rook CHIEF WHIP LaIDSCH DAGBLAD - Eerste Blad Zaterdag 6 Mei 193] BUITENLAND. SPORT. DE BESTE SIGARET VOOR UW GEZONDHEID i I m Sm ll~|< MIJ. DER NED. LETTÉR KUNDE. Voordracht van prof. dr. D. C. Hesseling. In de gisteravond gehouden maandelijk- sche vergadering van de Maatschappij der Nedcrlandsche Letterkunde heeft prof. dr. D. C. Hesseling gesproken over: Neger-hol- landsch en Papiamentsch. Aan deze voordracht ls het volgende ont leend: Het Negerhollandsch der vroeger aan Denemarken behoorende Antillen en het Papiamentsch van Curacao hebben zoo veel eigenaardigheden gemeen, dat men aan ontleening moet denken Het blijkt dat het Papiamentsch, dat ruim honderd Jaar vroeger ontstaan ls, de gevende partij ls geweest Niet slechts vele woorden heeft het Ne gerhollandsch ontleend aan het Papia mentsch, maar ook verschillende zegswij zen en afwijkingen van de gewone betee- kenls der woorden kunnen alleen door het Papiamentsch en dit weer door het Spaansch verklaard worden. Verschillende voorbeelden werden aangehaald en bespro ken Het Negerhollandsch ls in de 18de eeuw de omgangstaal van de welgestelde en zelfs van de aanzienlijke bewoners der eilanden geweest. Die tijd is lang voorbij; in onze dagen ls het tot Kreoolsch gewor den Nederiandsch zoo goed als uitgestor ven In 1923 heeft echter prof. de Josselin de Jong. gedurende een verblijf van twee maanden op St. Thomas en St. Jan. de overblijfselen kunnen bestudeeren, en in, uit den mond van enkele oude negers op- geteekende teksten kunnen vastleggen. Door dit werk van een bij uitnemendheid bevoegd linguist is het nu mogelijk het Negerhollandsch historisch te beschouwen, hetgeen bi) Kreoolsche talen hoogst zelden het geval Is. Door bespreking van een twee tal der bedoelde teksten werd aangetoond hoe zeer het verschrompelde taaltje van heden in beteekenls verschilt van het Pa piamentsch dat nog altijd de verkeerstaal is van meer dan 50 000 Nederlanders, van alle bewoners der Eilanden Onder den Wind. DE BIOSCOPEN. Luxor-Theater Zoo de Duitschc film industrie de vergelijking met de Ameri- kaansche glansrijk kan doorstaan, dan ls dat zeker wel het geval met de detective films! Na „De Tijger van Berlijn", „Het schot in het toonfilm-atelier" en nog enkele andere rolprenten, heeft vooral de film „Elne Tür geht auf" grooten opgang gemaakt Zij draait deze week in 't Luxor- thcater en wij zijn overtuigd dat zeer velen er eenlge uren van kostelijke aflei ding bij zullen vinden. De tijd van de sen satie der halve stuivers-romans is nu ge lukkig voor goed voorbij! Ook deze detec- ttve-film blijft sober en waar en zij ia daarom tot in vrijwel alle onderdeelen door den critischen toeschouwer te aan vaarden. Met een enkel beeld, een simpele uitdrukking of een gebaar worden voort durend nieuwe wendingen gegeven aan dit verhaal van den Inbraak in een bank. En zonder in een gruwelstemming af te dalen blijft men geboeid, scherpt men de her sens om het geheim van de daders te doorgronden en leeft men mee met het onderzoek van den moedigen politie-man. die tenslotte zijn werk met een goeden uitslag bekroond ziet. Een knap gespeelde film met een spannen intrigue, welke door regisseur Zeisier op uitstekende wijze is verzorgd De befaamde geschiedenis van den ka pitein van Köpenick is verwerkt tot een klucht, die voor de pauze wordt vertoond en meermalen aanleiding tot vroolijkheid heeft gegeven. Casino-Theater Een aardige en vlot I gespeelde operettefilm, deze „Zwei Herzen und ein Schlag". waarin de charmante Lilian Harvey thans Wolf Albach Betty tot partner heeft, een jeugdig acteur, die goed zingt en danst, onmisbare kwalitei