Naar het Haagsche Planetarium.
fe Jaargang
DONDERDAG 1 MAART 1934
No. 22683
ieele Kennisgevingen
STADSNIEUWS.
Aanmerkelijke reductie op den vervoers-
en toegangsprijs voor onze abonné's.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
EIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
ffUJS DER ADVERTENTIENg
rn, per regel voor adverteatiën alt Lelden en plaatsen
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle
advertenttën 36 Cts. per regel Kleine AÜvertenttën
-nd bS vooroltbetallng Woensdags en Zaterdags 50 Cts.
jen maximum aantal woorden van 30.
volgens postreöht. Voor eventueels opzending van
10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bweeu Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Poet cheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT .5
Voor Lelden per I maanden f. 236; per week ...At.. 1.0.1!
Bulten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.1!
Franco per post f. 2.35 portokosten.
mmer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD.
ONTEIGENING.
Burgemeester van Leiden maakt
tjr voldoening aan artikel 10 der
ningswet, een commissie uit Ge-
rde Staten der provincie Zuid-
ei bijgestaan door den daartoe van-
h'et algemeen bestuur aangewezen
dige en het hoofd van het gemeen-
ur in het gemeentehuis (Rapen-
"1, zitting zal houden op Donder-
n JSen Maart 1934, des namiddags
ore, ten einde de bezwaren der he
benden aan te hooren tegen het
n-onteigening voor het verbree-
verbeteren van den Haarlemmer-
en roept belanghebbenden op om
bezwaren, ter plaatse en ure voor-
mondeling of schriftelijk aan ge-
e commissie mede te deelen;
t de stukken, bedoeld in het eer-
laatste lid van artikel 12 der Ont-
gswet. ter voldoening aan de be-
n van dat artikel, ter inzage van
*er zullen zijn nedergelegd ter se-
e dezer gemeente, Rapenburg 12,
gang van 2 Maart a.s. totdat de
-ie hare werkzaamheden heeft
_t.
-rschriften zijn vrijgesteld van
t van zegel.
De Burgemeester voornoemd,
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN.
1 Maart 1934.
6858
emeester en Wethouders van Lei
engen ter algemeene kennis, dat
uitend ten aanzien van de door
a Burgersdijk en Niermans, in het
Nieuwsteeg No. 1, alhier, te hou-
kenveiling, voor 1, 2, 5, 6, 7, 8, 9,
en 14 Maart a.s., de eerste twee
tgt des avonds 9 uur, de overige
lWt des avontjs 10 uur, ontheffing
verleend van de verbodsbepaling,
in art. 2, sub b, van de Winkei-
"SWeb 1930.
A VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRYEN, Secretaris.
n, 1 Maart 1934.
6857
RAS EN GEEST.
VOORDRACHTEN VAN DE
GLEERAREN BARGE, HUIZINGA
EN VAN HOLK.
Geslaagde bijeenkomst in het
Academiegebouw.
afdeeling Leider, van den Vrijz. Chr.
tenbond had gisteravond in de
rsiteit een bijeenkomst belegd, waar-
e hoogleeraren Barge, Huizinga en
Holt het onderwerp „Ras en Geest"
deiden.
dr. J. a. j. Barge sprak allereerst
„Rasbegrip."
H zeer nadrukkelijk, dat het
'P een natuurwetenschappelijk en
een vergelijkend anatomisch begrip
~n welks omschrijving de term
vreemd behoort te zijn, omdat de
begrenzing der rassen in An-
■ogischen zin uitsluitend geschiedt
nd van lichamelijke erfelijke ken-
begrip „ras" is dus van ge
odeten aard dan het begrip „volk".
J* een eenheid op grond van het
schappelijk bezit van een aantal
"ehamelijke kenmerken, een volk
:?™eld op grond van een gemeen-
ujKe .taai, een gemeenschappelij-
y^enavingsvorm, een gemeenschap-
7 |e«hiedenis, gemeenschappelijke
Een, gemeenschappelijke
belangen, enz.
Jydjnbehjkheid van deze scherpe
j-ieiding wordt bevestigd door het
1» 'tn ras verbreid kan zijn over
liu ,olkeren, terwijl omgekeerd
ij"verschillende, soms talrijke
zijn opgebouwd.
