74*ïe Jaargang WOENSDAG 3 JANUARI 1934 No. 22634 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN STADSNIEUWS. BUITENLAND, Het voornaamste Nieuws van heden. LEIDSCH DAGBLAD ■F PRIJS DÊR ADVERTENTIEN a 30 C*B. per regel voor advertentlën uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertentlën 35 Cts. per regel. Kleine Advertentlën uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een maximum aantal woorden van 30. Incasso volgens postrecht, Vöor eventueele opaendlng van brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts. Bureau Noordeindspteiri Telefoonnummer» voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Poet cheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT K >a Voor Lelden per 1 maanden f.3.35; per week f.O.H Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn. per week „0.13 Franco per poet f. 2.35 4* portokosten. Dit irammèr bestaat uit DRIE BlafN EERSTE BLAD. 40-JARIG JUBILEUM VAN DEN HEER B. P. DU CRODC Bij A. W. Sijthoff's Uitgeversmaatschappij NV. Onder buitengewoon groote belangstel ling herdacht gisteren de heer B. P. du Croix, procuratiehouder bij A. W. Sijthoff's Uitgeversmij zijn 40-jarige werkzaamheid. Daartoe uitgenoodigd werd de jubilaris des morgens in het met vele bloemstukken en palmen versierde, daarvoor speciaal In gerichte lokaal ontvangen. Nadat het geheele personeel verzameld was, nam allereerst de Directeur, de heer S. G. van Looy, het woord. In een uit voerige toespraak, getuigend van groote waardeering voor de toewijding en capa citeiten van den jubiaris. schetste de directeur op hartelijke wijze diens loop baan. Hij had daarbij gelegenheid op nu eens ernstige, dan weer geestige wijze, retrospectieve beschouwingen te houden. Zijn warme rede maakte op alle aanwe zigen merkbaar indruk; ten slotte wensch- te de spreker den jubilaris toe, dat hij nog vele jaren zijn toewijding zal kunnen blijven geven, opmerkende dat het geheim van des jubilaris' werkkracht gelegen is in „de harmonie van het verborgene". Namens Commissarissen en directie bood de directeur als stoffelijk huldeblijk een modem schrijfbureau aan en offreerde mevrouw Du Croix een bloemenmand. Daarop werd de jubilaris toegesproken door zijn collega-procuratiehouder, den heer H. P. van Dam, die namens het administratief personeel in een keurig gestyleerde, met warmte uitgesproken rede eveneens hartelijke gelukwenschen aan bood, daarbij naar voren brengende de goede verstandhouding welke er onder ling bestaat Het deed spreker genoegen als stoffelijk blijk van belangstelling aan te bieden een fraaie boekenkast, als vriende lijke herinnering aan de gezindheid, die op dezen feestdag door het administratief personeel werd geopenbaard Ook nu werd mevrouw Du Croix een bloemenmand aan geboden. Ten slotte werd namens het technisch personeel de heer Du Croix gecomplimen teerd met hartelijke woorden door den heer A. van Rosmalen, die een bijpassenden bureau-stoel offreerde, vergezeld van een fraaie bloemenhulde. Des namiddags had ten kantore der Vennootschap een zeer druk bezochte receptie plaats. De ontvangzaal was met de toegezonden talrijke bloemstukken ver sierd. Het voltallig college van Commissa rissen maakte allereerst zijn opwachting. De president-commissaris, de heer A. W. Sijthoff van 's-Gravenhage, sprak den jubilaris hartelijk en waardeerend toe Daarna was er een druk bezoek van o.a. deputaties van de Federatie van Werkge versorganisaties in het Boekdrukkersbe- drijf, afdeeling Leiden, Mercurius, Kennis is Macht, Litteris Sacrum, De Nederl. Rotogravure Mij, en vele vrienden en zakenrelaties. Voorts merkten wij