BOUWKUNSTIG SCHOON
1TSEK
VI1TE
.MELODIE DER LIEBE'
73ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD. Vrijdag 11 November 1932
Vijfde Blad
RECEPTEN.
HOFJES.
I.
De taal ls gansch het volk, zegt men.
En onze taal heeft inderdaad tal van
facetten, waarin zich de verschillende
trekken van ons volkskarakter weerspie
gelen. Een dier trekken willen we even
nader bekijken.
Velen onder ons, die in de namiddag
uren terugkeeren van hun werk trekken
hun pantoffeltjes en hun huisjasje aan,
zetten zich bij het kacheltje dat lekkertjes
brandt, stoppen hun pijpje of nemen een
sigaartje strijken een lucifertje aan en
steken den brand er in, zoodat de rook
wolkjes weldra omhoogkringelen. Ze drin
ken een kopje thee, liefst met een beetje
suiker en een paar droppeltjes melk. In
het blikje zijn nog een paar Verkade-
biscultjes, waarvan ze er eentje nuttigen.
Is het niet knusjes wanneer het thee
watertje zoo zachtjes zingt in het thee
keteltje en wij zoo gezelligjes kunnen
dutten of een praatje houden over het
weer, het nieuwe bontjasje van Lientje,
het aardige dasje van Koos of de cijfertjes
der laatste rapporten? Of we nemen een
boekje en lezen een aardig verhaaltje, of
we teekenen poppetjes voor Janusje. die
nog niet naar school gaat. En zoo genieten
we gezelligjes van het knusse leventje.
Er mag misschien eenige overdrijving
schuilen in de combinatie van verklein
woorden in bovenstaande regelen, wie
echter goed oplet, bemerkt herhaaldelijk
in het doodgewone gesprek, welke een be
langrijke plaats het verkleinwoord in onze
taal bekleedt
Dat is- niet toevallig. Het is een uiting
van onze goedmoedigheid, van ons wel
gevallen aan de kleine dingen des levens,
van de intieme ietwat beperkte sfeer
waarin wij ons gaarne bewegen. Er ligt in
dat gebruik van verkleinwoorden een
zekere schuchterheid, vriendelijkheid, in
timiteit.
We zijn goedhartig We zijn in 't alge
meen gaarne tot erkennen geneigd van
alle goede dingen en goede werken; ook
geneigd tot erkennen van geestelijke meer
derheid. Doch die geestelijke meerderheid
moet nu niet te ver boven ons uitsteken.
Dan voelen we geen saamhoorigheid meer,
dan komt er een breuk in de intimiteit.
In den grond zijn we een beetje bang voor
datgene wat hoog uitsteekt boven ons
geestelijk niveau. Daarom lieten we Rem
brandt verschooieren en gaven we Vondel
een baantje aan de Bank van Leening.
Daarom miskenden we Bilderdijk en richt
ten we een standbeeld op voor Tollens.
Daarom schudden we het wijze hoofd toen
Berlage zijn beurs bouwde en we richtten
in denzelfden tijd nog gebouwen op met
looze topgeveltjes en allerlei doelloos or
nament dat stond zoo aardig'! Daardoor
kijken we stom beduusd naar Gandhi,
Stalin en Mussolini, die wat te forsch zijn
uitgevallen boven onze maten.
Wij zijn een gemoedelijk volkje van
knusse onder-onsjes.
Het heeft zijn schaduwzijden en zijn
lichtzijden. Het maakt ons ter eene zijde
klein en benepen.
Onze edëlmoedigheid ten opzichte van
de groote schipbreukelingen openbaart
zich gewoonlijk pas na hun dood. Dan
geven we ze de volle maat van wat ze in
het leven te kort kwamen: onze kunst
historie kan er van getuigen.
Ter andere zijde doet onze goedaardig
heid ons mededoogen, mooie daden van
vroomheid, vroedheid en menschenliefde.
Onze edelmoedigheid in het geven en
helpen is groot, misschien wel onovertrof
fen vergeleken bij andere volken, zoodra
het geldt de kleinen en zwakken, de
armen en misdeelden.
