HIPSELPRIJSVRAAG
Twee Honderd Gulden aan prijzen
DE NIEUWE SINT-PETRUSKERK
WOENSDAG 21 FEBRUARI 1934
No. 22676
ner bestaat ntt DRIE Blaft*
EERSTE BLAD.
STADSNIEUWS.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
"c4
lite Jaargang
EIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIENR
Os. per regel voor advertentiên uit Lelden en plaatsen
J3j agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle
jidere advertentiên 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiên
Ütslultend bU vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts.
een maximum aantal woorden van 30.
„casso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van
rleven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplem Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT;
Voor Lelden per maanden f. 2.38; per week f. 0.18
Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per week 0.18
Franco per post f. 2.35 portokosten.
dr. MURK JANSEN.
stadgenoot dr. Murk Jansen is be-
i tot eere-lid van de Vereeniging van
Epaedische chirurgen in Leningrad.
demisch historisch museum.
tentoonstelling „de Leidsche Aca-
lie 1806—1815", welke op de boven-
lieoing van het Academiegebouw is
richt, is verrijkt met een historisch
werp, dat naar aanleiding van een
op de tentoonstelling aanwezige brie-
in het Rijksherbarium is gezocht en
inden. Het betreft een exemplaar uit
fierzameling kundig gedroogde plan-
1 blijkens de bovengenoemde cor-
Lndentie verzorgd door een zekeren
Schlumbach uit Nürnberg en door
aan Konink Lodewijk Napoleon aan-
iden. Deze schonk haar weder aan
koninklijke Universiteit van Holland,
ipronkelijk bestond de collectie uit
vierhonderd-tal kastjes „de uitwen-
I gedaante van boeken hebbende, ge
en bevattende gedroogde, af zon -
e deelen van zoovele planten-soor-
I als er boek-kastjes zijn". Merkwaar
lis de nauwgezette, smaakvolle wijze
rop het materiaal bewerkt is.
ACADEMISCHE EXAMENS.
klaagd zijn voor het doctoraal-exa-
jWis- en Natuurkunde, hoofdvak
■kunde, de heeren L. Maaskant (Bo-
pven) en G. Lob (Den Haag).
LEIDSCHE BELASTINGOPHAALDIENST.
Inning van omzetbelasting.
Naar aanleiding van een verzoek van het
bestuur heeft de Minister van Financiën
goedgekeurd, dat de inning van aanslagen
omzetbelasting kan plaats hebben door den
ophaaldienst. Bij aansluiting bij den
dienst worden de bedragen het geheele
jaar door, wekelijks, opgehaald onafhan
kelijk van de omstandigheid of een aan
slag al dan niet reeds is vastgesteld. Deze
regeling is voor de belastingschuldigen
van veel nut te achten, omdat wekelij ksche
voldoening niet zoo zwaar wordt gevoeld,
als wanneer een vastgestelde aanslag in
eens moet worden betaald.
De aangeslotene moet zijn te betalen
weektermijn, in overleg met den ophaal
dienst, zelf begrooten, zoo mogelijk tot
zoodanig bedrag, dat de later te ontvangen
aanslag geheel uit de van hem geïnde
bedragen kan worden aangezuiverd. Hij
moet verder na ontvangst van zijn aan
slagbiljet daarvan inzage geven op het
bureau van den ophaaldienst en, ingeval
dan de stand van zijn rekening minder
bedraagt dan het bedrag van den aan
slag, het verschil bijpassen, terwijl, wan
neer zijn rekening een hooger bedrag aan
wijst, het overschot wordt overgebracht
als eerste post op zijn nieuwe rekening.
De ophaaldienst zorgt er voor, dat de met
betrekking tot vastgestelde omzetbelasting
aanslagen geïnde bedragen binnen den voor
betaling gestelden termijn worden overge-
stort ten kantore van den Rijksontvanger.
Van deze overstorting ontvangt de aange
slotene van den ophaaldienst mededeeling
met aanduiding tevens van den stand
zijner rekening.
