WILLEM VAN ORANJE
Dl
Rijf
Een charmant
avondtoilet
door prof. dr h. t. colenbrander.
1533—1567.
74ste Jaargang
LE1DSCH DAGBLAD Woensdag 12 April 1933
Derde Blad
No. 22413
9
FINANCIEN.
INGEZONDEN.
en een frissche,
jeugdige teint...
AC.
rw i -
-V
Lv
LAND- EN TUINBOUW.
Steunt met Uw naven
het Leidsch Crisis-Comité.
N! I
s:
Esfl
w.
WILLEM VAN ORANJE ALS 40-JARIGE.
n.
'erwijl de Nederlanden in bleeke ver
twijfeling het schrikbewind van Alva
ondergaan, acht Oranje het zijn taak, hen
op te wekken tot zelfbevrijding. Hij zal
hun daartoe gelegenheid geven door een
gewapenden inval waarbij zij zich kunnen
isluiten.
iet welk doel? Los van Philips is niet
de leus, maar los van inquisitie en spaan-
sche legerbenden. Philips zal in de Neder
landen niet dan in overeenstemming met
den nederlandschen volkswensch en met
bruikmaking van hem door de Neder-
nden ter beschikking gestelde middelen
togen regeeren. Pro Lege Rege, Grege
side de koning en het volk zijn aan een
wet onderworpen, waarvan de inachtne-
ng door het volk aan den koning mag
irden opgelegd.
[Dank zij het inzetten der ruime eigen
iiddelen, steun van verwanten, bijdragen
er nederlandsche uitgewekenen, is het
mogelijk, althans voor eenigen tijd, grooter
krijgsmacht bijeen te brengen dan waar
over Alva beschikt. Mocht de eerste ont-
oeting een overwinning zijn, het volk zal
en bevrijder tegemoet snellen en hem
;aarne de geldmiddelen tot het bijeen-
iouden zijner macht verschaffen.
Maar Alva heeft zich door de straf
oefening van Brussel den rug gedekt.
Niemand die zich roeren zal eer de wape-
len hebben gesproken, en door een treffen
e ontwijken kan Alva ze doen zwijgen Het
entrum des lands gedekt houdende
"ringt de bekwame veldheer het over de
laas binnengevallen weldra muitende
rinsenleger naar Henegouwen weg; het
toet zich op Fransch gebied begeven.
Zal Oranje zijn zaak nu met die der
Hugenoten vereenzelvigen, die, bezuiden
de Loire, tegen de Fransche koningstroe-
"en te wapen staan? De toestand van zijn
teger verhindert, aan een marsch dwars
door Frankrijk ter vereeniging met Condé
Ti Coligny ook maar te denken Catharina
le Medici, die, door de Hugenoten geoccu-
'eerd, geen troepen beschikbaar heeft om
'ranje te ontwapenen, opent onder'nan-
ellngen: zij schrijft hem een marschroute
'Ver de Moezel voor, en voorziet hem van
jeld en levensmiddelen om deze te kun-
t>cn volgen. Op 1200 ruiters na dankt hij
Straatsburg zijn troepen af; dien rui
tertroep houdt hij bijeen, om, met eigen
gevolg, deel te kunnen nemen aan de
espeditie van Wolfgang hertog van Twee-
oruggen die in den Elzas een hulpleger
voor rekening van Condé en Coligny bij
eenbrengt: in den zomer van 1560 ver
schijnt Oranje in het kamp der Hugenoten.