S, welke kenmerken raskenmer-
tan alleen empirisch worden be-
- A Priori is hierover slechts in
te spreken. De voornaam-
hfhhler^en, bie zich bruikbaar be-
lek 1 a'thans voor het massa-
fn.21Jb, de vorm van het hoofd,
at'e van huid, haar en oogen,
in het haar en de lichaams-
bespreking van elk dezer
8eeft spr. een overzicht van
«w» 14 rassen in Europa en hun
het oi ?m vervolgens de vraag on-
e'JsLn iien' hoe de tegenwoordig
a hjn ontstaan. Als mogelijk
o
Reeds meermalen hebben wij in woord en beeld de aandacht van
onze lezers gevestigd op het Zeiss-planetarium, dat sedert korten tijd is
verrezen op het dak van de „Haagsche Courant" in de Wagenstraat te
Den Haag. Het was te voorzien, dat de belangstelling voor dit wonder
der techniek en der verbeeldingskracht groot zou zijn en dat het uit dien
hoofde voor onze stadgenooten niet gemakkelijk zou wezen om zich
daarvoor toegangskaarten te verschaffen. Dit heeft ons op het denkbeeld
gebracht om ten behoeve van onzen lezerskring een speciale regeling te
treffen. In overleg met de directie der „Haagsche Courant" is thans
bepaald, dat de zaal op Woensdag 7 Maart, des avonds om halfnegen,
geheel gereserveerd blijft voor onze abonné's.
Inplaats van den gebruikelijken toegangsprijs van 60 cents, be
hoeven onze abonné's slechts dertig cents te betalen.
Deze toegangskaarten, welke uitsluitend geldig zijn op het hier-
bovengenoemde tijdstip, zijn aan onze Bureaux verkrijgbaar. Wij geven
onze abonné's in ernstige overweging niet te lang te wachten zich van
kaarten te voorzien, aangezien de zaal van het Planetarium aan 155 toe
schouwers plaats biedt. De geheele voorstelling duurt circa 1 uur.
Een woord van aanbeveling lijkt na de vele enthousiaste ontboe
zemingen in de pers welhaast overbodig. Wij kunnen met niet voldoende
klem opwekken om dit onvergetelijke schouwspel van de majestueuze
pracht van het Heelal met eigen oogen te gaan zien.
In overleg met de Spoorwegen kunnen wij dien avond een goed-
koope reisgelegenheid aanbieden. En wel:
Voor heen en terug 3e klasse LeidenDen Haag 40 cents. Zij,
die hiervan gebruik wenschen te maken, kunnen hun treinkaartje tegelijk
met de toegangskaart voor het Planetarium aan ons Bureau verkrijgen.
Men verplicht zich dan met den trein, die 19 u. 53 m. uit Leiden
vertrekt, te reizen. De terugreis kan men dienzelfden avond met een
trein naar eigen verkiezing maken.
DE DIRECTIE.
heden worden mutatie, aanpassing en
kruising kort besproken, met als eind
conclusie, dat men niet verder kan komen
dan tot de overweging van mogelijkhe
den. Tot zekerheid is hier niet te gera
ken. Ook aangaande de gevolgen van ras-
kruising is niets met zekerheid te zeggen.
Er zijn gunstige en ongunstige kruisin
gen.
Terugkeerend tot zijn uitgangspunt zegt
spr. dat, al is in de omschrijving van het
begrip ras de term geest explicite niet
aanwezig, dit niet wegneemt, dat zij er
implicite toch in besloten ligt, althans
wanneer men den mensch aanvaardt als
de twee-eenheid van lichaam en geest, en
erkent, dat het lichaam den geest be
ïnvloedt. Dit wordt bevestigd door het
feit, dat de groote rasgroepen kennelijk
verschillende geesteseigenschappen en
verschillende beschavingsvormen vertoo-
nen. Men kan echter niet verder gaan
dan tot het vaststellen van dit correlatie
verschijnsel. Ieder inzicht in een tusschen
bepaalde raskenmerken en bepaalde gees
teseigenschappen bestaand verband oftt-
breekt ons ten eenenmale. Wat het bezit
van een bepaald raskenmerk voor
iemands persoonlijkheid beduidt en op
welke manier het iets kan beduiden, is
volslagen duister. Te dien aanzien zullen
de volgende sprekers nog wel meer te be-
toogen hebben.