ten voor een operettefilm. En dan is er verder nog de genoegelijke Otto Walburg, zonder wien men zich eigenlijk een Duit sche amusementsfilm niet meer goed voor stellen kan. Het geheel is bovendien in be weging gezet door Wilhelm Thiele, een vakman zonder weerga. De inhoud is niet heel belangrijk, doch men amuseert zich kostelijk om 't guitige spel, de prettige wijsjes, de goede decors en de vroolijke dansen. In „Het Gele Masker" kan men een vrije bewerking van Edgar Wallace's „Traitors Gate" ontdekken. Vooral de romantische sfeer in den Londenschen Tower is prach tig. Luplno Lane zorgt, als journalist hier voor de afwisseling. Alzoo een programma dat om beide films aandacht verdient. Trianon-Thcater Een uiterst interes- programma wordt geboden: daar is de film „Breng ze levend mee", die een aan grijpend beeld geeft van de wildernis, zoo als wi) er zelden een zagen! Frank Buck, de man, die voor vele dierentuinen, na tuurparken en circussen roofdieren wist mede te brengen uit de oerwouden, heeft een belangrijk document van een zijner tochten op Sumatra gemaakt. Het resul taat van zijn opnamen is uniek: niet slechts in hooge mate leerzaam, maar ook boelend. Een wildemisrealiteit om van te gruwen, zoodat teergevoelige toeschouwers zich eerst maar eens bedenken moeten, al vorens deze drama's der natuur te gaan zien! Er zijn verschillende hoogtepunten: gevechten op leven en dood tusschen den reusachtlgen python en den Bengaalschen tijger of tusschen den zwarten panter met zijn vervaarlijke lichtende oogen en de krokodil. Maar ook ls voor de „note gale" gezorgd, het koorddansende spookaapje, dat zijn vreugde betuigt over elke nieuwe vangst, het grappige wasbeertje, dat ten slotte zijn gevangenschap prefereert boven de vrijheid en het baby-olifantje, dat ge red wordt voor den doodelljken tijger klauw Hoe het mogelijk was. alle dieren van zóó nabij op te nemen, dat ls het geheim van den oprateur, die hier een prestatie leverde, welke aan het ongeloofelljke gTensde! Er speelt zich geen door menschen zelf verzonnen sensatie af; de natuur is on barmhartig. Afgrijselijke strijd als hier vertoond zal zich maar al te vaak voor doen. het is de eeuwige haat tusschen viervoeter en reptiel, in schrijnend con trast tot de ongekende schoonheid der wildernis! Men kan zich af en toe moei lijk van het gevoel ontdoen, dat gevechten opzettelijk voor de lens zijn geforceerd, maar dat doet niets af aan de beteekenis van dit filmwerk, waarbij de tooneelspe- ler Nico de Jong zulk een duidelijke en levendige explicatie gaf! Na de pauze zagen wij wederom René Clair's geestige, sarcastische en parodis tische „A nous la liberie waarvan wij reeds een uitvoerige beschrijving gaven na een voorstelling bij de Filmliga. René Clair toont zich hier weer de vlotte humo rist, wiens geest verre boven het gewone niveau uitsteekt! Hij wist van deze ode aan de vrijheid, dit hekeldicht op de ge vangenschap der moderne menschheid aan den loopenden band, gelijk aan die achter slot en tralies, deze bespotting van men- schelijke zwakheden, deze fijne teekening van de vermechaniseerde maatschappij, waarin de sentimenteele romanticus ieder oogenblik zijn hoofd stoot, een fonkelend verhaal te maken, met als apotheose het „Ideaal" van den luierenden visschenden en dansehden arbeider, terwijl de machine wel al het werk doet! Hoe gelukkig zijn tenslotte zij, die zonder zorgen in „ware" vrijheid langs de wegen kunnen zwerven! Van dit meesterwerkje kan de fijnproever genieten! o Voor het alhier afgenomen examen van apothekers-assistent zijn geslaagd de dames E. de Boom Hillegersberg)J. Groeneveld (Rotterdam i en B. Bijl (Rot terdam) en de heer T. Y. Liem (Lelden). Mej, G. Brakhoven alhier en mej. P. A. Slngeling te Oegstgeest zijn geslaagd voor het examen hulpakte voor Chr. be waarschool-onderwijzeressen. De politie alhier heeft den 16-jarigen J W. O. aangehouden, die uit de ouder lijke woning in Den Haag was wegge- loopen. Gistermiddag is de 38-jarige L. C. van V. bij het afrijden van het Gangetje gevallen, waardoor hij een wiel van een door hem vervoerden betonmolen over de borst kreeg De man brak eenige ribben en werd door den Eerste-Hulpdienst naar het Sint Elisabeth-Ziekenhuis overgebracht. Wegens verduistering van gras ten nadeele der gemeente heeft de politie gisteravond aangehouden de woonwagen bewoners J. T. W. en J. W. Eerstgenoemde bleek ook nog in het Alg. Politieblad gesignaleerd te staan wegens het plegen van zware mishande ling in het woonwagenkamp te Haarlem. Het maken van wereldreizen schijnt meer en meer aan populariteit te winnen. Gistermiddag meldden zich aan ons bu reau twee mannen vader en zoon die met de beste voornemens bezield op 27 April te Rotterdam een reis om de wereldop rolschaatsen waren begon nen. In totaal hadden zij 825 K.M. afge legd, zoodat er nog wel eenige jaren mee gemoeid zullen zijn alvorens zij hun tocht hebben volbracht. Wanneer zij zich ten minste onderweg niet bedenken en hun rolschaatsen aan de een of andere Hol- landsche wilg hangen!! Vanmorgen waren het weer twee Frangaises. mile O. H. Malllard en mile H. R. Beschman, die te voet rond den aardbol wilden trekken Bij alle verschillen in de wijze, waarop deze globetrotters hun kilometers verslinden, hebben zij dit gemeen, dat zij allen door den verkoop van kaarten met hun konter feitsel in hun onderhoud trachten te voor zien. De Kinderbewaarplaats mocht dezer dagen f. 100 ontvangen van een onbekende. Den milden gever(geefster) vriendelijk dank voor deze zoo welkome gift. 448 LAWN-TENNIS. LEIDSCHE L. T. C. Het competitie-programma voor morgen. Het competitie-programma der Leidsche L.T.C. voor morgen luidt als volgt; 2de klasse, afd. 17: Bonzo I iDen Haag) Leiden I. 2de klasse, afd. 21: Leiden II (Noord- wijk)Leimonias III. 2de klasse, afd. 24: Leiden III (Noord- wijk)Park Marlot II. DE ALGEMEENE TOESTAND. Rondom de besprekingen te Washington. Herriot is gisteravond te Le Havre aan wal gestapt, waar hij o.a. begroet werd door Boncour, Chautemps en een enthou siaste menigte. Tegenover journalisten, die de „Ile de France" aan boord van een sleepboot waren tegemoet gevaren, verklaarde Her riot, dat hij een maximum aan inlichtin gen en zeer nauwkeurige dossiers uit Amerika had meegebracht. Hij voegde hieraan toe. dat hij in de Vereenigde Sta ten door Roosevelt allerhartelijkst was ontvangen. Herriot was van meening, dat zijn reis alle resultaten had opgeleverd, welke men er redelijkerwijze van kon verwachten. „De belofte, aldus Herriot, dat Amerika zal bijdragen aan de organisatie der inter nationale veiligheid door het opgeven der neutraliteit, Indien een werkelijke ontwa pening tot stand komt en een eventueele aanvaller den vrede bedreigt, vormt een geweldigen stap vooruit, naar den wereld vrede. Roosevelt heeft mij toegestaan te allen tijde vrij mijn meening te uiten, waarvan ik gebruik heb gemaakt om de belangen van mijn land naar beste krach ten te verdedigen." Mc Donald sprak een radio-rede uit. Hij noemde de besprekingen te Washing ton een succes om de volgende vijf rede nen: 1. 