De Groote- of Haringvisscherij
LEIDSCH DAGBLAD - Derde Blad
Donderdag 21 September 193»
DE BAKENS MOETEN VERZET WORDEN.
Burgerlijke Stand v. Leiden
„Dat is toch al ie bar!
SCHEEPSTIJDINGEN.
Illllllllllllllllllllllllllllll!llllllllllll|ll,,,i
IIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII"11""
O
O
Waar het in onze bedoeling ligt om ln
volgende artikelen onze lezers, uitvoeriger
en actueeler dan tot dusverre, op de hoogte
te houden van wetenswaardigheden op
het terrein van het Haringvisscherij-be
drijf, stellen wij ons voor, ter Inleiding,
thans een en ander mede te deelen, waar
uit de belangrijkheid van deze eeuwen
oude tak van nijverheid, naar wij ver
trouwen, U blijken zal.
Wie kent niet de Vlsscherlj-fllm, die
ons heeft doen zien op welke wijze de
haring gevangen wordt, en met welke
moeilijkheden onze stoere Noordzee-vis-
schers vaak te kampen hebben?
Toch verheugt onze Noordzeeharlng zich
nog niet in dlè populariteit, die dit koste
lijke en lekkere, voedzame vischje ver
dient. Zijn komst wordt in de maanden
Mei en Juni met spanning tegemoetgezlen.
en niet zoodra ls hij daar of allerwege
hoort men in onze straten de aanprijzing
„Hollandsche nieuwe". Het beeld van den
consument, die, hoofd achterover, aan den
wagen van een vischventer zijn dellkatesse
savoureert, is te bekend om er verder
over uit te weiden. En wie kent onze
haring niet, die als een probaat middel
bekend ls om een ..kater" te verdrijven.
Als geneesmiddel ontleenen de vers
regels:
Haring in 't land,
Dokters aan kant,
haar bestaan eraan.
Uit onze schooljaren zullen wij ons on
getwijfeld herinneren, hoe wij uit volle
borst gezongen hebben:
Daar komt de kiel met goud belaan,
Zij brengt ons d'eerste haring aan,
't Is feest in Nederland!
Een grafische voorstelling der Haring-
aanvoeren gedurende de jaren 19021932
zegt ons. dat in
1902 685 en in
1932 258 schepen aan de Noordeee-
haringvtsscherij deelnamen.
Het grootste aantal schepen voer in 1916,
Toen namen niet minder dan 854 schepen
er aan deel. De aanvoeren bedroegen:
759 810 resp458.346 gepakte tonnen.
In 1917 het jaar waarin praktisch de
uitoefening van het zeevisscherij-bedrijf,
tengevolge van de mijnenvelden onmoge
lijk was bedroeg de deelneming slechts
24 schepen. Er werd toen af- en toe een
kansje gewaagd. Na volbrachte reis bleven
de schepen vaak weer geruimen tijd ln de
haven, om de ontwikkeling van den oor
logstoestand aan te zien. De aanvoer be
perkte zich tot 1279 vaten.
In 1918 nam de deelname weer toe, 248
schepen voeren uit, zij het dan ook, dat
hoofdzakelijk eerst ln September, October
en November een begin gemaakt werd. De
aanvoer bedroeg 118.842 (118 842) vaten.
Zij, die de vermetelheid hadden om hun
leven en goed te risqueeren, zagen hun
waaghalzerij met een reuze-succes be
kroond. Zeer loonende prijzen werden be
taald.
In 1919 ging de vloot weer uit of er
geen vuiltje meer aan de lucht was!
Van Engelsche- en voornamelijk van
Duitsche zijde nam toen een veel kleiner
aantal schepen aan de vlsscherij deel. Vele
Duitsche schepen, en wel voornamelijk
die welke van motorische beweegkracht
voorzien waren, werden gedurende den
oorlogstoestand voor maritieme doeleinden
gebezigd, en gedeeltelijk omgebouwd.
