SCH DAGBLAD - Zesde Blad
Zaterdag 30 December 1933
BINNENLAND.
Het parool van Dr. Col!jn:
„Wankelen noch weifelen".
see feiten van bijzondere be teekenis op
enlandscb gebied culmineerden in 1933
alle andere! Dat waren: het premler-
,p van dr. Colijn en de muiterij In
erlandsch Indië!
Een periode van maandenlange aarze-
- op economisch en politiek gebied lag
ter den rug, een periode van pijnlijke
-kerheid omtrent mogelijke en nood-
eiifke maatregelen ten opzichte van de
rdendc gevolgen eener wereldcrisis
wel als ten opzichte van sterk op den
rgrond dringende revolutionaire ten-
ren. Het volk. in vrijwel al z'n geledin-
snakte naar de krachtige hand. die
t forsche greep zich zou weten te doen
den. naar de hand, die strak en duide-
den nieuwen koers naar betere tijden
durven aan te geven
die oogenblikken kwam dr. Colijn aan
bewind! Een weifelend kabinet-Ruys
Beerenbrouck werd over een onbedul-
de kwestie (de opheffing van enkele
htbanken en kanton-gerechten) ten val
racht, betrekkelijk kort nadat begin
ruarl de muiterij aan boord van de
Zeven Provinciën" in Indië 23 dooden
25 gewonden gekost had, en het was
of het trieste gebrek aan orde en discl-
e, dat zich ln onze koloniën geopen-
rd had. Ineens de oogen opende van de
te meerderheid van ons volk. Minister
ckers was de eerste, die het sein gaf
r den nieuwen koers. Hij was het, die
ldielHJk krachtdadig optreden tegen
I muiters bevolen had. hij was het ook,
daarna leger, vloot en departement van
olutionalre tendenzen zuiverde, om la-
(ln het kabinet-Colijn) zijn actie voort
letten. Dit ministerie, met dr. Colijn als
mier. zou aanvankelijk op parlementai-
dus rechtschen grondslag, zijn geba-
'l doch de onderhandelingen faalden,
met het oog op de toenemende moei-
heden ging dr. Colijn ingevolge op
tilt van de Koningin toen over tot
vorming van een nationaal kabinet. Een
is-kabinet! Het werd op 24 Mei uit 5
"tijen geformeerd (A.-R., C.-H., R.-K.,
-D. en V.-B.) en vereenigde mannen in
h van de meest uiteenloopende richting.
'.Wankelen noch weifelen" was de leuze,
met die zinsoreuk geborduurd op de
koerst het schip van staat thans door
branding der kokende erlsis-zee. Dr.
lijn staat aan het roer en hij ls de
ipper, die ons Volk met vreugde volgt,
Jat hij weet wat hij wil. omdat hij de
aren kent, die ons bedreigen en omdat
n voor het eerst sinds jaren in
weer een staatsman voelt, die leiding
leven weet en de bekwaamheid heeft
ons schip ln behouden haven te bren-
1 Vastberaden heeft hij vanaf het eer-
oogenblik zijner benoeming zijn com-
do's gegeven en z'n Ingrijpen was
ar net op tijd. Want zware stormen
ëpten opnieuw de golven op, en .slechts
t map en macht heeft men het hoofd
ven water kunnen houden! De crisis
iep steeds verder om zich heen, telster-
e lederen tak van bestaan, zoodat van
lvaart geen sprake meer was al gloor-
er dan af en toe een enkel lichtpunt
de moordende concurrentie op binnen-
ndsche en buitenlandsche markten, ging
aard met toenemende belemmeringen
n het handelsverkeer door tarieven,
ntlnzenteeringen en valuta-restricties,
mede met een ernstigen. doch glansrijk
geslagen aanval op den gulden. Aan al
e gevaren tegelijk had de regeering het
old te bieden en onvermijdelijk zag zij
eb daarbij om niet geheel ten onder
gaan van vrijhandel naar protectie
'gedreven.
E D; klaopen. die het buitenland ons toe-
orach, waren hard en raak en een knock
ut kon alleen door een tegen-aanval wor-
en voorkomen. Gevolg: bescherming op
ijwel elk gebied, een eindelooze reeks
n maatregelen (contlngenteerlngen, toe-
llagen, teeltbeperking, e.a.l, die alle ten
■oei hadden (en nog hebben) tijdelijk hulp
te bieden aan landbouw en veeteelt, han-
l<I. Industrie en vlsscherlj Vreemde pro
ducten werden geweerd door verhooging
der invoerrechten en door vaststelling van
ipaa'de maxima. Crisis-centrales op ve
elei gebied werden ln het leven geroe-
n om regelend op te treden, om te veel
nducten uit de markt te nemen en om
klus een hoogere opbrengst te verzekeren,
pe mogen herinnerèn aan de landbouw-
hsis-wet, die de regeering de vrije hand
al om ln dit opzicht in breeden kring te
unen (zoowel den landbouw als de vee-
re'' en het bloembollen-bedrijf), en we
pogen tevens wijzen op de bijzondere
latregelen ten gunste van de haring-
'"SCberij. de kippen- en eenden-houderii,
den tu.nbouw. enz. De regeering regelde
'et mengen van boter en margarine tot
en bepaald percentage, deed koeien od-
oopen en liet ze verwerken lot vleesch
n blik voor behoeftige gezinnen, beperkte
£e kaasproductie, nam millloenen eieren
jut de markt, en stelde honderden andere
jscakngen vast. oo ander gebied, doch
F>tt dezelfde strekking....