't Is ons gelukt den vaak uitgestelden datum van de bijeenkomst der oeconomi- sche wereldconferentie nu definitief vast te leggen op 12 Juni. 2. Wij hebben de oorzaken van de we reldcrisis besproken en de wegen en mid delen om deze te doen eindigen en wij hebben ingezien dat slechts samenwerking van allen met allen het eerste noodzake lijke element is. 3. Wij hebben een persoonlijke gedach- tenwisseling gehouden over de brandende kwestie der oorlogsschulden en wij zijn eenstemmig van oordeel geworden, dat van de oplossing dezer vitale kwestie het ge- heele succes der oeconomlsche conferentie moet afhangen. Bovendien hebben wij elkaar beloofd dat wij niets ongedaan zouden laten, om het succes van die con ferentie te verzekeren. 4 Wij hebben eikaars zienswijze verno men nopens de middelen om ook de ont wapeningsconferentie tot een geslaagd einde te brengen en ook hierbij hebben wij elkaar dezelfde belofte gegeven. 5. De vriendschappelijke betrekkingen tusschen onze beide volken zijn door het bezoek en de persoonlijke gedachtenwisse- ling bevorderd, zoodat onze invloed in het bereiken van de oogmerken des vredes en het herstellen van het onderling vertrou wen tusschen de volken, grooter en mach tiger is geworden dan zij voor mijn be zoek is geweest. Om al deze redenen meen ik te mogen zeggen dat het bezoek reden van bestaan heeft gehad en volgens mijn vaste over tuiging, door zegenrijke gevolgen zal be kroond worden. Schacht heeft een korte radio-rede tot het Amerikaansche volk gehouden. Na een kort woord van dank aan presi dent Roosevelt zeide hij o.m.: De eigenlijke wereldcrisis heeft geen economische doch moreele oorzaken. De welvaart der geheele wereld kan slechts terugkomen, wanneer alle volken gelijk gerechtigdheid hebben. Inplaats hiervan doet de wereld alles om de overwon nenen uit den wereldoorlog er onder te houden. De onderdrukten moesten betalen, zonder dat zij de mogelijkheid hebben te verdienen. Valuta-experimenten konden slechts voorbijgaande hulp brengen. Het groote probleem is of isoleering der verschillende volken en hieraan verbonden armoede .óf internationale samenwerking op alle ge bieden en wereldwelvaart. Dr Schacht verklaarde niet te zijn ge komen, om het Amerikaansche volk te vleien, doch om de wereld te helpen, waarbij hij wist, dat de Amerikanen het zelfde doel hadden. Hedenmiddag wordt dr. Schacht door president Roosevelt op het Witte Huis ont vangen. De onderhandelingen zelf zullen echter waarschijnlijk niet voor Maandag beginnen. De Duitsche delegatie ter Ontwapenings conferentie heeft het presidium de nieuwe Duitsche wijzigingsvoorstellen overhan digd op het hoofdstuk van het Engelsche plan, wat de luchtvaart betreft. De Duitsche wijzigingsvoorstellen be oogen de uitzondering met betrekking tot politiediensten in afgelegen gebieden te laten vallen. Voorts wordt voorgesteld het materiaal voor de militaire luchtvaart te vernietigen in twee gedeelten: de eene helft binnen een jaar na het van kracht worden van het verdrag, de tweede helft voor het einde van het tweede jaar. RECLAME. «2 TZBr 3ÉÜO mr ai-\t \v Ü-B-mj»1 wmM - '4 KORFBAL. KAMPIOENSCHAP VAN NEDERLAND. De kampioenscompetitie zal pas op 21 Mei worden voortgezet met den wed strijd H.K.V.Wordt Kwiek. Daarna zullen op 21 en 28 Mei de elndwedstrijden wor den gespeeld. Op 21 Mei te Amsterdam: Bl.Witwinnaar H.K.V./W.K.; op 28 Mei de returnwedstrijd. Een eventueele beslis singswedstrijd zal plaats vinden op 2den Pinksterdag (5 Juni). BIJZONDERE WEDSTRIJDEN. Op 14 Mei zullen een drietal bijzondere wedstrijden worden gespeeld, n.l.: de Noord-Zuid-wedstrijd te Haarlem; Ensche- deesch XlltalAmsterdamsch XIItal te Enschedé en voorts nog de stedenwed- strijd Den HaagAntwerpen. Vervolgens spelen op 25 Mei te Ooster- wolde het Oostelijk en Noordelijk twaalf tal om den Waller Beker, terwijl tenslotte op 11 Juni te Antwerpen het Nederiandsch twaalftal tegen de Belgische ploeg speelt. SERIEWEDSTRIJDEN. De jaarlijksche wedstrijden om hl il- veren AL.o.