74ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 23 September 1933
Vijfde Blad
No. 22551
DE LEIDSCHE STERREWACHT.
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllt
Illllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllll
BuitenL Weekoverzicht
HET PROCES TE LEIPZIG.
Losse nummers van ons Blad
HERDENKING VAN HET 300-JARIG BESTAAN.
STAND DER LANDBOUWGEWASSEN.
De Leidsche Ster rewacht ia 1923.
Op Vrijdag 6 October a 5. zal hier ter
I stede het 300-jarig bestaan van de Leid-
|sohe Sterrewacht worden herdacht.
Dit bericht zal velen onzer lezers eenigs-
I zins vreemd in de ooren klinken na het-
geen mr. G. Kelder naar aanleiding van
I dit jubileum het vorig jaar over deze in-
I stelling in ons Blad schreef en waarin hij
Ills uitgangspunt vain zijn uitvoerig histo-
Irisch overzicht het jaar 1632 als jaar van
I oprichting aannam. Deze opvatting is ont
beend aan een oud archiefstuk, waarin de
I datum van aanbesteding van het gebouw-
I tje nauwkeurig wordt vermeld. Dit stuk
1 dateert inderdaad van 1632, doch ver-
I schillende feiten wijzen er op, dat de in-
I wijding eerst op of omstreeks 6 October
1 1633 heeft plaats gehad.
Wij meenen er evenwel goed aan te doen
I in het kort d'e voornaamste feiten uit de
I geschiedenis der Leidsche Sterrewacht nog
|even te releveeren.
De eerste hoogleeraar in de sterrekunde
|aan de Leidsche Universiteit is de genees-
tndige Gerard de Bont geweest directeur
Jan den Hortus Botanicus, die ook wis-
Iiunde doceerde en daaronder de astrono-
Imie rekende. Pas in het begin van de 17de
leeuw wordt het ernst met dezen tak van
I wetenschap.
In 1613 werd SneUius benoemd tot hoog-
lleeraar in de wiskunde en deze verwierf
I zich al spoedig naam door zijn ontdekking
Iran de wet der straalbreking en zün be-
I rekening van de grootte van de aardop-
I pervlakte met behulp van. de triangulatie
I of graadmeting.
Hij werd na zijn dood in 1626 opgevolgd
Idoor Jacobus Golllus. hoogleeraar in de
lOostersche talen die uit de nalatenschap
Iran zijn voorganger een groot kwaadraat-
I toestel om de hoogte van sterren te be-
palen kocht voor de somma van f125.
Curatoren verklaarden zich bereid voor
leen passend gebouw te zullen zorgen, wan-
Ineer Gollius dit instrument aan hen wilde
1 overdragen. Aldus geschiedde en zoo werd,
I omstreeks 6 October 1633, de stichting der
I Leidsche Sterrewacht, de eerste van
(Europa, tot een voldongen feit.
Uit den aard der zaak was de inrichting
ogst primitief; ze bestond uit een hou-
Jfeu gebouwtje met draaibaar dak boven
Iw'net dak van het Academiegebouw met
l ti voornaamste deel van den inventaris
J fws globes, welke totdusverre in de bi-
I iffijtheek een plaatsje hadden gevonden.
Bovendien werd een bediende aangesteld
om den hoogleeraar bij zijn waarnemingen
I terzijde te staan.
Tot 1689 onderging de Sterrewacht geen
I noemenswaardige verandering; in dat jaar
werd tijdens het directoraat van Burchard
1 de Volder een tweede toren gebouwd ter
I huisvesting van een sextant, zooals Tycho
Brahe gebruikt had. In de daarop volgen
de jaren onderging de inrichting wel her
haaldelijk verbetering o.a. door de uitvin
ding der verrekijkers, maar uiterlijk bleef
de Sterrewacht nagenoeg ongewijzigd. Het
was, zooals prof. de Sitter het bij de in
wijding van de jongste uitbreiding van
1924 het uitdrukte, „of er een noodlot op
rustte. Als de Curatoren vol-ijverig alles
deden wat in hun macht was om de ster
renkunde tot leven te wekken, waren de
riet hare zorg belaste professoren onbe
kwaam, of zij beschouwden de astronomie
te veel als een nevenbetrekking naast een,
hun geheel in beslag nemend, professoraat,
en als er eindelijk eens een waarachtig
astronoom was, zooals Lulofs of Van
Beeck Calkoen, scheen het Curatorium
door zijn vele vroegere vruchtelooze po
gingen ontmoedigd te zijn. en onthield
hun den noodigen steun. Zoo zijn meer
dan twee eeuwen na hare stichting ver
streken voordat van de Leidsche Univer
siteit eenlge noemenswaardige bijdrage tot
de astronomische wetenschap is uitge
gaan.