Set is zeker dat die steunverleenlng aan
.menigeen opluchting heeft gebracht ln-
porgzame tijden en dat meerdere takken
jan bestaan er door van den ondergang
•un gered. De moeilijkheden waren daar-
juede echter niet opgelost. Want naast al
genoemde misère kwam onver-
Pbdelljk onze export (ook naar Indië)
vcm en meer ln verval, diverse handels-
«B'ii!a'en me' teemde mogendheden ten
«n V Dat dus langs anderen weg
'n andere kringen tot verarming en
ook- ?rl{ toenemcn3e werkloosheid en dus
TJ'J tot het geleidelijk droog leggen van
- bronnen van Inkomsten voor den Staat,
■t aantal werkloozen. bij de arbe'.dsbeur-
<L„.„nj--chreven, ln Januari ongeveer
3osann .^ragende, daalde tijdelijk tot
Jirao in jun, maar nam daarna weer
•XL 'oe en beloopt momenteel ongeveer
«'n I D" trleste legioen mocht niet aan
u lot worden overgelaten, maar de zorg
arvoor vergde enorme kapitalen, die zon
L.J. 'oeciale maatregelen door het Rijk
b''"den worden opgebracht. D» cijfers
bin.», Milllosnen-nota in Seotember
s.st over den fmanc'eeien toestand des
t-J:J "aren ontstellend. Het bleek dat 'n
tskn i van millioen gedekt werd (een
Soo- 1" d? sooorwegen moest nog nader
Nezu'niglng worden gevonden) en
lh wortrf' e®n.o'"zet-be,a,t,he. (d'« morgen
een o v treedt) een couoon-oelastlng en
verhooging der tabaksaccijns (de laat
ste reeds door de Eerste Kamer aanvaard.)
een wijziging van het tarief der Inkomsten
belasting bezuiniging op de departemen
ten. verlaging der ultkeerlng uit het ge
meente-fonds en verhooging der korting
op de salarissen van het rijkspersoneel..!
Naast andere ernstige bezwaren hebben
vooral die tegen de nieuwe salaris-verla
ging zware deining veroorzaakt. Speciaal
de gevolgen der vele crlsis-steunwetten
(drukkend op het andere deel der bevol
king) werden daarbij als argumenten ge
bruikt, evenals het index-cijfer van het
totale levensonderhoud voor arbeiders-ge
zinnen, dat o.m. te 's-Gravenhage (na een
belangrijke daling) reeds in Juni weer
boven dat van Juni "32 was gestegen en
nog altijd een opgaande lijn vertoont. Fel
hebben de protesten geklonken over het
scheppen van een situatie, die een loons
verlaging doet samengaan met verhoogde
belastingen en stijging van de kosten voor
levensonderhoud, doch de regeering stond
en staat op haar stuk! En zij zal het pleit
winnen over de gansehe linie) ZIJ ontkent
de geopperde bezwaren veelal niet, maar
stelt vast dat zij de baten der geponeerde
maatregelen niet derven kan. „Het finan
cieel evenwicht moet worden hersteld",
zoo verklaarde minister Colijn. „Wachten
met verdere maatregelen zou tot een In
eenstorting voeren." En minister Oud heeft
er aan toegevoegd dat de nieuwe lasten
hun rechtvaardiging vinden ln absolute
noodzaak.
Dat aanpassingsproces is moeilijker en
pijnlijker, naarmate de veranderingen
grooter zijn1 Wees niet de statistiek
uit dat het totaal der vermogens in Neder
land in twee Jaren tijds met 1366 milltoen
was gedaald? En bleven niet overal de
inkomsten van den Staat (uit belastingen,
accijnzen, tarieven enz.) verre beneden die
van voorheen?
Tegen excessen van links en rechts.
Wankelend noch weifelend gaat het ml-
nlsterle-Coiyn z'n weg en haar krachtda
dig optreden heeft meerendeels den wind
uit de zeilen genomen aan de beweging
van fascisten en nationaal-sociallsten, wier
organisaties als paddestoelen uit den
grond zijn verrezen (wortelend op een
geest van ontevredenheid), doch die door
onderlinge verdeeldheid nimmer ln staat
waren tot eenige politieke krachtsont
plooiing. De regeering verbood militairen,
en later alle rijksambtenaren, om lid te
zijn van revolutionaire organisaties (waar
toe ook de meeste fascistische gerekend
werden), verbood de oprichting van zg.
weerbaarheidscorpsen van politieke par
tijen, wist een uniform verbod door het
Parlement aangenomen te krijgen, verbood
socialistische strijdliederen voor de radio
en verklaarde den corporatieven staat
voor onaannemelijk!
