MARIA-MONUMENT.
74lïe Jaargang
VRIJDAG 12 JANUARI 1934
No. 22642
STADSNIEUWS.
MUZIEK.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
BUITENLAND.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS C®R ADVERTENTIENp,
30 Cts. per regel voor advertentlën uit Leiden en plaatsen
waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle
andere advertentlën 36 Cts. per regel. Kleine Advertentiën
uitsluitend bij voonntbetaDitg Woensdags en Zaterdags 50 Cts.
bij een maximum, aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van
blieven 10 Cts. porto tie betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bmretai Noordeindspiem Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT
Voor Leiden per 1 maanden f.335; per wede f.0.18
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18
Franco per post f. 3.35 portokosten.
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD.
150-JARIG BESTAAN M.S.G.
Den 17den September 1935 zal het 150
Jaar geleden zijn, dat het Genootschap
„Mathesis Scientiarum Genitrix" hier ter
stede werd opgericht.
Een aantal oud-leerlingen vati M.S.G.
Is van meening, dat dit feit alle in leven
zijnde oud-leerlingen in September moet
doen samenkomen, om het jubileum op
passende wijze te herdenken.
Per advertentie in dit blad roepen zij
hun mede-oud-leerlingen op tot het hou
den van een bijeenkomst op Donderdag
18 Jan. e.k. des avonds 8"; uur in het
gebouw van het Nut van 't Algemeen al
hier, waarin voorstellen voor een feeste
lijke herdenking enz. in bespreking zuilen
.worden gebracht.
Zij verwachten dat vele oud-leerlingen
yan Mathesis deze bijeenkomst zullen bij
wonen.
o
y. d. LUBBE's STOFFELIJK OVERSCHOT.
Mag niet over de grens-
Mr. Stomps uit Heemstede deelt het
.volgende mede:
Hedennacht om half twee is bij de be
grafenisonderneming in Leiden, die zou
zorgdragen voor het transport van het
stoffelijk overschot van Marinus van der
Lubbe en die daartoe van de Nederland-
sche regeering reeds van alle daartoe be-
noodigde documenten was voorzien, een
regeeringstelegram uit Leipzig binnenge
komen van den Oberreichsanwalt van den
volgenden inhoud:
„Lijk v. d. Lubbe kan tot uiterlijk 13 Jan.
12 uur aan het anatomische instituut
Leipzig afgehaald worden ter eenvoudige
en zonder plechtigheden in Leipzig zelf
plaats te vinden teraardebestelling Over
brenging naar Leiden niet geoorloofd."
Wij teekenen hierbij aan, dat de heer
P. S. Peute uit Voorhout, halfbroer van
v. d. Lubbe, hedenmorgen in de vroegte
per auto naar Duitschland is vertrokken,
in de hoop dat hij het stoffelijk overschot
nog naar Holland zou mogen overbrengen.
Naar wij van zeer betrouwbare zijde
vernemen, wordt deze poging ondersteund
door de Nederlandsche autoriteiten Van
wege de Ned. Herv. Gemeente is bereids
toestemming verleend om het lijk even
tueel op „Rhijnhof" te begraven Het ligt in
de bedoeling van de familie om, mochten
haar pogingen om het stoffelijk overschot
naar hier over te brengen met succes wor
den bekroond, de teraardebestelling met
den grootst mogelijken eenvoud te doen
plaats vinden.
J, ROMANESKO t
Wijlen de heer J. Romanesko.
Uit Zuilen (U.) bereikt ons de tijding,
dat aldaar in den ouderdom van 74 jaar
is overleden de heer J. Romanesko. oud
directeur van den Markt- en Havendienst
hier ter stede.
Na eer$t als inspecteur van politie te
Gouda en te Leiden werkzaam te zijn ge
weest, werd de overledene in December
1894 door het toenmalig College van
B. en W. aangewezen om alhier de orga
nisatie van den havendienst ter hand te
nemen.
In de raadsvergadering van 10 Januari
1895 werd hij met algemeene stemmen met
ingang van 1 Februari d.a.v. tot algemeen
markt- en havenmeester benoemd, welke
titel later is veranderd in directeur van
den markt- en havendienst.
