^ü&mïe's pwjsche
HET PROCES TE LEIPZIG.
LEIDSCH DAGBLAD - Derde Blad
Woensdag 4 October 1933
Steunt met Uw gaven
het Leidsch Crisis-Comité.
KUNST EN LETTEREN.
lucht, waar doorheen de gulden zonne
stralen schoten! Minerva, de Leidsche
Stedemaagd en de Hollandsche Maagd
troonden op haar hoogen zetel en
keken op ons neer van een der
opvallendste praalwagens der Stoet,
Prins Maurits verblindde 't oog met zijn
gouden harnas en viel op door zijn fiere
houding!
Zoo groeide groep na groep tot een
levend en sprekend geheel, onder de aan
•wijzingen van de druk controleerende le
den der optocht-commissie, die zich van
hun verantwoordelijke taak op voorbeel
dige wijze kweten!
Daartusschendoor de vele Leidsche mu
ziekcorpsen, die er den moed zouden in
blazen, "voorop de correcte vaandelwacht
onder de traditioneele aanvoering van den
commandant den heer Harmsen, de rij
tuigen met den burgemeester en diens
echtgenoote. de bestuursleden der niet
genoeg te prijzen 3 Octobervereeniging, de
politie-autoriteiten en als effectvolle pro
loog de zes Oranje-bazuinblazers, wier
klaterend trompetgeschal het kijkspel an
nonceerde!
Het verleden herboren
Nog een enkel oogenbliken daar
golfden reeds groep na groep de oude
Leidsche veste, volgestroomd met duizen
den opgetogen toeschouwers, binnen! Het
verleden was herboren: de Sleutelstad ver
heugde zich over de terugkomst van zóó
veel bekenden van eeuwen her!
De feestelijke klanken van het muziek
korps der Koloniale Reserve schetterden
aan, de charmante Gravin Ada van Hol
land opende minzaam wuivend deze we
meling van kleur en bonte verscheiden
heid, die de vestingmuren binnentrok en
vertellen ging. van al hetgeen zich in
tijden van weleer had afgespeeld!
Gansch Leiden keek zich de oogen uit:
van elke verdieping, van ieder balcon, van
straten en grachten begroette men edelen
en burgers, vorsten en soldaten, hoogmo-
genden en adelijken tot de eenvoudigsten
toe! Broederlijk-vereend trok men rond
langs de eindelooze route!
De stoet trekt voorbij
Niet alles liep onmiddellijk vlot van
stapel: zagen wij niet op den Hoogen
Rijndijk een paard op hol slaan, dat ech
ter spoedig tot staan gebracht werd, ter
wijl op de Breestraat, vlak vóór het jam
merlijk verbrande Stadhuis van een
der karossen het wiel brak, zoodat de def
tige burgemeesters onverwacht door elkaar
geschud werden! Of er zich nog meer der
gelijke incidenten hebben voorgedaan, wij
weten het niet, want in 't gedrang verlo
ren wij de stoet uit 't oog, om haar in
,.De Turk" twee uur later wéér voorbij te
zien trekken.
Wélk een menschenmassa's verdrongen
zich op straat: zij werden echter met tact
door de bereden politie uiteen gedreven.
Het effect der passeerende groepen was
weer afwisselend en interessant, al hadden
meerdere deelnemers door hun houding
wat méér kunnen imponeeren!
Hoe fraai wapperde het roze kleed van
den jongen gracieuzen Willem III in 't
rond, hoe rustig bliezen de pijpers er hun
Geuzenliedjes op los, hoe had Prins Wil
lem - van Oranje telkens een speciaal
.hoeratje" in ontvangst te nemen! Jam
mer slechts, dat de inzittenden der
karossen en van de sierlijke en in
drukwekkende gouden koets te weinig
zichtbaar waren Af en toe was er een op
stopping of een lacune, maar dan werd
zoo snel mogelijk regelend opgetreden en
trok men weer onvermoeid verder, onder
de onontbeerlijke, aanmoedigende klanken
der muziekcorpsen! Op verschillende
plaatsen werden bloemen aangeboden, o a.
aan mevrouw van de Sande Bakhuyzen
en Ada van Holland; bij de Studenten
sociëteit moest een wijle halt gehouden
worden voor de gebruikelijke aanbieding
der eerewijn!
