Humor uit het Buitenland.
LEIDSCH DAGBLAD - Derde Blad
Vrijdag 5 Mei Ij
BOUWKUNSTIG SCHOON.
LAND-EN TUINBOUW.
RADIO-PROGRAMMA.
-
De eene onde vrijster tot de aodere: Dj zou
net niet durven bestaan om nog langer In dit
bosch te blijven, het maakt me zoo zenuwachtig
Ik weet zeker. dat het de verzamelplaats vaD een
geheim genootschap ls. (Humorist)
Nou zeggen ze: lappétlt vient en man-
geant. Maar ik zit nu al een uur te eten en ik
krijg hoe langer boe minder appetit I
Excelsior
Mijnheer: Jean, gij hebt vandaag mijn
jas niet geborsteld.
Hutsknecht Hoe komt u daaraan, mijn
heer 1
MijnheerOmdat de twintig centimes er
nog in zitten, die ik gisteren in den zak had
gestoken.
„Liefste, zou je van een éénoogig man kuaio|
houden
„Zeker niet 1"
„Wil je dan je parapluie in je andere nanu I
Lustige SachJ
PROTESTANTSCHE KERKEN.
Het is onze bedoeling de Protestantsche
kerken van Oudsboorn, Woubrugge en
enkele andere plaatsen uit den omtrek te
behandelen. Doch liet schijnt ons niet on
dienstig. ter Inleiding een paar artikelen
van voorbereidende strekking te schrijven.
Bt) onze zwerftochten in den omtrek
van Lelden hebben we verschillende oude
dorpskerken bezocht, vele in den loop der
eeuwen verbrand ol verwoest en weer op
getrokken: door de toename der bevolking
vergroot en voor zoover dit noodzakelijk
was, gewijzigd naar de eischen van den
Protestantscnen eeredlenst.
Deze kerken waren alle oorspronkelijk
gesticht, meer of minder lang voordat de
Hervorming kwam, ten behoeve van den
Katholieken godsdienst. Daardoor was de
ruimte-compositie in beginsel bepaald, ook
bij het eenvoudigste dorpskerkje zonder
kruisbeuk, en met halfrond of hoekig ge
sloten koor. Zoodra echter een grootere
kerk moest worden gebouwd, gelijk die te
Noordwijk en te Koudekerk, beide met een
rijker ontwikkeld grondplan, sprak de oor
spronkelijk Katholieke bestemming nog
overtuigender om tot volle ontplooiing te
komen in stedelijke hoofdkerken als de St.
Bavo te Haarlem of de Pieterskerk te Lei
den.
Dit geldt niet alleen voor de Gothiek,
waartoe we ons, gegeven de verschillende
door ons besproken kerken moesten be
palen, doch even zoo voor de Romaansche
kerken van vóór 1200, waarvoor ik even
herinner aan het grondplan met klaver
blad vorm van de oudste kapel te Rijns-
burg. En niet minder geldt het voor de
Oud-Christelijke basilieken.
Het altaar is voor de Katholieken het
centrum van den eeredlenst. Het is de
plaats waar de mis wordt gecelebreerd, de
onbloedige herhaling van het drama op
Golgotha. Het altaar is de plaats der aan
bidding, waar de geloovlgen hun gebeden
met die van den priester vereenigen; het
is de bewaarplaats voor het sacrament des
altaars, dat daar bij plechtige gelegenhe
den wordt tentoongesteld. Het sacrament
der huwelijksvoltrekking vindt plaats voor
het altaar. Aan de communiebank voor het
altaar wordt de communie den geloovlgen
uitgereikt. En zoo zijn er meerdere sacra-
mentcele handelingen die daar plaats vin
den.
De kansel ls voor de Katholieke kerk van
oneindig minder beteekenls. Die beteekenls
mocht wat grooter worden toen ln de 15de
eeuw meer behoefte ontstond de stellin
gen van het geloof meer verstandelijk voor
de menigte aanvaardbaar te maken, ze
bleef verre ondergeschikt aan die van het
altaar.
Hoofdzaak bleef toch altijd het mis
offer; centrum waarnaar aller blik zich
moest richten, het altaar. Het algemeen
principe van de geheele Roomsche kerk is
dit; „De stoffelijke kerk door den mensch
opgebouwd, is het zinnebeeld van de gees
telijke kerk. door Christus gesticht".