In 1923 werd hij na een eervollen staat
van dienst gepensionneerd, zoodat hij nog
ruim 10 jaar van zijn rust heeft kunnen
genieten.
Zijn stoffelijk overschot zal a.s. Maan
dagmiddag om halféén te Soestbergen
worden ter aarde besteld.
VEREEN, v. VRIJZ. HERVORMDEN.
In de Woensdag gehouden jaarvergade
ring kozen de leden de volgende nieuwe
bestuursleden: mever. A. M. C. Muller-
Verdam, de heeren A. W. Kamp en P. J.
Pont. De heer Moolenburgh, die als voor
zitter herkiesbaar was, aanvaardde zijn
herbenoeming. Mej. J. M. C. Suither en
dr. C. J. van der Klaauw traden uit het
bestuur.
DE ARBEIDSBEURS.
Op den llen Januari 1934 waren 3533
(v.J. 3860) werkzoekenden Ingeschreven.
Foto van het Maria-monument, dat bin
nenkort op een der openbare pleinen te
Tilburg zal worden onthuld De fraaie
groep werd vervaardigd door den beeld
houwer August Falise uit Wageningen en
ln brons gegoten in de gieterij van den
heer F. A. H. Prowaseck, Ruime Conscien- I
tdestraat alhier, die met dit kolossale 1
werkstuk zijn goede rèputatie op dit ge
bied bevestigde.
Het monument is 3.50 M. hoog. 2 M.
breed en 1,25 M. diep en weegt meer dan
1000 KG. Het wordt geplaatst op een
marmeren voetstuk en blijft voor belang
stellenden nog slechts eenige dagen te
bezichtigen in de werkplaats.
WIJKGEBOUW „GELOOF HOOP LIEFDE"
Langestraat 67 Oranjegracht 70.
Januari 1894 Januari 1934,
Dezer dagen bestond het wijkgbouw
„Geloof-Hoop-Liefde" 40 jaar. Het was de
eerste instelling dezer stad, welke het
maatschappelijk werk onder de steun
behoevende bevolking in een fabriekswijk
aanvatte. Mejuffrouw E. C. Knappert, wij
len de professoren H. Oort en van Manen
en onze onvergetelijke voorzitter A. de la
Court hebben den grootsten stoot tot op
richting van het wijkgebouw en later van
de polikliniek, daaraan verbonden, gege
ven. nog meerdere namen waren te noe
men, doch dit zou te ver voeren.
Al spoedig bleek, dat onder de eminente
leiding van de eerste directrice Mejuffrouw
E. C. Knappert het werk zoo toenam, dat
het gebouw te klein bleek en het moest
worden vergroot; hetgeen dan ook ge
schiedde.
Wijlen den heer K. D. Sytsma was de
eerste leider in het gebouw.
Door de benoeming van Mejuffrouw
Knappert tot Directrice van het Leidsche
Volkshuis, moest het wijkgebouw haar. die
met zooveel energie den arbeid geleid had,
afstaan: evenwel geeft Mejuffrouw Knap
pert nog steeds blijk van groote belang
stelling voor het wijkgebouw.
Mejuffrouw Snellen, die na mejuffrouw
K. de leiding op zich nam, heeft met groote
ijver en trouw zich aan de zaak gegeven.
Dit kwam vooral uit bij haar 25-jarig
jubileum, waarbij Mejuffrouw S. te gelij
kertijd haar arbeid neerlegde. Vanaf 1927
is nu als directeur werkzaam de heer
Dirkzwager.
De tijden zijn er niet naar om het 40-
jarig bestaan feestelijk te herdenken De
financieele toestand van het wijkgebouw
laat dit geenszins toe, vooral waar voort
durend de inkomsten door bedanken en
overlijden van contribuanten, enz. achter
uit gaan. Het is dan ook heel moeilijk al
het werk, dat toch zoo noodig is, gaande
te houden. Hoe zou het het Bestuur en de
Directie verheugen als bli verrassing de
zoo hoog noodige steun eens inkwam! Het
klinkt als in een sDrookje. Mocht het eens
werkelijkheid worden!
