGEMEESTER.
gistermiddag in de Burchtzaal
t d gehouden zitting van den
•di nTaac* waar a^€ partijen vertegen-
JSa waren behoudens de communis-
niet kennisgeving waren af
tok heeren Bosman. Eikerbout en
LTj heeft de burgemeester, mr A. v.
•a t Bakhuyzen nu en dan met be-
Stem, terwijl alle aanwezigen zich
nun zetels verhievfen, volgende rede
amgs en Heeren.
I*?en te voldoen aan een wensch van
dezen raad en tevens aan een
te Ve gevoelde behoefte, om U
m roepen om voor ons aBen de
te scheppen van de gevoelens
Dj'jken die het betreurde heengaan
ben
nJ
£e Ho°ge Vrouwe, die een zoo betee-
^n"h- s in ons volk inge-
*aGv 0ns aUen h€eft opgewekt. Een
deed haar meer dan een halve
n *n ons midden komen en
er-"i" ?fze?end door alle Nederlanders
ft-joef!, ^en Hemelschen Vader terug,
^lat om Haar ?emis in ons hart
waarin wij berusten. Wij
cr^t ^arin met innige dankbaarheid
schoone dat heel Haar leven
OBJ, ons deel deed worden zoolang
fc'. toefde en dat bij ons achter-
Baar verscheiden
W^tscher levenstaak werd op
e ^ijze ten volle volbracht dan
die welke Koningin Emma, de Regentes,
de Koningin-Moeder zich stelde, toen Zij
l Haar ziel aan ons volk verpandde.
Wat behoef ik. sprekende voor U, die
allen korter of langer getuige waart van
Haar regeeren, van Haar moederlijke zor
genvoor de Prinses en Jonge Koningin,
van Haar daden van menschlievendheid
aan zieken, zwakken en troostbehoevenden
bewezen van Haar veelvuldige belangstel
ling in en medeleven met het volksleven
in al zijn verscheidenheid wat behoef ik
U aa-n de tallooze bewijzen, die wij daar
van bezitten, te herinneren. Van uit alle
hoeken borrelen die herinneringen op in
bladen en gesprekken om tezamen die
heldere schoone stroom te vormen, die het
leven van de Koningin-Moeder door Neder-
land's geschiedenis leidt.
Deze gemeente had ruimschoots haar
deel in die gaven, die Haar warm voelend
hart Haar over ons volk deed uitstrooien.
Tallooze malen hadden wij het voorrecht
van Haar bezoek, hetzij aan onze gemeen
telijke instellingen onze ziekenhuizen, onze
Universiteit, onze industrie of bij andere
gebeurtenisen van stedelijk belang en het
smart ons diep die te moeten missen.
Bij al die gelegenheden was ieder'die Haar
zag die Haar mocht spreken onder de be
koring van Hare van vriendelijkheid tin
telende oogen Haar sroote kennis van de
zaken waarvoor Haar belangstelling
spontaan was wakker geworden, Haar takt-
volle hartelijkheid. Schoon en Indrukwek
kend was dit samengaan van Koninklijke
Hoogheid en lieftallige minzaamheid. Diep
ontroerend is het die beminnelijke figuur
van ons te zien gaan
Diep is de wonde die geslagen is in ons
volk. maar boven de daardoor in ons zeiven
gewekte droefenis gaat ons medelijden uit
naar Haar. die treurt aan de baar van een
Moeder aan wie Zij zoo oneindig veel te
danken heeft, die Haar zoo trouw terzijde
stond als kind en later, toen Zij, nu de
Grondwet het zoo verlangde, de zoo zware
taak van regeeren op die jeugdige schou
ders moest leggen. Het is juist in die lang
durige periode van het leven dier Hooge
Vrouw, waarin Zij onze Konlnzin-Moeder
was. dat de edele trekken van Haar karak
ter zoo zeer tot het volk spraken en nog
meer tot uiting konden komen, bevrijd als
Zij toen was van de regeeringszorgen. Voor
Hare Majesteit de Koninzin is dit een zeer
zware slag. dien God Haar moge helpen
dragen en dien wii slechts kunnen ver
lichten door Haar van ons medevoelen de
overtuiging te schenken Hartelijk en van
innige oprechtheid zijn onze gevoelens van
deelneming in de smart die Hare Konink
lijke Hoogheid Prinses Juliana en Zijne
Koninklijke Hoogheid den Prins der Neder
landen bezielt nu hun gezin zich zulk een
liefelijk lid ziet ontvallen.