nog op de heeren Dr. F. C. Wieder. Ir. A. M. Touw, J. Oppelaar, J. W. de Tombe, Albert Hahn' Jr. en vele anderen. TWEETAL. Ter voorziening in de predikants-vaca- ture bij de Chr. Geref. Kerk. te Amersfoort is een tweetal opgemaakt, bestaande uit ds Joh. Jansen, alhier, en J. L. de Vries te Bussum.' o LIEFDADIGHEIDSVOORSTELLING. Voor de afd. Leiden van het Centraal Genootschap voor Kinderherstellings- en Vacantiekolonies zal op 12 Jan. as. in den Leidschen Schouwburg een opvoering wor den gegeven door de Kon. Ver. Litteris Sacrum van „Mejonkvrouwe de la Seiglière" Behoeft dit nog aanbeveling? Voor bijzon derheden zie men de komende advertenties. HANDELSREGISTER KAMER VAN KOOPHANDEL. Wijzigingen: Firma den Houter, Hee rengracht 56, Leiden, kaashandel. Uittredende Eigenaar: J. Fontein, Oegst- geest, d.d. 1 Jan. 1934. N.E.: Wed. H. den Houter-Wannenhoven, Leiden. Nieuwe Gevolmachtigde: I. Fontein, Leiden. F. P. Bos en Zoon, Woubrugscheweg 72d, Alphen a. d. Rijn, betonfabriek en kalk zandsteenfabriek. De handelszaak is omgezet in een ven nootschap onder firma. Vennooten: J. A. Bos en F. P. Bos, Alphen a. d. Rijn. Procuratiehouder; P. van Egmond, Alphen a. d. Rijn. HET JUBILEUM VAN HET H. G. WEESHUIS. Een interessante tentoonstelling. Ter gelegenheid van het 350-jarig jubi leum van het Heilige Geest- of Arme Wees- en Kinderhuis aan de Hooglandsche Kerk- gracht heeft de nestor van het college van regenten, dr. A. Beets, daarin ter zijde ge staan door zijn echtgenoote in de regen tenkamer een tentoonstelling ingericht van platen, teekeningen en voorwerpen, groo- tendeels afkomstig uit de verzamelingen van het Huis, terwijl ook het Gemeente archief, de Lakenhal en de Universiteits bibliotheek stukken beschikbaar stelden. Dr. Beets was zoo vriendelijk ons heden morgen in de gelegenheid te stellen een en ander te bezichtigen. Wanneer wij onze rondwandeling ter rechterzijde van de deur aanvangen, wordt onze aandacht het eerst getrokken door een dichtbeschreven, vergeeld perkament, het testament van Heinric van Screvelant, dateerende van 17 Maart 1334 en het oudste stuk uit het archief van het Huis. Daarnaast ligt het oudste der zgn. „Maen- boeoken". waarin gedurende het tijdvak van 1379 tot 1582 de opbrengst van pach ten en rechten werd opgeteekend. Na dien tijd geschiedde zulks in een register van de „incomste", waarvan eveneens een exemplaar aanwezig is. In het register van giftbrieven vinden wij de bladzijde opgeslagen, waar gespro ken wordt van de overdracht van het huis op de Breestraat aan de Weesmeesteren in 1450. Ook ligt hier het stuk, dat den grondslag vormt van het jubileum, dat morgen gevierd wordt, n.l. de transport- brief van 31 December 1583, waarbij het Vrouwengasthuis overgaat aan de Heilige Geestmeesters. Bijzondere vermelding verdienen voorts een venhuurboek der meisjes uit 1671, waarin werd opgeteekend waar de meisjes werkzaam waren; een bundeltje predik - registers uit 1796; een boekje uit 1652, waarin het naailoon der naaisters werd geadministreerd en het merkwaardige „in- neemboeck" van 1491 „het boeok van die kynder, die den heiligen geest hout ende hoeneer dat sij hier ghebrocht sijen ende waer sij tot een ?endelinck gheleyt sien" Op verschillende plaatsen in dit boek vinden wij losse papiertjes, welke op het te vondeling gelegde kind werden gespeld en die den doopnaam van het kind of eenige bijzonderheden betreffende het ge loof of beroep van den vader vermeldden. Zeer bijzonder zijn ook de „caert- boeoken", waarin de bezittingen van het Huis zijn opgeteekend, niet zoozeer van wege de kaarten zelve als wel om de ge kleurde