In 1817 was de instelling zoo volkomen
verouderd en bovendien vervallen, dat cu
ratoren aan de regeering voorstelden een
geheel nieuwe sterrewacht te laten bou-
wen, los van het Academiegebouw en voor
zien van de nieuwste toestellen. Voor het
eerste waren evenwel geen geldmiddelen
beschikbaar en dus werd beslbten tot ver-
hieuwing van de bestaande. Er werden en
kele nieuwe instrumenten aangeschaft,
«ie niet bijzonder deugdelijk waren en tx>-
vendien schonk koning Willem I een spie-
geltelescoop, vervaardigd door twee han
ige Friesche boeren doch die voor
^'■ronomische waarnemingen ten eenen-
e was!
vIn 1826 werd de 18-jarige Fredenk
■raiser benoemd tot observator, die een
."hietigend oordeel uitsprak over de
J*?malige uitrusting en niet ophield m
»o°rd en geschrift oo verbetering aan te
?™yen. Aanvankelijk zonder succes, doch
fnslotte trokken de publicaties van de
door hemzelf verrichte waarnemingen
met eigen-vervaardigde instrumenten zoo
zeer de aandacht, dat hem in 1837 het di
recteurschap van de Sterrewacht en het
geheele onderricht in de astronomie wer
den opgedragen. De regeering stelde hem
in staat de hoogst noodige vernieuwingen
aan te brengen, maar eerst in 1857, nadat
van particuliere zijde een bedrag van
f. 30.000 was bijeengebracht, gaf de toen
malige minister van binnenlandsche zaken
gehoor aan den op hem uitgeoefenden
aandang en plaatste een post op de be
grooting voor den bouw van een nieuwe
sterrewacht.n Tegen den zin van de meer
derheid der hoogleraren werd als bouw
terrein een gedeelte van den Hortus Bo
tanicus aangewezen. In 1862 was de ge
heele inrichting voltooid.
Sindsdien is de beteekenis van de Leid
sche Sterrewacht voor de astronomische
wetenschap voortdurend toegenomen. Kai
ser, de gebroeders Van de Sande Bakhuy-
zen, en na hen de hoogleeraren, dr. W.
de Sitter en dr. E. Hertzsprung, bijgestaan
door een staf van geleerden, hebben
deze intselling tot een der belangrijkste
op het gebied van dezen tak van weten
schap gemaakt.
De laatste groote reorganisatie dateert
van 1924 en was het gevolg van een door
prof. De Sitter aan het college van cura
toren uitgebracht verslag omtrent den
toestand der Sterrewacht, tot het doen
van welk rapport hij door curatoren was
uitgenoodigd.
Zij hield in, dat niet langer uitsluitend
de nadruk werd gelegd op de fundamen-
teele astronomie, maar daarnaast een
astrophysische en een theoretische afdee-
ling in het leven werd geroepen. Laatst
genoemde bestond weliswaar reeds sedert
1908, doch werd uitgebreid en in een in
tiemer vearbnd met de andere afdeelingen
gebracht; de eerste, geheel nieuwe afdee-
ling concentreerde zich voornamelijk op
de photographische photometrie en werd
in een geheel nieuw gebouw onderge
bracht.
Door deze reorganisatie werd een betere
verdeeling en meer economische aanwen
ding van de beschikbare hulpmiddelen en
arbeidskrachten verkregen en dientenge
volge het arbeidsvermogen van de sterre
wacht de hoeveelheid wetenschappelijk
werk. die zij aflevert, vele malen vergroot.
De drie afdeelingen produceeren elk af
zonderlijk meer dan vroeger de uit de fun-
damenteele afdeeiing alleen bestaande ge
heele sterrewacht.