Dat haar sterke positie toch een oogen-
blik ln gevaar is gekomen vloeide voort uit
een voorstel tot korting (met 17 pet.) op
de Indische pensioenen. Hiertegen rees in
de Tweede Kamer groeiend verzet. De eer
tijds befaamde coalitie bleek volkomen uit
een te liggen (zelfs waren de leiders der
R.K. Staatspartij en der Chr. Hist. Unie
tegen de regeering) en plotseling was daar
de dreiging van een conflict! Toen wierp
echter dr. Colijn het volle gewicht zijner
verantwoordelijkheid in den strijd en zijn
zeer ernstige woorden deden hem met
flinke meerderheid overwinnaar worden.
Met slechts enkele getrouwen bleven de
partij-leiders Aalberse en De Geer ln het
kamp van sociaal-democraten en commu
nisten atfhter. De minister-president gaf
toe dat de nooden groot zijn, ook voor de
genen in Indië, die nieuwe loonsverlaging
zullen krijgen, maar hij kende geen an
deren uitweg. Reeds werd het aanvankelijk
op 120 millioen geschatte tekort op de In
dische begrooting weer overtroffen!
De parlementaire oogst.
De sociale problemen hier te lande zijn
door dr. Colijn zoo belangrijk geacht, dat
hij besloot tot de vorming van een mini
sterie voor sociale zaken. Het werd op 9
Juni opgericht onder leiding van prof.
Slotemaker de Bruine, die o.m. optrad te
gen den invloed van vreemde arbeiders in
ons land.
Het parlementaire werk bracht ook ove
rigens rijke oogst. Dat het meerendeels ln
verband staat met de crisis spreekt van
zelf.
Op 10 Januari trad in werking een de
viezen-regeling met Dultschland, inzake
betalingen, voortspruitende uit 't goede
renverkeer: op 1 Maart werd de geld-
schieterswet van kracht. De Eerste Kamer
keurde op 28 Maart een wijziging van de
drankwet goed en besloot op 6 April tot
instelling van bedrijfsraden. Er volgde op
3 Mei aanneming van een wijziging der
Kieswet (betreffende verdeeling der rest
zetels i. Een zeer zwakke en mislukte po
ging van minister Reymer (gedurende het
oude kabinet) tot wering van de politiek
uit den aether, kreeg dezer dagen een ver
volg in een besluit van minister de Wilde,
om een gemengd bedrijf voor den omroep
in te richten en de vier groote omroep
organisaties tot deelneming te verplichten.
De commissie-Schouten bracht rapport uit
inzake nieuwe salaris-normen voor pro
vinciaal en gemeentelijk personeel, en mi
nister Marchant kondigde een algeheels
reorganisatie aan van het onderwijs; een
reorganisatie, die leiden moet tot bezuini
ging en verbetering!
Een tijdelijke korting van 17 pCt. op de
Indische pensioenen werd zoowel door de
Tweede als door de Eerste Kamer goed
gekeurd.
Het Wegenfonds zal worden vervangen
door een Verkeersfonds, terwijl de belas
ting op rijwielen, motoren en auto's aan-»
zienlijk wordt verhoogd. Of deze vervan
ging van het Wegenfonds tevens zal in
sluiten een vertraging in den bruggen
bouw over de groote rivieren (die Juist zoo
hard ln de goede richting ging, getuige
ook weer de brug bij Zaltbommel) en min
der geld beschikbaar zal doen zijn voor
den zorg der wegen is niet positief mede
gedeeld, maar wordt ln verkeers-kringen
ernstig gevreesd!
1933 zal o.m. gekenmerkt blijven door
talrijke en grootsche Willem de Zwijger-
herdenkings-bijeenkomsten, ter gelegen
heid van diens 400sten geboortedag; door
de plechtige openstelling van den afsluit
dijk op ?6 September en door een groot
sche manifestatie van hulde en trouw door
meer dan honderdduizend landgenooten
aan H. M. de Koningin te Amsterdam in
het stadion, ln verband met Haat 35-jarig
regeeringsjubileum.
Uit de reeks van feiten en gebeurlijkhe
den mogen verder worden aangestipt:
langdurige conflicten ln het vlsscherij-be-
drtJf te LJmulden en bU de K.L.M., de
Straperlo-sensatle (waaraan de regee
ring tenslotte een einde maakte) en het
drama der Lutlne-mlllloenen, die nog al
tijd rusten op den bodem der zee. In Indië
eindigde het voortdurend gestook van den
revolutionair, ir. Soekarno, met diens
arrestatie op 1 Augustus.