teekeningen op het titelblad, welke maaltijden der weezen in beeld brengen. Deze boeken zijn van 1593 en 1607. De Lakenhal stond verder een aantal modellen van brooden en een „schrobbel- bank" af, waarop de verpleegden, die de een of andere overtreding hadden begaan, werden vastgebonden en met een roede of balein werden gegeeseld. Deze straf werd in het begin der vorige eeuw nog toege past, zooals uit oude notulen blijkt. „Het blok aan het been", ook hier aanwezig, vormde een mildere bestraffing. Als heel zwaar gold wel de straf van opsluiting in het kolhuis, een donker hok zonder eenige ventilatie. Het strafboek van 1852'69 maakt melding van heel wat vonnissen „in het kolhuis Dronkenschap was wel een der meest voorkomende overtredingen De kolhuizen werden in 1882 afgebroken. De raamzijde wordt geheel in beslag ge nomen door een groot aantal boekwerken, platen en teekeningen, betrekking heb bende op de geschiedenis van het Huis. Als een der voornaamste stukken noemen wij een zeldzame teekening van den gevel van het Armkinderhuis uit 1750, het la tere Invalidenhuis; een uitvoerige be schrijving van de' jaarlijksche „kuiering" van 4 April 1779, wanneer de verpleegden een bezoek brachten aan alle regenten en „regentinnen", zooals "ze destijds heetten. Wij vinden er verder een last met de namen der weesjongens dien in 1811 wer den bestemd voor de garde van Napoleon, platen en foto's van de kleederdrachten; de brandweer, die vroeger zou populair was; een aantal ordonnantieën en keuren, het testament van Pieter Evenaar, waar bij het Evenaersmaal werd geboren, de „dichtmatige redevoering" door J. ie Francq van Berkhey ten bate van het Huis in de Hooglandsche Kerk gehouden, en het besluit van het bestuur van het genootschap „Mathesis", waarbij in 1786 aan negen weesjongens een plaats op de school als leerling in de wiskunde werd verzekerd. Een zeer bijzonder stuk is ver der het in fraai bewerkten lederen band gebonden register van giftbrieven 11472 1596). En zoo zouden wij nog lang kunnen doorgaan, de aandacht vestigend op de typische Nieuwjaarswenschen. op het prachtige glas- en zilverwerk, de fraaie regentenstukken en zooveel anders meer. Wij doen dat niet. Maar wel raden wij hen, die belang stellen in de geschiedenis van het Wees huis en van onze stad, van harte aan, op deze tentoonstelling eens een kijkje te nemen. Dr. Beets heeft hier veel interessant materiaal bijeengebracht, dat de moeite van een gang naar de Hoogladnsche Kerk- gracht overvloedig beloont. SCHOLEN VOOR M. O. Verslag over 1932. Aan het verslag van de Plaatselijke Com missie van Toezicht op de scholen voor Middelbaar Onderwijs over het jaar 1932 Is het volgende ontleend: Het aantal leerlingen der Gem. H. B. S. bedroeg op 15 September 1932. 248 manne lijke en 62 vrouwelijke. Van de 226 leerlingen aan het eind van den cursus werden er 46 niet bevorderd, dit is 20.4 (v.j. 19.3 */o). Tot de le klasse werden zonder examen 14 jongens en na examen 50 jongens en 14 meisjes toegelaten, zoodat het totaal aantal toegelatenen 64 jongens en 14 meis jes bedroeg. Het totaal aantal toegelaten leerlingen bedroeg 109; in 1931 bedroeg dit aantal 90. Aan het eind-examen namen deel 39 mannelijke en 10 vrouwelijke candidaten, van wie 27 mannelijke en 9 vrouwelijke can didaten het diploma verwierven. Van de niet geslaagden keerden 8 man nelijke candidaten en de eene vrouwelijke candidaat naar de school terug. Het aantal leerlingen der Chr. H.B.S. be droeg op 15 September 165 mannelijke en 28 vrouwelijke. Aan het toelatingsexamen voor de le klasse namen 42 jongens en 4 meisjes deel. van wie 36 jongens