Radio-rede van von Schleicher. eJaargang VRIJDAG 16 DECEMBER 1932 No. 22314 SCHEEPSVERBINDINGEN. Werkverschaffen het hoofddoel der regeering. Het voornaamste Nieuws van heden. EIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIEN: 'i. ner regel voor aüvertentlën uit Leiden en „i..,.. agentschappen jan ons Blad gevestigd zijn vSor die re adverten'.len 35 Cts per regel Kleine Ad«er?intisn ltend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 'Cte -n maximum aantal woorden van 30 B ou ts' TO'gens postrecht Voor eventueele opzending van en 10 Cts porto te betalen Bewijsnummer 5 cts. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postchèque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT Voor Lelden per 3 maanden t. 2.35; per week t. 0.18 Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18 Franco per post f. 2.35 portokosten. mmer bestaat uit VIER Btadea EERSTE BLAD. de gestichten. Jaarverslag over 1931. het verslag over 1931 van het nigengesticht „Endegeest" de af- voor Jeugdige zwakzinnigen „Voor- en het sanatorium „Rhijngeest", -cht door den geneesheer-directeur Stuurman is het volgende ont- het verplegend personeel kwam een ijke salarisverbetering tot stand, utaties onder het verplegend per waren talrijker dan in het vorige i. 63 tegen 43 in 1930, doch nog dan in 1929, toen er 70 verplegen- rokken. ertrokken 59 zusters, waarvan 19 eerd. het eerste overgangs-examen slaag van de 38 candidaten, dus ruim oor het 2e overgangsexamen 20 van candidaten, dus 83 en voor het amen 18 van de 20 candidaten, /o. emiddeld aantal open plaatsen be tegen 6 in 1930. degeest werden in 1931 opgenomen en en 39 vrouwen, tegen 53 man- 57 vrouwen in 1930. „Voorgeest" was in het atgeloopen ed bezet. Gedurende het geheele aren alle Jongensplaatsen ingeno- p de Meisjes-af deeling vielen daar- geregeld enkele open plaatsen te n. ddeld waren er 5 open plaatsen, te- 1930; 7 in 1929 en 11 in 1928. omen werden in 1931; 20 jongens eisjes, tegen 22 jongens en 22 meis- -zetting van „Rhijngeest" was dit at betreft de le kl. en 2e kl. A iets iger dan in 1930. namelijk gemid- .5 tegen 80.3 in 1930 en 72.8 in 1929. le klasse gemiddeld: 7.4 per dag .5); In de 2e klasse A gemiddeld: I dag (1930: 40.61; In de 2e klasse B eld 12.- per dag (1930: 12.-); In de d. gemiddeld 19.- per dag (1930: erleden in 1931 in het geheel: egeest" 15 mannen en 15 vrouwen; "eest" 2 jongens en 8 meisjes; "ngeest" 1 heer en 3 dames. o eidinsschool voor u. l. o. aan den maresingel a. Ouderavond. I ravond werd in bovengenoemde een Ouderavond gehouden, welke d bezocht was. Het hoofd de school r A. Uittenbroek heette te 8 uur de -igen hartelijk welkom, zijn tevre- d uitsprekende over de toenemende stelling der ouders, oorlezing der notulen, welke onver- werden vastgesteld, werd het gegeven aan den heer H. v. d. die uit zijn reisherinneringen ver- e, den bezoekers een genotvollen heeft verschaft. Zijn onderwerp Parijs naar Florence, Venetië en lomleten" leent zich ook bij uitstek ■r en het enorme aantal lantaarn- verduidelijkte het gesproken op interessante wijze. Een volledige hrijving te geven zou ons te ver en zouden wij ook niet kunnen. De nstwerken te Parijs, Florence, Ve en andere plaatsen ,de machtige gezichten, de gondelvaarten in het Jke Venetië, de met sneeuw en ijs toppen der Dolomieten, ziedaar grepen uit het gebodene. it alles werd vertoond en verduide- P een vlotte en prettige wijze, welke "eer doet smaken. Een dankbaar beloonde dan ook den heer v. d. bij het einde van zijn lezing, a verkreeg de heer Joh. W. Har- "oorzitter der Oudercommissie het Deze deed mededeeling dat de pro- ntaarn welke hedenavond