„Waar de varkens velen zijn, ls de spoe
ling dun". Deze stelling werd op het vtsch-
terrein bewaarheid. Het aantal schepen,
dat de buit te deelen had, was door de
gedeeltelijke afwezigheid van onze Engel
sche- en Duitsche mededingers veel ge
ringer. en wij verkregen een uitkomst van
niet minder dan 939.310 vaten een hoeveel
heid, die in de visscherij-annalen als de
hoogste aanbrengst gesignaleerd staat.
Als wij de cijfers van deelneming aan
de vlsscherij, en van den aanvoer gedu
rende 1902 en 1932 zonder eenige verdere
toelichting lieten, dan zouden onze lezers
allicht een verkeerde voorstelling zich
vormen. Niettegenstaande in 1932 slechts
238 schepen voeren, tegen 685 ln 1902. be
droeg de aanvoer in 1932 458.346 vaten
tegen 759,810 vaten in 1902. Men moet
bedenken dat vlsscherij wisselvallig is,
maar een andere verklaring is ook te ge
ven. Immers ln 1929 werd de vloot voor
een groot gedeelte gemechaniseerd, d.wz.
de zeilloggers werden omgebouwd tot mo-
torloggers.
Naar de vlschgrondein zich begeven, en
na beëindiging van de reis huis-toe varen,
lag nu vrijwel in eigen macht Men was
niet meer afhankelijk van een goeden
wind. Maar bovendien, er wordt thans veel
intensiever gevlscht, en met een grooter
aantal netten Speciaal in het herfstsei
zoen komt. dit tot uitdrukking. De visch-
gronden liggen dan ..onder den Engelscher.
wal", en concentreeren zich ter hoogte van
het Lichtschip van „Smith Knoll". Sterke
Oostenwinden, dus naar de kust toe, ga
ven vroeger aan onze zeilloggers een zoo
danige drift met hun vtschtulgen, dat zij
het vaak niet konden risqueeren om hun
netten te „schieten" Nu de vloot van
mechanische beweegkracht voorzien is.
helpt de schroef mee. en van overslaan van
ook maar 1 vlschnacht is, praktisch ge
sproken geen sprake meer Aan hen. die
met het bedrijf niet voldoende bekend
zijn zij medegedeeld, dat de Noordzee-
Haringvisscherij geen enkel zeilschip meer
telt.
Wij schrijven thans September Binnen
enkele dagen gaan wij het herfstseizoen
in. En hierop concentreert zich in vis-
scherykringen aller belangstelling Als de
maan in October „vol" is. dan is de ver
wachting hoog gespannen. In de ondiepere
wateren „onder den Engelschen wal
schijnt een lichte maanstand een magl-
schen invloed uit te oefenen op den ha
ring, die aangetrokken door het licht, naar
de oppervlakte komt, en in de netten van
onze drijfnetvisschers zich laat verschal
ken. En nu is het in het bijzonder de na-
jaa..vlsscherij. die wij als punt van uit
gang voor onze volgende artikelen willen
kiezen.
Onze sterkste mededingers op de we
reldmarkt zijn de Schotten en de Engel
schen. Het haringvisscherij-seizoen begint
ln de maand Juni tegenwoordig door
de Hollanders al vervroegd tot Mei en
eindigt, praktisch gesproken, na de laat
ste volle Maan ln November.
In de maand Juni houdt de haring zich
in den regel ter hoogte van de Shetland-
sche Eilanden op. De Schotten vestigen
dan hun stations te Baltasound en te Ler
wick. Al naar gelang het seizoen vordert,
verplaatsen zij zich zuidwaarts, om in de
maanden October en November de Oost
kust-havens: Yarmouth en Lowestoft als
punt van uitgang te kiezen
Na afloop van de Noord-vlsscherij. be
ëindigt een groot gedeelte van de Schot
ten. nadat zij van de zoogenaamde PAF
stations (Peterhead, Aberdeen, Fraser
burgh) het bedrijf uitgeoefend hebben, tij
delijk de vlsscherij om zich gereed te ma
ken voor de haringvisscherij aan de En
gelsche Oostkust. De Hollanders. Duit-
schers. en Franschen zetten de vlsscherij
on-onderbroken voort, en kiezen geduren
de maanden September en October de
Doggersbank-gronden (in visschersterm
het Zand), als operatie terrein.