In God's heerlijke en barmhartige be
scherming zij ons Vorstenhuis ootmoedig
opgedragen
Ik wil U. Dames en Heeren, voorstellen
het College van Burgemeester en Wethou
ders te machtigen om aan deze onze ge
voelens uiting te geven aan HM de
Koningin Haar Gemaal en Hare Dochter.
Nadat dit z.h.st was aanvaard volgde
sluiting.
De publieke tribune was meer dan bezet.
Hoofdzakelijk met Gemeente-ambtenaren.
Het was een korte plechtige zitting, die
geheel voor zich zelf spreekt. Ieder woord,
hieraan toe te voegen, zou slechts schaden.
Met betrekking tot de regeling van het
verkeer en de handhaving der openbare
orde op dien dag heeft gisterenavond ter
Provinciale Griffie te Den Haag onder
leiding van den Commissaris der Konin
gin in Zuid-Holland een vergadering
plaats gehad, waaraan deelnamen den
Procureur-Generaal, fungeerend commis
saris van politie, de burgemeesters van
Den Haag, Delft en Rijswijk, vergezeld
van hun politiechefs en den hoofdingenieur
van den Provincialen Waterstaat. De noo-
dige bekendmakingen zullen eerstdaags
geschieden.
Naar verluidt zal het wel later worden
dan 11 uur voordat van het Paleis Voor
hout vertrokken wordt. In het langzame
tempo van den stoet zal het stellig 2
A 3 uur duren voordat Delft bereikt is.
Waarschijnlijk kan de stoet 's avonds
omstreeks 7 a 8 uur in Den Haag terug
worden verwacht. Volgens de N.R.Crt.
vraagt men reeds thans in Den Haag
voor een plaats aan een venster f. 25. En
de handel in plaats is nog maar pas be
gonnen! Te Rotterdam, Delft en Rijswijk
wordt geconfereerd om de gelegenheid
te openen voor vereenigingen om zich met
omfloerste banieren langs den weg op te
stellen.
Het stoffelijk overschot van de Konin
gin-Moeder zal komen te rusten in een
eenvoudige kist van blank eikenhout van
z.g. Engelsch model, d.w.z, met gebroken
lijnen, ter hoogte van de schouders het
breedst. In deze kist wordt een looden
kist. met wit satijn bekleed en gecapiton
neerd. geplaatst.
De statiekist heeft verzilverd beslag en
wordt gesloten met kroonschroeven.
Naai wij vernemen wordt, in tegen
spraak met andere berichten, het stoffe
lijk overschot van H.M. de Koningin-
Moeder niet gebalsemd.
Wij vernemen hedenmiddag dat is vast
gesteld dat aan den rouwstoet zal worden
deelgenomen door een bataljon marine
troepen uit Den Helder met de staf muziek
en tamboers en pijpers, en door een com
pagnie marinetroepen uit Amsterdam,
welke waarschijnlijk de eerewacht zal
vormen bij de Nieuwe Kerk te Delft.
In totaal zal ongeveer 1000 man aan het
militair escorte deelnemen De afzetting
langs den weg zal gedeeltelijk door mili
tairen en gedeeltelijk door politie ge
schieden.
Het radio-verslag.