De verbinding tusschen Nederland en
Indië werd ook dit afgeioopen Jaar met
nauwgezette zorg onderhouden door de
KLM. De geregelde wekelljksche post- en
passagiers-dienst is een onmisbare instel
ling geworden, die zich meer en meer in
de belangstelling van het publiek verheu
gen mag! De record-vlucht van de „Peli
kaan," ónder commando van Smirnoff en
Soer. heeft die interesse nog eens extra
aangewakkerd en heel het Volk tot uit
bundige geestdrift gebracht!
Rampen.
Bij alle leed, veroorzaakt door een eco
nomische depressie van haast ongekende
diepte, voegde zich ook dit Jaar natuurlijk
weer een serie ongelukken, branden e.d„
die tal van slachtoffers hebben geëlscht.
Op den Sen Januari werd Zwolle ln op
schudding gebracht door een feilen brand,
die het beroemde Dominikaner-klooster
met z'n kostbare boekerij volkomen ver
woestte Op 19 Januari richtte het vuur
eenige honderd-duizenden guldens schade
aan in een tweetal pakhuizen van de fa.
Kramer en Rodes te Rotterdam, terwijl
verschillende naburige huizen ernstig wer
den geteisterd. BIJ een gasverstikklng te
Amsterdam lieten op 26 Januari drie per
sonen het leven. Februari begon met een
brand aan de Zalmhaven te Rotterdam,
waardoor een pakhuis, een school en vijf
huizen in de asch werden gelegd. Op 23
Maart kwam de ontstellende tijding
opnieuw uit de Maasstad dat een Pan-
dervliegtulg in de Waalhaven was gestort
en dat een der beide Inzittenden was om
gekomen. 3 April: acht hulzen te Dreumel
door brand verwoest; 19 April: auto ln het
Voornsche Kanaal gereden, vijf menschen
verdronken; 16 Mei: ontploffing te Rot
terdam, waardoor het Maashotel als het
ware ln een ruïne werd herschapen, vijf
gewonden. In de volgende maand, dus ln
Juni, werd Bengkoelen (Indië) door een
zware aardbeving getroffen. Gansehe dor
pen werden verwoest en er vielen meer dan
honderd dooden te betreuren. Op 1 Aug.
bleek een auto met zeven inzittende Am
sterdammers spoorloos te zijn verdwenen.
Na onderzoek ontdekte men dat de wagen
bij Purmerend in het kanaal gereden was-
Allen waren omgekomen.
8 Aug.: felle brand in de Ver. Touw-
fabrieken te Vlaardingen; 12 October:
vliegtuig bij Lienden in de Betuwe; twee
vliegtuigen botsten tegen elkaar geduren
de een militaire oefening, 4 dooden. Ter-
zelfdertijd woedde bij Emmer-Erfschel-
derveen een enorme veenbrand, die o.m.
vier huizen in de asch legde. Den zesden
November werd bij Amersfoort een auto
door een trein gegrepen; van de vier in
zittenden was niemand meer in leven.
Eenige honderd-duizenden guldens schade
werden aangericht bij een brand, op 30
November, op het te Rotterdam liggende
motor-mallschlp Indrapoera, terwijl een
week later ln de Residentie vier men-
schenlevens te betreuren vielen bij een
brand ln een mode-atelier. Tot slot moet
gewezen worden op den brand ln de Am-
sterdamsche telefoon-centrale, waardoor
het tnterlocale verkeer met de hoofdstad
eenige dagen onmogelijk is geweest en
tienduizend Amsterdamsche abonné's tot
op di; co blik niet kunnen telefoneeren.
Jubilea.
Vele vooraanstaande personen vierden
in den loop van 1933 een bijzonder jubi
leum of werden in verband met hun ver
jaardag gehuldigd. Alvorens een greep te
doen uit een vrij lange lijst moge hier in
herinnering worden gebracht de 75ste ver
jaardag van H. M. de Koningin-Moeder,
die overduidelijk heeft mogen ervaren hoe
zeer het Nederlandsche Volk zich aan
haar gebonden gevoelt en hoe groote en
diepe waardeering het voor Haai- koestert.
Een maand later vierde H. M. de Ko-
nnigin haar 35-jarig regeeringsjubileum,
gelijk wij reeds eerder hebben vermeld en
de eenheid tusschen Nederland en Oranje
werd nooit sterker gedemonstreerd dan op
oen 9den September bij de nationale hul
diging te Amsterdam, zoowel als bij de
opening der Staten-Gcneraal (een week
daarna te Den Haag). Ook Z. K. H. Prins
Hendrik heelt gejubileerd en wel ln ver
band met het feit dat Hij 25 jaar voor
zitter was van het Nederlandscne Roode
Kruis. De herdenking daarvan heeft men
dezer dagen ln ons Blad kunnen lezen.