De eerste voorwaarde, waaraan bijna
alle oude kerken van Roomschen oor
sprong voldoen is deze: gebouwd te zijn in
de heilige Unie. d w z. met de hoofdas
Oost-West een principe, dat. zooals we
vroeger reeds in herinnering brachten, ver
vóór het Christendom reeds bij den bouw
der heidensche tempels werd gehuldigd en
waaraan men reeds voldaan vindt bij de
hunnebedden .die zooals men weet ook
een sacrale beteekenls hadden.
De kerk werd gewoonlijk gebouwd in
den vorm van een latijnsch kruis, symbool
van den gekruisigden Christus, het
lichaam in de heilige linie, met het hoofd
naar 't Oosten, de plaats voor 't altaar.
Door de dwarspanden dacht men 't Oude
en 't Nieuwe Testament ineengeschakeld.
De kerken werden aangelegd op een ver
hooging, niet enkel zooals in ons land om
beveiligd te zijn tegen watervloeden, ook
niet uit aesthetische overwegingen. Doch
de kerk was zinnebeeldig gebouwd op den
rots van Petrus; Vanaf den oud Christe-
lijken tijd tot de late Middeleeuwen heeft
er een voortdurende groei plaats van de
liturgie der kerk en daarmee gaat gepaard
een steeds rijker worden van de symboliek
van den kerkbouw. Dat alles ook maar ln
hoofdzaken aan te wijzen ligt buiten het
bestek van deze beschouwing.
Genoeg zij het. op te merken, dat de
kerkbouw rekening hield met de tallooze
liturgische eischen die zich niet alleen in
grondplan en hoofdopstand uitten, doch
evenzeer in kolommen, aantal en verdee
ling der vensters, kapellen, torens enz.
Reeds de algemeene indeeling: voorhal,
schip en priesterkoor als verbeelding van
lijdende, strijdende en zegevierende kerk,
werd door de liturgie bepaald
De Romaansche Gothische kerken wa
ren allerminst preekkerken. Zij werden
gebouwd voor de statie van den eeredlenst,
voor den statigen gang der processies,
voor schitterend ceremoniëel, voor het zin
nelijk ervaren en gevoelig beleven van heel
dat samenstel van vormen en ritueel waar-
In de geheimen van den godsdienst schuil
gingen. En zooals we weten, bereikte dit
alles in het tijdvak der hoog-Gothiek zijn
hoogtepunt.
Bij de Romaansche bouwkunst over-
heerschte nog de objectieve streng geome
trische grondvorm van den kubus met de
half cilinder. Er lag hieraan nog een sterk
mathematisch schema aan ten grondslag,
late erfenis van de klassieken.
Doch in de Gothiek wordt het vierkante
grondplan der traveeën vervangen door
den rechthoek, en de rondboog wordt op
gestuwd tot spitsboog. Doch hiermee zijn
tevens talloos vele nieuwe mogelijkheden
van uitvoering geopend. We bemerken dan
ook dat de Gothische ruimte een sterk
subjectief karakter bezit Er zijn twee fac
toren, die steeds de ruimteindruk bepalen
bij 't betreden van een Gothische kerk,
factoren die te sterker spreken, naarmate
het heiligdom grootscher en statueuzer ls:
hoogtewerking en dieptewerking. Onze
oogen worden onmiddellijk door de stij
gende lijnen van kolommen, muurschal
ken. vensterlljneh, omhoog getrokken:
doch daarna lasten ze langs het rhythme
der kolommen rijen de diepte af, tot ze
hun rustpunt vinden in de koornis. Wij
zien het ruimtebeeld om ons heen groeien
en uitdijen en hoe langer we die ruimte
werking ondergaan, des te meer komen we
onder den indruk. Tusschen de statie der
zuilen en onder den golvenden gang der
gewelven schijnt de ruimte steeds machti
ger te worden alsof zij een aardsche ver
tolking van de hemelsche oneindigheid
ware Zoo is het Gotisch ruimtebeeld sub
jectief. Het is de subjectieve ervaring van
den aanschouwer.