Zoo kronkelde de stoet voort en voort,
van duizend kanten aangestaard en be
sproken, helaas dikwijls tè snel, om alles
volledig in zich op te nemen! Maar dan
nam men vlug even de Feestwijzer ter
hand. met de duidelijke, lezenswaardige
explicatie der diverse uitbeeldingen en
men was paraat en beter georiënteerd, om
bij een tweede voorbijtrekken alles volko
men te begrijpen!
Danvóór men 't wist, was het
hoogtepunt van den dag al weer achter
den rug. was als een flits voorbij getrok
ken al hetgeen, waarnaar een ieder uren
had uitgezien en waarvoor het 3 October -
bestuur maandenlang energiek en zonder
poozen had gezwoegd
De eeuwen overbrugd!
Daarom dank aan allen, die aan de voor
bereiding van dit grootsche Leidsche ge
beuren weer een werkzaam aandeel had
den: Het 3 Octoberbestuur, de loden der
Optochtcommissie onder de onmogelijk te
missen leiding van den heer de Koning
en bovenal aan onzen gemeente-archiva
ris. mr. dr. Verburgt. die het plan ont
wierp en zijn adviezen schonk, alsmede
aan den heer Jan de Quack, den artistle-
ken verzorger!
Over het geheel mogen wij weer buiten
gewoon tevreden zijn over het resultaat, al
zullen ook n u wel weer de beste stuurlui
aan den wal staan, die een opmerking hier
en een opmerking daar te plaatsen had
den!
Die moesten zelf maar eens voor deze
moeilijke opgaaf gesteld worden! Ons is
deze optocht uitstekend bevallen: men
heeft er onze historische kennis, die sinds
de schooljaren heel wat verminderd was,
5°®® verfrischt en zóó zal het ongetwij
feld ook bij vele lezers van deze beschou
wing zijn gegaan! Wij hebben ons ver
heugd over-, wij hebben genoten van dit
levendig geschiedkundig schouwspel, wij
hebben tijdens het zien daarvan, de na
gedachterus der voorvaderen geëerd! Zij
zijn door de Leidsche veste getrokken, gc-
in de dagen van weleer en zij hebben
er zich, ondanks al het veranderlijke van
deze wereld, weer thuis gevoeld! De op
tocht Leiden en Oranje" die meer om de
prachtige costuums dan allereerst om de
praalwagens de aandacht verdiende, heeft
oe. eeuwen overbrugd en daarom hart
grondig ..driewerf" hulde aan organisa
toren. uitvoerders en vertolkers, waarvoor
zich zoo vele leden van specifiek Leid
sche vereeniglngen en particulieren spon
taan beschikbaar hadden gesteld' Ten
slotte een woord van erkentelijkheid aan
de politie, wier zware taak ditmaal waar
lijk geen sinecure is geweest;
Hoe druk het was:
Tja, dat is nu eigenlijk moeilijk te zeg
gen. Ieder jaar opnieuw suggereert de
geweldige menschenstroom naar onze
stad ons weer dermate, dat wij met een
gerust geweten schrijven, dat het nu toch
waarlijk veel drukker was dan vorige
jaren. En laten wij het nu maar direct
bekennen: dien indruk kregen we giste
ren óók weer. Bij de reveille viel het ons
al op, dat de belangstelling ondanks het
vroege morgenuur toeneemt en toen een
maal de trek van buiten begon, was het al
vroeg gezellig druk in de binnenstad- Met
alle mogelijke en onmogelijke voertuigen
kwamen de feestgangers naar de Sleutel
stad. Trein, tram en autobus konden het
haast niet verwerken en de rijwielstal
lingen aan den buitenkant van de stad
pullden naar alle zijden uit. In de mid
daguren was de binnenstad één men-
schenmassa, waar geen doorkomen aan
was. Wie gisteren van de stad naar hel
station moest, mocht wel een uur eerder
van huis gaan om den trein te halen. Het
gilde der kunstenmakers was lang niet
zoo uitgebreid vertegenwoordigd als an
ders, in het vak van de boelenkoningen
is blijkbaar ook al de klad gekomen; wij
zagen er althans geen enkelen. De politie
zorgde overal, waar dat maar eemgszins
kon, voor de goede regeling, maar daarop
was in de middaguren weinig mogelijkheid
Voorzoover ons bekend zijn geen ernstige
verkeers-ongevallen voorgekomen, wat
naast de preventieve maatregelen ook aan
het optreden der politie te danken Is.