Met opgewektheid en moed zal er. niet
tegenstaande de moeilijkheden, doorge
werkt worden.
VEERTIGJARIG ZAKENJUBILEUM.
Maandag 15 Januari a.s. zal het 40 jaar
geleden zijn. dat de heer Jan de Nie Sr.,
oudste firmant van ,.Het Haardenhuis"
Jan de Nie en Zonen, zijn huis-, kachel
en fabriekssmederij in de Dwarsbolwerk-
straat vestigde, welke zich al spoedig in
een gestadigen bloei mocht verheugen. Zoo
werd dan ook in Februari 1906 het nieuwe
pand met daarachter gelegen smederij en
bergplaatsen aan de Heerengracht 112
betrokken, terwijl omstreeks 1910 de eer
ste electrische machines in gebruik geno
men werden. Door de steeds toenemende
vraag naar haarden werd in September
1921 door den heer de Nie een toonkamer
geopend, hetgeen goed gezien bleek te
zijn. Daardoor was al spoedig opnieuw uit
breiding noodig, terwijl de toen verkregen
ruimte in 1927 verbouwd werd waardoor
een flinke ruime toonzaal verkregen werd
en zoodoende wedeom in een behoefte
voorzien was.
Intusschen waren er twee zoons van den
heer de Nie in de zaak opgenomen en de
zaak omgezet in „Het Haardenhuis" Jan
de Nie en Zonen.
Steeds zoekende naar vooruitgang werd
op 1 December 1928 het pand Kort Rapen
burg 10 betrokken alwaar een prachtige
gelegenheid was voor het exposeeren van
haarden, kachels en gasfornuizen, uitge
breid met honderden huishoudelijke ar
tikelen.
Maandag zal er gelegenheid zijn des
namiddags van half drie tot half vijf den
heer de Nie te complimenteeren.
Wij verwijzen gaarne nog naar de ad
vertentie in dit blad betreffende de jubi
leumreclame. welke de firma de Nie en
Zonen aanbiedt.
GEREF. KERK IN H.V.
De Geref. Kerk in H.V. hier ter stede
zal zich in het bezit van haar voorganger,
die zioh de vorige maand aan haar ver
bond, niet lang mogen verheugen, nu de
heer K. H Kroon, hulpprediker bij de
Geref. Kerk in H.V. alhier, een beroep aan
nam naar de Ger. Kerk in H.V. te Amdijk.
LEIDSCH CRISIS-COMITÉ.
Het Leidsch Crisis-Comité ontving: het
onverdeeld saldo der Ver. tot Instandhou
ding van het Leidsch Muziekcorps ad
f. 42,13 en van het Leidsche Studenten
corps bovendien f. 442,50.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijziging.
Firma H. J. Dieben. Zoeterwoudsche
Singel 20. Leiden. Exploitatie van was-
scherijen. Wijziging handelsnaam in: Fa.
H. J. Dieben. Stoomwasscherij „De Zon."
Chr. A. Dieben (Huweiijksche Voorwaar
den),
RESIDENTIE-ORKEST.
Zino Francescatti.
Bij zijn wederkomst is dr. Van Anrooy
door een volle zaal spontaan gehuldigd!
Een fraaie krans met bloemen en linten
in de kleuren van onze stad vond hij aan
zijn lessenaar. Als één man rees het
publiek op ter zijner begroeting! Een
hartelijk applaus was het bewijs van de
trouw van zijn Leidsch auditorium en zal
voorzeker den herstelden dirigent goed
hebben gedaan!
Als solist op dezen avond mochten wij
Zino Francescatti beluisteren in het be
roemde Vioolconcert van Brahms (G dur).
Er zijn kunstenaars, waarvan ge al zeer
spoedig weet: „zonder slag of stoot zal ik
heden geboeid en veroverd worden!"