Naar wij vernemen heeft de Regeering
de 4 groote omroeporganisaties (A.V.R.O
K.R.ON.C.R.V. en V.A R.A.) bereid ge
vonden de radio-uitzending van de be
grafenisplechtigheden van Hare Majesteit
de Koningin-Moeder als volgt te doen
plaats vinden:
le. De uitzending wordt door den Ne-
derlandschen Omroep gezamenlijk ver
zorgd, die zich daartoe op verzoek van de
Regeering pnder leiding van den voorzitter
van den Radioraad hebben gesteld.
2e. Te 's-Gravenhage, Rijswijk en Delft
zullen in totaal vier postan worden inge
richt, van waaruit het ooggetuigenverslag
bij opvolging wordt gegeven.
3e. Het ooggetuigenverslag zal met een
korte toepasselijke toespraak worden ge-
opend en beëindigd.
Voor aanvulling van dit verslag zal des-
noodig op passende wijze worden zorg ge
dragen.
4e. De uitzending zal op gelijke wijze
plaats vinden over de beide Nederlandsche
zenders alsmede over de Phohi- en Koot-
wij kzenders, teneinde ook de luisteraars in
Oost- en West-Indië in de gelegenheid te
stellen de droeve plechtigheid te kunnen
volgen.
5e. Het tijdstip van den vermoedelijken
aanvang en het vermoedeliik einde der
uitzending zal nader werden bekend ge
maakt.
6e. De Technische Dienst van het Hoofd
bestuur van de P.T. en T. verzorgt, met
gebruikmaking van materiaal der om-
roepvereenigingen. het technische ge
deelte der uitzending, bij welke verzor
ging dankbaar gebruik gemaakt zal wor
den van de welwillende medewerking van
den 's-Gravenhaagschen Gemeentelijken
Telefoondienst.
i
BINNENLAND.
Na het overlijden van H. IW. de Koningin-
Moeder; morgen nationac.l défilé te Den
Haag voor het stoffelijk overschot. (16
Blad).
Ingediend is een wetsontwerp tot be
scherming van leerlingen tegen gevolgen
van besmettelijke ziekten van onderwij
zend personeel. (Binnenland, 3e Blad).
Bevredigende resultaten bij de proefrit
ten der Diesel-electrischc» treinen. (Bin
nenland, 3e Blad).
Te Utrecht is de ledciwergadering ge
houden van het Verbond van Nederland
sche Werkgevers. (Binneijiland, 3e Blad).
BUITENLAND.
Engeland en de Ontwapening. (Buitenl,
4e Blad en Tel., le Blad).
Hitler over de arbeidfcsmogelijkhcid in
1934. (Buitenl., 4e Blad>.
Aanslag op den Ptfuisischen premier
Goering? (Buitenl., 4e Blad).
Rond de Stavisky-affarire. (Buitenl. 4e
Blad en Tel., le Blad).
Benesj over Midden-Europa. (Buitenl.,
4e Blad).
De Japanschc stad Hakodate door brand
vernield. Buitenl. Gemengd 3e Blad en
Tel., le Blad).
Men zie voor Stadsnieuws pag. 2 van
het Tweede Blad.
Aan den vooravond der begrafenis.
De Raad van Ministers richtte zich tot
de onderscheidene godsdienstige gezindten
in ons land met het verzoek te willen be
vorderen, dat od den vooravond van de
begrafenis van H. M. de Koningin-Moeder
in de kerkgebouwen een ure des geden-
kens worde gehouden.
Vorstelijke bezoekers.
Naar voorloopig wordt gemeld kan de
overkomst van de volgende vorstelijke
personen voor de bijzetting van het stof
felijk overschot van H. M. de Kon'ntnn-
Moeder worden verwacht: Hertog Adolf
van Mecklenburg, Prins Eugenius van
Zweden, Prins Josias van Waldeck-Pyr-
mont, Prins en Prinses Max van Waldeck-
Pyrmont, Prins George van Waldeck-
Pyrmont en de Prins en Prinses von Wt^d
Naar verwacht wordt, zullen ook de
graaf en gravin van Athlone de olechtig-
heid van de bijzetting bijwonen.