Daarvoor is een woord van hulde hier ze
ker op zijn plaats!
Chr. Oranjevcreeniging
In Gebouw „Prediker" had evenals vo
rige jaren, de Chr. Oranjevereeniging een
feestavond belegd, die zeer druk bezocht
was. De voorzitter der Vereeniging, ds.
Thomas sprak een kort openingswoord.
Ds. J. de Wit, Herv. pred. alhier sprak in
deze bijeenkomst de feestrede uit.
In 't begin van zijn toespraak herin
nerde spr. aan een kerkdienst van den
derden October 1574 in de oude St- Pieter
waar gezongen is van God's wonderen.
De gedachtenis aan 't ontzet is sinds
jaren een uiting geworden van Leiden's
openbare optreden. Toch dient gevraagd
te worden of deze enkele plaatselijke ge
beurtenis wel zoo grootscheeps herdacht
dient te blijven. Het is gebleken dat het
ontzet van Leiden een van de beslissende
factoren is geweest voor het welzijn van
kerk en Volk.
Spr. deed enkele grepen uit de bekende
gebeurtenissen en richtte de aandacht op
de vijanden en vrienden buiten en bin
nen Leiden's muren, de tactiek van uit
hongeren van buiten af, naast de hand
en spandiensten door roomsch-gezinde
landgenooten aan den vijand bewezen. En
binnen de poorten honger, pest en wan
hopigheid, waartegenover de onversaag-
den uit de stadsregeering met eere ge
noemd worden.
Uitvoerig werd dan stil gestaan bij
Willem van Oranje's werk bij het ontzet en
bij de herinnering aan onze roeping om
ook de leidingen Gods in onze historie te
vertellen aan het navolgende geslacht
opdat zij hun hoop op God zullen stellen.
De avond werd afgewisseld met decla
matie van den heer W. Siebesma van
's-Hertogenbosch en plano- en vioolmu
ziek. 't Was weer een echt-gezellige
Oranje-avond!
De cabaret-avond.