Zóó was 'tgisteren: Francescatti kwam,
speelde en overwon! In dit vioolconcert,
dat, zooals Hanslick het terecht heeft uit
gedrukt „de rype vrucht der vriendschap
tussehen Brahms en Joachim" den
wereldvermaarden violist en Brahms be
wonderaar is, kan een violist zich ten
volle uiten: zoowel naar klank, geest en
sterk persoonlijke opvatting. Voorwaar:
een ongemeen zware opgave dit werk vol
komen te beheerschen! De dubbelgrepen
zijn een gevreesd struikelblok, het allegro
giacoso is vol „vinger" angels en klemmen
en de zware cadens, vooral die van
Joachim, welke Francescatti ten gehoore
bracht, wordt slechts weggelegd voor den
absoluut kundigen en gerijpten kunste
naar.
Francescatti's weergave hebben wij op
recht en zonder bedenking kunnen bewon
deren! Wat al herinneringen: zijn glan
zende streek, zijn zeldzaam welluidende
toon in het adagio zoo verheven ingezet
door de doorzichtige hobosolo van Stotljn!
zijn markant, energiek rythme in het
pakkende Hongaarsche thema, zijn be
schaafde bravoure met een toch steeds
intelligente zelfbeperking, zijn feillooze
techniek, waren gansch in dienst gesteld
van een fijn-muzikalen geest en een nobel
begrip, die het geheel beheerschten.
Een laaiend enthousiasme viel dan ook
Francescatti als gouden oogst voor de
voeten!
Het mocht hem echter niet steeds ge
lukken het orkest in zijn vurig gepassio
neerde vaart en velerlei schakeeringen mee
te sleepen. Hier en daar was de begeleiding
in de allegri wat zwaar van klank en van
beweging, af en toe wat kleurloos. Hierbij
dient echter gezegd, dat de eischen bui
tengewoon hoog zijn, speciaal ook in het
symphonisch gehouden diepzinnige adagio,
waar een mooie eenheid werd bereikt.
Leider en orkest wisten echter hun volle
gaven te ontplooien in Tschaikowsky's
vierde symphonie, die waarlijk grandioos
voor ons opbloeide!
Deze melancholieke zelfbespiegeling, met
zijn steeds wisselende stemmingen van
diepe zwaarmoedigheid naar felle uitbun
digheid. die dr. Van Anrooy zoo bijzonder
goed ligt brengt een bij dezen componist
overigens ongewone specifiek Russische
kleurenschittering. Uit het tekstboekje
heeft men de geheele beteekenis van deze
symphonie op den voet kunnen volgen:
het noodlot, dat steeds den wensch naar
geluk komt bedreigen Het einde is een
schilderachtige orgie van schier barbaar -
sche Slavische vreugdeklanken, die tot
extase voeren, slechts even nog onder
broken door het imponeerende. fatale
noodlotsthema.
De schoonste gevoelsmomenten zijn
echter daar. waar het gemoed zich los kan
maken van het aardsche en zich heen kan
laten drijven op de uitzonderlijk schoone
en innige melodieën, waarvan Tschai-
kowsky het bijzondere geheim en wezen
bezit!
Moge de 5de symphonie veel dieper van
gedachte zijn. de zesde (de bekende
Pathétique) haar populariteit voor een
groot deel danken aan het beklemmend
emotioneele deze vierde bevat het verblin
dend fonkelend kleinood der orkestrale
effecten.
Dr. van Anrooy bracht ons het werk met
diepen gloed, in groote lijn en met eerlijke
gevoelslyriek. Hiermee gaf hij een door
slaande overtuiging van zijn uitnemend
leiderschap. Terecht was het applaus zóó
dankbaar, dat hij het orkest in de hulde
kon laten deelen.
Weber's „Oberon" ouverture, waarop wij
nu niet benaald zaten te wachten en die
het orkest langzamerhand wel zal kunnen
droomen. opende het concert in een als
gewoonlijk minutieus uitgewerkte en zéér
schoon afgewogen vertolking.
BINNENLAND.
Dr. Colijn over de economische en po
litieke crisis. (Binnenland, 3e Blad).
Een onderhoud met de piloten Geys-
sendorffer en Asjes. (Binnenland, 3e BI.)
Het stoffelijk overschot van v. d. Lubbe
moet te Leipzig worden begraven. (Stads
nieuws, le Blad).
