St. Petruskerk door brand verwoest.
officieele kennisgeving
stadsnieuws.
Vlammenzee boven het stadscentrum.
Jaarean?
WOENSDAG 26 JULI 1933
No. 22500
Dit namm
nummer bestaat uit DRIE Bladra
EERSTE BLAD.
r
Duizenden volgden het imposante schouwspel.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
EIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER
ADVERTENTIEN:
Lelden
xn cta, ner regel voor advertentlën uit Lelden en plaatsen
•oar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle
indere advertentlëD 35 Cts per regel Kleine Advertentlën
Uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts.
.ij een maximum aantal woorden van 30.
tnrasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van
10 Cts porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
tujlncasso
■Krievei^
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque* en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT.:]
Voor Lelden per 3 maanden f. 2.35: per week
Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per
Franco per post f.2.35 portokosten.
t. 0.18
week „0.18
IV)
EU
HINDERWET.
gemeester en Wethouders van Lei-
brengen ter algemeene kennis, dat
hen vergunning is verleend aan: a.
}j"c van Noort en rechtverkrijgenden, tot
Sfc oprichten van een brood-, koek en
Bifpt.hnkkerli in het perceel Hoogewoerd
ET 122, kadastraal bekend Sectie D Nis
1624 en 90; b. de N.V. voorheen R. M.
Beutn en Zonen en rechtverkrijgenden, tot
oprichten van een kapok-, veeren-,
deken- en matrassenfabriek in de percee-
B Kaiserstraat Nis 6, 8, 8a en 10 en
Bienburg No. 99, kadastraal bekend
Sectie F No. 1322; c. de N.V. voorheen R.
M|Beuth en Zonen en rechtverkrijgenden,
tol het oprichten van een kapok-, veeren-,
deken- en matrassenfabriek in de per-
len Kaiserstraat Nis 23, 25, 27, 29 en 31,
rsteeg Nis 1, en 5e Binnenvestgracht
12, kadastraal bekend Sectie F Nis
1345 en 479.
Hden, 21 JuU 1933. 4592
J. SPLINTER Gzn„
Weth. Lo.-Burgemeester.
VAN STRYEN, Secretaris.
BEROEPEN.
Ds. M. Honkoop, cand. te Rotterdam is
kt zooals wij gisteren hebben gemeld, be
tpen door de Chr. Geref. Gem. alhier,
fch door de Gereformeerde Gemeente
Ueuwe Rijn).
bs. Honkoop heeft echter inmiddels het
loep naar 's-Gravenhage aangenomen.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
E Opheffing. Technisch Installatie Bureau
K Knotter, Jan van Goyenkade 11, Leiden.
Een enorme brand, die sterke herinne
ringen wakker riep aan den Stadhuis
brand, heeft gisteravond en vannacht ge
woed in het centrum van onze stad. De
massale en monumentaal gebouwde, onge
veer 97 jaar oude St. Petrus kerk aan de
Langebrug, grenzende aan de Ketelboe-
terssteeg is totaal door brand verwoest.
Aan de kerk werden sinds ongeveer een
maand herstellingen verricht, terwijl dien
zelfden middag nog verschillende werk
zaamheden tot 5 uur 's middags aan den
toren en het dak waren verricht. De
loodgieters beweren echter het laatst 4
dagen geleden hier gearbeid te hebben,
zoodat de vermoedelijke oorzaak van den
brand te wijten is hetzij aan kortsluiting,
hetzij aan het wegwerpen van een cigaret.
Hoewel het er aanvankelijk naar uit
zag, dat de brand zich op ontzaglijke wijze
zou uitbreiden en ook de belendende per-
ceelen in dit zoo nauw aaneen gebouwde
stadsgedeelte een prooi der vlammen zou
den worden, kon de brand gelukkig tot de
kerk zelve, beperkt blijven. Dit dank zij
het krachtdadige optreden van brandweer
en politie.