Om half acht begon in de groote zaal
en den foyer der Stadsgehoorzaal de tra
ditioneele cabaret-voorstelling Er was
natuurlijk geen plaats onbezet. 't Zou
vreemd zijn indien het anders was! Vooi
het eerst had dit maal Louis Davids de
leiding en de buitengewoon populaire
„kleine man", die sinds enkele dagen di
recteur is van het nieuwe Leidscheplein-
theater in de hoofdstad, had voor een
programma gezorgd dat klonk als een klok
een programma, dat in haar kwaliteit
zelfs mijlenver uitstak boven het vele
goede, dat er op vorige 3 October-feesten
te genieten viel! David en Alex de Haas
traden op als conferenciers, beurtelings
in de groote zaal en in den foyer, en ieder
in hun zeer aparte genre wisten zij on
middellijk contact te krijgen met het dui
zendkoppige auditorium, dat zich tranen
gelachen heeft om hun drogen humor,
hun merkwaardig nuchtere wijze om
waarheden-scherpe waarheden soms te
zeggen zonder kwetsend te worden
Hun kwinkslagen en liedjes vormden een
bron van doorloopende vreugde, ontke
tenden zelfs stormen van bijval en met
leedwezen zag men het scherm zich ach
ter hen sluiten. Hoe scherp zijn trouwens
die „tijdbeeldjes" van Louis Davids getee-
kend, hoe treffend juist weet hij moderne
toestanden te hekelen en, zoo noodlg van
commentaar tc voorzien. Men denke
slechts aan de liedjes over het rijbewijs
en het Ford je van den olieman
Alex de Haas zingend en railleerend
aan den vleugel, deed het anders, maar
met niet minder succes Welk een gees
tige parodie op Anna de Wijs Mouton's
bekende en mooie liedeke: ..Grootmoeder
wat zul je me geven"...., welk een ver
zameling van harde waarheden in dat
antwoord van een vierkanten Holland-
schen planter in Indië aan z'n hyper
moderne dochter in Nederland
Het program was verder rijk aan va
riatie: belangwekkende goocheltoeren van
Fred Roner, een Wiener, die in zes weken
zijn gansche tekst in het Hollandsch had
weten te leeren, vroolijke spotliedjes van
Suzie Klein, dc dolzinnige clownerie van
een voortreffelijk acrobaten-trio. Kathe
Schnitzer. het leuke Wienerinnetje, dat
bij Fritz Hirsch is opgetreden, zong in
haar kinderlijke dialect aardige zeemans
refreintjes, terwijl het slotnummer wel
licht voor velen de kroon ls geweest op
het resultaat van dezen prettigen avond.
De Harmony-Kings! Het was al laat ge
worden, zóó laat dat men vreesde nauwe
lijks meer op tijd te zijn voor het vuur
werk. Niettemin hadden deze drie be
faamde negerzangers de algeheele en toe
gewijde aandacht en hun schitterend ge
schoolde samenzang leidde aan het slot
tot een ovatie der enthousiaste toehoor
ders, die ln jaren niet zulk een voldoe
ning ten toon hebben gespreid over een
cabaret-voorstelling als op dezen 3 Oct.-
dag!
RECLAME.
83G5
heerlik bros met zachte crèmevulling
Het avondfeest.
Wanneer de hutspot met klapstuk ver
orberd ls, gaat de Leidenaar op 3 October
uit. Een deel gaat naar den Schouwburg,
een tweede, Iets grooter deel gaat naar het
cabaret in de Gehoorzaal en een derde,
verreweg het grootste deel gaat naar het
Schuttersveld, waar de feestvreugde cul
mineert op en om de „hosvloer". De mo
derne techniek moge sensationeeler en ge
raffineerder genoegens bieden, bij den
goeden Leidenaar en dat voelen op
dezen dag zich velen gaat er niets bo
ven een partijtje hossen. Zonder dat zou 3
October niet op 3 October vallen; zonder
dat zou eenvoudig het wortelen- en uien-
feest onbestaanbaar zijn. Een paar be-
modderde schoenen, een stel blauwe plek
ken of een flinke winkelhaak in rok of jas,
dat zijn allemaal kleinigheden, die geens
zins de pret van het hossen kunnen ver
storen.
Het muziekgezelschap „Orpheus" heeft
den hosliefhebbers volop gelegenheid ge
geven hun hart op te halen en de N.V.
Hita zorgde door versterkte gramofoon-
muziek, dat ook de pauzes niet hos-loos
behoefden voorbij te gaan.
Natuurlijk biedt het Schuttersveld ook
nog andere genoegens. Er zijn legio vlieg
machine—draaimolens, waar een druk op
een knop voldoende ls om voor de somma
van één dubbeltje een doos bonbons te
winnen Alleen de tien andere deelnemers
krijgen dan natuurlijk niets. Die kunnen
hun geluk dan gaan beoroeven in een
werp- of touwtrek-tent. Gelegenheid tot
draalen is er te over: men kan dat naar
verkiezing doen in zweefmolens, auto's al
dan niet bestuurbaar, en zelfs ln schuitjes,
waarvan het gezicht alleen een zeerob al
zeeziek zou maken.