Sinds onheuglijke tijden hebben wij onze
Gods-, gast- en werkhuizen, waar duizen
den, wier levens gevuld was met moeiten
en zorgen en harden arbeid, een rustlgen
ouden dag vinden; waar zwakken en on-
gelukkigen milddadig werden verpleegd; of
waar verzwakte handen, eens aan nij-
veren arbeid gewend, toch nog eenige
bezigheid vinden, om in het schamele
levensonderhoud te voorzien.
Wij hebben onze hof jes. Wanneer in onze
dagen dergelijke instellingen worden ge
fundeerd, noemt men ze deftiger „Tehuis
voor ouden van dagen". Want wij zijn per
slot ook een deftig volk, al brengen de
modes der laatste jaren onze eerzame def
tigheid tot vertwijfeling. De deftigheid
vinden we op andere wijze in de oude
hofjes terug.
Hof was voor ons gevoel te voornaam.
Dat deed denken aan een vorstenverblijf
met weidsche pracht. Hofje klinkt ge
moedelijker, vertrouwder. Hofje daarin
zit iets van weemoed, goedhartigheid, in
timiteit, iets van rust en vertrouwdheid,
iets van veiligheid en bescherming tegen
het drukke leven.
We wallen thans in deze rubriek eenige
Leidsche hofjes bespreken, niet omdat ze
alle even groote architectonische waarde
bezitten; die is bij sommige zelfs zeer
problematiek en in vele gevallen voldoen
de woninkjes niet meer aan de eischen,
welke men thans stelt aan huisjes, be
stemd voor hen, die zelfs zeer geringe
levensbehoeften bezitten. Het is ons
vooral te doen om de sfeer.
En meestentijds vindt men er toch nog
wel één of meer aardige bouwfragmenten,
die afgezien van het geheel toch nog
historische en artistieke waarde bezitten.
Door het poortje, bijna altijd karakte
ristiek, gaat men door een smal gangetje.
Soms ook brengt het poortje u onmiddel
lijk op het binnenplaatsje. In het midden
is een tuintje, door een hekje of laag ge
metseld muurtje gescheiden van het gele
klinkerpaadje, dat langs de huisjes loopt.
Die huisjes hebben gewoonlijk nog de
oude boven- en onderdeuren, soms heel
geestige venstertjes en ten deele helder ge
witte muren. Aan het einde van het heele
gevalletje is een overhuifd zitje, waar de
buurtjes zich in het zonnetje kunnen
koesteren en een praatje houden. En als
ge dan als vreemde snoeshaan over het
paadje drentelt, wat manoeweert met een
phototoestel, of enkele aanteekeningen
opschrijft, dan komen aldra een paar
nieuwsgierige wijvekes, die u al van achter
de gordijntjes hebben bespied, over de
onderdeurtjes gluren en trachten uit te
vorschen wat ge in het schild voert.
Ik kan het niet helpen, lezer, dat de
verkleinwoorden weer op de proppen
komen. Het geheele intieme gevalletje geeft
er aanleiding toe.
Ik heb wel eeris hooren verluiden, dat
er onder de Leidenaars nog velen zijn, die
hun hofjes niet kennen, zoomin als hun
ALLES IN EEN PAN.
Langzamerhand nadert weer de tijd, dat
de stamppot onder onze dagelljksche ge
rechten zijn plaats terug vraagt.
Gedurende de zomermaanden raakte deze
„stevige" kost" wat op den achtergrond,
we verlangden toen weer naar een frissche
sla van komkommer, kropsla ol tomaten.
Trouwens, in het begin van den zomer leen
den zich de nieuwe aardappelen ook niet
bepaald goed voor het „stampen" en we
aten die liever met afzonderlijk gekookte
groente.
Met October echter (we denken aan den
hutspot, het 3 October-gerecht van de Lei
denaars!) komt de stamppot terug: onze
wintergroenten laten er zich uitstekend
voor gebruiken en onze eetlust is 's win
ters van dien aard. dat een stevig gerecht
goede kansen heeft. Daarenboven is voor
de huisvrouw een overwegend punt, dat de
bereiding zoo gemakkelijk en zoo eenvou
dig is, dat de geheele maaltijd feitelijk in
één pan wordt gekookt.