gede- eerd is en door den heer Joh. beek is bediend, door de Ouder mie is aangekocht uit het schooi en bood deze aan voor de school, de deze bij het onderwijs te gebrui- lj wekte ten slotte alle ouders op lid Jen van het schoolfonds, waaruit in te plaats gratis het Leidsche Ouder - ordt verstrekt en Dovendien van de en gelden nuttige dingen kunnen aangeschaft, welke den leerlingen ooi eenig bijzonder genot kunnen eri door het gemeentebestuur niet worden verschaft, hoofd der school, dat met ingeno- c dit geschenk aanvaardde, dankte ercommissie en betwijfelde niet of lingen zullen nog menig genoegelijk Ik uurtje hiervan profiteeren. de verkiezing tot lid der Ouder- ie werd gekozen de heer J. Wit he rondvraag ontspon zich een ae discussie over schoolreisjes, in den loop van den avond ver- de ouders van de gelegenheid ge- aakten met het onderwijzend per- °ver de belangen hunner kinderen en. ca elf uur, sloot de voorzitter dezen d geslaagden Ouderavond. DE RAADHUIS BOUW. ®e Tweede^ Kamer heeft besloten a*s. Donderdag bij den aanvang der vergade ring te behandelen het onteigenings- ontwerp voor den bouw van een nienw Raadhuis alhier. KERSTPOTTEN LEGER DES HEILS. Men verzoekt ons mede te deelen dat de bekende Kerstpotten van het Leger des Heils weer op de gebruikelijke plaatsen in de stad zijn opgesteld. Zie ook de advertentie in dit Blad. AANBESTEDING. Door de Genie is gisteren aanbesteed het doen van herstellingen aan de mili taire gebouwen alhier. Ingeschreven is als volgt: Fa. v Dijk, Hardinxveldf. 9000 Mabuwat., Willemsstad 8930 Gebr. Mol, Leiderdorp 8890 v. Egmond, Leiden 8888 C. v. Valderen, Leiden8877 J. de Beus, Uithoorn 8756 W. Oudshoorn, Leiden 8731 Ge'or. Vermeer, Hekendorp 8700 J. Bont, Den Briel 8700 Proper, Oegstgeest 8569 L. Zoetemeyer, Den Briel 8518 v. Oostmerssen, Den Haag8489 Wed. v. Driel, Koudekerk 8477 N.V. P. Wijnen, Dordrecht 8196 Fa. Bik en Breedeveld, Leiden„7894 De begrooting was f. 8950. HANDELSREGISTER KAMER VAN KOOPHANDEL. Opheffing: Hols' Pluimveevoederfabriek N.V. in liq. Oude Wetering A. 186, Alke- made. Wijzigingen: Dros en Gebr. Tieleman. (De Gekroonde Haan). Zoeterwoudscneweg 3, Leiden. Stoomzeepfabriek. Uittredend commissaris: A. J. Jurgens Hzn Londen Uitttr. Ged. Comm.: J. G. Vaes, Rotter dam. Nieuwe gedelegeerd commissarisf. K. Dixon, 's-Gravenhage. N.V. Verzekeringsmaatschappij „Voor uit". Korevaarstraat 30, Leiden. Nieuwe commissaris: A. J. Jongeleen Leiden. Firma Ponsioen en Zoon v. Mandersloo- straat 40. Alphen a. d. Rijn. Lood- en zink werk. centrale verwarming, huish. art. enz. Door uittreding van de vennoote Wed. Th. PonsioenVan Duuren, is de vennootschap onder firma ontbonden terwijl de zaax wordt voortgezet door den overblijvonden vennoot: C. Y. Ponsioen. als eenig eige naar onder den ouden naam. ARBEIDSBEURS. Op den 15 Dec. 1932 waren 3760 (v. j. 2194) werkzoekenden ingeschreven. De reserve-officier van gezondheid 2e kl. K. P. Kiihler. wordt 24 dezer eervol ont heven van zijn werkzaamstelling bij den geneeskundigen dienst van het garnizoen Lelden. Het weinig aanzienlijke pand Sint Jo- rissteeg 15, waarin mej. J Klootwijk—Ba telaan tot dusverre haar fruithandel uit oefende, is geheel verdwenen, terwijl op dezelfde plaats een keurige winkel is verrezen. De bellefleuren en andere vruch ten in den ruimsten zin van de soort glimmen in de nieuwe omgeving nog eens zoo mooi als anders. De heer I. van Rijzen, die sinds 7 jaar het café Wervelman aan de Nieuwe Bees tenmarkt 8 exploiteert, heeft zijn zaak gereorganiseerd door o.m. het hotel bedrijf op te heffen en de vrijkomende kamers in te richten voor privé-gebruik. Met teze reorganisatie ging