De wijze waarop de Schotten en En
gelschen het bedrijf uitoefenen is verschil
lend van de onze. Zij loopen nJ. dagelijks
met hun vangsten binnen. d.w.z. zij kiezen
een nabijliggend station aan den wal,
waar een schare van haringkaaksters de
binnenkomst van de schepen verbeid. In
het begin van het seizoen ziet men dan
ook duizenden van zulke haringkaaksters
op de Shetlandsche eilanden, die, zoodra
de vloot zuidwaarts zich begeeft, zich in
schepen en verplaatsen. Zulke haring
kaaksters zijn in dienst van de zouters en
wel permanent gedurende het loopende
seizoen.
Waarom is de visscheru „onder den En
gelschen wal" van zoo groote beteekenis?
Gedurende het seizoen wordt de aange
voerde vangst vrijwel geregeld in de con
sumptie gebracht, en als de Engelsche
WalvisscheriJ begint moet - als het sei
zoen naar wensch verloopt zoo goed als
geen voorraad zijn. De haring die voor
October gevangen wordt, leent zich er ook
minder goed toe om te worden opgelegd.
En „opleggen" is noodig. Reeds hebben wij
gezegd, dat het seizoen eindigt althans
praktisch begin December. Tot de vol
gende Meimaand ls er dus met aanvoer
niet te rekenen, terwijl de consumptie
doorgaat Het zal u duidelijk zijn, dat de
handel dus moet .opleggen" om aan de
vraag te kunnen voldoen En nu is het
juist de „Engelsche Walharing" die hier
toe bijzonder goed zich leent.
Is die visscherij onder „den Engelschen
wal" nu inderdaad van zooveel belang,
dat. het de moeite loont om er een spe
ciaal artikel over te schrijven? Wij mee-
nen ja, en wij doen een greep uit ons
voorliggende gegevens, die hoewel thans
verouderd, toch de beteekenis, of beter
gezegd de belangrijkheid duidelijk aan-
toonen.
In Engelsche visscherijkringen spreekt
men, ten opzichte van het naj aarsseizoen
van „King Herring". In 1913 verheugde
het bedrijf zich daar in grooten bloei; in
het bijzonder zij die voor den export naar
Rusland en Duitschland zoutten, boekten
winsten boven iedere verwachting. Aan de
vraag van het Continent kon met geen
mogelijkheid voldaan worden, en uiteraard
hoopte men dat zulk een toestand mocht
voortduren. De Oorlog kwam evenwel en
veler verwachting werd den bodem inge
slagen
Gedurende de eerste twee jaren na den
Wapenstilstand werd het bedrijf van Gou-
vernementswege gesubsidieerd. Toen de
Regeeringssteun ingetrokken werd had het
bedrijf een harde dobber, en ware het
niet. dat er behoorlijke reserves geweest
waren van voor den Oorlog dan zou on
getwijfeld de positie netelig geweest zijn.
De schepen, waarmede in Schotland en
Engeland de visscheril uitgeoefend wordt,
staan bekend onder den naam van „drif
ters". Het zijn kleine stoombootjes, zoo
ongeveer 90 voet lang. die een snelheid van
zoowat 9 mijlen kunnen ontwikkelen. Het
vischtuig bestaat uit een aantal katoenen
netten van ongeveer 34 yards lengte bii 13
yards diepte ZU hangen ln het water,
zooals een tennis-net staat. De mazen zijn
ongeveer 1 inch in het vierkant (een
shilling kan er zoo net door). De scholen
haring zwemmen er tegen, en loopen met
de ktewen er ln vast.
De bemanning van zulk een .drifter"
bestaat uit 10 man. Het vischtuig uit on
geveer 90 netten. De tijd van vertrek uit
de haven wordt in den regel zoo geregeld
dat men 2 uur voor zonsondergang op
de vischgronden zal zijn Daar aan
gekomen worden de netten ..geschoten"
tegen het gettj In Door den wind wordt
het schip afgezet. In sommige gevallen
wordt mechanische beweegkracht benut.