Voor de weekbei ragen omzetbelasting
geeft de ophaaldienst aparte kwitanties af,
waarvoor de incassokosten ad f. 0.05 per
kwitantie afzonderlijk worden berekend.
Het bureau van den ophaaldienst Nieuwe
Rijn no. 22 geeft gaarne inlichtingen.
In ons Blad van heden drukken wij in het DERDE BLAD
anderhalve pagina af, bestaande uit 137 genummerde drie
hoekjes, geknipt alléén uit die advertenties, welke gisteren
op de pagina's onder het hoofd KNIPSELPRIJSVRAAG in
ons Blad verschenen. De nummers staan BOVEN iederen
driehoek. Hierbij een voorbeeld:
Wij verzoeken onzen abonné's na te gaan uit welke adver
tenties bedoelde driehoekjes zijn genomen.
Hebt ge alle driehoekjes gevonden, schrijf dan de namen
der firma's op, tot wier advertentie's de driehoekjes behooren,
met de erbij behoorende nummers. Mocht in een advertentie
geen firmanaam voorkomen, omschrijf dan duidelijk de
advertentie, zoodat geen vergissing mogelijk is.
Voor de goede oplossingen stellen wij ditmaal een bedrag
fan niet minder dan
beschikbaar, te weten:
iste prijs f. 25.
2e prijs 20.
3e prijs 15.
4e en se prijs 10.
6e, 7e, 8e en ge prijs 5.
10e t/m 29e prijs2.50
30 e t/m 79e prijs1.
prijzen worden niet uitbetaald in contanten, doch in
ONS, in coupures van f. 1.en f. 0.50, welke t/m 31 Maart
34 in betaling worden aangenomen door de zaken welke in
KNIPSELPRIJSVRAAGNUMMER (dus ons Blad van
20 FEBRUARI '34) onder het hoofd „KNIPSELPRIJS-
RAAG" een advertentie plaatsten.
|ndien er meer goede oplossingen zijn dan prijzen beslist het
0,j Van iederen bij ons ingeschreven abonné wordt slechts één
°P'ossing aangenomen.
oplossingen moeten uiterlijk MAANDAG 26 FEBRUARI
^s- 5 uur des namiddags in ons bezit zijn onder enveloppe
met vermelding KNIPSELPRIJSVRAAG.
^M*amen der prijswinnaars zullen uiterlijk V R IJ D A G
"ART a.s. bekend worden gemaakt.
DE DIRECTIE.
AMBACHTSSCHOOL TE LEIDEN.
Lezing over vijlenfabricatie.
In een der lokalen van de Ambachts
school heette de directeur, de heer G. E. E.
Kuijntjes, gisteravond welkom den heer
Watson, vijlenfabrikant te Hillegersberg,
die voor de leerlingen der school een uit
eenzetting zou geven over de moderne
vijlenfabricatie.
Spr., die 42 jaar in de vjjlenindustrie
werkzaam is, verklaarde, dat hij immei
met zeer veel genoegen over zijn vak kwam
spreken en zoo was het hem ook heden
avond een groote vreugde, de jongelui iets
nader met zijn fabriek te doen kennis
maken.
Allereerst wees de heer Watson er op,
dat vijlen, naast hamers en beitels, wel
de oudste gereedschappen zijn en dat bij
verschillende opgravingen exemplaren
waren gevonden van min of meer primi
tieve vijlen, zooals die, welke bestonden
uit gedroogde roggehuiden en de steenen
vijlen uit het Steenen Tijdperk.
De Romeinen maakten voor het eerst
metalen vijlen.
Vervolgens schetste spr. het ontstaan
der fabriek van de firma Watson en Zoon
en vertelde dat in 1848 zijn grootvader
naar Holland kwam, in dienst trad by
„Feyenoord" te Rotterdam als „vylen-
verkapper" en in 1850 zelf een fabriek
stichtte. Dat „vijlenmaken" beperkte zich
toentertijd echter tot het z.g. „verkappen"
van oude vijlen. Deze werden geslepen en
dan met de hand opnieuw gekapt, een
zeer ongezond werk ondertusschen. Jaren,
lang zocht men dan ook naar de machine,
die dit kappen zou kunnen doen. Op hu
moristische wijze releveerde de heer Wat
son een Italiaansche en een Fransche po
ging om dit probleem op te lossen. Ten
slotte gelukte het den Engelschen een
machine te construeeren, die aan de ge
stelde eischen voldeed.