een verbouwing gepaard welae zoowel het in- als het uitwendige van het café zeer ten goede is gekomen. De nieuwe voorpui en de frissche kleuren trekken onmiddellijk de aandacht. En dat is voor dergelijke bedrijven reeds het nalve werk. De afdeeling Leiden der V.AJt.A. be legt Maandag 19 December a.s. een oro- testvergadering in de Stadsgehoorzaal e- gen de plannen der Regeering. Sprekers zijn mr. J. E W. Duys cn P Hiernstra. Voor bijzonderheden verwijzen wij naar de advertentie in dit nummer. De navolgende schepen zijn morgen in radiotelegrafische verbinding met het daarachter vermelde kuststation: Scheve- ningen Radio. Barentsz; Chr. Huygens: Colombia; Flandrla, Indrapoera; Johan de Witt; Johan van Oldenbarnevelt; Kota Agoeng; Kota Nopan; Mam v. St. Aldegonde; Poe- lau Laut; Sibajak; Simon Bolivar; Van Spilbergen. Statendam; Tasman; Veen- dam Merlon Radio W.C.C. Bij verzending van een radiotelegram via Schevenlngen Radio bedragen de totale kosten 44 ct. per woord. Gisteravond heeft de Duitsche Rijks kanselier zijn aangekondigde radio-rede gehouden. Von Schleicher deelde mede, dat hij te gen het aanvaarden van het kanselier- schap heel ernstige bezwaren had gehad. Ten eerste, omdat hij niet de opvolger van zijn vriend von Papen, dezen ridder zonder vrees of blaam wilde zijn, maar vooral, omdat de Rijksweerminister als Rijkskanselier met „naar militaire dicta tuur reike" en de weermacht te krachtig bij de politiek zou kunnen worden betrok ken. Slechts de overweging dat een der gelijke maatregel den ernst der situatie zou kenschetsen en op zekere onruststokers kalmeerend zou werken heeft spreker ge noopt Zijn bezwaren terug te nemen. Hij zou derhalve zijn volksgenoolen willen verzoeken m hem niet alleen den soldaat maar ook de boven de partijen staande behartiger van de belangen van alle be volkingslagen te willen zien voor een hope lijk korten tijd van nood, een zaakwaar nemer, die niet gekomen is om het zwaard te brengen, maar den vrede. Het is slecht zitten op de punt van een bajonet, d. w. z- men kan op den duur niet regeeren zonder een breede volksmassa achter zich. Rijks kanselier von Schleicher verklaarde zich geen illusies te maken van het moeilijke van zijn taak. Hij zal reeds tevreden zijn, wanneer de volksvertegenwoordiging, weike hij voor dezen tijd gaarne een sterke dosis gezond wantrouwen toestaat, de re geering gelegenheid geeft haar program ten uitvoer te 'leggen. Werk verschaffen de leus. Dit program bestaat uit slechts één punt: WerK verschafien. Alle maatregelen, welke de regeering in de komende maanden ten uitvoer wil leg gen, zullen min of meer dit doel beoogen. „Ik heb mij er van kunnen overtuigen" aldus vervolgde von Schleicher, „dat de Duitschers uit alle standen door éen ge dachte worden beheerscht: Geef ons werk en daarmede de hoop economisch weer vooruit te komen- Al het andere interes seert ons niet. Het minste grondwetswij zigingen en dergelijke schoone zaken, waarvan wij niet zat worden. In alle lagen der bevolking strijdt men met den zeilden moed en met de zeilde verbitterde taaiheid als in den oorlog, thans tegen de econo mische noodtoestanden. Dat is de hoogste bewondering waard en derhalve moet het eerste wet zijn van ieder staatsbestuur de zen strijd te steunen en een wanhoops- en catastrophestemirun g te voorkomen. Dit is evenwel slechts te bereiken, indien men naast de economische ook psycholo gische gezichtspunten in aanmerking neemt. In dit verband besprak von Schleicher de benoeming van den Rijkscommissaris voor de werkverschaffing. Zijn taak zal zijn iedere mogelijkheid tot werken na te gaan, een grootsch opge zet werkprogram op te