Bij de inwijding van de gereorganiseerde
Sterrewacht door Z.E. den Minister van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen op
18 September 1924, heeft prof. de Sitter
de door het groote publiek meer naar
voren gebrachte vraag gesteld: ,Js al het
geld, dat besteed wordt aan groote kijkers,
aan gebouwen met koeoels en torens, kost
bare zoneclips-expedities, lange bereke
ningen en het drukken van dikke boeken
gevuld met cijfers, niet eenigszins een
overbodige luxe-uitgave te achten?
Het is interessant om te vernemen hoe
<3* hoogleraar die vraag beantwoordt:
„Van andere wetenschappen ziet men de
tastbare resultaten; stoom en electriciteit,
Röntgen-photographie. vliegmachines,
koude-techniek en wat niet ai
Van de astronomie ziet men dergelijke
resultaten niet. Maar zij is een wetenschap
zonder wier steun toch de andere niet
kunnen leven. Het materiaal, waarmede de
natuurwetenschappen werken is tijd.
ruimte en materie. Ms ar geen wetenschap
beschikt over tijden, afstanden of massa's,
die ook maar in de verste verte vergelijk
baar zijn met die, welke de astronoom
hanteert. Zoo komt het dat zij in de
meest fundamenteele vragen dikwijls het
eerste en bijna altiid het laatste woord
heeft." Als voorbeelden noemde prof. De
Sitter de ontdekking der gravitatie, die
van de eindige snelheid van het licht, van
de aberratie, die van de serieën van spec
traallijnen en tenslotte de relativiteits
theorie, welke voor de bevestiging harer
hypothesen door waarneming de hulp der
astronomie moest inroepen.
Zooals hierboven gezegd zal de herden
king plaats vinden op Vrijdag 6 October
des namiddags te 3 uur in de plechtige
zitting van den Senaat in het groot-audi
torium der Universiteit.
In deze bijeenkomst, waartoe ook een
tiental buitenlandsche en een vijftigtal
Nederlandsche astronomen is uitgenoo
digd, zal prof. de Sitter een herdenkings
rede uitspreken.
Na afloop is er in het gebouw der Sterre
wacht een receptie.
Des avonds is in de groote collegezaal
van de Sterrewacht een bijeenkomst geor
ganiseerd voor de buiten- en binnenland
sche gasten, welke ln verband met het
25-jarig professoraat van prof. de Sitter >p
Een uitstekende graanoogst.
Het onderstaand overzicht betreffende
den stand der landbouwgewassen op 19
September is onder medewerking der
Rij kslandbouwconsulenten, samengesteld
naar gegevens, verstrekt door de corres
pondenten der Directie van den Land
bouw.
Het aanhoudend droge weer heeft den
oogst der granen uitstekend doen slagen.
Behoudens een enkele uitzondering lui
den de berichten omtrent den tarweoogst
gunstig. De droogte heeft over het alge
meen een eenigszins te snelle rijping doen
plaats vinden, waardoor de korrel te fijn
gebleven is. Dit euvel heeft zich het meest
vertoond oo de lichtere gronden. In de
Veenkoloniën, waar men allengs meer be
kend is geraakt met de teelt van tarwe,
was de oogst goed. In de meeste gevallen
bedroeg de opbrengst aldaar meer dan 40
hl. per ha. De oogst van de haver was
eveneens goed, in enkele gevallen zelfs
zeer goed. Het erwtengewas kan slechts
vrij goed worden genoemd. In de meeste
gevallen is de opbrengst tegengevallen.
Hetzelfde geldt in hoofdzaak voor de veld-
boonen en bruine boonen. Met betrekking
tot het laatstgenoemde gewas zij medege
deeld. dat de stand daarvan in de maand
Augustus belangrijk ongunstiger gewor
den is .De zaden, als blauwmaanzaad. kool
zaad en spinaziezaad, zijn onder gunstige
weersgesteldheden geoogst. De opbreng
sten van de beide eerstgenoemde gewassen
waren goed tot vrij goed; die van spinazie
zaad kan goed genoemd worden en die
van het suikerbietenzaad goed tot zeer
goed.