In chronologische volgorde geven wij
hier verder ten lijst van namen:
4 Januari: prof. dr. Joh. Westerman, de
eerste vrouwelijke hoogleeraar ln ons
land, viert haar vijftigsten verjaardag; 9
Jan.: jhr. P. v. d. Does de Willebols, te
Den Bosch, oud-lid der Eerste Kamer, 90
jaar; 17 Jan.: J. W. A. Beynes, bekend
Industrieel te Haarlem, 80 Jaar: 23 Jan.:
dr. J. H. Gunning Jhzn., te Bllthoven, 75
jaar; 2 Febr.: gep. gen. majoor J. D. ten
Bosch, te Den Haag, 80 jaar; idem: de
Ned. gezant te BerUJn, dr. J. P. Oraaf
van Limburg Stirum, 60 jaar; 16 Febr.:
prof. Hugo de Vries, te Lunteren, oud-
hoogleeraar te Amsterdam, 86 Jaar; 22
Febr.: A. H van der Feen, pseudoniem de
Sinclair, te Amsterdam, 60 jaar; 7 Maart:
J. F. Ekering. te Den Haag, lid hoofd
bestuur Ned. Onderwijzers-Genootschap,
75 jaar; 15 Maart: F, L. Ossendorp, Am
sterdam, lid Eerste Kamer, 75 Jaar; 7 Mei;
gout :n jubileum dei' Haagsche Courant;
16 Mel: dr. N. M. Josephus Jltta, Den
Haag, voorzitter Gezondheidsraad, 75 jaar;
24 Mei: gep. lult.-generaal P. J. von Steln
Callenfels, Den Haag. 90 jaar; 8 Juni:
75-jarig beslaan van de Rijksveldwacht;
Idem: Jhr. P. A. J. v, d. Brandeler, Den
Haag, 50 jaar bij de rechterlijke
macht: 15 Juni: 75-jarlg bestaan Rotter-
damsche Lloyd; 17 Juni: prof. dr. F. A. F.
C. Went, hoogleeraar te Utrecht, 70 jaar;
19 Juni: mr. D. Fock, Den Haag, oud-gou
verneur-generaal, 75 jaar; 28 Juni:
S. P. van Eeghen, oud-voorzitter K. v. K.
te Amsterdam, 80 jaar; 29 Juni: 50-jarig
bestaan A N. W. B.; 11 Juli: gouden Ju
bileum van Haarlem's Dagblad, en van de
Vereenlging Rembrandt te Amsterdam; 14
Juli: 200-Jarlg bestaan van de bierbrou
werij De Gekroonde Valk te Amsterdam;
15 Juli: Arnhem 700 jaar stad; 29 Juli:
mevr. Esther de Boer—van Rijk, Amster
dam, 80 jaar; 3 Sent.: ds. K. Fernhout,
Geref. pred. te Vreeland, 50 Jaar predi
kant; idem; ds. H. C. v. d. Brink,
em. pred. bij de Geref. Kerk te Hil
versum, 40 Jaar predikant; 6 Sept.:
zilveren jubileum Bond van Chr. P.T.T.-
personeel; 13 Sept.: Ned. Bond van Ge
meente-ambtenaren, 40 jaar; 24 Sept.: mr.
P. J. C. Totrode, directeur Ned. Bank, Am
sterdam. 70 jaar; 25 Sept.: 60-Jarig too-
neel-Jubileum van mevr. Esther de Boer
van Rijk; 7 Oct.: Jan van Zutphen Am
sterdam, 70 jaar; 9 Oct.: gouden Jubileum
Ned- Journalisten-Kring; 16 Oct.: C. J. A.
Begeer, Den Haag, 25 Jaar firmant der
Edelmctaalbedrijvcn Van Kempen, Begeer
en Vos; Idem: Harte van Tecklenburg, Den
Haag, 80 jaar; 26 Oct.: H. Nygh, Rotter
dam, 25 jaar directeur N. R. C.; 18 Nov.:
Jan Musch, 40 jaar aan het tooneel; 18
Dec.: de R A I., 40 jaar; 21 Dec zilveren
jubileum der Vereenlging De Nederland
sche Dagbladpers.
Necrologie.
Wij besluiten dit Jaaroverzicht met de
gebruikelijke necrologie. 4 Jan-: prof. L.
Lindeboom, Kameren (N.-Br.), 87 Jaar;
7 Jan.: dr. J. G. Boekenoogen. Bussum,
doopsgezlnd-emer. predikant, 75 Jaar; 3
Jan-: prof. dr. B. J. Kouwer, oud-hoog
leeraar te Utrecht, 72 Jaar; 9 Jan.: H J.