Bij al deze goede eigenschappen mag
echter één ding niet vergeten worden, de
dagelijks terugkeerende stamppot mag ge
schikt zijn voor personen met flinken eet
lust menschen (ook kinderen!) met een
wat minder ..grage maag" voelen op den
duur. door de eentonigheid van het eten,
hun trek meer en meer verdwijnen.
Voor die gevallen bestaat een gemakke
lijke oplossing we koken ook wel alles in
één pan. maar we stampen de bestanddee-
len niet door elkaar en eten dus de samen
uit de schaal geschepte aardappelen, groen
ten (misschien ook stukjes vleesch) op ons
musea. Ik weet niet of 'twaar is. In ieder
geval is de Hofjesprijsvraag van 't vorige
Jaar in het „Leidsch Dagblad" een groot
succes geweest.
Er zullen toen velen zijn geweest, die
niet voor de poort bleven staan, doch ook
eens een blik wierpen in het wereldje, dat
er achter huisde. En dat is werkelijk de
moeite waard. Ge zit er vlak bij het stads
gewoel, dat er evenwel nauwelijks door
dringt. Er is een intieme beslotenheid:
alles is er klein en soms wat popperig. Het
eenige wat een uitzondering maakt op die
popperigheid is de groote hardsteenen
pomp, die als een monument midden in
het tuintje staat: gewoonlijk een voorwerp
uit de 17de of 18de eeuw. Overigens is de
geheele compositie van het geval dusdanig,
dat geheel voldaan is aan het bevredigen
van den Oud-Hoilandschen picturalen zin.
Is de totaal aanblik gewoonlijk reeds zeer
vriendelijk, we ontdekken hoekjes en par
tijen, waaraan het schildersoog zich
gaarne vergast. Tallooze malen hebben
onze Hollandsche schilders deze bezocht en
ze op het doek gebracht. En telkens weer
voelt men by 't beschouwen van die doe
ken. hoe juist de intimiteit en de oude
kleurnuanceeringen de schilders hebben
geboeid.
Daarom noodig ik u uit samen eenige
hofjes te bezoeken. De bewoners zullen u
spoedig vertellen, dat het er zoo aardig
niet is als in den zomer, doch ze hebben
ook in den winter hun vriendeHjke be
koring.
bord toch eigenlijk naast i
door elkaar.
Als afwisseling vallen derg
ten bij velen in den smaak; t
gische naburen staan ze op k
onzen stamppot maar ook lui
in Dultschland maakt de hti»'
haar middagmaal op de®
smakelijke wdjze klaar.
Hier vólgen een paar voort*
nemen van een proef gemak;,!
natuurlijk bedenkt Iedere hjjj
haar eigen gezin wel meer i
EUND- OF SCHAPENVLEp
SLABOONEN EN AAR Dy
(4 personen).
500 Gr. (1 pond) rund- rJ
vleesch, 2 K.G. slaboonen ;J
appelen, 80 Gr. (4 eetlepeUi 1
ter. ongeveer 1 afgestrelj
zout (eenigszins naar sma;
lepels Maegi's Aroma.
Snyd het vleesch in een
lijke stukjes, zet het op met oi
kokend water, voeg er het zout1
het vleesch ln de goed gesloten]
jes 1 uur koken.
Haal intusschen de boonen
breek ze doormidden en voeg s>|
bij het vleesch; doe. nadat de >J
kwartier hebben meegekookt.
schilde aardappelen in de pan
doormidden gesneden). Laat al
zachtjes verder gaar koken (ncJ
half uur), onder toevoeging
Breng alles over in een dlep(J
schep met een schuimspaan 1
van vleesch, groente en aardapJ
pan en giet het overblijvend»
een sauskom, om er afzondel
bord te worden bijgevoegd. Rog]
geval in de sauskom de Ma
door.
IERSCHE HUTSPOT
(4 personen).