In details ging spreker nu de bewerkin
gen van het in de fabriek voornamelijk
uit Engeland aangevoerde staal na. Aller
eerst het smeden van den z.g. „arend", het
puntvormig gedeelte, dat later in het
handvat steekt, een werk, dat met kleine
luchtdrukhamers geschiedt. Ook hier heeft
de automatiseering haar intrede gedaan:
één der machines levert de gesmede vijlen
zoo vlug af, dat zij „als spieringen" in
een mandje vallen.
Na het smeden komt het uitgloeien,
waarvoor twee batterijen elk van vier
ovens worden gebezigd, die by voorkeur
met bruinkoolbriketten worden gestookt
tot een temperatuur van ongeveer 900 gr.
Celsius. Nu komt het slijpen en vervolgens
het kappen, waarover spreker uitvoerig
vertelde.
Een belangrijk en vakkundig werk is
tenslotte nog het „harden". De vylen wor
den in gesmolten lood van ongeveer 850 gr.
Celsius gedompeld en daarna ln zout
water afgekoeld. Om bij halfronde vUlen
b.v. het kromtrekken by het afkoelen te
voorkomen, worden deze eerst „voorgebo
gen", een werk, dat veel routine vereischt.
Met een aantal duidelyke lantaarn
plaatjes lichtte de heer Watson tenslotte
het gesprokene toe en wees er op, dat zyn
fabriek thans slechts werkt op 40°/« der
capaciteit (normaal was die 2000 a 2500
stuks per dag), terwyl de overige Neder-
landsche fabrieken stil liggen. Oorzaak is
het ontbreken van de gelegenheid tot
export, die vroeger over de geheele wereld
plaats had. Daarom wekte spreker op de
Nederlandsche industrie, ook in eigen be
lang, te steunen.
De directeur dankte namens allen den
heer Watson met eenige welgekozen woor
den voor zijn leerrijke en interessante
voordracht.
0
BIJEENKOMST DER S.D.A.P.
Protest tegen de gebeurtenissen in
Oostenrijk en Frankrijk.
Gisteravond vond in de Stadsgehoorzaal,
die bijna geheel gevuld was, een byeen-
komst plaats, georganiseerd door den
Plaatselijken Raad. gevormd uit den Leid-
schen Bestuurdersbond en de afdeeling
Leiden der S.D.A.P., waar de heer Klaas
Toornstra, hoofdbestuurder der A.J.C. het
woord voerde over de gebeurtenissen in
Oostenrijk en Frankryk.
De opening geschiedde door den heer
Sasburg, die allen een hartelijk welkom
toeriep: spr. getuigde van de deining van
ontzetting eenerzyds en van bewondering
anderzijds, die in de gelederen der
S.D.A.P. is gegaan over hetgeen de geest
verwanten in het buitenland is overkomen
en wat zy daartegenover hebben gesteld,
met inzetting van hun persoonlykheid.
Hierop verhieven de aanwezigen zich op
zyn verzoek een oogenblik van hun zetels,
ter eerbiedige nagedachtenis aan de ge
vallen kameraden. „De Stem des Volks"
zong vervolgens twee strydiiederen onder
leiding van den heer O. de Nobel.
Het woord was hierna aan den heer
Toornstra. In de jaren, die achter ons lig
gen. aldus spr.. heeft ons hart geklopt van
hoop. vreugde, verwachting en geluk, als
wij dachten aan het Roode Weenen. Spr.
memoreerde den opbouw van de kapot
geslagen wereld sinds 1918: het centrum
van Europa was uitgemergeld en uitge
hongerd.