Marcusse, Halsteren (N -Br.l, oud-hoofd
commissaris van politie te Amsterdam, 64
jaar; 19 Jan,: Joh. A. Laan, Industrieel te
Bloemendaal, 68 Jaar; 7 Febr.: prof. J.
van Baren. Wageningen, 57 jaar; 8 Febr.:
prof. dr. H Bouwman, Kampen, 60 Jaar;
10 Febr.: Bart Kreeft, Amsterdam, 79 jaar;
15 Febr-: Joh. van Meggelen, Rotterdam,
oud-lld Prov. Staten van Zuid-Holland, 65
jaar; idem: J. Ph. Caro, de bekende zanger
Utrecht; 19 Februari: mr. H. A. Vlotta,
Montrewa. oud-dlrlgent Residentie-orkest,
85 Jaar; 26 Febr.: mr. C. O Segers, Den
Haag, vice-pres- Hooge Raad, 66 jaar.
idem: prof. dr. H. M- Kroon Utrecht. 64
jaar; l ilaart: J. P. J. Lucardle, Rotter
dam, bekend figuur op scheepvaartgebied,
90 Jaar; 7 Maart: D. Omstein, hoofd-dir.
Rott. Bankvereeniglng te Amsterdam,
overleden In Tirol; 19 Maart: O. Kalkoen,
Haarlem, dir. Ned. Middenstandsbank te
Amsterdam, 69 jaar; 21 Maart: mr- A. C.
Crena de Jongh, oud-Ud Gsd. Staten van
Zuid-Holland, Den Haag, 75 Jaar; 31 Maart
W. F. Hengeveld, Haarlem, dir. Verzeke-
rings-Mij. .Haarlem"; 6 April H- C. C. K.
Frank, hoofd-dir. Rijkswerk-inrichtingen
te Veenhulzen, 52 jaar; 7 April: P. H. van
Groningen, te Deventer, oud hoofdbe
stuurslid Ned. Mij. voor Nljv en Handel,
69 jaar; 25 April: Ir. Joh. Knap, Den Haag,
lid Alg. Rekenkamer, oud-lld Ged. Staten,
75 jaar; 7 Mei: L. A. Roozen, dir. hotel
Wittebrug, Den Haag, 56 Jaar; 11 Mei: mr-
dr. A. van Gijn, Den Haag, oud-mlnlster
van Financiën, 66 jaar; Idem; H, J. Ver
steeg, Den Haag, hoofd-commlssarls van
politie, aldaar, 77 jaar; 1 Juni: D- J. de Vll-
liers, buitengewoon gezant van Zuid-
Afrlka, 59 Jaar; 9 Juni: W. A. M. Peek, Den
Haag, commissaris der N.V. voorheen Peck
en Cloppenburg, 56 Jaar; 12 Juni: ds. C. E.
Hooykaas, Rotterdam, Remon Predikant,
55 jaar; 6 Juli: prof. H. U. Meyboom, Gro
ningen, 90 jaar; 13 Juli: prof. mr. W II.
Drucker, Rotterdam, 45 jaar; 18 Juli: G.
A. Pos, Blaricum, bestuurslid A. N. W. B.,
58 jaar; 29 Juli: Mr. Ir- H. W. Klewiet de
Jonge, oud-reg, gevolmachtigde bij den
Volksraad ln Indië, overleden te Padela-
rang; 7 Aug.: prof- dr. C. P. Sluiter, oud-
hoogleeraar te Amsterdam, 78 jaar oud, te
Eerbeek (Geld.) overleden; 14 Aug.: dr. H.
Bos, Wageningen, 78 jaar; 27 Aug.; mr. J.
H Beuker Andreae, Leeuwarden, dir. Alg.
Friesche Levensverzekerings-Mlj60 Jaar,
29 Aug.: mr. H v. d. Vegte, Zwolle, oud
minister van Waterstaat 66 jaar; 31 Aug.:
mr. dr. J. H. van Royen, Den Haag, gezant
van Nederland te Washington, 62 jaar,
idem: Henri Borel, Den Haag, letterkun
dige, 63 Jaar; 3 Sept.: O. M. F- Haffmans
Helden (Ltmb.l, oud-lid Eerste Kamer. 73
Jaar; 6 Sept.: Herman Poort. Groningen,
letterkundige, 47 jaar; 17 Sept.: A M.
Gorter, Amsterdam, kunstschilder, 77 Jaar;
18 Sept.: P. J. Raaymakers, Overvecn,
voorzitter Raad van Toezicht Rijksverze
keringsbank, 86 jaar; 19 Sept.: dr. P. H-
van Eden. secr. Mij. tot het redden van
Drenkelingen; 21 Oct.: E. A. Zeillnga. Me-
rano, oud-pres. Javasche Bank, 23 Oct
mr. K. F. Oreutzberg, oud-vtce-pres. Raad
van Ned- Indië, ln Zwitserland overleden;
30 Oct.: W. TJeen'.t Willink, uitgever te
Zwolle, overleden te Lugano; 4 Nov. A. van
Collem, dichter, 75 Jaar, Heemstede: 7
Nov.: d3. H. W. Laman. em- Geref. Pre
dikant te Kampen, 63 jaar; 8 Nov.: Albert
Vogel, voordrachtskunstenaar Den Haag,
59 jaar; 29 Nov.: A. Roodhuyzen, Den
Haag, politiek hoofdredacteur van Het
Vaderland, 74 jaar: 11 Dec.' J Hoynclt van
Papendrecht, Den Haag 75 jaar; 18 Dec.:
mr dr. C. P. Zaayer, oud-lld Prov. Staten,
te Den Haag, 70 Jaar-
o
BUITENLAND.