en 3 meisjes werden toegelaten. Zonder examen werden tot de le klasse toegelaten 6 jongens en 1 meisje. In totaal bedroeg het aantal tot de le klasse toegelatenen dus 42 jongens en 4 meisjes. Het eindexamen afd. A werd afgelegd door 2 mannelijke leerlingen, die beiden slaagden. Aan het eindexamen afd. B namen deel 16 mannelijke en 5 vrouwelijke leerlingen, van wie 6 mannelijke leerlingen moesten worden afgewezen. Het aantal leerlingen der R.K.H.B.S. be droeg 148. Aan het toelatingsexamen voor de le klasse namen 40 jongens deel, van wie 31 werden toegelaten; 1 jongen werd zonder examen toegelaten, zoodat in totaal 32 jongens tot de le klasse werden toege laten. Het eindexamen afd. B. werd afgelegd door 10 mannelijke leerlingen, die allen slaagden. De Meisjes H.B.S. telde 217 leerlingen. Aan het toelatingsexamen voor de le klasse namen 73 candidaten deel, van wie 11 werden afgewezen. Aan alle (12) leerlingen der 5e klasse A kon het diploma voor volledig onderwijs worden uitgereikt. Evenals vorige jaren'Slaagden ook dit jaar weder alle (7) candidaten voor het eindexamen B. Over de Middelbare Handelsavondschool van het Genootschap „Kennis is Macht" wordt gezegd: In het begin van 1932 bedroeg het aan tal leerlingen 373, waaronder 98 vrouwe lijke; aan het einde van dit jaar waren deze cijfers resp. 342 en 93. Aan het eindexamen namen 153 van de 159 leerlingen uit de verschillende examen klassen deel. Er werden geëxamineerd: voor Neder- landsch 4 (geslaagd 3); Fransch 5 (2), Duitsch 10 (2), Engelsch 10 (3). Boekhou den 22 (14) en Alg. Handelskennis 36 (18). Voor de technische vakken (schrijven, stenografie en machlneschrijven) slaagden van de 66 leerlingen (38 jongens en 28 meisjes) 53 (30 jongens en 23 meisjes). Voor het praktijk-diploma slaagden 7 leerlingen der school. Geslaagd voor 't examen gehouden door den Ned. R.K. Bond" „St. Genesius", voor stenografie, Mej. Truus Horsttnk, Jacqueline Krol en Willy Vreeburg; even eens voor machineschrijven Mej. Anny Diebeis en Corry Cartens, allen leerlingen van de Mariaschool, Haarlemmerstraat alhier. De tot reserve-majoor bij het 4e regi ment infanterie benoemde en op verzoek eervol ontslagen kapitein W. baron van Ittersum, adjudant van het regiment jagers, wordt werkzaam gesteld bij het krijgsgeschiedkundig archief van den generalen staf. DE ALGEMEENE TOESTAND. Sir John Simon te Rome. De Engelsche minister van bultenland- sche zaken, sir John Simon is van Ostia per auto te Rome aangekomen en heeft zijn intrek genomen in de Engelsche am bassade. Volgens de jongste berichten zou Simon tweemaal een onderhoud met Mussolini hebben en wel hedenmiddag en morgen- voormiddag. ENGELAND. Tegen O'Duffy. Het Iersche militaire gerechtshof heeft gisteren, ondanks het veto van den procu reur-generaal, vergaderd en beslist dat bet zich volkomen bevoegd achtte om generaal O'Duffy voor zijn tribunaal te dagen en zoo noodig te vonnissen. Om echter op dit oogenblik geen con flict met het hoogste civiele gerechtshof uit te lokken, zal het militaire hof het bij deze vaststelling van feiten laten en den generaal verder ongemoeid laten ln af wachting van den volgenden stap dien of O'Duffy zelf of de procureur-generaal zou ondernemen. Lord Rothermere publiceerde in zijn bladen een Nieuwjaarsboodschap, waarin hij den nadruk legt op de noodzakelijkheid Groot-Brlttannië te beschermen tegen luchtaanvallen. Achtte hij in het begin van zijn campagne 3 a 4 duizend militaire vliegtuigen hiervoor voldoende, thans ver klaart hij, dat Engeland voor zijn verdedi ging binnen 3 jaar niet minder dan 25.000 vliegtuigen noodig heeft. RUSLAND. Uitvaart