De sociaal-democratie zette haar schou
ders onder dien opbouw: in het midden
daarvan stond Weenen. Er waren twee
steden in het oude Weenen: de stad van
de krotten en van de armoede, zonder
sociale voorzieningen, lucht en licht, het
Weenen voor het volk. Daarnaast het kei-
zerhjke Weenen, met zyn onbeschrijfeiyke
weelde, zijn kunst en paleizen: het Wee
nen voor de rijken. De autocratie van de
machtige bourgeoisie heerschte er. Het
volk offerde zyn geluk op de slagvelden
van Europa. Na den oorlog, by de val van
de regeermacht der bourgeoisie, lag Wee-
neh hulpeloos en weerloos.
De meest onberekenbare burgeroorlog
zou zyn uitgebroken, als er niet een macht
was geweest, die over het vertrouwen be
schikte. Dat was de Weensche sociaal-de
mocratie. Op den Ring staan nog de
standbeelden der leiders uit dien tUd,
Reumann, Victor Adler en Hanisch. Doll-
fuss heeft die beelden onder doeken ge
hangen en zyn portret in het midden ge
plaatst. Maar hun geest kan men niet
dooden!
De sociaal-democratie schiep orde en
recht: spr. zette de tallooze moeilykheden
van dien constructieven opbouw uiteen.
De sociaal-democratie bouwde woning
blokken, sanatoria, badhuizen, kinder
speelplaatsen en huizen voor ouden van
dagen: de arbeiders mochten op dit alles
trotsch zyn. Dit alles wordt nu echter ge
hoond: men spreekt van krankzinnige
luxe, van woningcomplexen op strategi
sche punten, van uitsluitend materieele
beteekenis. Maar dit alles had een onge
kende cultureele. zedelijke waarde. Om tot
een goed begrip van hetgeen gebeurd is,
te komen, schetste spr. uitvoerig de be
teekenis der democratische idee. Democra
tie is gelykheid in den zin van gelykbe-
rechtigdheid, recht op eigen oordeel, gewe
tensvrijheid, eerbied voqr ieder mede-
mensch, zy berust op moed, enz. De
sociaal-democraten zyn zich echter reeds
lang bewust, dat een omvorming van het
parlementaire stelsel noodig is; daarvoor
heeft men de Mussertmannen en de natio-
naal-herstellers niet noodig. Door de
democratie heeft de menschheid zich
mogelykheden geschapen, om tot hoogere
waarden te komen. Waar zy opgeofferd
wordt, komt het bederf van het fascisme
en communisme met zyn verdachtmaking,
spionnage, sluipmoord etc., de wezenstrek
ken der autocratische terreur. De in haar
geest geschoolde arbeiders en organisaties
hebben bewezen meer cultuur te bezitten,
dan de aanhangers van het geweld.
Wy treuren om de 1500 slachtoffers van
dat geweld: zy worden uitgedragen in de
stad waar het feest der internationale
broederschap werd gevierd. De verant-
woordelykheid van dit bloedbad draagt de
reactie in Oostenrijk, welker groei in de
laatste jaren, spr. uitvoerig belichtte. Een
jaar lang is de arbeidersbeweging ge
plaagd en gesard door de reactionairen.
Dollfuss was wel de groote man in Europa:
hij steunde op zyn glimlach, op zyn aan
klacht tegen Hitler in Genève. Maar men
kan lang tooneelspelen
Spr. waarschuwde vervolgens niet alle
tegenstanders, ook niet Colyn, tot de
fascisten te rekenen (geroep: die is ook
fascist!), want het gevolg daarvan zal zich
tegen de party keeren. Hij schetste de
BINNENLAND.
Het Zeiss-planetarium der Haagsche
Courant officieel geopend; de heer A. W.
Sijthoff benoemd tot Officier in de Orde
van Oranje Nassau. (Binnenland 3e Blad).
De regeering over wering van vreemde
arbeidskrachten. (Binnenland, 3e Blad).
Te Putte is overleden de bekende ento
moloog, dr. J. Th. Oudemans, in den
ouderdom van 71 jaar. (Binnenland, 3e
Blad).
Ons parlementair overzicht. (2e Blad),
Postzak met aangeteekende stukken uit
het postkantoor te Enkhuizen ontvreemd,
(Laatste Berichten, 1ste Blad).