Algcmecne terugblik.
Toen het Jaar 1932 ten einde spoedde,
spraken wij de hoop Uit, dat 1933 moent
brengen een kentering ten goede
Heiaas, het is dit jaar anders geloopen, in
plaats van verbetering kunnen wij slechts
verslechtering constateeren, verslechtering
over de gansehe linie voor zoover het de
algemeene wereld-vraagstukken betrelt.
Letterlijk alles ls dit Jaar, dat morgen
aUcheld neemt, op een mislukking uitge-
loopen; 1633 laat zijn opvolger een bijkans
niet te dragen erlenis na.
Scherper dan ooit ls nog tot uiting ge
komen, hoezeer de politieke en economi
sche vraagstukken door elkaar zijn gewe
ven en in onverbreekbaar verband met
elkander staan; de oplossing ls er uit den
aard der zaak niet gemakkelijker op ge
worden I
Hoezeer het jaar, dat ten grave daalt,
alle hoop den bodem heeft Ingeslagen het
scherpst wordt dit misschien wel belicht
door het feit, dat het woord .oorlog" weer
te voorschijn is gekomen, dat er zelfs over
gesproken wordt, alsof morgen deze geesel
der menschheid zou kunnen ncrleven
Hier ln Europa, ginds ln het Verre Oosten!
Hoezeer men zich heeft ingespannen om
het echec, dat op allerlei terrein ls geleden
te verdoezelen .het teekent zich te scherp
af, om te kunnen worden „weggewerkt"!
Wat ls er terecht gekomen van de Econo
mische Wereldconferentie, te monden ge
houden? Zoo weinig, dat zelfs geen poging
wordt gedaan, om de z.g. uitgestelde con
ferentie te doen herleven. Men voelt maar
al te goed, dat de tijden er niet rijp voor
zouden zljnl De economische toestanden,
culmlneerend In steeds groeiende barrières
op het gebied van douane-rechten, ver
kleining van de immigratie-quota etc.,
noopten tot de poging van Londen
maar van den beginne af aan ont
brak een voldoende voorbereiding en
dat wreekte zich natuurlijk. Tot overmaat
van ramp ontwikkelde zich de diverse
landen-polltlck meer en meer ln de lich
ting van het nationalisme, waar interna
tionalisme was geboden.
Geen enkel land zal voor zich alleen een
oplossing der economische vraagstukken
kunnen doorzetten, al slaagt men er wel
licht tijdelijk door drastische maatregelen
ln, om op eenlg gebied verlichting te
brengen, b.v. op het terrein der werkloos
heid, die nog overal bijkans onverminderd
woedt. Om enkele cijfers te noemen:
Amerika heeft nog een kleine tien millioen
werkloosheids-slachtoffers, Engeland ruim
2'/i, Duitschland een 3 millioen, tenminste,
wanneer dc officieele cijfers betrouwbaar-
zijn. waaraan twijfel gerechtvaardigd ls,
Italië circa een millioen
Een van de grootste economische belet
selen blijven vormen de oorlogsschulden,
die de Ver. Staten nog altijd hardnekkig
weigeren te schrappen op het oude motief,
dat de vrij-komende gelden dan toch maar
geofferd worden aan Mars hetgeen op
zich zelf, helaas, Juist is, doch zoo komt
men ook niet verder, integendeel! De En-
gelsche premier Mc Donald heeft persoon
lijk een bezoek aan Washington gebracht
om een regeling na te streven, maar is niet
geslaagd, evenmin als Herrlot, die even
eens den haringvijver overstak. Heeft En
geland door een kleine betaling althans de
sympathie van het Amcrikaansche broe
dervolk nog weten te behouden, anders
met Frankrijk, dat door zijn botte weige
ring, ook maar een cent te voldoen veel
sympathie heeft ingeboet. Alleen Finland
is volkomen zijn verplichtingen aan
Amerika nagekomen, alle overigen bleven
in gebreke; begint er echter in Amerika
een kleine kentering ten goede te komen?
Er zijn enkele symptomen, die daarop
wijzen.
Zware schokken doorstond het economi
sche leven, doordat Engeland en Amerika
den gouden standaard loslieten, door en
kele kleine landjes gevolgd als b.v. Estland.