500 Gr. runderpoulet (oil
blokjes gesneden lamsvleesf
savoye kool, K.G. wortelt]
uien. 2 K.G. aardappelen,
afgestreken eetlepel zout l
lepels) vet of boter, misschl
per 2 theelepeltjes Maggi's]
Zet het vleesch op met 1 L. k?a
voeg er het zout bij en laat het
gesloten pan ongeveer 1 uur z
de kook blijven. Voeg er dan del
perde kool, de gesnipperde -I
stukgesneden uien en het ve: r
alles opnieuw aan de kook, Ie? el
de geschilde aardappelen tof
grootste doormidden gesnedsj
alles nog een klein half uur
smoren (het is volstrekt niet t
de aardappelen onder water sta
den op de groente volkomen ga
Breng het gerecht over I
schaal, druppel er de Maggi's J.j
en strooi er misschien wat piJf
wille van de kinderen ln 't ga
beter, dat volwassenen zich on I
van peper bedienen, zoodat nlej
heele gerecht er mee wordt M
YAM WET
WIJ REIZEN MET DE GELUIDSFILM.
Het reizen en trekken zit ons allen in het
bloed. Honderdduizenden trekken 's zomers
naar bulten, uit de stad, naar buiten op
het land, aan zee, ln het gebergte. Vroeg
men dit jaar echter naar de reisplannen,
dan kreeg men meestal ten antwoord:
„Voor een vacantlerels schiet er dezen keer
niets over". Zoo zullen velen in den ko
menden winter niet kunnen teren op het
geen ze dezen zomer beleefd hebben.
Niet treurig worden! Ik weet een heer
lijk middel om in het water gevallen va-
cantiereizen te vervangen. Gaat U met mij
mee naar den bioscoop en laat U door de
film in de mooie wereld brengen. De Ufa
heeft dit jaar haar productieleiders bijzon
der dikwijls de natuur in gezonden. Rijken
bult aan schitterende opnamen van land
schappen hebben ze meegebracht uit
plaatsen en landen, die de leegte in onze
portemonnale ons belette te bezoeken. Dat
zijn de streken en plaatsen, waar de pak
kende handeling van de mooie films zich
afspeelt en terwijl wij die beschouwen, rei
zen wij op de meest gemakkeiyke manier,
worden niet door den ratelenden trein door
elkaar geschud, worden niet zeeziek en
ergeren ons niet aan brutale kruiers en
lastige douanebeambten en 't is goedkoop
Hoe zal het den volgenden keer met een
zeereis zijn? Wij varen op een modernen
oceaanstoomer, landen in Cuxhaven, gaan
naar Hamburg, bezichtigen de stad, de
haven, St. Pauli. U hebt een gids noodig.
Ik stel U Hans Albers voor. een rechten
ronden Hamburger, die zijn geboortestad
door en door kent. Het beste, wat we doen
kunnen, ls ons by Hans Albers aan te
sluiten en hem op zijn verdere tochten,
die hy in de Dudayfilm der Ufa „Rausch-
gift" onderneemt, te vergezellen. WerkeUjk
het wordt zeer opwindend, daar wij met
hem achter een internationale bende van
handelaars in bedwelmende middelen aan
jagen. Eerst gaat het naar Parys, dat wij
van een heel nieuwen kant leeren kennen
en dan verder naar Portugal en zyn hoofd
stad Lissabon. Ondanks de vele avonturen,
die wij meemaken, hebben wij toch den
tijd, het voor ons exotische Lissabon te be
zichtigen. Wij doorkruisen nauwe straten
met eigenaardig gebouwde huizen, bezich
tigen de groote haven waarin men een
bonte volksmenigte uit alle moeeIHke lan
den aantreft. Weer verder gaat het dan in
het moderne groote vliegtuig. Behalve
Hans Albers vergezellen ons nog Gerda
Maurus. Trude v. Molo. Alfred Abel en
veel andere bekende snelers. Een tiidlang
is ook Hans Joachim Schanfuss er bii, ons
vriendje uit „Fmil und die Detektlve". Wij
bevinden ons dus in goed gezelschap en
daar Kurt Gerron de leider van de reis is,
belooft deze veel afwisseling en pleizler.