Voor liefhebbers van lachen zetten ette
lijke dwaaltuinen hun deuren wijd open;
ln de emotiebaan kun je griezelen, dat je
er koud van wordt; Jut toonde zich weer
een veelhoofdig monster, dat van heel wat
Siegfried's op z'n kop kreeg.
Aan rariteiten was al evenmin gebrek,
kalveren met de pooten naar boven en den
kop naar achteren, hondsche meisjes even
talrijk als konijnen op de Veluwe. een
bloedverwant, die sprekende gelijkenis
vertoonde met. King Kong, een edelkarper
met een taille als een walvisch; het een
was al gekker dan het ander, maar dat ls
ook eigenlijk de bedoeling. Bepaald roe
rend ln haar altruïsme was de waarzeg
ster. die tegen „crisusprelzen" 'opletten,
zetter!) de toekomst voorspelde. Of de
toegezegde dosis geluk ook verband hield
met de „crisus" weten wij niet In het
vlooien-theater hebben zich sedert het
vorige jaar belangrijke wijzigingen vol
trokken: zoo was de rok van de danseres
Cleopatra van een geheel, andere kleur en
was de brandspuit vermoedelijk ook al
vanwege de bezulnlgings,— in plaats van
met zes slechts met viéf 'vlooien bespan
nen. De twee ontbrekende zijn bij schrij
ver dezes te bevragen! En zoo zouden wij
kunnen doorgaan. U Vertellen van het
mooie uitzicht, dat je had kunnen hebben
over het feestterrein vanuit het hoogste
punt van ,,de hoogvaart", maar waar nie
mand naar keek, omdat je dol blij was,
wanneer je weer naar beneden ging. Over
de drukte in het „palais de danse", waar
pierement noch bezoekers van rusten wis
ten. ja over wat al niet meer.
Het Vuurwerk.
Het slot van elk avondfeest is het Vuur
werk en waarom zou dit dan gisteren niet
zoo geweest zijn" Natuurlijk er was vuur
werk en knallen deed het niet, weinig. Dc
uitvinding van geruischloos vuurwerk
laat lang op zich wachten.
De firma Kat maakte dit jaar onder
scheid tusschen twaalf afdeellngen, waar
van de eerste zes draaiende zonnen en
bommen waren en de laatste zes bommen
en draaiende zonnen. Dat werd van zelf
sprekend weer afgewisseld met watervallen
en als tegenhanger fonteinen Waar
mee Ik maar zeggen wil, dat vuurwerk al
tijd aardig blijft om naar te kijken en dat
laatste werd dan ook heel druk gedaan.
Zóó dat Je over de hoofden kon loopen
met de volslagen zekerheid eerder bij den
uitgang te zijn dan op de meer gebruike
lijke methode.
Het slotstuk stond in het toeken der
Oranje-herdenking en bracht de in dub
bele beteekenis lichtende figuren van Wil
lem den Zwijger en onze Landsvrouwe..
Met hevige leanonnades eindigde dc
feestviering 1933
Wel bleef het daarna nog lang druk in
de binnenstad, maar dat was maar offi
cieus Daarover kan slechts verteld wor
den, dat vele caféhouders vannacht een
dikke geldla hebben moeten uittellen.
Hetgeen in deze tijden zoo'n vervelend
werkje nog niet ls!
RECLAME.
vgrsterktZENUWEN
<zn BLOED
Krachtvoedsel bij lusteloos-
beid en vermoeidheid
Slechts 70 cents per Pus
Vraagt Uw apotheker
of drogist
Nutrlcia Zoetermeer
992
DE OBJECTIVITEIT VAN HET RE1CHS-
GERICHT EIGENAARDIGHEDEN
VAN HET DUITSCHE STRAF
PROCES.
door
Mr. B. W. STOMPS.