Hij legt verband tusschen zijn staatkundig
deel en het hunne, maar beide blijven
onderscheiden. Vóór den slag bii Mont-
contour (3 October 1569) verlaat hij, ir.
overleg met Coligny, het Hugenotenleger
om te Dillenburg een nieuwen aanslag op
d" Nederlanden te gaan voorbereiden,
waartoe ie natie, naar men hoopt thans
krachtiger dan in 1568 zal willen mede
werken, nu zij door de bedreiging met den
tienden penning tot het uiterste schijnt
gebracht. Lodewijk van Nassau wordt in
Frankrijk achtergelaten om de Nederland
sche belangen bij Coligny te blijven ver-
tegenwoordigen en te La Rochelle de be
trekking in stand te houden met de wilde
watergeuzen, door den Prins daar aange
knoopt,
Het li bij de maatregelen tot voorbe
reiding van een in 1570 te ondernemen
tweeden aanslag, dat men voor het eerst
een brjzpndere verstandhouding van Oran-
i«« JBolland waarneemt. Hij was sedert
1559 stsdhouder van Holland Zeeland en
utrecht geweest en zijn optreden in 1566,
52-T 'n het bijzonder op Holland
oereKerd had daar meer dan elders be-
vwn £L"stemming gevonden. In Januari
1570 treeft zich, in diep geheim, de pen-
sionaris van Leiden, Paulus Buys, van
Brussel naar Arnstadt (waar zich de Prins
dan bevindt) om hem van Hollands be
leid in den strijd tegen den tienden pen
ning verslag uit te brengen. Oranje ver
klaart zich tot hulp bereid, mits men hem
geld verschaffe: zijn eigen middelen zijn
opgeteerd. Agenten worden aangesteld om
het geld bijeen te brengen.
Men zegt het toe, als de Prins te velde
zal zijn verschenen, maar juist om te velde
te kunnen verschijnen had hij het vooraf
noodig; zoo kwam men niet verder.
Een gunstige omstandigheid scheen de
vrede, die 8 Augustus 1570 tot stand kwam
tusschen de Fransche regeering en de Hu
genoten. Na elkander bijna tien jaren lang.
met tusschenpoozen van bestand, fel be
streden te hebben scheen thans in Frank
rijk katholiek en protestant tot de overge
leverde staatkunde van vijandschap tegen
het huis Habsburg terug te keeren. Oorlog
tegen Philips II scheen thans ook in schat
ting van Catharina de Medici, het aange
wezen middel om de Franschen weder om
den troon te vereenigen: reeds legerde
Alva op alle mogelijkheden verdacht zijn
meeste krijgsvolk aan de Zuidelijke gren
zen In 't Noorden hadden slechts Utrecht
en Deventer noemenswaardige bezetting in.
In deze omstandigheden heeft Oranje de
mogelijkheid overwogen van een aanval te
water op Holland's Noorderkwartier en den
Maasmond: om, in geval van slagen deze
beide districten ook van de landzijde te
kunnen bereiken, zou men Kampen en
Loevestein zien te verrassen. Aan de uit
voering heeft alles ontbroken daar het geld
niet in voldoende mate te voorschijn kwam
niet meer dan 1000 ruiters kon de Prins in
wachtgeld nemen en eenig voetvolk er bij.
De watergeuzen bleken zoo onberekenbaar
als zij het van den beginne af geweest wa
ren. Bartel Entes landde op Ameland,
Ruychaver liep het Vlie binnen; anderen
ankerden onder Tessel en ieder kaapte wat
hij kon, maar tot een geordenden aanval
kwam het niet Van de lieden die in het
binnenland zouden ageeren hield alleen
Herman de Ruyter woord die 9 December
1570 Loevestein verraste, maar het niet
houden kon.
Behalve Catharina de Medici, was ook
Elisabeth van Engeland in de Europeesche
politiek een factor van beteekenis. Haar
aansluiting bij een verbond tegen Philips
zou kunnen voorkomen dat Oranje in de
noodzaak werd gebracht de Nederlandsche
belangen, althans tijdelijk aan de Fran
sche a! te eng te verzwageren. Elisabeth's
gezant in Frankrijk Walsingham was een
groot voorstander van een gemeen verbond
tegen Spanje doch de koningin zelve, die
de Nederlanden liever in Spaansche dan in
Fransche handen zag, wenschte aan zoo
danig verbond in geen geval een aanval
lend karakter te geven Trouwens de over
winning der katholieke liga (Philips de
Paus en Venetië) op de Turken bij Lepan-
to 7 October 1571, maakte zoowel Catha
rina als Elisabeth tot een breuk met Span
je minder geneigd. Om Alva haar goeden
wil te toonen gaf Elisabeth 1 Maart 1572
aan diens verzoek gehoor, de watergeuzen
haar havens te ontzeggen. Lumey die
hierop zee koos, had het aanvankelijk op
den Brie! niet gemunt. Hij wilde een aan
val ondernemen oo schepen die in het
Texelsche zeegat lagen; tegenwind dreef
hem toen hij reeds tot voor Eemond ge
komen was den kant naar den Maasmond
od waar ook schenen on zeilw»d lq<*en te
wsphfpn d'o toon 711 T.nmov in het z'cht
kregen de Maas hooger opliepen tot voor
Rotterdam Om n!»t -onto- hu't uit te gaan
werd 1 Aori'. 1572 het onbeschermde den
Briel genomen on een 'roeger Midstio dan
met prinsen plannen strookte.