Deelneming uit het buitenland.
Onder de vele bewijzen van deelneming
door H. M de Koningin ontvangen, bevin-
den zich telegrammen van: den koning
van Siam, den president van Portugal, den
president van Columbia, den president van
San Salvador, den president van Mexico,
den president van Guatemala, den presi
dent van Chili, den president van Peru,
den president van Tsjeciho-Slowakije, den
regent van Hongarije, den president van
Spanje, den koning en de koningin van
Denemarken, den koning der Belgen, den
president van Lithauen, den koning van
Zweden, den president v»n Oostenrijk, den
koning van Egypte, den keizer van Japan,
den president der Vereenigde Staten van
Noord-Amerika, den bondspresident van
Zwitserland, den president der Fransche
republiek, den president van Duitschland,
den koning en de koningin van Noorwe
gen, den koning en de koningin van En
geland, den koning van Bulgarije, den
president van Polen, den president der
Dominicaansche republiek, den president
van Cuba, den vorst van Monaco, den
president van Haiti, den Paus, den kroon
prins van Noorwegen, de ex-koningin van
Spanje, prins Nohuhito. den hertog van
Guise, koningin Elisabnth van België en
van den kroonprins eia de kroonprinses
van Zweden.
Uit Luxemburg wordt gemeld:
Bij den aanvang van de zitting van de
Kamer van Afgevaardigden in Luxemburg
heeft de minister-president, minister van
Staat, Joseph Bech, wroorden van hulde
gesproken aan de nagedachtenis van H.M.
Koningin Emma, die tot aan het afsterven
van Koning Willem III Groothertogin van
Luxemburg was.
In naam van de Karner van Afgevaar
digden heeft haar president, de heer
Emll Reuter, zich aangesloten bij de woor
den, welke door den minister werden uit
gesproken.
De afgevaardigden herorden beide rede
voeringen staande en in diepe stilte aan
Ooogenbllkkelijk daarna werd de zitting
ten teeken van rouw opgeheven.
Deze zitting had plaats gistermiddag om
3 uur Luxemb. tijd.
De openbare gebouwen hebben de vlag
halfstok geheschen.
Herdenkingsrede van Jan v. Zutphcn
voor de Vara-miarofoon.
Voor de Vara-miciofoon heeft gister
avond de heer Jan A. van Zutphen een
herdenkingswoord gesproken bij het ver
scheiden van H M. de Koningin-Moeder.
De heer Jan van Zutphen had, toen
hem het verzoek bereikte om Koningin
Emma te herdenken, onmiddellijk bevesti
gend geantwoord, omdat Haar nobel
werk. Haar moeizaam leven en nobele
persoonlijkheid hem man uit het volk
zoo zeer getroffen had. Het was op het
terrein der tuberculosebestrijding, dat hij
Haar eenige malen had mogen ontmoeten.
Voor 1898 werd er aan dit werk nog wei
nig gedaan en aan Haar initiatief dankt
ons volk, dat een serieus begin met het
sanatoriumwerk werd gemaakt. De be
kommernis om leed rrïoet een gevoelige
vrouw als Koningin Emma geleid hebben
tot de schenking van het Oranje-Nassau-
oord voor longlijders. Zij deed dat op
waarlijk vorstelijke wijze. Uit het privaat
vermogen der Hooge Stichtster werden
terreinen en gebouwen bekostigd en bo
vendien stelde zij een bedrag van twee
ton voor het werk beschikbaar. Deze schen
king was een lichtende daad in donkeren
tijd. een daad van gewoel en verstand
belde. Haar zin voor de werkelijkheid
Haar medeleven riepen het Emmafonds in
het leven voor minvermogenden. In ai dit