Nu hebben we voor twee jaar 'n paar arti
kelen gewijd aan de hallengothiek. We
hebben daarin betoogd, dat er gedurende
het tijdvak van de late Gothiek een be
langrijke centrallseerende wijziging komt
in de Gothische bouwstijl. In plaats van
de hooge middenbeuk krijgen we een la
gere en even hooge of bijna even hooge zij
beuken. De middenbeuksvenSters komen
dus te vervallen en het licht treedt door de
zijbeuksramen naar binnen. Soms ook, en
de St. Jacobskerk van Den Haag geeft
hiervan een heel typisch voorbeeld. Krij
gen we verhoogde zijbeukstraveeën. Het
pijlerstelsel is minder gesloten: de inter-
columniën worden veel wijder. Er ontstaat
een meer alzijdig gerichte ruimte eenheid,
nog geaccentueerd door het differse licht,
dat zich door de geheele ruimte verspreidt
en nergens streng wordt geconcentreerd,
zooals in de viering van een kruisbasiliek.
Voor de dorpshekjes geeft die te Katwijk
aan den Rijn een typisch voorbeeld. Het
koor wordt tegelijkertijd aanzienlijk ver
kort. het altaar niet meer afgescheiden
door een koorhek, dichter bij de geloovigen
gebracht. We herinneren ons. dat men
hiermee en tevens met de plaatsing van
den kansel, tegemoet kwam aan den meer
Intellectualistisch wordende aard der me
nigte die behalve de statie der liturgie ook
wenschte de geloofswaarheden omstande-
lijk verklaard te zien. waartoe verschil
lende predikanten mede werkten. Het ge-
snroken woord mocht niet nutteloos ver
klinken in een diepe hoornis, in diepe
transepten, in kapellen en omgangen. Men
moest den spreker, den monnik zien en
hooren.
In den kerkbouw komt dientengevolge in
de 15de eeuw een centraliseerend beginsel
tot uiting. Dit is de schemering van het
ruimtebegrip der Renaissance. „Zij ls het
verbindende tusschenspel dat leidt van de
volle Gothiek naar de Renaissance".
Evenwel is de hallengothiek ondanks
haar centraliseerende ruimte compositie in
wezen toch nog Gothiek: want nog altijd
blijven de twee factoren van kracht'
hoogtewerking en dieptewerking, zü het
dan dat de hoogte zoo hoog niet meer is,
en het lengte rhvthme der pilaren zich
vertraagt Nog altijd wordt de ruimte sub
jectief aangevoeld.
Dat de Renaissance een meer objectief
ruimtegevoel poneert, zullen we in de vol
gende artikëlen opmerken
SANEERINGSPLAN VOOR HET
BLOEMBOLLENBEDRIJF.
DOOR DE COMMISSIE VAN ADVIES
VASTGESTELD.
De voorzitter van de Voorloop'ge Com
missie van Advies ter voorbereiding van
te treffen maatregelen tot steun en
saneenng van het bloembollenbedrijf deelt
ons mede, dat deze commissie een dezer
ciagen een saneeringsplan heeft opgesteld
dat in groote trekken door den Minister
van Economische Zaken en Arbeid is
goedgekeurd. Het plan komt in hoofdzaak
op de volgende punten neer:
A. De ultvoerprljzen worden gestabili
seerd, geldend voor den geheelen uitvoer
ln 1933. als volgt:
Hyacinthen 19, 18, 17, 16, 15, 14 en 13
c.M resp f. 9 7.50, 6,25, 5,—. 4,50, 3,50
en 2.75.
Tulpen: enkele dubbele 12 c.M. op f. 2.10,
11—12 cM. op 1.40; 10—11 c.M. op f. 1,10.
Darwin en andere late tulpen zift 12
c M. op f. 1.60; zift 11 c.M. op 1,10 en zift
10 c.M. opf. 0.75.
Narcissen: soorten1 welke groote bollen
voortbrengen, dubbelnéus I f. 2.40, dubbel-
neus II f. 1.50; rond I f. 1.25, rond II f. 0.60,
per ton 15 cent per K G
Soorten welke kleine bollen voortbren
gen, dubbelneus I f. 1.50, dubbelneus II
f. 0.80. rond I f. 0.40. rond II f. 0.25,
per ton 18 ct. per K.G.