Aan het einde van mijn vorig artikel
beloofde ik mede te deelen, waarom ik
overtuigd ben geraakt van de objectiviteit
van het hoogste Rcchts-College in Leip
zig, nadat ik mij eerst er op had ingesteld
niet met een vooropgezette meening het
richtsnoer van deze rechters te moeten
beoordeelen Een eerste reden, die ik hier
voor kan aangeven, ls een reden, die
slechts waarde heeft voor mijzelf en nim
mer van doorslag gevende beteekenis kan
zijn voor anderen, n.l. da overtuiging, die
zich bij mij gevestigd heeft, na het per
soonlijk contact met den President. Dl'.
Bünger.
Rechters zoo goed in ons eigen land
als ook elders zijn menschen, en hoe
wel natuurlijk in het algemeen reeds voor
de benoembaarheid tot rechter meer dan
middelmatige elschen gesteld worden,
vindt men ook ln de rechterlijke macht
figuren, die èn door hun fijnheid van
geest èn door hun rechtschapenheid èn
hun menschelljkheid uitblinken boven de
anderen, en mijn zuiver persoonlijke in
druk, die voor mijzelf groote waarde heeft,
van President Bunger, was die van een
hoogstand mensch, van een waarachtlgen
dienaar van het Recht, waarmede het een
voorrecht is persoonlijk ln contact te ko
men. Van dezen man stond voor mij vast,
dat hij zich nimmer zou ieenen om te
fungeeren als marionet in een theater
waar de Nazi's aan de touwtjes trokken;
maar zuiver persoonlijke gevoelsargumen
ten zijn geen argumenten voor anderen,
argumenten, die voor anderen beteekenis
hebben, kunnen slechts zijn de volgende
overwegingen:
Het hoogste, Duitsche Rechts-College,
dat thans in dit proces van den Rijksdag
brand het oordeel zal moeten vellen, ls
niet een college, dat speciaal is samenge
steld door de Nazi-regeering met het oog
op dit proces, maar is een college, dat ln
zijn samenstelling reeds zoo bestond, vóór
het Hitier-Régime aan het bewind kwant,
en is een college, dat seeds, onder wel
ken regeeringsvorm ook als zijn eenige
en hoogste taak heeft gezien het dienen
van het Recht, en dat het zich daarbij
niet door partij-politieke overwegingen
heeft laten beïnvloeden, heb ik reeds in
mijn vorig artikel kunnen aantoonen;
maar er is nog een reden, waarom ik
overtuigd kan zijn, dat hier getracht zal
worden objectief recht te spreken.
Over de geheele wereld staat en stond
dit proces in het brandpunt van aller be
langstelling en niet alleen buiten Duitsch -
land zijn er tallooze stemmen opgegaan,
dat het proces te Leipzig niet eerlijk zou
worden gevoerd, ook in Dultschland zelf
werd daaromtrent twijfel geuit en in
dien alle andere factoren, die ik hier heb
opgesomd voor iemand nog van nul en
geener waarde mochten schijnen, is het
dan niet waarschijnlijk, dat dit hoogste
Rechts-College thans aan de wereld en
aan het eigen volk zal toonen, dat er in
Dultschland nog recht gesproken kan
worden?
Dat het, bezield door den wil om ob
jectief te oordeelen. door deze laatste
overwegingen toch weer zijn objectiviteit
zou verliezen, geloof lk niet. Maar de
wereld moet scherp onderscheiden, en
daar ontbreekt het hier en daar nog wel
aan. De taak van dit college Is te oor
deelen. of de vijf personen, die thans te
recht staan, schuldig zijn of onschuldig,
en indien tijdens de zittingen zal blijken,
dat er misslagen begaan zijn ln het voor
onderzoek, dan zal het toch objectief blij
ven, en indien de onschuld blijkt van de
thans verdachten, dat zal het een vrij
spraak geven.