De muiterij in Indië; het vonnis in hooger
beroep tegen de eerste groep. (Uit Ned.
Oost Indie, le Blad.)
BUITENLAND.
De zaak Stavisky in het Fransche par
lement. (Buitenl., le Blad).
De kerkstrijd in Duitschland. (Buitenl.,
le Blad).
De Troonrede van den Zweedschen Ko
ning. (Buitenl., le Blad).
De opstand in Foekien is als neerge
slagen te beschouwen. (Buitenl., le Blad).
DE ALGEMEENE TOESTAND.
Dc diplomatieke besprekingen.
Volgens officieele mededeeling heeft de
voorzitter der Ontwapeningsconferentie,
Arthur Henderson, gisteren Sir John Si
mon op de hoogte gesteld van den inhoud
van bepaalde mededeelingen, welke hij
inzake de kwestie van concrete waarbor
gen voor de loyale tenuitvoerbrenging van
de ontwapeningsovereeenkomst heeft ont
vangen.
Over deze mededeelingen zal Henderson
rapport uitbrengen aan de Ontwapenings
conferentie.
Volgens de „Times" hebben deze mede
deelingen betrekking op de internationale
wapencontrole, waarin in de voorgenomen
ontwapeningsconferentie is voorzien.
Henderson vertrekt 16 dezer naar
Genève. Hij hoopt, dat dan op 19 Januari
een bijeenkomst van functionarissen van
het bureau der Ontwapeningsconferentie
zal kunnen gehouden worden, waarop een
beslissing zal worden genomen ten aan
zien van den datum, waarop het bureau
zal bijeenkomen.
Volgens de voorloopige plannen zal de
Lord of Privy Seal. Eden. a.s. Maandag
Engeland vertegenwoordigen bij de ope
ning van den Volkenbondsraad te Genève,
Sir John Simon zal waarschijnlijk pas
Donderdag in de Volkenbondsstad aan
komen.
Ook Boncour wordt eerst Donderdag
verwacht.
Mussolini ontving den Duitschen gezant.
BELGIE.
De steekpenningen der politic.
De hoofdcommissaris van politie van
Brussel. Angerhausen die was gearresteerd
onder beschuldiging steekpenningen in
ontvangst te hebben genomen, is voorloo-
pig weer vrijgelaten.
DUITSCHLAND.
De Kerkstrijd De werkloosheid weer
groeiende Dolk voor S-A. etc.
Officieel deelt de Evangelische Pers
dienst mede, dat prof. dr. Beyer zijn ambt
als kerkminister heeft neergelegd. De
Rijksbisschop heeft de Kerkelijke leiders
uitgenoodigd voor een bespreking op mor
gen te Berlijn, waar hun voorstellen zul
len worden gedaan voor de vorming van
een nieuw Kerkministerie.
De Leekenbond met een ledental van l'/i
millioen, allen werkende kerklidmaten in
het geheele rijk, heeft zich aangesloten bij
de oppositie tegen rijksbisschop Mueller.
Het aantal werkloozen ls volgens offi
cieele opgave weer gestegen met 343,000
tot 4.058.000.
Het Rijksgerechtshof heeft gisteren een
Tsjecho-Slowaaksch koopman uit Hof.
ln Beieren, die verscheidene exemplaren
van de thans te Karlsbad verschijnende
Neue Vorwarts ln Duitschland binnen
gesmokkeld en uitgedeeld had, wegens
vergrijp tegen de wet, welke de vorming
van nieuwe partijen en de instandhouding
van den samenhang onder de vroegere
partijen verbiedt, tot twee Jaar gevan
genis veroordeeld.
Blijkens een decreet van de oppepte
S.A.-Ielding zullen S.A., SB. en SA.-R.I.
ln dienstkleedlng een SA -dolk dragen,
volgens het monster van den met Kerst
mis door den chef der S.A aan Hitler ge
geven eeredolk. De uitreiking geschiedt
vla de S A. eenheden naar gelang van de
afleveringen tegen contante betaling door
de S.A.-lëidmg, In den vrijen handel zal
de dolk niet verkrijgbaar zijn.