In zeer bijzondere gevallen kan aan
buitenlandsche groothandelaren-wederver-
koopers een korting van 5"/o worden toe
gestaan Op den buitenlandschen omzet
zal een heffing waarschijnlijk niet hooger
dan 3°/» geschieden.
B. Vaststelling van minimum binne-
landsche prijzen als volgt:
Hyacinthen maten als boven resp. f. 6.
5.—. 4.—, 3.25. 2,75, 2,25 en 1.75.
Tulpen soorten als boven, resp. f. 1.40,
1.—, 0.90. 0.65 en 0.50.
Narcissen, soorten welke groote bollen
voortbrengen, per ton 10 cent per K.G.,
soorten welke kleine bollen voortbrengen
per ton 12 cent per K.G.
Een nader te bepalen percentage lever
baar en plantgoed zal zonder vergoeding
moeten worden ingeleverd. Er zal een be
langrijke inkrimping worden opgelegd van
alle ln 1933 op te planten bloembollen. Er
mag niet geteeld of geexporteerd worden
dan op een door den voornoemden regee-
ringscommissaris te verstrekken teeltbe-
wijs, resp. exportbewijs.
Door de regeering zullen maatregelen
worden genomen, waardoor voorkomen
wordt dat de prijs voor binnenland buiten
verhouding tot dien voor het buitenland
zou oploopen.
Tevens zullen maatregelen getroffen
worden dat de noodige gelden zullen be
schikbaar worden gesteld om de leverbare
bollen, die overgebleven zijn, na de nor
male verkoop en na de inlevering zonder
vergoeding, op te koopen. Aangezien de
gelden, benoodigd voor het opkoopen van
het vrije surplus leverbaar, waarschijnlijk
niet van regeeringswege zullen kunnen
worden verstrekt, zullen deze gelden ge
vonden moeten worden ln de hierboven
bedoelde heffing op den export
Er zal ten spoedigste tot registratie van
de te velde staande hyacynthen, tulpen en
narcissen worden overgegaan.
TUINBOUWSTEUNWET.
Motie van de Groep Veilingsverccnigingen.
De Groep Veilingsvereenlgingen uit den
Ned. Tulnbouwraad heeft in een gister
middag te Utrecht gehouden algemeene
vergadering de volgende motie aange
nomen en aan de Regeering gezonden:
De Groep Veilingsvereenlgingen, ln al
gemeene vergadering bijeen, kennis ge
nomen hebbende van de Tulnbouwsteun-
wet 1933;
spreekt haar voldoening uit over de
structuur dleT wet. maar dringt er bij de
Regeering op aan den post ad f. 5.000.000
uit die steunwet te schrappen, daar deze
post ln die steunwet niet past.
De algemeene vergadering was nl. van
oordeel, dat de noodige steun dit bedrag
zal overtreffen.
LEEUWARDER BOTERNOTEERING.
De Leeuwarder boternoteering ls vastge
steld op 53 cent per K.G.
KON. NED. STOOMBOOT-MIJ.
ACHILLES. 3 Mei van Carthagena naar
Alicante.
BERENICE. 3 Mei van Triest n. Flume.
BOSKOOP, 3 Mei van Liverpool n. Amst.
CERES, 3 Mel van Port au Prince naar
Puerto Plata.
JASON, 3 Mei van Curacao n. Liverpool.
JUNO, 3 Mei van Ceuta n. Genua,
MIDAS, 2 Mei van Curacao n. Jerami.
ORION, 3 Mei van Izmir n. Istanboul.
THESEUS, 3 Mel n.m. 6 u. 30 van Ham
burg n. Amst.
TRAJANUS. Middl. Zee n. R'dam, pass. 3
Mel Gibraltar.
TRITON. 4 Mel van Amst. te Pernis.
CERES, 2 Mel v. Kingston (J.) n. Port au
Prince.
ORPHEUS, 3 Mei van Danzig te Stettin.
HERCULES, 3 Mei van Barahona naar
Oueenstown v.o.
ROTT LLOYD,
KOTA BAROE, 4 Mei v.m. 8 u. 25 van Java
te R'dam.
KOTA AGOENG, uitreis, 4 Mei te Ant
werpen.
SITOEBONDO. thuisreis, 3 Mei van Singa
pore.
DEMPO, uitr., 4 Mei te Marseille.