Mén" verwacht van dit college echter
meer, maar ik geloof dat er niets van dc
objectiviteit wordt prijsgegeven, Indien
het Leipziger Gerecht zich uitsluitend be
paalt tot de vraag: „Zijn deze vijf ver
dachten schuldig, of zijn zij onschuldig?"
En m. 1. zal het Leipziger Gerecht zich
hiertoe bepalen.
Men kent echter mijn overtuiging uit
mijn vorige artikel, dat Van der Lubbe het
alleen heeft gedaan, waarbij ik onder
„alleen" versta, niet in partijverband met
de communisten en niet als positief
werktuig van de Nazi's. Dat er echter en
kelen van zijn voornemen hebben ge
weten. en hem eventueel behulpzaam zijn
geweest, acht ik niet uitgesloten. Indien
in Leipzig een vrijsprekend vonnis geveld
wordt over de vier verdachten naast Van
der Lubbe dan wordt daar met dit von
nis beslist de vraag, wie den brand wél en
wie den brand niet heeft gesticht, waarbij
dan tevens aan het Duitsche volk blijkt,
dat dit niet de Communisten zijn ge
weest. maar in dat vonnis zal men ver
moedelijk tevergeefs zoeken naar een
oordeel over het door de communisten en
ook door de andersdenkenden zoo sterk
afgekeurd misbruik, dat door de Nazi's,
ter beïnvloeding van het Duitsche pu
bliek te hunnen gunste van dezen brand
is gemaakt. Bij een vrijsprekend vonnis
zal in Duitschland dan de moeilijkheid
ontstaan, dat men de vrijspraak der K P.D
voor het Duitsche publiek goed zal moe
ten praten, dat sedert zeven maanden uit
uitsluitend Nationaal Socialistische cou
ranten vernomen heeft, dat de brand ge
organiseerd was door de K P D maar ik
ben overtuigd, dat ook hier het Leipziger
Gerecht niet voor zal terugdeinzen.
Slechts hierin verschilt het Gerecht in
LeiDZig van een gewoon Rechts-College,
dat de techniek van de geheele Drocedure
er wellicht oo Is ingericht de Nationaal
Socialistisch? Pers In staat te stellen, het
Duitsch» volk langzamerhand op voorzich
tige wifze er mede vertrouwd te maken,
dat de K. P. D. met dezen brand niets uit
staande heeft gehad (zie het werkelijk In
drukwekkend betoog van Torgler), doch da
brand slechts is geweest de daad van een
individueelen Raden-Communist.
Wanneer het Hof voortgaat, zooals tot
dusverre, met correct tegenover Torgler en
de Bulgaren op te treden dan heeft het
tegenover de verdachten de volle objecti
viteit bewaard. Tegenover het buitenland
moet het Hof. ongeacht de houding, dia
men zonder dat zou hebben aangenomen,
ook reeds objectief zijn, als tegenactie te
gen wat zich in Parijs en Londen heeft
afgespeeld. t t
Duitschland staat op het punt om in
grijpende veranderingen te brengen ln zijn
Strafwetgeving, maar op het oogenblik gel
den nog de oude wetten en de meeste be
langstelling zal thans wel uitgaan naar
vraagstuk van de verdediging. De regeling
van de verdediging is in Duitschland wel
eenlgszins anders dan bij ons. Art. 137 van
het Duitsche Wetboek van Strafvordering,
In het Duitsch geheeten „Strafprozessord-
nung" zegt: „De beklaagde kan zich in
lederen stand van het geding bedienen
van den bijstand van een verdediger", ter
wijl lid 2 van dit zelfde artikel zegt: „In
dien de beklaagde een wetteiijken verte
genwoordiger heeft dan kan ook deze zelf
standig een verdediger kiezen „Ik ge
bruik hier het woord „beklaagde" en niet
het bij ons gebruikelijke woord „verdach
te". omdat het Duitsche woord „Beschul
digt»" mil daarmed' juister vertaald lijkt.