De netten worden op korte lengten aan
elkaar verbonden, terwijl canvas-boeien
er op gestoken worden die dus op den
waterspiegel drijven De onderseizings wor
den verbonden aan een zware reep. die
uitgepaaid wordt gelijktijdig wanneer de
netten geschoten worden Deze reep is
later de eenige verbindings-schakel tus-
schen schip en netten.
Tegen den dageraad begint men te
.halen". Ongeveer mld-scheeps komen de
netten over een rol binnen, en zij worden
voorloopig met haring en al in het ruim
gestuwd Is men met .halen" klaar, dan
wordt naar de dichstbijztinde haven koers
gezet Gedurende de thuisreis haalt men
de netten aan dek. en de vangst wordt er
uit verwijderd, en nu in verschillende com
partimenten geborgen.
Bij aankomst in de Visschershaven
brengt men een monster ter markt, en de
vangst wordt in publieke veiling, op mon
ster verkocht De hoeveelheid wordt ge
meten in zoogenaamde .crans" Al naar
grootte van den haring varieert die van
9001400 stuks. Ongeveer 5 crans maakt
1 ton (niet te verwarren met 1 vat).
De visscherlui varen „op deel", en zij
hebben dus belang bij een goede visscherij.
Van het netto provenu, dat in 16 deelen
gaat, ontvangt de reeder er negen, ter
wijl de overige 7 deelen, naar scheepsrang,
voor de equipage zijn. In Schotland thuis-
behoorende reederijen hebben weer een
andere loonregeling.
Van den aanvoer wordt ongeveer 90%
voor export gekocht In 1913 werd door
het United Kingdom voor een waarde van
ongeveer 5500.000 pst. uitgevoerd. Dit
ciifer vertegenwoordigd plm. 3.000.000.000
haringen. Rusland en Duitschland parti
cipeerden in dit cijfer voor ongeveer 80%.
Voor genoemde landen wordt de haring
verwerkt tot „pekelharing", en is in vele
gevallen zeker een jaar „houdbaar".
Voor d? Itaiiaansche- en Grieksche
markt wordt de haring gezouten en ge
rookt, maar niet .gepekeld". Groote zou-
terijen treft men aan langs de geheele
Oostkust van Schotland, en te Yarmouth
en Lowestoft. Duizenden Schotsche ha
ringkaaksters (de Engelsche term ervoor
is .lassie") reizen van de Shetlandsche
Eilanden tot Yarmouth en Lowestoft mee.
Het werk van zulke „lassies" is dus om
den haring te „kaken" en te „pakken".
Het „kaken" geschiedt door middel van
een scherp mesje (ln Hollandsche gezin
nen kent men het „kaakmesje" wel, en er
worden bij ons aardappelen mee gejast)
waarmede de ingewanden verwijderd wor
den Onder de hand wordt de haring, naar
gelang van grootte, gesorteerd. Andere
meisjes, maar die ook tot dezelfde „crew"
behooren, leggen den haring ln de zooge
naamde Schotsche tonnen en bestrooien ze
met het noodige zout Een voorman heeft
ze in den regel reeds de eerste zouting
doen ondergaan.
Als men nagaat, dat een Schotsche ton
ongeveer 79 c.M. lang is, en een bodem
diameter heeft van slechts 44 c.M.. dan
dwingt het eerbied af als men ziet hoe
keurig de onderlagen liggen met „buikjes
boven" Naast een zeker garantie-week
loon, werken zulke „lassies" ook ln stuk-
geld. Dus ook weer belang bij de visscherij.
Nadat een vat gepakt is, laat men het
artikel een paar dagen besterven, zoodat
zout en pekel zich kunnen vermengen, om
er tenslotte de bovenste lagen (spiegel-
lageni op te leggen. Dan eerst kan de ver
zending volgen.
Het artikel dat naar Italië en Grieken
land uitgevoerd wordt, staat in Engeland
bekend onder den naam van „red-herring".