Tegen ongeveer kwart over tien werd de
brand het eerst ontdekt door mevrouw
Strotman, wonende in het perceel ter
rechterzijde van de kerk, die met haar
familie in den tuin zat te kaarten. Zij ont
dekte vuur en rook in 't ondergedeelte van
den toren en waarschuwde onmiddellijk
het in de nabijheid liggende politie
bureau. Haar zoon, de heer Strotman,
deed zulks met de brandweer.
Daar de pastoor der kerk, de heer Beu-
Het extérleur der yerwoeste st. Petruskerk vc<5r den brand.
kers met deken Homulle zich in retraite
te Warmond bevond, werd pater-capucijn
Hermans, uit Llmuiden, assistent aan de
Mon-Perékerk aan de Haarlemmerstraat,
tijdelijk vertoevende ten huize van deken
Homulle opgebeld, eveneens werd de kos
ter der St. Petrus Kerk op de hoogte
gebracht.
Het gelukte den eerste kostbare zilveren
voorwerpen als kandelabers uit de kerk te
redden, de koster wist o.a. nog het Aller
heiligste „Ons Heer" in veiligheid te bren
gen. Ook een lijk, dat denzelfden avond
in de kerk was opgebaard, kon eveneens
gered worden. Ook de H. reliquien der
diverse altaren, de paramenten, het ge-
heele archief en vele kerksieraden konden
weggebracht worden. Inmiddels had de
brand zich met verbazingwekkende snel
heid uitgebreid. Hoewel er geen wind was,
bleek er in het ruime kerkgebouw een
zoodanige trekking te zijn, dat spoedig
één groote vlammenzee uitsloeg. Een tien
tallen meters hooge vuurzuil, een gewel
dige rookmassa. verlicht door duizenden
schitterende vonken, steeg in het lucht
ruim en was tot ver in de omgeving zicht
baar, zoodat van alle kanten de nieuws
gierigen toestroomden; zelfs uit Oegst-
geest, Katwijk en Noordwijk kwam men
per tram, auto.Tïefs of te voet.
De brandweer van het politiebureau was
onmiddellijk in actie en begon water te
geven op de kolken; ongeveer een kwar
tier later kon de brandweer water geven.
Dit tamelijk lange tijdsverschil kwam ten
gevolge van het feit. dat de afstand van
het Rapenburg, waaruit men water moest
putten, naar de kerk vrij groot is.
De brandweer onder leiding van den
ondercommaiidant, den heer van Lith,
tastte den brand van alle kanten aan,
daarbij geassisteerd door de brandweeren
uit Oegstgeest en Voorschoten, uit welke
plaatsen tevens politie aanwezig was. Al
spoedig waren van de Leldsche brand
weer 1 stoomspuit en 2 motorspuiten in
werking, opgesteld aan het. Rapenburg,
evenals de motorspuit uit Oegstgeest,
terwijl op de Botermarkt de spuit uit
Voorschoten dienst deed. Steeds vermeer
derde het aantal slangen, waarmee water
werd gegeven, zoodat dit na eenigen
I tijd minstens 20 bedroeg.
De vlammen sloegen aan vele zijden
uit, het was een zeldzaam geziene vuur
zee waartegen geen watermassa's bestand
schenen. Het bleek, dat het gebouw niet
meer te redden was, zoodat men alle
aandacht concentreerde op de beien-
dende perceelen, teneinde tenminste deze
te kunnen behouden.
Met donderend geraas vielen telkens
stukken van het dak en van den toren,
zoodat de hoogste voorzichtigheid gebo
den was. Speciaal ging de aandacht uit
naar de achter de kerk gelegen pastorie,
de kosterswoning en de koffiebranderij
der firma Kelder ter linkerzijde, de vele
huizen rondom en het tegenover de kerk
gelegen wereldberoemde Kamerlingh
Onneslaboratorium en het Psysisch labo
ratorium.