stellen en toe te zien op zijn ten uitvoerlegging, waarbij hij tegenover bureaucratische en dergelijke hinderpalen den rol van herdershond op zich zal moeten nemen. Dit program moet in de eerste plaats gericht zijn op het gebruik der voorhanden productiemidde len en op de verbetering ervan- Voorts moet zeker zijn, dat de beschikbaar te stel len geldmiddelen uitsluitend zullen wor den aangewend voor de financiering dezer werkzaamheden. Het is van buitengewoon belang dat een oplossing wordt gevonden, welke iedere inflatie buitensluit. Daar voor is de medewerking van den president der Rijksbank, dr. Luther, de hechtste waarborg- De financieele toestand kan men in het kort als volgt schetsen: 1. "Wij zullen het loopende begrootings- jaar doorkomen zonder nieuwe belastin gen en zonder verdere Inkrimping der personeelsuitgaven 2. Het Rijk helpt de landen en de ge meenten, wier financieele condities ten deele zeer moeilijk zijn, door organisato risch en financieele maatregelen. Ten aanzien van het koionisatievraag- stuk verklaarde de Rijkskanselier: Juist ook als Weerminister moet ik groote waarde hechten aan de kolonisatie van ons Oostelijk gebied Om in deze kwestie in de toekomst sneller vooruit te komen zal door het kabinet speciale aandacht hieraan worden geschonken. Voor het jaar 1933 zijn eerst 50 millioen R.M. op de bc- grooting beschikbaar gesteld voor het ko lonisatieplan, terwijl door toedoen van de Rijksbank nog 50 millioen zullen worden voorgeschoten De Rijksregeering heeft reeds door het renteverlagingsdecreet hulp gebracht en zal ook door verdere maatregelen trachten den noodtoestand der kolonisten te leni gen. De Rijkskanselier sprak vervolgens over de ontwikkeling welke geleid heeft tot de concentratie der menschen in de groote steden en over de noodzakelijkheid van binnenlandsche kolonisatie in den geest van Frederik den Groote. Het ligt voor de hand, dat al deze problemen ten nauwste samenhangen met de kwestie van ons geheele economische bestel. Het zal voor het hoofd van een regee ring niet steeds zeer gemakkelijk zijn een oplossing te vinden uit het gewirwar der verschillende meeningen. Ik heb aldus Schleicher de heeren mogen mij de in discretie vergeven den Rijksminister voor Economische Zaken en den Rijksmi nister voor de Voedselvoorziening, die bei den op den voorgrond tredende specialis ten zijn, in een conclave gesloten, om het juiste midden te vinden. Uit het feit, dat beide heeren thans vreedzaam en met werklust samen in het kabinet zitten, kunt u het succes van dit optreden zien. Ik ben kettersch genoeg om te erkennen, dat ik noch aanhanger van het kapitalisme, noch van het socialisme ben en dat voor mij begrippen, zooals particulier bedrijfs leven of „planwirtschaft" hun afschuw verloren hebben, eenvoudig, omdat deze begrippen in hun absolute zuiverheid in het bedrijfsleven in het geheel niet meer bestaan. Ook in het geheel niet kunnen bestaan- Daarom sta ik op het standpunt dat men in'het bedrijfsleven moet doen. wat op 't gegeven oogenblik verstandig is en zich niet om een dogma de koppen moet stuk slaan. In dezen zin acht de Rijksregeering thans de volgende economische richtlij nen verstandig, hetgeen niet uitsluit, dat na jaar en dag de situatie andere maat regelen zal vorderen. Het gaat er om den verheugend hoogen stand der productie van de voedingsmid delen te handhaven en den landbouw ge zonde productievoorwaarden te verschaf fen. De werkloosheid kan op den duur slechts verminderd worden, indien het ge lukt den omvang van de industrieele werkzaamheid aanzienlijk te verbreeden- De regeering zal daarom, zooals te voren, haar oog allereerst richten