Is deze reis U echter te lang, dan kun
nen wij ook een weekreisje gaan maken
met Lilian Harvey en de beide Willy's,
Fritsch en Forst. „Ein blonder Traum", een
Ufafilm van de Erich Pommer-productie,
brengt ons naar buiten, naar de heerlijke
Havelmeren, naar het idyllische Cladow,
dat een der meest geliefde weekend-uit
stapjes van de Berlijners geworden is, waar
de Berlynsche kunstenaars hun zomer
huisjes hebben laten bouwen. Hier gaan
we aan het strand liggen, kijken naar de
Havel en laten ons door de zon bruin
branden, terwijl Lilian en haar twee part
ners ons de nieuwste schlagers van Wer
ner Heymann laten hooren. Als we des
avonds naar huis terug gaan, neuriën ook
wij het refrein: „Irgendwo auf der Welt
gibt's ein kleines bisschen Glück!" en we
ten dan waar het te vinden is.
Verder gaat het weer, als wij Kathe von
Nagy by „Das schone Abenteuer" verge
zellen. De plaats, waar deze film zich af
speelt. ligt in het Zuiden van Frankrijk, in
de zonnige Provence. Haar zon heeft ook
deze film met glans vervuld; zij is geheel
met de natuur van dit landschap samen
gegroeid. Wij genieten het landleven met
zyn rust, dat niets van het gewoel van het
groote stadsleven afweet en bovendien
ontmoeten wy Adèle Sandrock, die hier
een lieve oude dame met veel levenserva
ring, een echte landedelvrouw, voorstelt.
Laten wy verder bladeren in de „Ufa-
Baedecker". Rose Barsony brengt ons in
de Ufa-toonfilm: Und es leuchtet die
Pussta" naar Hongarye. Wij zullen Hon-
gaarsche muziek hooren in Hongaarsche
omgeving, maar ook zal het leven en jagen
in Budapest zich voor onze oogen afspelen
Hoe zou overigens een wintervacantie,
met „Salson in Cairo" U bevallen? Daar
heen zullen Renate Müller en Willy Fritsch
zich begeven in een Günther Stapenhorst-
film der Ufa. In deze film houdt Cairo ons
in haar ban gevangen, deze merkwaardige
stad, waarin wy het oostersche leven en
de moderne Europeesche beschaving aan
treffen. Een pakkende handeling, die door
het typische van de plaats noodzakelijk is,
zal ons diep in dit millieu voeren. Wij zien
den Ntjl. de bouwwerken uit den tijd van
de Pharao's, de drukte in de straten en
de bazars van Cairo. En ook wij zullen
verlangen naar de wonderlijke bekoring
van de Egyptische nachten, die bekoring,
waaraan nog niemand, die in dit land ver
toefde. zich heeft kunnen onttrekken.
Voorloopig haalt de slechte tijd echter nog
een streep door de rekening wat onze eigen
reisplannen betreft. Heel onwillekeurig
ziin we met deze uitdrukking weer bij een
Ufa-Film terecht gekomen, want „Strich
i durch die Rechnung" is de naam van een
blijspel dat Alfred Zeisier met Heinz
Ruhmann en Tony van Eyck in de hoofd
rollen ensceneerde. Ook hiervoor wordt een
reis gemaakt en wel naar het plaatsje
Forst in Lausitz. Voor deze film, welke
speelt in het wielrenners-milieu, hebben de
vindingrijke Ufa-menschen de door bos-
schen omringde wielerbaan van deze plaats
afgehuurd, zoodat wij ook hier de mooiste
indrukken van het landschap ontvangen.
Tenslotte brengt de Ufa ons nog naar
een gebied, dat wij thans noch per trein,
noch per boot of per vliegmachine kunnen
bereiken, doch uitsluitend door de film.
Het gaat naar het land der toekomst, een
kunstmatig eiland, dat midden in de we
reldzee tusschen de werelddeelen moet
liggen, als station voor het transoceanisch
luchtverkeer.