Prof. dr. J. Huizinga sprak vervolgens
over het onderwerp:
Wat kan de geschiedenis-weten
schap met het rasbegrip doen?
Het antwoord op deze vraag moest lui
den: Zoo goed als niets. Dat het samen
gaan van een bepaalde cultuur, b.v. de
Chineesche, met een bepaald ras zich aan
ons voordoet als een oorzakelijke samen
hang, zal niemand betwisten, maar zoo
lang men niet kan vaststellen, hoe een
speciaal lichamelijk kenmerk zijn corre
latie heeft in een speciale cultuur-uiting,
heeft zulk een oordeel geen wetenschap
pelijke waarde. Bij het zoeken naar ver
band tusschen geest en ras stuit men
steeds op de onmogelijkheid, uit te ma
ken, of een bepaalde geestelijke trek in
derdaad aan het ras als zoodanig toe
komt, dan wel het product is van de his
torische levensomstandigheden van het
ras. De ras-these in historisch gebruik,
loopt altijd uit op de verheffing van het
gewaande eigen ras boven andere. De ras
sentheorie, die thans in Duitschland van
hoogerhand als nationale leerstof wordt
voorgeschreven, is, wat haar toepassing
op de historie betreft, door ernstige we
tenschap nooit anders beschouwd dan
beunhazerij van het ergste soort. Het
ideaal van rasveredeling ter wille van den
staat is, indien het al biologisch verwe
zenlijkbaar mocht zijn, niet anders te be
reiken dan ten koste van hoogere maat
staven van cultuur.
De derde spreker, prof. dr. L. J, van
Holk behandelde het onderwerp;
„Ras en religie".
Uitgaande van de vraag, hoe de theolo
gie het rassenvraagstuk beoordeelt, begon
spr. met op te merken, dat het in de ge
schiedenis van het Christendom eigenlijk
niet voorkomt, en eerst in den jongsten
tijd de kerken tot beantwoording heeft
gedreven. Spr. wil nu nagaan, in hoeverre
het religieus rassisme thuis hoort of hoo
ren kan in het christelijk geloof. Zijn
stelling is: „In den christelijken gods
dienst, van welke confessie ook, is geen
plaats voor het geloof, dat het behooren
tot een bepaald ras een onvervreemdbaar
voorrecht zijn zou, waarop de mensch zich
zou mogen beroepen voor God; of een on
herroepelijke begrenzing zou beteekenen
voor Gods heilswerk onder menschen."
Dit wordt nu naar verschillende zijden
toegelicht en bewezen; het geloof in de
Almacht Gods sluit dit uit (Mattheus
3 9.) Noch de meer nominalistische
noch de meer realistische interpretatie
der Godsleer maakt hierop uitzondering:
de werking van den Geest is niet gebon
den aan de ordeningen van het bloed. Het
begrip, dat de Kerk van zichzelve heeft
als Volk Gods is gericht door den norm
van de gemeenschap der Heiligen Alweer:
niet de bloedverwantschap doch de gees
tesgemeenschap is de constitutieve factor.
In dezelfde richting wijst haar ideaal van
Katholiciteit de eenheid als einddoel, im
mers de volheid Gods, waartoe heel de
menschheid wordt geroepen.
Eerst recht biedt de inhoud der chris
telijke heilsgedachte geen houvast aan
rasprivilegieering. Reeds de Verzoening
met God sluit het uit, dat onverzoenlijke
tegenstellingen naar de wereld voor God
erkend zouden zijn als definitieve heils-
ordening. „In Christus is noch Jood noch
Griek" leert Paulus reeds. Het sacrament
van den doop. zegel der bekeering erkent
geen nadere differentieering naar rassen,
of het moest wezen, dat het de sterkeren
tot grooter verantwoordelijkheid voor de
zwakken vermaande. Voor het zedelijk-
practische gebied zijn van rasverheerlij-
king altijd zelfverheffing en farizeïsme te
vreezen. Ook daartegen zal zich de chris
telijke moraal keeren, zoolang zij zichzelve
blijft.