BUITENLAND.
Na den dood van Koning Albert van
België. (3e Blad).
Eden confereert te Berlijn. (Buitenl. Ie
Blad).
Begrafenis der rcgeerings-slachtoffers te
Weenen. (Buitenl. Ie Blad).
netelige situatie van Dollfuss, die slechts
op een vyfde deel der bevolking steunt en
het groote gevaar van „liever Hitier dan
Dollfuss". Hitier maakt nu beminnelyke
propaganda: hy deed alles zonder bloed
vergieten, bereikte zyn macht langs lega-
len weg, wist een schyn van uiteriyken
schyn te bewaren. Hier zal de geschiedenis
haar licht laten schijnen. Te Weenen
heerscht een kloof tusschen menschen en
menschen: zal deze ooit overbrugd wor
den?
Tenslotte besprak de heer Toornstra uit
voerig den gang van zaken ln Frankryk:
ook daar is verzet opgekomen tegen de
aanvallen op de democratie. Weenen ging
in bloed ten onder: tegen deze moord op
het beste wat de arbeidersbeweging had
veroverd, gaat ons fel protest. Wat kun
nen wy doen? aldus eindigde spr. „Ga aan
uw werk en sta voor het democratische
levensbeginsel, met denzelfden moed en
doodsverachting, als die, welke men in
Weenen heeft getoond," luidde zyn ant
woord.
De avond werd besloten met zang van
„De Stem des Volks" en de „Internatio
nale".
Reeds eenige maanden staat vast, dat
de St. Petruskerk niet op de oude plaats
zou worden herbouwd, zoodat door het
Kerkbestuur en door Pastoor Beukers
werd uitgezien naar een voor nieuwbouw
geschikt terrein Dat dit terrein werd ge
zocht aan den buitenkant der stad lag
voor de hand Verschillende aanbiedingen
zyn dan ook gedaan en ten slotte was het
zoo .goed als zeker dat de nieuwe kerk zou
verryzen tegenover de Leliestraat aan de
overzyde van den Lammenschansweg.
Daarna volgde de opdracht aan de Archi
tecten A. J. Kropholler en ir. A. van Oerle
voor het vervaardigen van het bouwplan.
Tijdens de daarop volgende besprekingen
kwam een der leden van het Kerkbestuur
door toevallige omstandigheden in relatie
met een bekend bouwondernemer hier ter
stede, die zich bereid verklaarde mede te
werken om een goed architectonisch ge
heel te verkrygen, en ln aansluiting met
den bouw der kerk en pastorie, het bouw
blok onder dezelfde architecten te vol
tooien.
In aansluiting hierop volgde enkele
weken geleden een bespreking ten huize
van den heer A. J. Kropholler. Al heel
spoedig bleek, dat de architecten de geko
zen plaats voor de kerk niet juist achtten,
althans dat een betere plaats aan te
wyzen was, ja dat zelfs een nooit gedacht
geheel kon worden verkregen Indien een
kleine wijziging kon worden aangebracht
in het uitbreidingsplan.
Het kerkgebouw komt zeer gunstig te
liggen ten opzichte van het verkeer door
de pleinvorming. Gevaar voor de tram is
er niet. omdat eerst zeker 75 Meter
moet worden afgelegd op den weg langs
de trambaan, voordat een der te maken
overwegen aan de Leliestraat of Ko-
ninginnelaan kan worden gepasseerd, ter
wyl tenslotte voor de bewoners van de
omgeving Wasstraat, de Laat de Kanter
straat, Cobetstraat. Hooge Ryndyk, enz.
de kerk gemakkelijk bereikbaar is, omdat
de verbinding Thorbeckestraat met de
Koninginnelaan ook wordt aangelegd.
Om het plan te vervolmaken verklaarde
ook de bouwer, die de terreinen in samen
werking met het kerkbestuur heeft aan
gekocht, zich bereid de woonhuizen van
het geheele bouwblok te bouwen volgens
de teekening van de architecten.
Bovenstaande perspectiefteekenlng toont
hoe de situatie hopeiyk binnenkort 1
zal worden.