De oogst der fabrieksaardappelen heeft
niet aan de verwachtingen beantwoord De
droge en warme weersgesteldheid, afge
wisseld door korte perioden van zwaren
regenval heeft het loof abnormaal snel
doen afsterven, waardoor de knollen te
klein bleven. Gemiddeld zal dan ook de
oogst in de Veenkoloniën nog geen 400
hl. per ha. bedragen, welke raming onge
veer 100 hl. minder is dan die od 10 Juli.
Het zetmeelgehalte is goed. Ziekten kwa
men hier en daar voor en wel in hoofd
zaak bij de vroeger soorten
De opbrengst van de consumptie-aard -
aDDelen is in de meeste gevallen goed De
kwaliteit; van de aardapnelen is uitstekend.
In het vorig bericht werd reeds melding
gemaakt van plaatselijk ontreden van de
vergelingsziekte bii de suikerbieten. Thans
blijkt dit verschijnsel vrii algemeen te
ziin, waardoor de vooruitzichten ten aan
zien van den oogst eenigszins minder gun
stig zijn geworden. Od kruimelige gronden
wordt het verschijnsel in mindere mate
waargenomen.
De ooest der uien was goed.
De stand der voederbieten is eveneens
tengevolge van het ontreden der verge
lingsziekte aanmerkelijk achteruitgegaan.
Het laat zich aanzien, dat dit gewas wei
nig meer zal nrofiteeren van de regens
gedurende de laatste dagen.
Het gras, de stonrx*1 knollen en de spur
rie hebben veel te liiden gehad van de
droogte, zoodat de stand dier eewas^n
slechts matig genoemd mag woeden. Het
ls evenwel moeelük. dat de'in Rentember
gevallen regens hierop een gunstige wer
king zullen bliiken te hebben uitgeoefend.
De opbrengst van klaver- en grashooi
tweede snede was matig tot vrij goed
DE STEUN AAN DE ROGGE- EN
GERSTTEELT.
De Gewestelijke Tarwe-organisaties voor
Noord-Holland en Zuid-Holland melden:
Er is een steunregeling in voorbereiding,
waarbij den verbouwers van Nederland-
sohe rogge en gerst bij verkoop dezer pro
ducten een bijslag zal worden betaald.
Naar ons werd medegedeeld, zal deze
regeling voor ro^ge omstreeks 1 October
en voor gerst omstreeks 7 October as.
worden bekend gemaakt.
In verband hiermede word'en rogge- en
gerst verbouwers In eigen belang aangera
den. in afwachting dezer regeling, nog niet
tot verkoop over te gaan.
DE CONTINGENTEERING VAN VASTE
SIERPLANTEN..
De Gentschc kweekers VTagen représaille
maatregelen aan de Belgische
regeering.
De correspondent van de ..N. R. Crt." be
Brussel meldt:
Een delegatie van de Gentsche bloemis
ten heeft zich gisteren tot den minister
van landbouw gewend teneinde te protes
teeren tegen de con tin gen tee ring door de
Nederlandsche regeering van den invoer
van azalea's, hortensia's en andere kas
planten. waarvan vrij groote kwantiteiten
uit België en voornamelijk uit Gent naar
Nederland worden uitgevoerd. De delegatie
heeft bij de regeering aangedrongen op
het treffen van tegenmaatregelen. aJs b.v.
het beperken van den invoer van Holland-
sche snijbloemen, welke beperking thans
niet wordt toegeoast en het verscherpen
van de contingenteering van de in België
toegelaten Nederlandsche groenten.
Steunt, bij gelijken prijs
en kwaliteit,
De Nederlandsche Industrie.
Hiermede dient gij Uw land
En bestrijdt gij de werkloosheid.
21 October a.s. een eenigszins feestelijk
karakter zal dragen. O.a. zal een film van
de Sterrewacht worden vertoond.
Zaterdagmorgen worden voor hen, die
daarin belangstellen, excursies gehouden
naar het Natuurwetenschappelijk Histo
risch Museum.
Ter gelegenheid van dit Jubileum wordt
een ln de Engelsche taal gesteld gedenk
boek uitgegeven, betrekking hebbende op
de geschiedenis der Sterrewacht en samen
gesteld door prof. de Sitter,
Een Wereldproces Onzekerheid!
