Echt en goed
73sle Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 8 October 1932
Derde Blad
No. 22255
€3 Buiten!. Weekoverzicht.
FAILLISSEMENTEN.
UIT RUSLAND.
KUNST EN LETTEREN.
VRAGENRUBRIEK.
AMERIKAANSCHE NOTITIES
een beroep
opur
DUISTERE WOLKEN.
De Ontwapeningsconferentie is zoo
vastgeloopen, dat slechts uiterste maat
regelen haar weer op gang zullen kunnen
brengen! Dat voelde blijkbaar de Engel-
sche premier Mc. Donald ook en daarom
deed hij een voorstel om te Londen een
vijf-mogendheden-conterentie te organi-
seeren, te weten Duitschland, Frankrijk.
Italië, de Vereenigde Staten en Engeland
zelf. Daar zou dan de Duitsche gelijk-
gerechtigdheidseisch kunnen worden be
handeld en gezocht naar een formule, die
beide rivalen, Frankrijk en Duitschland
zou bevredigen. Zooals reeds vaker liep
Mc. Donald te hard van stapel, daardoor
zijn plan reeds torpedeerend, voor en
aleer er nog van verwezenlijking sprake
kon zijn. Hij bracht n.l. zijn voornemen
onverwacht te kennis der betrokkenen,
zonder deze eerst te hebben gepolst
Dit had tengevolge, dat Frankrijk een be
leefd „dank u wel" deed hooren! Het zou
immers daar te Londen tegenover zich
hebben gevonden een gesloten front Be
kend is toch, hoe zoowel Engeland als
Italië in wezen den Duitsche eisch ge
rechtvaardigd oordeelen, al verschillen zij
misschien nog eenigszins van meening.
hoe het tegemoet-komen aan dezen eisch
moet worden geformuleerd, terwijl ook
Amerika zeer welwillertd er tegenover
staat, al houdt het zich officieel er bui
ten. verklarend, dat Europa zijn eigen
peultjes maar moet doppen. Vanuit dit ge
zichtspunt bezien, was het niet dan na
tuurlijk, dat Herriot weinig lust aan den
dag legde om naar de miststad te komen,
en te meer was dit begrijpelijk, daar
Duitschland aan zijn komst direct de
voorwaarde verbond, dat de gelijkgerech-
tigdheidseisch definitief en afdoende zou
worden behandeld. Frankrijk zou zoo
doende tevoren al verloren spel hebben
gehad
Als uitweg uit deze moeilijkheden schijnt
toen een oogenblik gedacht te zijn om de
Fransche vazalstaten als Polen en Tsje-
cho-Slowakije ook aanwezig te doen zijn,
zoodat Frankrijk minder geïsoleerd zou
staan, doch ook daaraan waren bezwaren.
In de eerste plaats zou de Londensche
conferentie dan bedenkelijk zijn gaan ge
lijken op een afzonderlijke Ontwapenings
conferentie, met uitsluiting der andere
landen en in de tweede plaats, hoever
moest men gaan met de vazalstaten, zon
der ook bij hen kwaad bloed te zetten.
De goed bedoelde stap van den Engel-
schen premier scheen dientengevolge al
mislukt op den dag zelf, dat zij rucht
baar werd!
MacDonald is daarop echter overgegaan
tot hetgeen hij terstond had moeten doen,
nl. het in nadere bespreking treden met
Parijs en Berlijn om een modus vivendi
te vinden voor de Londensche conferentie
en al lijkt vooreerst de kans op verwezen
lijking nog erg mager, geheel uitgesloten
is het slagen toch ook niet, want in beide
hoofdsteden voelt men maar al te zeer,
hoe het odium der mislukking beteekent
een veroordeeling in de publieke opinie.
Speciaal Herriot bevindt zich in een moei
lijk parket, daar de Duitsche eisch steeds
meer als juist wordt erkend. Geen land,
wie het ook zij, lid van den Volkenbond
bovendien kan zich laten behandelen als
een mindenvaardig element en de commu
nis opinio keert zich dientengevolge steeds
meer tegen Frankrijk, dat inwilliging van
den gelijkgerechtigdheidseisch tegenhoudt
en zoodoende de. ontwapening. Winst voor
Herriot is echter de uiterst starre wijze,
waarop Duitschland te werk gaat. In
plaats van gebruik te maken van de gun
stige stroomingen, die zich overal baan
breken, plaatst Duitschland zich in een
toestand van volledig isolement op buiten-
landsch gebied, een isolement, dat zich
bovendien meer en meer toespitst ten
gevolge van de Duitsche houding op ander
terrein. Men zou kunnen zeggen, dat de
huidige Duitsche regeering als een stier te
werk gaat in de fijne keuken der buiten-
landsche politiek. Alles en nog wat wordt
overhoop gehaald en daarbij zoo rigoureus
opgetreden, dat men zijn hart vasthoudt.
Ook op economisch terrein doet Duitsch
land zijn uiterste best, om allen tegen zich
in het harnas te jagen door zijn politiek
van beschermende rechten!