INDRAPOERA. 4 Mei van R'dam te Ba
tavia.
HOLLAND—AFRIKA LIJN.
AMSTELKERK, thuisreis. 3 Mei van Ta-
koradi.
MAATSCHAPPIJ OCEAAN.
MELAMPUS, 3 Mel van Java te Amst.
POLYPHEMUS, 12 Mei van Java te Amst.
verwacht.
PHRONTÏS, 3 Mei v. Swansea n. Birken
head.
HALCYON LIJN.
STAD DORDRECHT, 4 Mei van Antwerpen
te Vlaardingen.
STAD AMSTERDAM, 3 Mei van Huelva te
Vlaardingen.
FLENSBURG. 3 Mei van Almeria
ROZENBURG. 3 Mei van Bilbao te Bou
logne.
ROTTERDAM—ZUID—AMERIKA LIJN
ALWAKI, 3 Mei van Hamburg te R'dam.
HOLLAND—AMERIKA LIJN.
BINNENDIJK, 4 Mei van New-Orleans te
R'dam.
SILVER-JAVA-PACIF1C LIJN.
SAPAROEA, 2 Mei van Los Angeles n.
Calcutta.
MIJ. „NEDERLAND".
POELAU BRAS. thuisr., 3 Mei van Napels.
TAJANDOEN, 4 Mei van Amst. n. Havre
en Liverpool.
KON HOLL. LLOYD.
GAASTERLAND, 3 Mei 12 u. 's middags
van Hamburg te Gdynia.
SALLAND, 3 Mei n.m. 9 u. van Hamburg
te Bremen.
MONTFERLAND, thuisr., 2 Mei te Santos.
FLANDRIA, uitreis, 4 Mei n.m. 1 uur van
Boulogne.
KON PAKETVAARI MIJ
VAN SPILBERGEN, 2 Mel v. Zanzibar te
Batavia.
TASMAN. 25 April v. Kohsichang n. Kaap
stad.
IAVA-CHINA-JAPAN LIJN
TJIKEMBANG, 2 Mei v. Hongkong te Ba
tavia.
JAVA—NEW-YORK LIJN
SEMBILAN, 2 Mei v. Singapore n. New
York.
PALEMBANG, 3 Mei van Batavia te New-
York.
HOLLAND—BRITSCH-INDIE LIJN
STREEFKERK, uitreis, 4 Mei te Colombo.
DIVERSE STOOMVAARTBERICHTEN.
IMPORT, 3 Mei van R.dam te Londen.
LINGESTROOM. 3 Mei v. Amst. te Londen
MAASSTROOM, 3 Mei van Newport naar
Swansea.
TEXELSTROOM, 2 Mei van Liverpool te
Manchester.
TRITO, 3 Mei van Dublin te Belfast.
WESTLAND, 3 Mei van R.dam te Leith
BERKEL, 29 April van Helsingfors naar
Kotka.
VOOR ZATERDAG 6 MEI.
Hilversum 296 M. VARA-Uitzendicj.
8.00: Gramofoonpl. 10.00: Morgewl
ding VPRO 10.15: Voor Arb. i.d. ft
tinubedrijven: VARA-Klein-Orkest ol.t
de Groot. F. Nienhuys (declamatiel,
Pruis (zang) en M. v. d. Waag (piano)
12.00: VARA-Mandoline-Ensemble oli.
B. Kok 12.30: Orgelspel J. Jong lij
De Notenkrakers o.l.v. D. Wins -
Orgelspel 1.302.00: De NotenknÜ
2.15: Gramofoonpl. 2.50: M. Stobï
Fascisme als sociaal verschijnsel -1.
Concert H. van Oss (zang) en F. de Mi
(piano) 4.00: Sportpraatje C. v. d.