Begrijpelijkerwijs ls de volle aandacht
gewijd aan het proces te Leipzig, waar,
volgens Dultsche lezing, recht zal worden
gesproken over de brandstichters van den
Rijksdag; louter en alleen volgens de be
grippen van het recht. A priori werd de
mogelijkheid van zoo'n Duitsche rechts
spraak reeds betwist, speciaal waar van
die zijde de Nazis zelf als de verantwoor
delijke elementen werden aangeduid.
Aan .deze opvatting danken wij een
bruinboek, dat echter geheel door commu
nisten ls samengesteld en dientengevolge
eenzijdig gekleurd. Trouwens, vele kenne
lijke onwaarheden zijn al aangeduid! En
tevens een zeer eigenaardige rechtzittmg
te Londen, waar de rechters wederom zeer
eenzijdig waren gekozen. Iets positiefs
heeft dit Londensche schijn-gedlng dan
ook niet vermogen op te leverenop zijn
allerbest kan men zeggen, dat enkele
vreemde en nog onverklaarbare gebeur
tenissen nog wat zijn aangedikt, b.v. de
vraag: hoe kan de half-blinde v. d. Lubbe
alleen den brand hebben gesticht in een
hem vreemde omgeving, waar er zooveel
vuurhaarden waren en hoe kon hij alleen
al dat brandmateriaal hebben aange
voerdEn dan, als hij inderdaad aan
gesloten Ud der communistische partij was.
zou hij dan den Nazis met goedkeuring der
partij het prachtigste materiaal in handen
hebben gespeeld om de communistische
partij een doodelljken slag toe te bren
genden Nazis ten voordeel!
Maar hiertegenover dient, eerlijkheids
halve, direct al gesteld, dat er geen reden
ls om het Leipziger Staatsgerochtshof te
voren te beschuldigen van rechtsverkrach
ting, Dat te doen. geeft reeds blijk van een
niet objectieve kijk. En voorts, zou het
nationaal-socialisme den moed hebben,
een openbaar proces te beginnen, wanneer
v. d. Lubbe werkelijk in contact met Nazis
had gestaan en de kans dus groot was, dat
hij daar, hetzij met opzet, hetzij door on
voorzichtigheid, onthullingen zou doen?
Is er ook niet de mogelijkheid, dat
v. d Lubbe na zijn uittreden uit de com
munistische partij zich had aangesloten bij
de raden-communisten die het communis
me even hard bestrijden als het socialisme
en fascisme en door terreur-daden wi'llen
aangeven dein toeg. die h.i. moet worden
ingeslagen om het proletariaat den „heil
staat" te brengen?
Men ziet, welk een aantal vragen zich
als van zelf naar voren dringen en om
beantwoording roepen. De grootst moge
lijke objectiviteit moet bij de waarneming
en beoordeeling in acht worden genomen.
De eerste twee dagen van het proces heb
ben weinig houvast nog geleverd, doch in
ieder geval geen grond voor de tevoren
geuite beschuldiging aan het adres van
het Staatsgerechtshof! En dat stemt ver
heugend
Op het politieke terrein is er, helaas,
nog weinig reden tot verheugenis. Te
Parijs hebben een reeks besprekingen
plaats gehad inzake de nieuwe Fransche
cischen betreffende controle op de bewa
peningen. Of deze eenig tastbaar resul
taat hebben gebracht, is. zacht gesproken,
twijfelachtig. Men heeft blijkbaar van
Engelsche en Amerlkaansche zijde wel be
grip getoond voor het Fransche standpunt,
doch aanvaard is dit niet. Het is een
vreemde situatie Op zich zelf genomen is
het Duitsche standpunt, principieel ge
sproken, dat op de Duitsche ontwapening
thans volgens het algemeen aanvaarde ge-
Ujkgerechtighei-ds-gezlchtspunt ook de ont
wapening der andere landen moet volgen
tot het Duitsche niveau, volkomen billijk
en wij hebben dat vroeger ook steeds on
omwonden gesteund Nogmaals principieel
is dat juist en blijft het juist. maar....
Frankrijk is langzaam maar zeker te
ruggedrongen. moest telkens toegeven, om
niet geïsoleerd te geraken. De regeerlngs-
wisseling in Duitschland het aan de macht
komen van Hitier, heeft, echter de situa
tie geheel omgekeerd. Al doet het Natio-
naal-socialistische Duitschland zich nog
zoo vredelievend voor, volgens de uitingen
van diverse leiders, staat daar niet tegen
over een volkomen militaristische opvoe
ding der jeugd, zelfs van de opgeslotenen
in de concentratie-kampen en slaan an
dere leiders niet een toon aan. die den
oorlog rechtstreeks verheerlijkt?