Met dit al, ziet het er in ons werelddeel
momenteel weer zeer ongunstig uit en
voor het Verre Oosten hangt de lucht nog
meer duister. Het rapport Lytton, aan
den Volkenbond uitgebracht, is gepubli
ceerd en doet wel uitkomen, hoe Japan in
Mandsjoerije een zuivere veroveringspoli
tiek heeft gevoerd onder bedekten vorm.
Dat Japan dit rapnort bovendien heeft
ontzield, door den Volkenbond te stellen
voor het fait accompli van den ..vrijen'
staat ..Mandsjoekwo, verscherpt de moei
lijkheden niet weinig. Voor den Volken
bond blijft momenteel weinig anders over,
dan eindelijk het mes maar diep te zetten
in dit geschil tusschen China en Japan,
ook tot behoud van eigen prestige, dat
danig heeft geleden tengevolge van de
politiek van 't eeuwige geschipper en het
uitstellen van belangrijke beslissingen.
Hoe in het Japansch-Chineesch conflict
de uitspraak zal moeten luiden, is na het
Lytton-rapport heelemaal niet meer aan
twijfel onderhevig en dientengevolge do
ken reeds opnieuw geruchten op, dat Ja
pan den Volkenbond zal verlaten. Zou het
daartoe overgaan, dan erkent het eigen
zwakheid maar wordt de toch al van
oorlogsgerucht bezwangerde altmosfeer in
het Oosten nog somberder Niet voor niets
heeft. Amerika besloten zijn voor manoeu
vres naar den Stillen Oceaan gezonden
vloot daar te doen blijven om od alle
eventualiteiten te zijn voorbereid. Japan
voelt dit besluit als een directe bedreiging
en trots den weinig gunstigen finan-
tieelen toestand des lands wordt aange
drongen op belangrijke versterking der
vloot
Waar blijft de ontwapening, waar een
voudig zelfs gesloten verdragen dreigen
opzij te worden gezet alsof er geen mo-
reele verplichtingen meer bestaan?
Donkere wolken hangen zwaar neer over
onze planeet. Zal men ze nog kunnen ver
drijven? Laat ons hoop koesteren, al zien
wij nog niet, hoe dit gebeuren moet
Uitgesproken: A. H van der Hulst, land
bouwer, Oegstgeest. R.-c. mr. F. J. A.
Hijink; cur. mr. F. K. Reijsenbach de Haan,
Leiden. A. Anker, koopman en winke
lier, Boskoop, Zandkade. R.-c. mr. H. W.
E. Klomp; cur. mr. C. M. Loeff.
MAXIM GORKI ALS MENSCH.
(Nadruk verboden).
Geheel Sovjet-Rusland viert nu het jubi
leum van Gorky (lees: GorjkieJ). De oude
schrijver wordt met eerbewijzen overladen;
straten pleinen, dorpen en steden worden
naar hem genoemd; er worden universi
teiten middelbare en lagere scholen opge
richt. die zijn naam zullen dragen: hij is
benoemd tot ridder "an de hoogste sovjet
orde (hoe vreemd het ook moge klinken,
heeft Sovjet-Rusland orden ingericht, deelt
de sovjet-regeering lintjes en titels uit; in
plaats van den ..witten adelaar" is de
„roode vlag" gekomen, in plaats van .Sint-
Wladimir-orde" is de Lenin-orde" inge
steld enz.); verschillende bolsjewistische
instellingen hebben hem tot eerelid be
noemd. Er is op het oogenblik in geheel
Rusland geen man te vinden, zóó populair
als de oude schrijver.
De verdiensten van Gorky (in werkelijk
heid heet hij: Aleksej Maximowitsj Pesj-
kow) voor de Russische literatuur zijn in
derdaad groot, al wordt ziin beteekenis
door de bolsjewiki. om politieke redenen,
sterk overdreven (zij vergelijken hem met
niemand minder dan Tolstoj en Dosto-
jewsky!). Wij zullen hier echter niet over
de plaats uitwijken die Gorkv in de Rus
sische literatuur inneemt, doch het een en
ander over Gorky den mensch vertellen.
In het leven van dezen in vele opzichten
zeer merkwaardigen. man waren feiten, die
een Westerling verbaasd doen staan Gorky
is» met al zijn deugden en gebreken, een
typische Rus. een vertegenwoordiger van
bepaalde groepen van de Rus-ieche maat
schappij van de laatste 5060 jaar. Een
onopgesmukt verhaal van zijn levensloop
zou een boeiende roman kunnen worden
Zooals de lezer misschien weet. riamt
Gorkv uit een klelnburfp-njke familie. In
Z'in jonge jaren heeft hij van alles ge
daan: hij was bakkersknecht, sjouwer
man zwerver enz. Hij kwam in 'aanraking
met revolut'onnaire studenten, werd lid van
een revolutiannaire groep, begon daarna te
schrijven en is in korten tijd bercemd ge
worden. Zijn roem had hij niet zoozeer aan
zijn talent te danken als aan het feit. dat
iemand ..uit het volk" was. In de oogen
van de Russische intellectueelen was hij
de ..bosiak" (zwerver), de proletariër en
in dien tijd was de Russische beschaafde
maatschappij verzot op alles, wat zich als
arbeider, als een man uit het volk. aan
diende. Er moet daarbij gevoegd worden,
dat Gorky het volk inderdaad kende, veel
beter dan de intellectueelen.