op een bevor dering van de binnenlandsche maikt, welke de ergste ineenschrompehngen ver toont. Het zal evcenwel niet mogelijk zfjn in het eigen land voor de binnenlandsche markt genoeg werkgelegenheid te geven. Wij moeten voor een aanzienlijk deel van onze bevolking werk verschaffen door wa ren te produceeren voor het buitenland. Wij moeten ook ruilhandel met het bui tenland drijven. Het economische pro gram der vroegere regeering beschouwt de huidige regeering in zijn essentieele dee len als een geschikte basis. Het is wat te veel verlangd in dezen cri sistijd blijmoedige medewerking te eischen en toch weet ik, dat ook dit bij het Duit sche Volk mogelijk is, indien bij alle nood zakelijke verordeningen het sociale ge zichtspunt in oogenschouw wordt genomen Een sociale generaal. Dus een sociale generaal? Ja, dames en heeren, er is inderdaad niets-soclalers ge weest dan het leger met den algemeenen weerplicht, waarbij arm en rijk, officieren en manschappen in rij en gelid bijeenstaan en in den wereldoorlog een kameraad schap en saamhoorigheidsgevoel hebben bewezen, welke in de geschiedenis zonder weerga zijn Indertijd zooals thans het gevoel: Wij willen voor volk en land de grootste en zwaarste offers brengen, doch slechts dan. wanneer deze offers alle klassen der be volking geijkmatig worden opgelegd. Dat is de tooverformule. Ik acht het derhave in den geest, van Neudeck als een mijner belangrijkste" op gaven het sociale gezichtspunt bij alle re- geeringsmaatregelen naar voren te bren gen. Als bijzondere winterhulp zal de prijs van versch vleesch worden verlaagd, zoo mede die voor huisbrandkolen voor de noodlijdende bevolking. De Rijkskanselier richtte de ernstige vermaning tot de leden der Rijksdagcom missies, waarbij hij er den nadruk op leg de, dat hij het niet meer als bewust van verantwoordelijkheid kan noemen, indien besluiten worden genomen, waarvan mert nauwkeurig weet, dat zij bij den ernstigen toestand der Rijksfinanciën nooit kunnen in practijk worden gebracht. Ik heb den Rijkspresident verzocht de ongetwijfeld ingetreden rust te baat te ne men om de uitzonderingsbepalingen in te trekken. De Rijkspresident wil aan dit voor stel tegemoet komen in het vertrouwen op den gezonden zin van de ordelievende be volking, doch hij heeft te kennen gege ven dat hij niet zal nalaten een scherpe verordening tot bescherming van het Duitsche volk uit te vaardigen voor het geval hij zich in zijn verwachtingen be drogen ziet. Een dergelijke verordening ligt reeds gereed. Ik hoop evenwel, dat haar toepassing even onnoodig zal zijn als een ingrijpen van de weermacht. Ik wil de staatsvijandige communistische bewe ging er ook geen twijfel over laten, dat de Rijksregeering, ook voor draconische uit- zonderings-bepalingen tegenover de com munistische partij niet zal terugschrikken, voor het geval zij den nieuwen toestand zouden willen misbruiken. Wat de kwestie Pruisen betreft, wees de Rijkskanselier er op, dat een opheffing van het Rijkscommissariaat voor Pruisen slechts in aanmerking kan komen, indien andere garanties zouden bestaan. Een woord tot de jeugd. Ten aanzien van de opvoeding der Jeugd zeide de Rijkskanselier. Ik behoor niet tot die menschen, die de jeugd eens per dag BINNENLAND. De haringvisscherij in 1932; dg resul taten zijn niet tegengevallen. (Binnenland 3e Blad). De vergadering der Provinciale Staten; besprekingen over de werkloosheid. (Bin nenland. 