Wij zouden kunnen vertalen met „zoute
bokking". De haring wordt eenlgen tijd in
pekel gedrenkt, om daarna ln rook-inrich-
tlngen gehangen te worden Al naar ge
lang van de markt, voor welke het artikel
bestemd ls. tracht men een zilver, dan
wel een goudkleur te verkrijgen.
Ook kent men ln Engeland den handel
in versche haring, zooals wij die de laat
ste Jaren ook meer en meer leeren kennen.
Na aanvoer wordt het artikel in kisten
gepakt, met wat ijs besprenkeld, om ten
spoedigste per spoor te worden gedistri
bueerd Zij, die wel eens aan de Oostkust
van Engeland gereisd hebben, kunnen de
speciale Vlschtreinen wel! In den regel
ls alle visch, die dagelijks geland wordt,
den volgenden morgen bij de weder-ver-
koopers in het binnenland. Ook voor btn-
nenlandsch verbruik gaat er haring naar
de rookerven Een aantal meisjes is den
geheelen dag in de weer om den haring te
vlekken (open snijden), ze te reinigen, en
op de stokken te hangen. Zoo gaan ze naar
de rookertjen en worden ze met behulp van
eiken zaagsel gemetamorphoseerd in de
beroemde „bloaters", die vrijwel in
geen enkel Hotel ln Engeland op de ont
bijttafel ontbreken, en die tot eetlust prik
kelen
Welke consequenties hier voor den Hol-
landschen vischhandel in opgesloten liggen
hopen wij in een volgend artikel uiteen
te zetten.
Er wordt gepropageerd „Eet meer
visch" Welnu, straks als de kiel met. goud
belaan te LJmuiden en elders binnenvalt
en de haring wordt geland in een even
verschen toestand als in Engeland, dan
moeten wij paraat zijn. De export van „ge
zouten pekelharing" wordt ons door de
hooge tariefmuren hoe langer hoe moei
lijker gemaakt.
Het tij verandert, de bakens moeten
verzet worden.
J. P.
GEBOREN.
Johannes, zn. van J. v Haastrecht en
A. M. Vijl brief Hendrika Gesina Jur-
riana, dr. van H M. Uhl en P. v Ruiswijk
Jan. zn. van J. van 't Klooster en J. G.
Sijtsma Adrlanus, zn. van A. Beeren-
donk en A. M. Deijkers Gljsbertus, zn.
van G. Chr. J. Radius en A. Neuteboom
Anna Gijsberta, dr. van G. Chr. J. Radlus
en A Neuteboom Josephus Andreas, zn.
van J. C, Tendeloo en H. M. de Beer
ONDERTROUWD:
W. J. Verhage. Jm. 26 J. en C. J. G. M.
Frentrop. Jd. 25 j.
GEHUWD.
D. v. Beilen, jm. en B. Boter, jd. J. J.
v. d. Blij. gesch. en A. Chr. J. v. d. Berg,
wede. C de Bruin, jm. en J W. Schmidt
jd. W. F. Flaman, jm. en M. M. Dreef,
jd. A. Kraaljenbrlnk, jm. en A. v. d. Bos,
jd. J. Laman, jm. en M. C. Zeelenburg,
jd G. Linschooten, jm. en W. Plu,
jd. W. J. U. Mulder, gesch en T. Hoek,
jd. N. v. Putten, jm. en M. Chr. H. J.
Struik, Jd J. J. Roman, jm. en T. Maas
jd. A. v. Rosse, gesch. en J. Schumacher
wede. J Verstraaten, jm. en L. J. Crama
jd. H. J. Visser, jm. en M A. Geenjaar,
jd. H. H Vlasveld, jm. en D. G. v Hel
den, jd.
OVERLEDEN.
J C. Remond—v. Biemen, wede. 80 J.
RECLAME.
Die goede tepels en vorken vol met'kras sein»» al de
glans eraf- ondanks alle zorgen en moeite!" Doe het
voortaan anders - poets Uvy kostbaar tafelzilver niet
meer met scherpe schuurmiddelen maar met VIM
Wat de"microscoop toont:
Gewoon ach uur- Wereldberoemd rei-
middel, 50 maal nlgingjmiddel VIM.
vergroot. Grove 50 maal vergroot. De
«tukken mineraal bcstanddeelcn geven
zijn de oorsaak van een fijn en zacht
die akelige kre*« poetsmiddel. Daar-
sen cn schrammen, om krast VIM nooit.