Zelfs het probleem van degeneratie, dat
ook in het christendom gekend wordt,
vindt er een andere behandeling dan een
zuiver eugenetische, is immers gebonden
aan een aanvulling door de regeneratie
uit wedergeboorte, welke wederom niet
van het bloed, maar uit den Geest Gods
stamt.
Zoo komt spreker tot de slotsom van
zijn betoog, dat het religieus rassisme ket
terij is en gnosis. Met een variant op
Harnacks beroemde definitie der oude
gnosis als acute helleniseering des Chris
tendoms kan men dit rassisme heeten
acute germaniseering des Christendoms
Zoo blijft de gemeenschap des Geesteshet
richtsnoer voor de Christelijke levensge
meenschap, de „rots waarop de Kerk ge
bouwd is."
CHR. HIST. UNIE.
GESLAAGDE PROPAGANDA-
VERGADERING.
Vanwege de Chr. Hist. Unie werd giste
renavond in de Stads-gehoorzaal een
groote propaganda-vergadering gehouden,
welke o.m. werd bijgewoond door de
Tweede Kamerleden, de heeren Snoeck
Henkemans en Weitkamp; de burgemees
ters van Leiden en Oegstgeest, mr. A. v. d.
Sande Bakhuyzen en de heer van Gerre-
vink; enkele predikanten en voorts door
leden der Chr. Hlst. raadsfractie.
De voorzitter van den Chr. Hist. Kamer-
kring Leiden, de heer Jac. Wilbrink, heette
allen hartelijk welkom in 't bijzonder me],
mr. C. Frida Katz en den heer J. Bakker,
beiden lid der Tweede Kamer en spre-
ker(ster) van dezen avond, en de zooeven
genoemde aanwezigen.
In 't kort zette spr. het doel van dezen
avond: meer dan voorheen het geval was,
actief te zijn, uiteen er met nadruk op
wijzende dat wij opkomen voor ons begin
sel en dat wij ons niet laten opvangen door
de nieuwe stroomingen van dezen tijd.
Wij zullen de banier omhoog houden en
zeggen: „Wat ook val, wij staan pal".
Mr. C. Frida Katz aan 't woord.
Mej. mr. C. Frida Katz, als eerste
spreekster het woord voerende, sprak over:
„Nieuwbouw op ouden grondslag". Brengen
nieuwe tijden in den regel nieuwe bouw
kunst, toch zal op den ouden grondslag
moeten worden voortgebouwd. Vaak vindt
men met nieuwe steenen ouden bouw na
gemaakt, daartegen ziet men ook met
oude steenen een nieuw gebouw opgetrok
ken. Het laatste is beter. Spr. gelooft dat
dit symbolisch opgevat ook geldt voor de
politiek. Telkens zullen wij opnieuw moe
ten bouwen, maar met de oude grondslag
en beginselen.
Ook wij leven nu in een tijd van over
gang. nu zullen wij ons moeten bezinnen.
Als christenen zullen wij dit feitelijk altijd
moeten doen, moeizaam moeten wij ons
bezinnen en dan tegelijk ook daden doen.
Wanneer wij willen zoeken hoe wij onze
oude beginselen moeten toepassen in dezen
tijd dan dienen wij onze chr. historische
historie te bezien. Hierover sprekende ging
spr. in 't kort de totstandkoming en groei
der Chr. Hist. Unie na. Gaan wij deze ge
schiedenis na dan zien wij steeds een
nieuwbouw op oude beginselen. In de Unie
is en wordt steeds gezocht naar een nieu
wen vorm op de beproefde oude grondsla
gen. Onze Unie heeft in deze dan ook een
groote taak.
Voortdurend zullen wij putten uit de
eenig ware Bron.
Waarom is er dan nog zooveel lauwheid?