Loenatsjarsky. Op het roode plein te Moskou had de rouwplechtigheid plaats voor den onlangs te Menton overleden oud-volkscommissaris voor kunst en onderwijs, Loenatsjarsky. Ruim 100.000 personen namen aan de plechtigheid deel. Kalinin, Kaganowitsj, Litwinoff, Krezinsky en andere leden der regeering hadden vertegenwoordigers ge zonden. Aanwezig was verder behalve een groot aantal sovjet-Russische kunstenaars, ook een groot aantal vertegenwoordigers van buitenlandsche kunstenaarsvereeni- gingen. De Turksche gezant legde als deken van het corps diplomatique een krans op het graf van Loenatsjarsky. De tegenwoordige volkscommissaris voor onderwijs. Boebnoff, hield de lijkrede na mens het centrale comité der commnunls- tlsche partij en namens de sovjet-regee ring. Nadat de urn met de asch van Loenats jarsky In den Kremlinmuur was Ingemet seld. loste een militaire afdeeling een aan tal saluutschoten en defileerden de troepen met neergelaten vaandels langs de urn. ——o ROEMENIE. Na den moord op Duca. In het Athenaeum van Boekarest had gisteren de rouwplechtigheid plaats voor den vermoorden minister-president Duca. De godsdienstoefening werd geleid door den patriarch van Roemenië, Christea, met assistentie van de bisschoppen van Zeven burgen, Boekowina en Besssarabië. In Plaats van den koning, die verhin derd was, was diens hofmaarschalk ver schenen. Deze legde op de kist een krans neer, op het lint waarvan de woorden stonden: „Aan mijn vriend." Aan de plechtigheid namen verder deel bijkans alle leden der regeering en de voornaamste burgerlijke en militaire auto riteiten van Boekarest. In totaal werden twintig redevoeringen gehouden. Na door den patriarch gespioken slot woord werd de kist met het stoffelijk overschot van Duca door vooraanstaande leden van de liberale partij op een affuit geplaatst. Hierna vormde zich de rouw stoet, welke door een sterke afdeeling gen darmen in paradeuniform geopend werd. Daarachter volgden deputaties der libe rale partij uit alle deelen des lands, daar achter de door zes paarden getrokken af fuit met de lijkkist, verder de familie van Duca. de leden der regeering, het corps diplomatique en speciale deputaties uit Joegoslavië en Tsjecho-Slowakije. Voor het clubgebouw van de liberale partij hield de stoet vijf minuten stil. Een lid van de liberale partij sprak van het balcon van het gebouw af eenige af scheidswoorden tot den zoo treurig om het leven gekomen partijleider. De deel neming van de zijde der bevolking was buitengewoon groot- Het Hoofdbestuur van de liberale Partij is tegen morgen bijeengeroepen, om den nieuwen partijleider te kiezen. Als candidaten komen de minister van financiën, de minister van handel Tata- rescu en minister-president Angelescu in aanmerking. De minister-president zal heden door den koning in audiëntie wor den ontvangen. Men kent aan deze ont vangst een buitengewone beteekenis toe. Zooals begrijpelijk, doen de wildste ge ruchten de ronde, omtrent den persoon van den minister van buitenlandsche zaken. Titulescu, die tegen alle verwach ting ln niet aan de rouwplechtigheid voor Duca heeft deelgenomen en zeer erover ontstemd schijnt te zijn. dat de benoe ming van den nieuwen minister-president buiten hem om is geschied. De Roemeensche regeering heeft te Praag en te Belgrado stappen gedaan en voorgesteld om de bijeenkomst der Kleine Entente, welke van 8 tot 10 Januari te Agram zou Plaats hebben, uit te stellen. De arrestaties van leden van de IJzeren Garde duren voort. De Roemeensche bladen eischen de doodstraf voor den moordenaar van den minister-president, hoewel de doodstraf ln Roemenië ls afgeschaft. BINNENLAND. Toch salarisverlaging voor provinciaal personeel in ZuidHolland? de regeering grijpt in (Binnenland, 3de Blad). 