Die plannen, vastgesteld in overleg met
Coligny, omvatten een aanval uit Duiteeh-
DE GFtDOT-NOORD-HOLLANDSCHE
VAN 1815
Netto bedrijfswinst f. 335.452.
In de be Amsterdam gehouden alge-
meene ledenvergadering van „De Groot-
Noord-Holkfcndsche van 1845" werden het
verslag enz. over 1932 goedgekeurd.
De heerem Jhr. mr. D. E, van Lennep te
Heemstede en jhr. mr. dr. N. C de GiJ-
selaar te Witssenaar. werden als bestuurs
leden herkoimn.
Het spreekt vanzelf, dat de gevolgen van
den slechtian economlschen toestand,
waaronder de. geheele wereld gebukt gaat,
ook het leveiosverzekeringsbedrijf aantas
ten; bij ons taldus het verslag) spiegelde
zich dat dan titok af In toeneming van het
aantal afkoop an, meer beleeningen op po
lissen en minclpr productie.
Wanneer wij niettegenstaande de min
der gunsige .tijdsomstandigheden, toch
kunnen wijzen op een netto-vooruitgang
van de verzekerde kapitalen met ruim 1
millloen gulden, dan stemt dit zeker tot
tevredenheid.
Het is ons da fli ook aangenaam te kun
nen wijzen op eitn in 1932 behaalde netto-
bedrijfswinst va n f 335.452.26','!, tegen
f. 270.025.40' in b et vorig boekjaar
Bedrijfsuitkonukten: Het aantal polissen
bedroeg op 31 Dot' 1932: 288.237 en op 31
Dec. 287.291. het verzekerd kapitaal resp.
f. 39.391.934.91'/! en f. 38.627.421.53'/-; de
verzekerde rente f304.081,48 en f 277.991.84,
het verzekerd t<M aal f. 42.432.749,71en
f. 41.417.399.93'/.- en de jaarpr. f. 1.323.730.46
en f 309 085.78, de premiereserce f7.443.257
en f. 6.978.742.— en: de netto bedrijfswinst
f. 335.452.26'/- en f. 270.025,40'/:
NOORDHOLLANC SCH LANDBOUW-
CRED1ET N.V.
Gevestigd Ae Alkmaar
Aan de op 1 Mei te houden algemeene
vergadering van aandeelhouders zal wor
den voorgesteld het dividend over 1932,
voor de preferente rmndeelen te bepalen
op 6"la en van de gewone aandeelen op 3"'t.:
Op de preferente aandeelen werd in
mindering hierop in November 1932 reeds
een interim-dividend van 3°/o betaalbaar
gesteld.
o
KON. NED. STOOMBOOT-MIJ.
Uit het jaarverslag bhikt dat het exploi
tatie-verlies f. 559.067 bedraagt. De bruto-
ontvangsten zijn met It 8 millioen verder
gedaald. Vermoedelijk is hulp van over
heidswege noodig om de maatschappij
door de moeilijkheden heen te helpen,
vooral ook omdat de lc ionen in Nederland
30 pet. hooger zijn dan in het buitenland.
Steunt, bij gelijken prijs
en kwaliteit,
De Nederlandsche h\dustrie.