Verschillende oorzaken zouden daarvoor te
noemen zijn, het best is echter de hand in
eigen boezem te steken en te herzien dat
gene wat noodig is. Ook de Unie heeft hier
voor een open oog.
Zien wij om ons heen, dan zien wij aller
lei beweging en beroering; economisch lijkt
het wel of de wereld geheel in de war zal
loopen. Ook op het gebied der goudswaarde
en op het sociale- en moreele terrein zien
wij verwarring.
Van vele kanten hooren wij allerlei mid
delen aanprijzen voor ons geheelen nieuw
bouw. Communisme, socialisme en fascis
me, allen komen met nieuwbouw, waarvan
wij echter de theoriën niet kunnen aan
vaarden hetgeen door spr. met enkele voor
beelden wordt duidelijk gemaakt.
En wat zal de Chr. Hist. Unie temidden
hiervan. In de eerste plaats zal zij hebben
een open oog voor de fouten die mochten
gemaakt zijn en voorts ook een open oog
voor de goede elementen, die bij anderen
zijn. Eenheid van ons volk en eerbied voor
gezag en orde is goed. Het is echter on
voldoende wanneer het niet de goede
grondslag in zich draagt, die gelegen is in
de beginselen door God gegeven.
De Chr. Hist, aldus spr. hebben het
mooiste beginsel. Laten wij dan de handen
ineenslaan om door middel van onze Chr.
Unie het volk in zijn geheel te houden on
der den adem van het evangelie. Laten wij
toonen door onze daden hoe God ons hier
toe wil bezielen en bouwen wij op onzen
ouden grondslag voort.
Tweede spreker van dezen avond was het
Tweede Kamerlid, de heer J. Bakker, wiens
rede getiteld was „Vernieuwingsdrang".
Rede van den heer Bakker.
De drang naar nieuw leven, aldus spr.,
zien wij in de natuur doch ook in den tijd
waarin wij leven. Uit de wereldbewegingen
zooals het Communisme, Marxisme en Nat.
Socialisme zien wij ook een drang naar
vernieuwing.
Verschillen deze drie wereldbewegingen
met elkander heel veel, alle drie zijn zij
echter diep geworteld op de menschelijke
souvereiniteit. De twist tusschen God en
mensch openbaart zich sterk bij deze par
tijen. Het ideaal dat deze bewegingen zoo
zeer trekt is dat het volk zal regeeren.
Ook in ons land zien wij een drang naar
vernieuwing.
Degene, die meent, dat het Nat. Socia
lisme in ons land geen voedingsbodem zou
vinden, oordeele niet te oppervlakkig. Dat
er echter iets goeds in deze beweging zou
schuilen, verwerpt spr. omdat het volko
men in strijd is met de chr. levensbegin
selen. Duidelijk teekent zich in het Nat.
Socialisme het oude liberalisme af en wij
weten wat wij daarvan te wachten heb
ben. De neutraliteit zooais het Nat. Socia
lisme die wil. bestaat niet. Kleurloosheid
bestaat niet, evenmin als wij dit vinden
in het rijk der natuur.
Met nadruk wees de heer Bakker op
BINNENLAND.
Reorganisatie van de uitvoering de»
sociale wetten. (Binnenland, 3e Blad.)
Hulpverleening langs den weg; meer
dan 2500 hulpposten zullen worden inge
richt. (Binnenland, 3e Blad.)
De K. L. M. schrijft met twee toestellen
in voor de LondenMelbourne-race. (Bin
nenland, 3e Blad.)
Ons parlementair overzicht. (3e Blad.)
Het Nederlandsch voetbal-elftal won met
93 van Gillingham; Bakhuys en Vcnte
in uitstekenden vorm. (Sport, 3e Blad.)
Twee matrozen der IJM. 384 door stort
zee overboord geslagen en verdronken.
(Laatste Berichten, le Blad).
Auto bij Someren te water gereden?
beide inzittenden verdronken. (Laatste
Berichten, le Blad).
Het Nederlandsch voetbal-elftal voor den
wedstrijd tegen België samengesteld.
(Sport, le Blad).
BUITENLAND. 1
De Duitsche rijksminister Goebbels ont
vangt de buiten!, pers. (Buitenl., 2e Blad.)