23.000 gulden verduisterd door directeur van een houthandel te 's-Gravenhage iGemengd, 3de Blad). BUITENLAND. Sir John Simon te Rome (Buitenland, lste Blad). De crisis in Roemenië. Titulescu blijft aan (Buitenl. en Tel., lste Blad). SPANJE. Nieuwe onrust. Het algemeen vakvereeniglngsverbond heeft in een vergadering besloten zich to gedragen naar de door de socialistischs partij genomen besluiten. Dit beteekent, dat de leden van het verbond zich bij een staatsgreep van rechts krachtig daartegen zullen verzetten. Het ministerie van blnnenlandsche za ken deelt mede, dat in de provincie Alba- cete een klooster een prooi der vlammen is geworden. Men vermoedt, dat men met brandstichting heeft te doen. In een dorp werd een geestelijke door een anarchist gewond. Toen de dader door de gendarmes aangehouden werd en wggevoerd zou wor den, opende een troep opstandelingen het vuur op de gendarmes, om den gevangene te bevrijden. De burgerwacht wist echter de orde te herstellen en de opstandelingen op de vlucht te jagen. VEREENIGDE STATEN. Heden opening van het congres. Roosevelt heeft aan de leiders van het Congres meegedeeld, dat hij toch, in strijd met de eerste berichten, vanmiddag zijn boodschap zal voorlezen, welke hij tot het 73ste Congres zal richten. Rainey, de president der Kamer voor Volksvertegenwoordigers, verklaarde dat Roosevelt in zijn boodschap in 't kort den tegenwoordigen toestand zal uiteenzetten en dat de boodschap weinig feitelijke aan bevelingen zal bevatten. Van den anderen kant gaf Rainey te verstaan, dat de tweede presidentieele be- grootingsboodschap van 4 Januari, die van een ongewone lengte zal zijn, verrassing zal teweeg brengen. Het algemeen gevoelen is, dat er nieuwe belastingen zullen worden ingevoerd, of schoon men van meening is, dat de fiscale inkomsten, voortkomend uit rechten op de alcoholische dranken, ongeveer een mil liard dollars zullen beloopen. President Roosevelt heeft den leider van de N.R.A., generaal Johnson gemach tigd de codes voor de industrieën, waarin minder dan 50.000 arbeiders werken, goed te keuren. Roosevelt heeft zich evenwel voorbehou den zelf de codes voor de industrieën waar in meer dan 50.000 arbeiders te werk zijn gesteld te regelen. UIT HET VERRE OOSTEN. Oud-minister Woe t Poe-ji keizer? De vroegere Chineesche minister van Buitenlandsche Zaken dr. Woe, oud gezant van China te Washington, ls ten gevolge van een verstopping van een bloedvat in de hersenen, overleden. Dr. Woe vertegenwoordigde China op de Conferentie tot Codificatie van het Inter nationaal recht te 's-Gravenhage in 1930. Op nieuw komen er geruchten over do a.s. uitroeping van Poe-ji tot monarch van Mandsjoekwo. De regeering houdt de bijzonderheden over de kroning streng geheim, en de pers mag er niet over schrijven, hoewel ieder een erover spreekt. In tegenstelling met de verwachting zul len de Japanners niet ingrijpen en laten zij de royalisten geheel de vrije hand. Een zuiver nationaal comité ls opge richt om de huldlgings-ceremonie to regelen. In het geheele land heerscht groote vreugde, in het bijzonder ln de Mongool- sche provincies. Vijf adellijke rangen zullen worden ln-. gesteld eenige weken na de kroning. Men hoopt, dat de overige mogendheden, ln het bijzonder Engeland, de nieuwe monarchie zullen steunen De aanstaande keizer ls kinderloos en het opvolgingsprobleem wordt nauwkeurig onder de oogen gezien.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1934 | | pagina 1