■Bewijst dit niet hoezeer
VIM andere poets
en schuurmiddelen over
treft? VIM, in de prac-
tische strooibus, is overal
verkrijgbaar.
Gewone bussTechts 20cts.,
groote bus Slechts 3Tï ets.
LEVER'S ZEEP MAATSCHAPPIJ VLAARDINGEN
HALCYON LIJN.
VREDENBURG, 19 September van Vlaar-
dingen naar Narvik.
MAASBURG, 20 September van Wabana
te Vlaardingen,
STAD VLAARDINGEN, 18 September van
Vlaardingen te Narvik.
STAD AMSTERDAM, 18 September van
Vlaardingen te Stockholm.
STAD ZALTBOMMEL, 19 September van
Porto Veeme-
KON. NEDEKL STOOMB. MIJ.
AJAX, 19 September van Carthagena n-
Almeria,
CLIO, 20 September van Middell. Zee te
Amsterdam.
COLOMBIA, 19 September van Barbados
naar Amsterdam.
COSTA RICA, 19 September van Amster
dam te Barbados.
HERMES, 19 Sept. van Izmir n. Istanboul.
IRENE, 19 Sept. v. Carthagena te Malaga.
JUNO, 19 Sept. v. Catania te Venetië.
MARS, 19 Sept. van Cephalonia n. Patras.
TITUS, 19 Sept. van Ceuta n. San Felio.
OBERON, 19 September van Bristol naar
Amsterdam.
ACHILLES, 20 Sept. v. Savona te Livorno.
TIBERIUS, 20 Sept. v. Genua te Alexandrië
GANYMEDES. 19 September van Pander-
ma naar Izmir.
IRIS. 20 Sept. v. Odense te Gothenburg.
ORPHEUS. 20 Sept. van Danzig n Stettin.
ARIADNE, 20 Sept. van Passages te Bilbao.
ORANJE NASSAU, uitreis, 20 September
van Dover.
BERENICE, 20 September van Amsterdam
naar Hamburg.
EUTERPE, 20 September van Amsterdam
naar Kopenhagen.
AMOR, 18 September van W. Indië te
New York.
RHEA, uitreis, 18 Sept. te Kingston (J.).
BODEGRAVEN, thuisreis. 18 September
te Antofagasta.
KON. HOLL. LLOYD.
ORANIA, thuisr19 Sept van Rio Janeiro.
WATERLAND, thuisreis, 20 September v.
Montevideo.
MAATSCHAPPIJ NEDERLAND.
POELAU BRAS, ultr., 20 Sept van Suez.
JAVA—NEW-YORK LIJN.
TABIAN, 19 Sept. van Java te New-York.
HOLLAND—AMERIKA LIJN
DAMSTERDIJK, Pacific Kust n. R'dam,
19 Sept, te Londen.
B1LDERDIJK, thuisr., IS Sept. v. Havana.
BEEMSTERDIJK, Norfolk n. R'dam, pass
20 Sept. voorni. 4 u. 10 Lizard; wordt
21 Sept. nam. te R'dam verwacht.
VEENDAM. 19 Sept. voorm. van R'dam te
New-York.
HOLLAND-WEST-AFRIKA LiJN.
REGGESTROOM, 19 Sept. van Amst. te
Hamburg.
ROTT. LLOYD.
KOTA GEDE, thuisr., 19 Sept. van Mar
seille.
KOTA AGOENG. ultr.. 20 Sept. voorm. 7
uur te Belawan
DEMPO, thuisr., 20 Sept. van Marseille
SIBAJAK, 20 Sept. van Batavia n. R'dam.
BUITENZORG, uitreis, pass. 20 September
VUssingen van Antwerpen.
INDRAPOERA, 20 September van Rotter
dam naar Batavia.