Hiermede dient gij Uw land
En bestrijdt gij de werkloosheid.
RECLAME.
9056
(Buiten verantwoordelijkh eld der Ked.)
Copie van al of niet geplaatste
stukken wordt niet teruggegeven
HET VERKEElt.
Geachte Redactie.
Naar aanleiding van hift Ingezonden
Stuk van den heer LJ. in uw blad van gis
teravond het volgende;
Een colonne A. J. C.-ers zou zich niet
aan de verkeersregelen hebt en gehouden
en de leider zou onbehoorlijk zijn opge
treden.
Welnu, het is mogelijk, dat een aantal
jongemenschen Zondagmiddag op de
Hoogewoerd tegen de verkeersregelen heb
ben gezondigd, doch hoe weet; de heer IJ.
dat dit A. J. C.-ers waren? Ieder, die een
manchesterpak draagt of e en Schiller-
hemd is nog geen A. J. C.-er. Door ons
zijn Zondag geen wandel- of fietstochten
door of rond de stad gehou den, zoodat
hier een vergissing moet zijn.
Alvorens echter een dergelijlos beschul
diging in de krant te doen plsiitsen, was
het beter geweest als de heer IJ. zich er
terdege, van had overtuigd dat ihier inder
daad van een door de A. J. C. georgani
seerde tocht sprake was.
Tenslotte: het onder toezieJit stellen
van dergelijke colonnes is niet meer noo
dig, daar zij vanzelfsprekend re ads onder
controle staan. De A. J. C. heeft een. aan
bepaalde voorwaarden verbondlen, ver
gunning en haar leiders hebben genoe%
kennis van de verkeersregelen, -om hun
groepen op behoorlijke wijze door de stra
ten te doen marcheeren.
Bij voorbaat dankend voor de ptaatsing,
J. P. v. d. STAAL,
Voorzitter afd. Leiden A J. C.,
Heynsiuss traaf 16.
Een schrijven in ongeveer gelijkext geest
ontvingen wij van den secretaris der A.J.C.
Leiden. Ook deze ontkent, dat het een
A. J. C.-afdeeling kan zijn geweest.
land van de landzijde, waartoe Oranje
zich met geldelijke ondersteuning uit
Frankrijk toerustte en welke zou losbreken
na een Fransche expeditie die Alva aan
de Zuidgrens kluisteren moest. Decideerde
eindelijk Kavel IX zich. dan zou die laatste
aanval door Fransche koningstroepen wor
den ondernomen; zoo niet dan door Hu
genoten. Inderdaad verraste 23 Mei 1572
La Noue Valenciennes en 24 Mei Lodewijk
van Nassau Bergen. Alva moest Holland
en Zeeland uit het oog laten die nu ge
legenheid kregen hun opstand te vol
tooien. Oranje in Augustus binnengerukt,
mocht er niet in slagen Bergen te ontzet
ten en terwijl de St. Bartholomeusnacht
(24 Augustus) alle hooD op verdere onder
steuning doqr Frankrijk vernietigde bleef
den Prins niets over dan zich naar Holland
en Zeeland te begeven, die zifn vaan had
den opgestoken en waarbinnen hll gunsti
ger toekomst afwachten kon met eenige
naar het hem toen voorkwam geringe kans
„Je maintiendrai les affaires Dar dela
tout que possible sera, ayant délibéré de
faire illecq ma sepulture".
Hi
geven u, mevrouw, bizondete aantrek-
kelijkheidDit is niet het uitsluitend
voorrecht dei jongere generatic Want
20.000 schoonheids-experts verklaren j
dat iedere vrouw, onafhankelijk van haar
leeftijd, een jeugdige, zachte huid kan
bezitten als zij deze verzorgt!
Van oudsher zijn de olijf - en palm-oliën
bekend om haar weldadigen, verjongen- i
den invloed op de teint. En waar deze I
oliën rijkelijk verwerkt zijn in Palmolive j
zeep, bevelen de experts het uitsluitend
gebruik onzer zeep ten zeerste aan.