4.20: Concert J. Blaser (cello) e: j
Steyn (piano). Gramofoonpl. 4.50:
Flierefluiters o.l.v. J. v. d. Horst en Gal
mofoonpl. 540: Literaire causerie A
de Jong 6.00: Lee Cohen's Muziek
m.m.v. Jean du Béla (tenor) u
Lezing 7.00: VRO 8.00: VARA-0:a|
oj.v. H. de Groot. M.m.v. E. Krasser l
J. Vogel en J. Jong (piano) ca
Vaz Dias 9.40: Orgelspel J. Jong - lil
Prijsvraag m.m.v. E. Philipse (zang c
J. Vogel (piano) 10.10: VARA-Cs
o.l.v. H. de Groot 10.30: Vervolg bi-
vraag 10.40: VARA-Orkest o.l.v. H
Groot 11.0012.00: GramofoonmuBi
Huizen 1875 M. KRO-Uiteending
4.00—5.00 HIRO 8.00—9.15: en M
Gramofoonpl. 11.30: Godsd. halfuui
12.151.45: Trio-concert en Gramolooi;
2.00: Voor de jeugd 2.30: Kinden
4.00: HIRO 5.00: Orkesconcert. !i
pauzes: Lezingen 7.25: Kath. RVU
7.45: Sportpraatje 8.0011.15: Gen.'
eerd programma ca. 8.308.35 en Ui
—10.35: Vaz Dias 11.15—12.00: Graa
foonmuziek.
Daventry 1554 M. 9.35: Morgenwijc
9.50: Tijdsein, Berichten 10,05—101
Lezing 11.20: Orgelspel S. Gustard
12.05: Commodore Grand-orkest cl
Muscant 1.05: Gramofoonpl. I'
Harry Roy en zijn Band 2.50: Rtli"
Militair-orkest o.l.v. B. Walton 'Donnell
4.05: Orgelspel H. Ramsay 4.35' C'
deruur 5.20: Berichten 5.50: SpW-
praatje 6.05: Zang door L. White L:
Causerie 6.50: Pianoduetten dooi
Vronsky en V. Babin 7.20: „The Ks-
tucky Minstrels" 8.20: Berichten -
8.40: Causerie met gramofoonpl. - 'J
BBC-koor o.l.v. J. Lewis 9.50: Voordra-
9 5511.20: Dansmuziek door Ambrs
en zijn orkest.
Parijs „Radio Paris" 1724 M.
Gramofoonpl. 11.201.20: Populaire';
eert d. h. Omroeporkest 5.50 en 6*
Dansmuziek 8.05: Avond der charts®'
nlers o.l.v. G Chepfer.
Kalundborg 1153 M. 12.05—1.20: C®'
eert uit Rest. „Wivex" 1.50—2.20: Gr»
mofoonpl. 2.504.50: Omroeporkest ol'
E. Reesen 7.20: Opera „Don Juan"
Mozart. Leiding: Herbert Sandberg -
10.3511.35: Dansmuziek uit Rest. JA-'
berg".
Langenberg 473 M. 6.25: GramofoocP
11.20: Concert door de S.A.-Kapel
München 12.20: Concert oj.v, Wolf
v. zangsoliste 3.50: Concert. I.d. pa"»
Mandoline-concert 6.20: Het Omrwf.
orkest oj.v. Buschkötter 7.25: „Der
1st gekomen", vroolijk programma 95e"
11.20: Concert uit München.
Rome 441 M. 8.05' „Si", operette
actes van P. Mascagni. DirigentA. paci'.-
Brussel 508 en 338 M. 508M. 1J>
Omroepkleinorkest o.l.v. Leemans
Gramofoonpl. 4.20: Dansmuziek
en 6.20: Gramofoonpl. 7.20 „Cinna
tragedie ln 5 actes van P. Cornelljei
9.30: Gramofoonpl. 9.50: Max Ales'
orkest 338 M. 11.20: Gramofoonpl
12 30: Omroepkleinorkest o.l.v Leem'"
4 20Symphonieconcert o.l.v. Kumps
5.50: Russische muziek 7.20: Sympb"--
concert o.l.v. Kumps m.m.v. E. Decker <w-
9.30: Sel. „Die Walküre". Wagner <G»;
mofoonpl, 10.20: Populaire gram"10®'
muziek.
GEMEENTELIJK
RADIO-DISTRIBUTIEBEDRIJF
le programma: lederen dag van 8—
uur: Hilversum.
2e programma: lederen dag van S"
uur: Huizen
Derde programma:
Zaterdag 6 Mei: 8.00—13.50 Langer^
13.50—14.50 Konigswusterhausen:
16.20: Daventry; 16 20-afloop: Brosse-
Wijzigingen voorbehouden.
S-J