Art. 138 zegt. „Alle verdedigers kunnen
worden gekozen de bij een Duitsch Gerecht
toegelaten advocaten, alsmede de juridi
sche professoren en Privaat-Docenten aan
Duitsche Universiteiten". (Het kunnen dus
ook buitenlanders zijn).
Het 2de lid van dit artikel behelst een
belangrijke afwijking van de Nederland-
sche regeling, en hier heet het: „Andera
personen kunnen slechts met toestemming
van het Gerecht, en, Indien het betreft
een geval, waarin de verdediging noodza
kelijk ls, en de gekozene niet behoort tot
de personen, die als verdediger kunnen
worden aangesteld, slechts te zamen met
een zoodanlgen toegelaten verdediger, als
gekozen verdediger optreden".
In verband hiermede ls belangrijk wat
art. 140 zegt, n.l. dat verdediging nood
zakelijk ls, ln alle gevallen die In eerste
Instantie door het „Reichsgericht" of het
„Oberlandesgerlcht" dienen, cn ln gevallen,
die behandeld worden voor het „Schwur-
gerlcht".
De verdachten ln het onderhavige pro
ces moeten dus verdedigd worden. Zooals
men uit het 2de lid van art. 138 heeft ge
zien, kunnen dus ln Duitschland ook niet-
juristen als verdediger optreden, want er
staat nadrukkelijk „andere Personen". Da
Duitsche betiteling van advocaat is
„Rechtsanwalt", spottend worden niet-
jurldische verdedigers dan ook veeal
„LInksanwalt" genoemd. Een buitenland-
sche advocaat kan, Indien de verdachte
het wenscht, als verdediger optreden;
echter uitsluitend ln samenwerking met)
den toegevoegden verdediger, indien heb
betreft de gevallen, in art. 140 hierboven
reeds omschreven.
Indien Van der Lubbe op het dringend
verzoek van zijn familie en bij het monde
ling onderhoud, dat ik met hem in de cel
had ,Ja" had gezegd, dan had lk de ver
dediging kunnen voeren, maar slechts in
samenwerking met Dr. Seuffert. en dia
had mij reeds verzekerd, dat noch doov
het Gerecht, nóch door hem bezwaar zou
worden gemaakt, indien Van der Lubbe
zélf de verdediging door mij wenschte.
Het is u allen bekend, dat Van der Lubba
echter gemeend heeft niet te moeten in
gaan op de dringende verzoeken door
familie en vrienden tot hem gericht, en
heeft geweigerd zich door mij te laten bij
staan in dit proces. Ik wil echter vaststel
len. dat ik het gevcel heb. dat zoowel de
vierde Straf-Senaat ais de toegevoegde
verdediger mij een eerlijken kans gegeven
hebben.
In een volgend artikel hoop ik terug te
komen od eenige belangrijke afwijkingen
van de Duitsche wijze van procesvoeren,
en stel lk mij voor een en ander mede te
deelen over mijn Indrukken tijdens de be
handeling.
(Nadruk verboden).
ONDERSCHEIDING
VAN PROF, MAX REINHARDT.
Prof. Max Reinhardt werd door de Oos-
tenrijksche regeering onderscheiden met
de gouden eere-medaille, die president
Miklós den grooten tooneelkunstenaar
persoonlijk heeft overhandigd.
Dl WEISSEN RpSSL.
Het gezelschap van Fritz Hirsch zal op
Dinsdag 7 November a.s. in den schouw
burg een voorstelling komen geven van
Zijn nieuwste operette, getiteld „lm weis-
scn Rössl", een zangspel in elf tafereelcn
naar het bekende stuk van Blumenthaï
en Kadelburg, in een geheel nieuwe be
werking en ensceneering van Fritz Hirsch
Paul Harden en Sylvlo Mossée De muziek
is van Ralph Benatzky. De muzikale lel-
ding is in handen van Joseph Ziegler
ontworpen0"1 h°eft °°k dit keer de decors
Alle bekenden, ook Hirsch zelf, geven
hun krachten. De costumes zijn op eigen
ateliers vervaardigd.
3—3 J