Kan op dit oogenblik in Frankrijk een
verantwoordelijk leider, zelfs van link-
sche zijde, Frankrijk plaatsen voor een
verdere ontwapening, gelet op hetgeen bij
den „erfvijand" geschiedt? Dit is eenvou
dig ondenkbaar en in Engeland en Ame
rika voelt men dat ook zoo.
Hoe het echter gaan moet, wanneer te
Genève straks de Duitsche en Fransche
zienswijzen tegen elkaar botsen? Wij zien
de toekomst donker ln. In Duitschland
gaan al stemmen op voor een uittreden
uit den Volkenbond, wanneer geen vol
doening wordt geschonken aan de recht
vaardige Duitsche eischen en dus practi-
sche ontwapening volgt bij alle anderen.
Wat blijft er dan echter over van den
Volkenbond, zonder Duitschland. Rus
land. Amerika en JapanVeel hoop is
thans gesteld op Mussolini, die bij Duitsch
land grooten Invloed heeft en met Frank
rijk op beteren voet is gekomen. Zal hij
de tegenstellingen weten te overbruggen?
Bovendien dreigt het midden-Europee-
sche vraagstuk in vollen omvang door de
onzekerheid in Oostenrijk. Dollfuss heeft
zich genoodzaakt gezien om wijzigingen
ln zijn kabinet aan te brengen, daar de
uitersten van rechts en van links elkaar
niet meer verdroegen- De bondskanselier
heeft nu den llnkschen vleugel los ge
laten en den vice-kanseller Winkler en
ook Vaugoin over boord gezet, al kreeg de
laatste ter compensatie een goede post als
directeur der spoorwegen. De gansche uit
voerende macht heeft Dollfuss nu zelf in
handen genomen, hetgeen de dictatuur
ernstiger karakter geeft Daartegen ko
men de socialisten, die zich een heelen
tijd bijzonder rustig hadden gehouden, in
het geweerterwijl Starhemberg een
directe invoering van het fascisme blijft
eischen. En bovendien zet 't Duitsche na
tionaal-socialisme onvermoeid de actie
voor aansluiting bij 't Hltler-Dultschland
voort. Fel botsen de stroomingen tegen
elkaar en wat daaruit te voorschijn zal
komen? Nog is Dollfuss in het voordeel,
doch gevaarlijk blijft de toestand. Zoowei
voor Oostenrijk zelf als voor geheel
Europa'.
HET EINDE VAN DEN TWEEDEN DAG.
Bij de voortzetting van het verhooi
vroeg advocaat dr. Sack (de verdediger
van Torgler) den beklaagde, van dep
Lubbe, of hij in September 1932 ln Den
Haag, in een vergadering van stakende
chauffeurs, heeft verklaard, dat men,
tegen den wil der communistische partij
in. daden van terreur moest uitvoeren.
Van der Lubbe: „Dat geloof ik niet!"
Er wordt vervolgens weer een korte
pauze gehouden, om na te gaan, ln hoe
verre zekere gedeelten van een brochure
kunnen worden voorgelezen, die uit Ne
derland aan beklaagde ls toegezonden.
Na de pauze neemt de verdediger van
Torgler, dr. Sack, het woord:
„Mijnheer de voorzitter,
Mij is tijdens de pauze medegedeeld, dat
in Zuid-Amerika in de bladen van Rlo
de Janeiro een bericht verschenen is,
waarin dit onder uw leiding gevoerde pro
ces wordt voorgesteld als een theater en
dat men den Rijksdagbrand hier alléén
wil uitbuiten ten gunste van de Nazis.
Als Duitsch advocaat voel lk mij ver
plicht, het gerechtshof hiervan openlijk
in kennis te stellen.
Het schijnt mij niet meer dan plicht,
verslaggevers, die dergelijke tendentieuze
berichten de wereld in sturen, terwijl wij
hun als onze gasten bereidwillig toelieten
tot dit hof, dat ln zijn strenge waardig
heid door geen ander gerechtshof kan
worden overtroffen, voortaan die gast
vrijheid te ontnemen".