Hoezeer op herstel wordt aangedrongen,
schijnt het oogenbllk daarvoor nog niet ge
komen; dollar en pond zijn nog steeds aan
bedenkelijke schommelingen onderhevig,
en niemand weet, hoe het verder zal
8astei tenslotte daarnaast, dat Duitschland
op bedenkelijke wijze tornt aan het op 1
Juli tot stand gebrachte transfer-mora
torium, dat het mldden-Europeesche vraag
stuk, goed beschouwd, geen stap nader ls
gebracht tot een oplossing, dan ziet men
wel overduidelijk, hoezeer de wereld nog
economisch is ontwricht!
En politiek is het vooral niet minder!
De revolutie in Duitschland, die het
nationaal-soclalisme de macht volkomen
in handen gaf, meet voor een niet gering
deel als de oorzaak worden gezien van
de mislukkingen op politiek terrein. Hitler
aan het bewind heeft zoo'n mate van
wantrouwen gewekt in Frankrijk en zijn
vazal-staten, dat zelfs ln materie, waar
bij voorbaat succes niet uitgesloten was,
plotseling niets meer te bereiken viel I
Wat i3 er b.v. overgebleven van het met
zooveel moeite door Duitschland verkregen
gelijkgerechtigdheidsprincipe? De regee.
ringswissellng in Duitschland deed vanaf
het moment Frankrijk weer terugvallen
oo zijn eisch van veiligheid, feitelijk een
abstract begrip, waaromtrent voldoening
moeilijk is te geven, zelfs al zou men willen.
De toch reeds zeer moeizaam voort
schrijdende Ontwapeningsconferentie liep
als gevolg van een en ander volk men vast
en zelfs het dreigement van den voorzit
ter Henderson om af te treden, wanneer
niet een andere koers werd Ingeslagen, wrs
niet bij machte om haar weer op gang t»
brengen. Heteeen niet t« verwonderen was,
daar het Hltler-Duitschland tevcren do
conferentie had getorpedeerd, door zictt
eenvoudig terug te trekken uit al het werk
van Genève
Hitler's komst aan de macht had tg
Genève direct het gevolg, dat werd terug
gekomen op reeds half en half gevallen
berilssineen, hetgeen voor Dultschland
inderdaad een hard gelag was. Maar was
het cnbegrijpelilk? Duitschland had ze'!
d'enen ln te zien, dat het slechts doot
vertrouwen-wekkend optreden vertrouwen
kon veroveren en daarvoor was meer
noodlg dan erg vredelievende verklaringen
van den Fuehrer, die trouwens grroten-
deels weer werden te niet gedaan door
gestes van zijn onder-bevelhebbers. Niet
voldoende ts daar ingezien, dat zelfs
rechtvaardige elschen een ander aspect
krijgen naarmate van de wltze, waarop zij
wo'den gesteld en door wieZelfs al
erkent men daarnevens volm-ndlg, dat
Frankrllk mede verantwoordel k ls voor
den gang van zaken In Dnlt.schla"d door
zijn aanvankelijk halsstarrig vasthouden
aan het houden van Dulrtchlgnd In da
positie van overwonnene! Aan zijn vast-
h uden aan elzen bewapening zonder to
letter» op den elsch van gelijk recht voor
allen
Hoewel niet officieel, heeft Mussolini
in deze omstandigheden geprobeerd een
uitweg te vinden via een door hem in het
leven geroepen instelling: 't vler-mcgend-
heden-pact. Deze instelling was met moeit»
tot stand gekomen, daar de Fransehe
vaza'sfaten daarvan vreesden een achter
uitzetting, doch tenslotte werd het doet
toch gi'ootendeels bere'kt. zij het ten
k ste van een Franseh-Poolsehe verkoeling
die Polen zelfs bracht tot een a na ré
dansje met Duitschland, maar inmiddels
weer ls verdwenen, nu de „kracht" van
het vier-mo"cndheden-pact ls gebleken!
Was Duitschland nu bovendien maar
alleen weegeloooen van de On'wanenlnvs.
conferentie, misschien zou er dan nog wet
een mouw aan te passen zlln geweest,
d'ch het verdween eebecl uit Genève z"o-
als gezegd, d.w.z. bedankte ook voor het
l'dmaatschan van den Volkenbond...
Daardoor Isoleerde het zich zelf volkomen
In de eerste plaats en ontwrichtte ln de
tweede plaats dit lichaam z'Odanlg dat de
ontwapenlnvs-erlsls ls uitgedijd tot een
Vo'kppbond.eeris's!
De Volkenbond beeft voorzeker niet vol
daan aan de verw->"ht!n„„r, wp mnPT1
'aatsten zijn om dit te durven beweren,
maar aan den and»ren k-nt my nies
ver bef benfd WO"d"n ee7)en dat do
Pptkenhnnd tn-h v»=l e"»ude hoeft voor
komen, dat an-Ws onafw-n-tbaar was ge
weest en ne-etiof openroVon hpplt dtfc
licha-m dus zHn n-t toch beweren Laat
men derholyo Vr'honh-Pd doodmoe,
den. dan verc.purtt i-oioeipf ^p mooeink-
heid om Europa terug te houden van alier-
a-o