Volg hun taad dus op! De resultaten
onzer „twee minuten"- methode mits v
i zij regelmatig wordt toegepast zullen
u reeds na korten tijd blij verrassen. u
1 H\ I
y-v.
voor
1/ '2 ct. 30 ct.
H 33-76 AB
DE BOLLENSTREEK VOOR EEN
DEBACLE
TWEEDE KAMER ZAL VOOR 26 APRIL
MOETEN BESLISSEN.
Anders komt het saneeringsplan te laat.
Wij lezen in de N.R.Crt.:
Gelijk bekend, was het saneeringsplan
voor de bloembollenstreek geheel opgeno
men in de zoogenaamde machtigingswet.
Zij regelde de bevoegheden voor de uit
voering van het bollenplan. Door het
stranden nu van deze machtigingswet in
de Tweede Kamer wordt de bollenstreek
ongetwijfeld ernstig gedupeerd.
„Indien niet direct ingegrepen wordt",
zoo deelde men ons mede, „komt de
saneering te laat om het bollenland voor
een débacle te behoeden. Bijeenkomst van
de Kamer vóór den 26sten April om de
machtigingswet voor het bloembollenbe-
drijf alsnog door te zetten, is de eenige
uitweg."
Waarom, vroegen wij, is dan speciaal
voor de bollenstreek geen uitstel mogelijk?
„Eén der grondgedachten van het
saneeringsplan is, zooals bekend, de
vaststelling van minimum-exportprijzen,
met een heffing daarop, om daarvan de
inkrimping van de culturen te financieren.
Dit plan was reeds in December bij het
ministerie van economische zaken inge
diend en de bollen exporteurs rekenden
erop dat het schema straks wettelijk uit
gevoerd zou worden.
Zij schikten zich reeds vrijwillig in
de door een voorloopige commissie gestel
de minimum-exportprijzen, waartegen van
1 Januari af, het begin van het export
seizoen, bijna niet verkocht werd in het
buitenland. Het hoogtepunt van het ver
koopseizoen nu ligt vlak na Paschen en
indien er dan geen zekerheid is, dal een
saneeringsplan de markt zal steunen, dan
verliezen de exporteurs den moed en dur
ven zij niet meer de tot nu toe gehand
haafde buitenlandsche prijzen blijven
vragen. De drang tot overproductie krijgt
dan weer vrij baan; exporteurs en produ
centen. bang hun artikel niet aan de man
te kunnen brengen, zullen hun producten
op de markt werpen en een prijsdaling van
ten minste 50 pCt. t. o v. de tot nu ge
maakte buitenlandsche prijzen zou onver
mijdelijk zijn, met als gevolg millioenen
schade voor dc bollenstreek
En hoe staan de buitenlandsche koopers
tegenover deze kwestie?
„Precies als wij in Nederland. In het
saneeringsplan vinden zij namelijk de
garantie, dat, niet als in 1931 en 1932 aan
het einde van het seizoen matelooze hoe
veelheden surplus-bollen tegen bespottelijk
lage prijzen hun markt bederven en het
voor eiken bonafiden buitenlandschen
bollenkooper onmogelijk zou worden nog
iets aan het artikel bollen te verdienen. Zij
zijn dus gaarne bereid tegen de vastge
stelde minimum-prijzen te koopen. mits
zij zeker zijn. van „dumping" gevrijwaard
te worden.
De buitenlandsche koopers zitten dan
ook met evenveel ongeduld op het sanee
ringsplan te wachten als de bollenstreek,
opdat zij hun inkoop-politiek kunnen vast
stellen. waarvoor het nu ook de hoogste
tijd is. Zooals bekend nam Engeland in
1932 56 pCt. van den geheelen uitvoer. Een
door de Engelsche regeering benoemde
commissie van belanghebbenden heeft
deze regeering geadviseerd tot de contin-
genteering van bloembollen, indien het
Nederlandsche saneeringsplan geen voort
gang heeft en indien dit niet 't „dumpen"
van bloembollen onmogelijk maakt. En het
is bekend dat deze commissie dan een
zeer sterke inkrimping van den Engelschen
bollenimport op het oog heeft."