Voor het eerst deed voor deze beide
Universiteitsgebouwen het brandpiket van
de Universiteit, onder leiding van den heer
Stokhuyzen, dienst. Binnen een kwartier
waren de verschillende universitaire auto
riteiten, w.o. de rector-magnificus prof. J.
Huizinga alsmede de professoren
Keesom en Rademaker aanwezig. Telefo
nisch of per auto waren de manschappen
van het brandpiket gewaarschuwd, die de
genoemde Universiteitsgebouwen nat
hielden. Voorts merkten wij verschillende
burgerlijke autoriteiten op, w.o. de heeren
Splinter, loco-burgemeester, weth. Goslin-
ga, de gemeente-secretaris mr. dr. van
Strijen en vele raadsleden. Ook was in
middels pastoor Beukers uit Warmond
gearriveerd.
Met alle krachten werd getracht te red
den wat nog te redden viel, onder den
gloed van de huiveringwekkende vuur
kolommen.
Steeds werden voorwerpen binnengedra
gen in woningen in de nabijheid, de
pastorie was binnen korten tijd geheel
leeg gehaald; zekerheidshalve bracht men
de boeken en bescheiden der Ned. Isr.
Gemeente alhier, ondergebracht in de wo
ning van den heer v. Kloeten, naast die
van den heer Strotman, naar het Nuts-
gebouw. Intusschen was het een smarte
lijk gezicht te zien, hoe steeds deelen van
het gebouw instortten: allereerst viel tegen
half twaalf het 6 a 7 M. hooge kruis om
laag, kort daarna de toren, even voor
twaalf uur vatte het koepeltje ter linker
zijde vlam, terwijl een uur later een deel
van den voorgevel onder een geweldig ge
raas omlaagstortte. Telkens daalden ont
zaglijke vonkenregens over de omliggende
gebouwen, zoodat het gevaar voor de om
geving bleef bestaan, mede door het feit,
dat groote gedeelten uit hout bestonden,
o.a. onder den koepel een galerij met
zware eikenhouten stutbalken, waar het
vuur steeds opnieuw gretig voedsel vond,
zoodat het schouwspel der omhoog krui
pende vlammen in hooge mate indruk
wekkend was. De drie motorspuiten der
Leldsche brandweer waren niet in staat
tot een hoogte van 40 Meter, de hoogte
van den koepel, te spulten, reden waarom
ook de assistentie der Haagsche brand
weer was ingeroepen, die tegen kwart voor
een arriveerde met twee spuiten, waarvan
nog een met ongeveer 8 slangen in wer
king werd gesteld Te ongeveer half twee
kon deze weder afgekoppeld worden. Van
alle zijden spoten de stralen de kerk bin
nen, vla de ramen van het kerkgebouw,
eveneens aan de achterzijde van de kerk,
waar de pastorie door een plaatsje van de
kerk is gescheiden, zoodat dit bijdroeg tot
het uiteindelijke algeheele behoud der
pastorie en door de terzijde gelegen maga
zijnen van de firma Kelder.
Toen de kerk tegen 1 uur reddeloos ver
loren was. bleek het gevaar voor uitbrei
ding gelukkig geweken en had men nog
slechts de vuurpoel te blusschen. die met
ongekende kracht in het binnenste van
het kerkgebouw bleef voortwoeden. Hier
mede had de brandweer echter nog de
handen vol. In de omgeving werd het
donkerder, doch tot 3 uur laaide nog
achter de naakte ramen van het vernielde
gebouw de rosse gloed der vlammen
Den geheelen nacht door en den gehee-
len dag van heden bleek de brandweer
met het nablusschingswerk nog de handen
vol te hebben.