MIJ. OCEAAN.
STENTOR, Java n. Amst., pass. 18 Sept.
Perim.
PEISANDER. 19 September van Amster
dam te Batavia.
MELAMPUS. 20 September van Amsterdam
naar Londen
POLYPHEMUS Java naar Amsterdam,
19 September te Marseille.
HOLLAND—OOST-AZIE LIJN.
OUDERKERK, uitr., 18 Sept. v. Shanghae.
HOLLAND-BRITSCH IN DIE LIJN.
HOOGKERK, thuisr., pass. 19 Sept. Oues-
sant.
HOLL AND-AFRIKA LIJN.
KLIPFONTEIN, uitr., 19 Sept. te Kaapstad
RIETFONTEIN, uitr., pass. 18 Sept, Perim.
NLJKERK, thuisreis, 18 September van
Zanzibar.
SILVER-JAVA-PACIFIC LUN.
SAPAROEA, 18 September van Oalcuttt
te Vancouver.
KON. PAKE TV. MIJ.
VAN REES, 19 September van Sydney t
Saigon.
BARENTSZ, 18 Sept- v. Batavia n. Manlll!
ROGGEVEEN, 18 Sept. v, Kohsichang it
Batavia.
NIEUW HOLLAND, 19 Sept. V. Singapore;
naar Adelaide.
HOUTMAN, 19 September van Kaapstad1
naar Durban.
DIVERSE STOOMVAARTBERICHTEN
WOLSUM, 18 Sept. van Zaandam te Ar
changel.
SPAR, Newcastle n. Archangel, pass. It
Sept. Honnigsvaag.
TIBA, 19 Sept. van R'dam te Santos.
BATAVIER III, 20 Sept. van R'dam te Cn-1
vesend.
TEXELSTROOM, 19 September van Liver
pool te Eastham.
TRITO. 20 September v. Dublin te BelfaS
APOLLONIA, Constanza n. Alexandra
pass. 18 September Istanboul.
EBRO, sleepboot, naar Piraeus, pass. li
September Kaap Bon.
IJSSEL, Rotterdam naar Stralsund, past
17 September Skagen.
LINGE, Amsterdam n- Kotka, pass. 1'
September Skagen.
REGINA, 19 September van Dublin nȟ
Rotterdam.
SCHELDE, sleepboot, 15 September ïM
Rotterdam te Corunna.
J. B. AUG, KESSLER, 14 September vis
Singapore te Shanghae.
PAULA, 16 September v. Singapore n. Mirt
JOSEFINA. 16 September van Singapore
naar Soesoe-
AUGUSTINA, 16 September van Singapore
naar Pladjoe.
ALDEGONDA, 17 September v. Singapore
naar Bangkok,
PETRONELLA, 15 September van Pladjoe
naar Singapore.
ANGELINA, 16 September van Soesoe a.
Singapore.
ALETTA, 15 September van Soerabaya n.
Batavia.
IRIS arr. 16 September te Balik Pappan.
SEMIRAMIS, arr- 15 September te Gensan
AGNITA, naar Thameshaven en Amster
dam, was 19 September 12 u. s' m'dd-
240 mijlen W.Z.W. van Lands End.
VEERHAVEN, 18 September van Tampa
naar Mobile.
IJSELHAVEN. 18 September van B. Aires
naar Antwerpen.
MALVINA. 18 September van Constanza
fp T oe PüItdqc
ARTEMS lTseptember van Las PalmW
naar Curacao.
ZEELAND, 19 September van de Tyne
Stettin- j,
ST. PHILIPSLAND. 20 September van
Tyne te Antwerpen.
SCHIELAND, 19 September van Danzis
naar Kopenhagen.
GALGEWATER, 20 September van Huu n
Archangel.
DELFSHAVEN, Mobile n. Bremen. P3*>
20 September Lizard.
KATENDRECHT, 18 September van w»
stanza te Rouaan.
Steunt, bij gelijken prijs
en kwallte
De Nederlandsche Industrie
Hiermede dient gij Uw law
En bestrijdt gij de werkloosW
j-j