Dimitrof, Popof en Tanef zullen een
kuur moeten ondergaan voor herstel van
gezondheid. (Buitenland, 2e Blad.)
Rondom de Fransche schandalen. Mis
lukte aanslag op ex-minister Frot (Buiten
land, 2e Blad en TeL, le Blad.)
De Fransche begTooting definitief aan
vaard. (Tel., le Blad.)
Poe-Yi tot keizer van Mandsjoekwo ge
kroond. (Buitenland, le Blad.)
het gevaar, dat er schuilt in den corpo
ratieven staat zooals het Nat. Soc. die wil,
hierbij als tegenstelling stellende de Cor
poratieve Maatschappij, waar wij zien de
natuurlijke groei van het organisme.
Wij willen niet, aldus spr., dat onze lieve
Koningin zou komen te staan in de scha
duw van een dictator!
Wij zullen de nooden en behoeften van
het volk behartigen en aan de regeerlng
voordragen.
In geestelijk opzicht zullen wij ook too
nen wat of de Chr. Historischen willen.
Vooral ook onze jonge menschen zullen
weten wat zij willen. Zij zullen koers hou
den naar boven, op den weg, die leidt tot
God.
Ook onder de verschillende politieke
partijen openbaart zich een drang naar
vernieuwing. Bij de Chr. Historischen zien
wij ook dien drang. Er komt weer bezie
ling en enthousiasme. Het program van
beginselen bij de Unie behoeft echter niet
gewijzigd te worden, de menschen, die dit
samengesteld hebben, hebben een voor-
uitzienden blik gehad. Het program past
precies in dezen tijd.
Hebben wij nu, aldus spr., een kabinet
met nationalen inslag, wij zullen naar 'n
nationaal kabinet en dan een chr. natio
naal kabinet moeten streven.
Gelukkig en een eer is het echter voor
de Chr. Hist. Unie, dat zij steeds de con
stitutioneel lijn heeft gehouden. Altijd
hebben wij voorop gesteld de souvereini
teit Gods.
Ons beginsel, ons mooi Chr. Hist, be
ginsel moeten wij sterk laten spreken en
dan zullen wij dat beginsel ook zeker In
ons volksleven zich zien openbaren. Tal
rijke voorbeelden zijn er die dit bewijzen.
De neutraliteit zullen wij dan verwer
pen en de souvereiniteit Gods voorop
plaatsen. Wij stellen ons op het stand
punt, dat de geestelijke rechten en vrij
heden van ons volk dienen gewaarborgd
te zijn. Wanneer wij dit nakomen en hier
voor strijden, komen wij geheel in de lijn
van Willem den Zwijger, die eveneens
goed en bloed heeft overgehad voor de
rechten en vrijheden van het Nederland-
sche volk.
Wij zullen met geloof en bezieling, al
dus eindigde sprvast houden aan het
Chr. Hist, beginsel en strijden met God
voor Nederland en Oranje.
Bij monde van den voorzitter werden
mej. mr. Frida Katz en de heer Bakker
bedankt voor hun enthousiast uitgespro
ken woord.
Met het staande zingen van „Een vaste
burcht is onze God" en gebed, werd de
bijeenkomst gesloten.
Vermelden wij nog, dat het Mando
line-ensemble „Kunst en Genoegen", di
recteur de heer Leegstra, muzikale mede
werking verleende.
De Jaarvergadering.
's Middags is de jaarvergadering van
dezen Kamerkring, eveneens in de Stads
gehoorzaal. gehouden. Nadat de voorzit
ter, de heer Wilbrink, wijlen ds Veldhoen
in treffende bewoordingen had herdacht,
werden de jaarverslagen gelezen. Voorts
Is nog in de vacature-wijlen ds. Veldhoen
met overgroote meerderheid van stemmen
prof. J. de Zwaan, alhier gekozen.
o
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het Candiaats-examen
Rechtsgeleerdheid, de heeren J. M.
Reekers (Den Haag) en J. J. L. van Loon
(Den Haag) en mej. N. de Lange (Ber
gen N.-H.)j