-veld worden dit jaar op Hemelvaartsdag (25 Mei) gehouden. DUITSCHLAND. Benoeming van stadhouders - Dreigement van Hugenberg - Tegen kartels. De Rijkspresident heeft op voorstel van den rijkskanselier volgende rijksstadhou ders benoemd: Staatspresident Murr: Württemberg. Staatspresident Wagner: Baden. Gouwleider Mutschmann: Saksen. I Gouwleider Sprenger: Hessen. Minister-president Roever: Oldenburg en Bremen. Gouwleider Loeper: Anhalt en Bruns- wijk. Gouwleider Sauckel: Thuringen. Naar wij voorts vernemen, is Konstantin Hierl benoemd tot staatssecretaris voor de nieuw ingerichte afdeeling voor arbeids dienst en jeugdopvoeding. Inzake het bericht, dat Willikens in Prul sen tot minister van landbouw zal worden benoemd, publiceert de „Deutsche Ztg.": de volgende verklaring, welke het blad van Duitsch-nationale zijde (Hugenberg's partij) ontving: Over de benoeming van Willikens is ter officieele plaatse in de partij niets naders bekend. Hugenoerg heeft den 30 Januari j.l. zijn medewerking en die der Duitsch-nationa- len aan de regeering toegezegd, op grond van de algemeen bekende overeenkomst, dat de economische politiek én in het rijk en in Pruisen in één hand. die van Hugen berg, zou worden gelegd. Dat dr. Hugenberg, bij geval die over eenkomst niet wordt gehandhaafd, ook uit de rijksregeering zal treden, daarover valt niet te twijfelen, te minder, omdat toch al, ten gevolge van de vele Derichten uit het rijk over de onkameraadschappelijke achterstelling van de Duitsch-nataionalen Hugenberg's positie zeer bemoeilijkt wordt, Een duidelijk dreigement! FRANKRIJK. De begrooting in den Senaat. Gisteren heeft de Senaat de begrootin gen van luchtvaart en koloniën aangeno men. De minister van Koloniën verklaarde, dat Europa geknepen wordt als in een groote tang tusschen de massa der Ame rikaansche economie en de reusachtige organisatie van het Aziatische vasteland, en dit gevaar bezweren moet door den blik naar Afrika te wenden, dat, wanneer het goed uitgerust is, een groote bron van grondstoffen kan worden. Daar kunnen de belangen samengesmolten worden, die in het verdeelde Europa tegen elkaar opbot sten. Daar kan zich een nieuw Europa vormen. o— FINLAND. Verbond van politieke stormtroepen. De Finsche Landdag heeft een wetsont werp goedgekeurd, waarbij het aan poli tieke partijen verboden wordt militaire organisaties op te richten om hun pro gramma's uit te voeren, daar hierdoor de rust en de orde van het land in gevaar wordt gebracht. De nieuwe wet voorkomt het vormen van militaire organisaties naar het voor beeld van Hitlers S.A. waarmede onlangs door zekere partijen reeds een begin ge maakt was. Het Centrum vergadert, en dit is van bijzondere beteekenis, daar een verande ring zal plaats hebben in de leiding. De voorzitter der Centrumpartij, mgr. dr. Kaas, zou zijn functie ter beschikking ge steld hebben. Mgr. Kaas vertoeft sedert eenige weken niet meer te Berlijn en zal om gezond heidsredenen voorloopig niet naar Duitsch- lanci terugkeeren. De nieuw benoemde rijkscommissaris en rijksminister van economie, dr. Wagener, heeft een vertegenwoordiger de nationaal- soclaUstische Parteikorrespondenz" een interview verleend, waarin hij verklaarde, dat de mogelijkheid geschapen dient te worden, dat de vernietiging van een deel der economische ondernemingen door an dere economische ondernemingen verhin derd wordt. Als kartels worden gevormd, dan is het