Tot groote droefenis van de diverse aan
wezige geestelijken, w.o. nog de kapelaans
Bangert, Kramer, pater v. d Bosch, de
vele aanwezige trouwe St. Petrus kerkgan
gers en de duizenden andere belangstel
lenden was er van de monumentale kerk,
die in het jaar 1835 onder architectuur
van den bouwkundige Th. Molkenboer In
Dorischen stijl werd gebouwd, terwijl op
28 Juli 1836 de inwijding plaats vond
zij bestond dus op eenige dagen na juist
97 jaar na enkele uren niets meer over
gebleven dan een troostelooze ruïne, waar
van de muren nog slechts vrijwel Intact
waren Een machtig, doch diep tragisch
tooneel had zich in korte spanne tijds af
gespeeld; een geluk was het, dat de meeste
kerkschatten in veiligheid zijn gesteld
Hoewel de kerk geen groote architec
tonische waarde had en ook niet schatten
van zeer hooge waarde bevatte, is de
schade toch aanzienlijk'. Een en ander is
verzekerd bij de R.K Verzekeringsmaat
schappij St. Donatus te Amsterdam. De
steigers ten behoeve der restauratie- j
werkzaamheden zijn onverzekerd. Over
het verzekerde bedrag kon men ons nog
geen inlichtingen verstrekken Een aan
tal schilderijen voorstellende het „Kruis- 1
lijden van Christus", van leerlingen van i
den Zuid-Nederlandschen schilder Nico do
Keijzer uit Antwerpen, is vrijwel onge
schonden gebleven Ook constateeren wij j
vanmorgen, dat vele wandschilderingen, j
die overigens van geen artistieke beteke
nis zijn, zonder noemenswaardige schade
zfjn gebleven. Het intérieur was één
zwarte, rookende puinhoop; gansche rijen
zwart-verkoolde kerkbanken zijn tot een
massa verwrongen. Van de zijwanden
dropen de waterhoeveelheden onafgebro
ken voort, terwijl groote plassen water
overal den bodem bedekten Hoewel de
sacristie, de kosterswoning en de pastorie
ongedeerd zijn gebleven, is de waterschade
daarin toch zeer aanzienlijk
Nader vernemen wij. dat de brand in
Den Haag te zien was. het geen de Haag
sche brandweer aanleiding gaf te vragen,
of assistentie noodig was Hierop werd
bevestigend geantwoord; de Haagsche
motorspuiten behoefden tenslotte geen
dienst te doen, hoewel de slangen uitge
legd werden en alles in gereedheid was
gebracht.
De brandweer uit Oegstgeest en Voor
schoten was reeds vóór 11 uur om assi
stentie verzocht.
De politie is nog met het onderzoek naar
de oorzaak van den brand druk bezig
Volgens haar lezing is de brand ontstaan
achter den toren op het dak. waarboven
de werkzaamheden, waartoe op advies van
Bouw- en Woningtoezicht beskoten was
plaats vonden. En wel ongeveer 2 maan
den geleden, daar op sommige plaatsen de
pijlers loszaten en het vermoeden bestond,
dat het door lood bedekte hout rotte. Dat
BINNENLAND
De St. Petruskerk te Leiden door brand
geheel vernield. Ge Blad).
De reorganisatie van het Maatschappe
lijk Hulpbetoon te Leiden afgehandeld.
(Uit den Leidschen Raad, 3e Blad).
Ingediend is een wetsontwerp tot verbod
van uniformen en onderseheidingsteeke-
nen. (3e Blad),
De Kaagwcck beëindigd; de winnaars
van de hoofdprijzen. (Sport 3e Blad).
Weer een ernstig ongeval op onbewaakte
overweg in Groningen. Eén doode, een
zwaar gewonde. (Laatste Berichten, le BI.)
BUITENLAND
Naar het einde der Londensche confe
rentie. (Buitenl.. le Blad).
De Duitsche regeering vaardigt een ste-
riliseeringswet uit. (Buitenl., le Blad).
Balbo op de thuisreis (Buitenl Gemengd
3e Blad).