Is de bollenstreek zwaar met hypotheek
schuld belast?
Reeds ln 1931 en 1932 werden zware
verliezen geleden. In 1931 vooral door de
koersverliezen op de ponden. In 1932 door
de onmogelijkheid om, met het Ingekrom
pen afzetgebied en met de groote over
productie, den prductieprijs bij den ver
koop ook maar te benaderen.
In de goede jaren was, zooals usance in
de bollenstreek, de uitbreiding gedeeltelijk
gefinancierd met geleend geld op
hypotheek en met de bollenkraam als
onderpand. De waarde van belde zijn in
de laatste jaren echter schrikbarend ge
daald Indien een kweeker bijvoorbeeld in
1928 10 H.A. goed bollenland kocht, dan
was dit f. 250.000 waard. Een hypotheek
daarop voor 60 pCt. der waarde, dus
f. 150.000, leek niet onvoorzichtig. Nu is
datzelfde land misschien nog slechts
f. 100.000 waard, hoewel het ln dezen tijd
moeilijk zou zijn, daarvoor financieel
krachtige koojiers te vinden. Hieruit blijkt
derhalve duidelijk, hoezeer in de laatste
jaren in de bollenstreek de financleele
toestanden veranderd en eigenlijk ont
wricht zijn. Hierbij komt nog, dat het door
den crisis-toestand voor de meeste expor
teurs zeer rpoeilijk is, hun geld uit het
buitenland te krijgen, vooral uit landen
met valutabelemmeringen als Amerika,
Dultschland, Oost-Europeesche staten,
Denemarken, enz. Deze omstandigheid, met
de exploitatie-verliezen, die ze reeds twee
jaar te boeken hadden, maakt dan ook,
dat de bollenstreek er op het oogenbllk
zeer zwaar voor staat. In vele gevallen kan
zelfs reeds moeilijk aan flnancieele ver-
plichtigen voldaan worden vooral wat
betreft rente en aflossingen van hypothe
ken en dergelijke.
Indien onder deze omstandigheden niet
spoedig het saneeringsplan komt om door
inkrimping van de culturen de waarde
van het land en bollenkraam, en haar
opbrengst, belangrijk te verhoogen, dan ls
het derde zware verllesjaar niet meer af
te wentelen. De gevolgen zijn dan niet te
overzien en een financieele débacle in de
bollenstreek is dan zoo goed als zeker.
Zonder saneering zal de export, die ln
1932 al reeds tot f. 19'/! milioen gedaald
was, nog lager zakken en misschien de
15 millioen niet meer halen. Met sanee
ring staat het echter vrijwel vast, onvoor
ziene omstandigheden voorbehouden, dab
de export weer tot boven de f. 25 millloen
zal stijgen."
Deze cijfers stemmen wel tot nadenken.
Immers, het geldt hier een bedrijfstak,
welks productie vrijwel geheel door het
buitenland wordt gekocht, zonder dat hier
tegenover invoer van buitenlandsche
grondstoffen e.d. staat. Elk verlies op den
export drukt dus in vollen omvang op
onze betalingsbalans.
Niet vergeten moet men ook, dat het
bollenplan slechts geringe of ln het geheel
geen geldelijke opofferingen vraagt,
integendeel het buitenland betaalt zelfs
gaarne de minimum-prijzen
Naar verluidt, komt de Kamer waar
schijnlijk den dag na Paschen bijeen,
teneinde voor de bloembollen het desbe
treffende plan te behandelen.
CRIS1S-ZMVEL-CENTRALE.
De Crisis-Zuivel-Centrale maakt hekend,
dat voor de periode van 16 April t/m 29
April 1933 de prijs voor het taxegedeelte
van consumptiemelk gekocht op regee-
nngscontract voor de verschillende soor
ten melk is vastgesteld op 4 3/4 5 en 5 1/4
ct per liter en dat het bedrag der afdracht
op andere in consumptie gebrachte melk
is vastgesteld op 3 cent per Liter.
De vastgestelde prijs geldt af boer
derij".