noodzakelijk, dat zij onder con trole van den staat staan. Hun doel mag niet zijn door prijsopdrijving zich een zoo groot mogelijke winst te verzekeren doch moet hierin bestaan, dat voor den tijd der economische depressie het bestaan van al len verzekerd is. De staatscontrole zal er voor zorgen dat de kartels geen zuiver kapitalistische belangenpolltiek voeren doch zich organisch inschakelen in het ka der van den nationalen, arbeid Een wet inzake de controle op het han dels- en zakenleven is in bewerking en za! binnenkort gepubliceerd worden. De vroegere staatspresident van Baden, dr. Remmele. is door beambten der staats politie en S.A.-mannen in zijn woning ge arresteerd Remmele wordt ervan verdacht staats stukken te hebben vernietigd. ENGELAND. De conservatieven voor de nationale regeering. Stanley Baldwin heeft op een conserve tieve vergadering te Londen gisteravond de noodzakelijkheid voor de conservaties partij besproken om te blijven medewa ken aan de nationale regeering. De regie ring, zei hij, zou zonder den national steun niet in staat zijn geweest de grot? binnenlandsche problemen te behari- len, die drastische maatregelen verent ten welke een zware last voor alle onda- deelen van de gemeenschap meebrachten In 18 inspannende maanden was een ar beid verricht die tenminste drie jaar ge kost zou hebben onder het systeem vu een partijregeering. Men had nu het stadium bereikt, waai- bij verdere vooruitgang in het binnen land afhankelijk was van international besprekingen. De naties van de wereli zullen op 12 Juni bijeenkomen en dn zullen de vraagstukken van den wereld handel, de valuta en andere groote pro blemen onderzocht en zoo mogelijk opge lost worden. De tijden waren moeilijk e in sommige opzichten gevaarlijk. Tot o: toe had de prachtige geest van de natr haar veilig door alle moeilijkheden heen gebracht en spreker vertrouwde, dat dit zoo zou blijven. Het bestaan van de na tionale regeering was even belangrijk bi deze groote internationale vraagstukken als het was geweest ten aanzien van d< binnenlandsche. De staatslieden van i dere landen waren jaloersch op het feit dat de Engelsche regeering haar arbeid kon verrichten zonder het risico van po litieke verwikkelingen. In het belang van het land en van de wereld was dezevoim van coalitie in Engeland nog eenigen tijd noodig. RUSLAND. Verlenging van het verdrag met Duitschland. Officieel wordt medegedeeld, dat de Duitsche ambassadeur te Moskou en de Russische volkscommissaris van buiten- landsche zaken, Litwinof, de ratificatie- oorkonden voor de Inwerkingstelling van het op 24 Juni 1931 te Moskou ondertee- kende protocol in zake de verlenging van het Berlijnsche verdrag van 24 April 19» en de Duitsch-Russische arbitrageovereen- komst van 25 Jan. 1929 hebben uitgewis seld. Zoowel in het belang der belde lan den, als ook van den algemeenen vrede, wordt met bijzondere voldoening gecon stateerd. dat het Berlijnsche verdrag, dat met het verdrag van Rapallo den grond slag der Duitsch-Russische betrekkingen vormt, aoor deze uitwisseling van ratln- catieoorkonden opnieuw rechtsgeldig geworden. o POLEN. De herbenoeming van president MosciH verzekerd. Het presidium van het regeeringsbk» heeft zijn leden aanbevolen op de op 8 W te houden nationale vergadering te stem men op president Mosciki, zoodat diens herbenoeming verzekerd is, daar het bios over de absolute meerderheid van men beschikt. i stem- Steunt, bij gelijken prijs en kwaliteit* De Nederlandsche Industrie. Hiermede dient gij Uw land En bestrijdt gij de werkloosheid 1-4

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1933 | | pagina 2