Senaatspresident dr. Buenger: „Ik heb
reeds in mijn inleiding doen uitkomen,
dat het geheel vanzelf sprekend is, dat
het Duitsche Rijksgerechtshof onafhanke
lijk is en zich slechts door wet en recht
in zijn oordeel laat lelden. Dat telkens en
telkens te herhalen weiger lk, want het
is vanzelfsprekend".
De voorzitter en de Oberrelchsanwalt
echter van oordeel, dat ln dit geval de
straf onmiddellijk op het vergrijp moet
volgen en verzoeken dr. Sack, hun do
namen der bladen in kwestie bekend te
maken.
Hierna werd overgegaan tot voorlezing
van hooger bedoelde brochure uit Holland.
Die brochure is opgesteld en verspreid
door de broers en stief boers van Van der
Lubbe.
De schrijvers komen daarin met felheid
op tegen de bewering, dat Van der Lubbo
een fascistische spion zou zijn. Over zijn
politieke gezindheid wordt om. het vol
gende gezegd:
„Zijn belangstelling is op Spartacus ge
richt: hij is daarvan echter nooit lid ge
weest. Hij streefde er naar, de eenheid
der arbeiders door het uitgeven van pam
fletten te versterken".
In een anderen passus der brochure
heet het, dat Van der Lubbe, wanneer
hij gevaar zag voor anderen, zich zelf op
offerde, zonder daarvoor ooit een tegen
prestatie te verlangen. Kwam hij met de
wet ln conflict, dan was dat steeds van
wege zijn beginselen.
De zitting werd daarna verdaagd tot
hedenmorgen half tien.
Voor zoover het de persoonlijkheid van
beklaagde Van der Lubbe betreft, ls dit
verhoor afgeloopen. Alvorens tot de mis
daad over te gaan. wil het gerechtshof
eerst de persoonlijkheden der andere be
klaagden vaststellen.
In de zitting van heden zullen dus de
antecedenten van beklaagde Torgler aan
de orde komen.
Aanwezig is ook de heer Garfield HayS
voorzitter van de enquête-commissie te
Londen. Deze wilde Torgler bewijsmate
riaal ter beschikking stellen, hetgeen tot
een incident leidde met dr. Sack, die ech
ter door Torgler als verdediger werd ge
handhaafd.
Twee Russische journalisten, movrduw
LIU Klth, Berlijnsche correspondente van
de „Isvestia" en Baspalof, Betlljnsch cor
respondent van het Tass-age^schap, zijn
gisterochten om zeven uur in hun hotels
te Leipzig uit hun bedden geUcht en naar
het hoofdbureau van politie overgebracht,
waar hun de klccren werden uitgetrokken
en zij op wapenen en documenten werden
onderzocht.
Zij werden tot des middags drie uur op
het hoofdbureau vastgehouden, tot Hirsch-
feld, de secretaris van de Russische am
bassade, tusschenbeide kwam en hun vrij
lating bewerkte.
De hoofdcommissaris van poUtle te
Leipzig heeft later zijn verontschuldigin
gen aangeboden, waarbij hij verklaarde,
dat zijn ondergeschikten op eigen ge
legenheid hebben gehandeld.
Hirschfeld heeft hierop geantwoord,
dat deze verklaring hem niet bevredigde
en dat hij zijn ambassadeur rapport over
deze zaak zou uitbrengen.
zijn behalve aan ons Bureau ook
verkrijgbaar bij de
Firma A. HILLEN - Stationsweg
Firma A. J. H. WIJTENBURG,
Haarlemmerstraat 2.
W. G. J. VERBURG, Sigarenhandelj
Heerenstraat 2.
Fa. A. SOMERWIL Az. Hoogew. 24
A. M. v. ZWICHT - Breestraat 1 26
Joh. HOGERVORST, Haarl.str. 128
A. VAN EGMOND, Sigarenhandel,
Haven 2/4
en bij
BOEKHANDEL VAN DER VEEN
Geversstraat No. 59 - Oegstgee3t
en des Zaterdags bij
A. H v. d. VOOREN, H. Rijndijk 74
Kiosk Prinsessekade,