Deze film: ..F P. I. antwoordt niet",
die in het kader der Erich-Pommer-pro-
ductie wordt gedraaid, zet ons met haar
dramatische en opwindende handeling
vraagstukken voor. die ons heden nog on-
waarschijnlyk schijnen, doch die misschien
in 'n paar jaar werkelijkheid kunnen zyn.
Misschien wordt zoo'n kunstmatig eiland
dan wel het doel van onze zomerreis!
EIGENAARDIGE BAANTJES IN
DE STUDIO'S.
De vraag van het publiek naar steeds iets
nieuws in de films en het streven om alles
zoo zuiver mogelijk uit te beelden, heeft
een groot aantal zeer byzondere speciali
teiten werk gegeven. Een van de meest
bekende is waarschijnlijk de „transpiratie-
leverancier". Dit is de man. die het zweet
doet parelen op de voorhoofden van sid
derende getuigen in een rechtszaal-scène.
Zijn voorraad zweetdruppels draagt hy
mee in een vaporisator en in enkele se
conden kan een leder den indruk verwek
ken zwaar vermoeid of zenuwachtig te
zijn.
Minder bekend is de „ouderdoms-specia-
list". Deze wandelt voortdurend door de
studio's en zijn taak bestaat in het verwij
deren van alles, wat er op wijst, dat meu
bels. kamers of andere scène achtergron
den niet lang geleden de constructie
werkplaatsen verlaten hebben- Hy smeert
stof en modder op huizen en vloeren en
zoo noodig op overjassen en schoenen.
Een eigenaardig vak ls het van den man.
die de dieren moet huren. Onder zijn af-
deeling vallen alle levende wezens, die
voor een opname vereischt worden en niet
onder de ..menscheiyke" ondergebracht
kunnen worden. Onder de aanvragen, die
zijn kantoor binnenkomen, zyn die voor
luid sjilpende krekels goed springende
sprinkhanen snurkende buldoggen, gedres
seerde circus-olifanten slangen, konijnen,
padden koeien tamme of wilde stieren,
alle mogelijke soorten honden en paarden,
bijen (liefst van een vriendelijk soort).
Een ander specialiseert zich in het ma
ken van makkelijk breekbare meubelen te
gebruiken voor vechtoartyen en ln komi
sche films. Een speciaal soort zwak hout
wordt hiervoor gebruikt dat bij de min
ste aanraking breekt Deze man bekleedt
een zeer verantwoordelijke betrekking,
vooral wanneer de door hem te maken
meubelen op het hoofd van een acteur
kaoot geslagen moeten worden.
Enkele geluids-apeciali'ten zijn voortdu
rend op zoek naar „echte" geluids-effecten.
Richard Tauber, de veel bewonderde tenorzanger met de Hollandsche
Lien Deyers in: „Melodie der Llebe", welke deze week hier draf
Dagenlang maken zij opnamen van spoor
wegen, waarover verschillende treinen pas-
seeren. drukke- en stille straten, een boer
derij op verschillende tyden van den dag.
enz. Deze geluiden kunnen naderhand ge
bruikt worden als een soort achtergrond
van diverse scènes.
Een „film-bibliothecaris" heeft een groo-
ten voorraad van allerlei buitenopnamen,
zooals bergen óorfogs-scènes passeerende
schepen straatopnamen en anderen die
naderhand gebruik kunnen worden voor
kleine stukjes in een film te lasschen.
Aan de transpórt-afdeeling is een ex
pert verbonden, die alle soorten voertuigen
kan opdiepen, die ooit door menschen ge
bruikt zijn.
Ook een bloemist is voortdurend werk
zaam ln de studio's. Als wc°!ï,ja
hitte van de groote lampenj®',l
gebruikt moeten worden s1"
soort bloem zuiver namaken
Weinig bekend doch zeer
het werk van de „etique"*
Met pen en inkt kwast en
hy alle mogelijke soorten era»-
hoofden, wapens en dere?
films kan men het resultaat njj
op wijn-, champagne- en We'
zien.
Het is niet overdreven
zegt, dat binnen een re"ty;-r:
technische dienst van de
Mayer in staat zal zijn a"'.^
van een buitenlandsche w® j|
reproductie van een Indisch-