3e Blad en Laatste Berichten, le Blad). De salariskorting voor rijksambtenaren; de regeering wijzigt haar voorstellen. (Binnenland, 3e Blad). Overleden is te Den Haag. 79 jaar oud, mr. J. Versteeg, staatsraad in buitenge wonen dienst. (Binnenland, 3e Blad). Ons parlementair overzicht. (2e Blad), De moord te 's Gravenhage; een ver dachte aangehouden. (Laatste Berichten, le Blad). BUITENLAND In een radio-rede ontvouwt von Schlei cher zijn program. Hoofddoel: werk verschaffen. (le Blad). Waar Hcrriot weigerde, tracht Chau- temps in Frankrijk een kabinet te vor men. (Buitenl. le Blad). Rondom de schuldenkwestie. (Buitenl. le Blad). Opzienbarende Fransche nota inzake de Ontwapening. (Tel. le Blad). Noodlottige brand te Tokio. (Tel. le Bi.) vertellen, dat zij de hoop der natie ts. Er is evenwel geen betere school om zelf discipline, uiterlijke en Innerlijke be scheidenheid te leeren dan de algemeene weerplicht. Dat ls ook een der hoofdmo tieven, waarom lk mij opwerp voor de algemeene weerplicht In het kader van een militie. Zoolang het dictaat van Ver sailles een werkelijke oplossing onmogelijk maakt, moeten andere middelen worden gevonden. De Rijkskanselier noemde het curatorium voor de opvoeding van de jeugd den vrljwilligen arbeidsdienst. De Ontwapening. Na het vraagstuk der Duitsche Jeugd te hebben besproken, kwam aan de orde de ontwapeningskwestie. De Rijkskanselier verklaarde, dat men hem in het buiten land had verweten in groote militaire laarzen te marcheeren en van „herbewa pening" te hebben gesproken. De zaak kwam hierop neer. dat ik de waarheid openlijk heb uitgesproken, omdat lk zulks nog steeds het beste acht om tot over eenstemming te komen. Ik heb er steeds op gewezen, dat wij bereid zijn onze weer macht uit te rusten met messen, indien onze buren hetzelfde zouden doen Ik neb er zeer zeker den nadruk op gelegd, dat het Duitsche Volk niet bereid ls zich weer loos den hals te laten afsnijden, en dat zijn weermacht hem derhalve dezelfde zekerheid moet garandeeren als ieder andei heeft. Een volk dat ln de wapenings kwestie een uitzonderings-positle In neemt is niet souverein en de Italaansche regeeringschef heeft gelijk geh2d toen hij eens zelde, dat het geweer voor den Duitscher het symbool ls van den vrilen man. Ik ben er van overtuigd, dat wij door de overeenkomst van Genève een grooten stap voorwaarts zijn gekomen. De Rijks kanselier bracht ln dit verband dank aan den Rijksminister van Buitenlandsche Zaken en oud-kanselier Bruening, evenals aan von Papen, zijn voorganger, die te Lausanne de herstelbetalingen afhandelde en de kwestie der rechtsgelijkheid moedig en energiek ter sprake bracht. Het lot der ontwapeningskwestie zal ook het lot zijn van den Volkenbond en zal daarom voor onze verdere medewerking aan den Vol kenbond van zeer groote beteekenis zijn. Het zal vooral noodzakelijk zijn, dat de ln den Volkenbond vertegenwoordigde regee ringen de instellingen van Genève zullen laten uitkomen boven hun constellatie zoo als die was tijdens de stichting, en deze niet benutten om vast te houden aan vroegere posities. Overigens zijn alle Duitschers het eens over de buitenland sche politiek. Het Duitsche volk wil als vrije, rechtsgelijke natie plaats nemen binnen den kring der volkeren, op een plaats waarop het recht heeft volgens zijn grootte, verleden en capaciteit. Om deze aanspraken te verwerkelijken zal de Rijksregeering vastbesloten zich kwijten van de groote taak, welke haar door den huldigen toestand wordt opgelegd Ten slotte besprak de Rijkskanselier de weermacht om te eindigen met de woor- wagen"n Moltke: "eerst w'kken dan De Rijkskanselier kantte zich scherp te gen van generaal Lltzmann het oudste lid Awiaf vd?g'- de«n RÜ^President. ai staat de Historische figuur van den heer Rijkspresident ook ver boven derge-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1932 | | pagina 1