De Belgische Kamer geeft de regeering
een votum van vertrouwen. (Buitenl.. le
Blad)
Een razzia op groote schaal in Duitsch-
land. (Buitenl, le Blad).
de brand binnen is uitgebroken, acht zij
zoo goed als uitgesloten Het vuur sloeg
in een minimum van tijd over van het
dak naar het midden van de kerk. Van
andere zijde vernamen wij, dat reeds na
enkele minuten de kerkruimte niet meer
te betreden was, zoodat hetgeen daarvoor
nog in veiligheid kon gebracht worden,
wel met levensgevaar gepaard Is gegaan.
In aller haast zijn de tallooze bescheiden,
als registers enz. uit de sacristie gehaald,
evenals de aanwezige kasgelden uit de
brandkast. Mede door het feit, dat groote
hoeveelheden houtkrullen op het dak la
gen, Is het vuur sterk aangewakkerd. In
tusschen blijft het vreemd, dat zulk een.
lange tijd is verloopen tusschen het
oogenblik, waarop de laatste werklieden
's middags de kerk hebben verlaten en het
tijdstip, waarop de brand ontdekt werd.
De politie was in grooten getale aan
wezig, w.o. vrijwel alle inspecteurs en
zorgde voor een uitstekende regeling
Tot in verre omtrek werden de straten
en stegen afgezet, daarbij geassisteerd
door de leden der vrijwillige brandweer,
terwijl ook vele padvinders de behulp
zame hand boden Ook was de Eerste
Hulpdienst met eenige doktoren voor hulp
verleening aanwezig; ongevallen hebben
zich echter niet voorgedaan. Het laatst kon
nog door de Breestr. te vijf minuten voor
half twaalf de tram naar Noordwijk pas-
seeren; de stadstrams reden tot het begin
van de Hoogewoerd. ter anderer zijde tot
het Kort Rapenburg.
Als bewijs van de geweldige drukte tij
dens den brand moge dienen, dat van
middernacht tot ongeveer 3 uur een agent
als overdag het enorme verkeer bij de De
Giiselaarsbank regelde.
De verwoesting van de St, Petruskerk,
die ongeveer 15 jaar geleden tot kruiskerk
werd verbouwd, heeft ondanks het feit,
dat zij geen kunstzinnige bekendheid ge
noot. toch onder de burgerij sterk de aan
dacht getrokken. Temeer omdat, sinds de
branden van het Stadhuis en „Zomer-
zorg", de Leidenaars op dit gebied reeds
te veel hebben beleefd en in dit opzicht
de schrik er reeds danig inzit. Men mag
intusschen dankbaar zijn. dat de brand,
dank zij het doortastend optreden van
alle beschikbare en in aanmerking ko
mende krachten, tot dit ééne gebouw is
beperkt gebleven! Tenslotte vestigen wij
er de aandacht op, dat de brand gewoed
heeft op ongeveer dezelfde plaats, die
indertijd geteisterd is door het springen
van het kruitschip in 1806 Deze omge
ving wordt dan ook nog altijd in den
volksmond „de Ruïne" geheeten. Tenge
volge van de onafzienbare menschenme-
nlgte, die het verloop van den brand
volgde, is op sommige plaatsen schade
veroorzaakte, o.a in de plantsoenen van
het van der Werffpark De herinnering
aan de ontzagwekkende vuurgloed die het
luchtruim bloedrood kleurde, zal velen nog
in lengte van dagen heugen!
Den ganschen nacht heerschte !n de
binr nstod het ongewone beeld van ge
jaagde menschen langs de straten. Alle
bewoners der huizen in de omgeving wa
ren op de been; overal stonden de men
schen in groepjes bijeen en bespraken het
verloop van den brand. De ouderen kon
den ditmaal tegen de jeugd geen groot-
sche verhalen ophangen van geweldige
branden in hun jonge jaren, want een
ieder stond die van ons stadhuis nog le
vendig voor den geest! Alléén toen was
het snerpend koud nu heerschte ei een
zomersche hitte! Dat was welhaast het
eenige verschil!
Voor de foto's van den brand verwijzen
wij naar de foto-pagina.