Gorky werd door de intellectueelen met
open armen ontvangen. Men vergaf hem
gaarne zijn ruwheid, het gemis aan be
schaving aan manieren. Zelfs zijn geld
zucht, een gewoon verschijnsel in de klein
burgerlijke kringen waaruit hij stamt,
werd hem vergeven hoewel hebzucht door
de Russische intellectueelen steeds als een
der ergste zonden werd beschouwd. Men
deed zijn best de gebreken van Gorky niet
te bemerken.
Over die geldzucht vertelt de beroemde
Russische schrijver Boenin de volgende
bijzonderheden. Gorky heeft 'n uitgeverij
opgericht, die bundels uitgaf onder den
gezamenlijken titel „Znanije". Aan zich
zelf betaalde Gorky per vel druks 1000 roe
bel, aan de overige medewerkers slechts
300 roebel. Een Nederlander zal dat na
tuurlijk veel vinden te meer daar de koop
kracht van den roebel toen zeer hoog -s,
minstens 2'A gulden. De overige tijdschrif
ten betaalden toen echter 20Ö250 roebel
per vel; zij hadden een oplage van hoog
stens 10.000 exemplaren terwijl de bundels
van „Znanije" een oplaag van plm. 50.000
exemplaren hadden. De uitgeverij .Znanije'
heette min of meer coöperatief te zijn. Zij
behaalde groote winsten, doch het leeu
wendeel nam Gorky. En hoewel iedereen
wist. dat hij geldzuchtig was speelde hij
graag de rol van een onbaatzuchtig man.
Ook op zijn ouden dag lijdt Gorky aan
geldzucht. De rijksuitgeverijen betalen hem
(in valuta!) honoraria, die in Sovjet-Rus-
land ongehoord zijn. Hij houdt vast aan
zijn auteursrechten en eischt betaling voor
eiken herdruk, voor elk stukje, aan een zij
ner werken ontleend. En het geld moet
steeds naar het buitenland overgemaakt
worden. De sovjet-banken, de sovjet-va
luta zijn voor anderen goed genoeg, voor
zich zelf geeft hij de voorkeur aan buiten-
landsche banken, buitenlandsche valuta.
Gorky was steeds verslaafd aan reclame.
Van zijn grootvader, den voorzitter van de
organisatie der ververs te Nizjnij-Nowgo-
rod. heeft hij ondernemingsgeest en de
gave van reclamemaken geëerfd. Die recla
me kostte veel geld. Eenigen tijd geleden
heeft een zijner vroegere vrienden bijzon
derheden bekend gemaakt over die recla
memakerij in het buitenland en de groote
sommen die ze kostte. Die bijzonderheden
zijn weinig verheffend.
Lenin, die eveneens zeer practisch was
en iedereen voor zijn doeleinden wist te
benutten, maakte Gorky tot zijn „vriend"
en droeg hem op. gelden voor de bolsjewis
tische partij te verzamelen. Zijn eigen geld
gaf Gorky niet. maar hij wist anderen te
bewegen hun geld aan Lenin af te staan.
Het was aan Gorky te danken dat de Rus
sische fabrikant Sawna Morozow zijn le
venlang groote bedragenl (tienduizenden
goudroebels) aan de bolsjewistische partij
heeft uitbetaald en na zijn dood aan die
partij een groot bedrag heeft nagelaten.
Dat heeft de bolsjewiki natuurlijk niet be
let de nabestaanden van Mozorow alles te
ontnemen en ze op straat te zetten.
Na de overwinning van de bolsjewiki
steunde Gorky de nieuwe heeren hetgeen
zijn volste recht was. Over de wijze, waar
op Lenin c.s. Gorky wisten te exploiteeren,
zouden boekdeelen te vullen zijn. Lang
zamerhand begon Gorky echter in te zien,
dat de werkelijkheid al te sterk van de
theorie verschilde. De regeering ontnam
hem zijn blad zij luisterde naar zijn be
zwaren en verzoeken, doch deed wat zij
zelf wilde. De eigenliefde van Gorky leed
er onder. Tenslotte gebeurde iets. dat den
emmer deed overloooen. De Tsjeka ar
resteerde een zekeren Tichwinsky. een
ouden revolutionnair en beschuldigde hem
van verstandhouding met de bourgeoisie.
Men vond bij hem n.l een voor den olie
magnaat Nobel bestemd overzicht van den
toestand der olieindustri? in Sovjet-Rus
land. Tichwinsky vertelde dat het stuk
opgesteld was op bevel van Krassin den
toenmaligen volkscommissaris van handel.
Tichwinsky kon de juistheid van zijn woor
den bewijzen, doch de Tsjeka liet hem niet
los. De familie van den gearresteerde wend
de zich tot Gorky. een vriend van den ge
arresteerden ingenieur. Gork, haastte zich
naar Lenin en vertelde hem het geval (de
besprekingen tusschen Krassin en Tich
winsky vonden plaats in de kamer van
Gorky, in zijn tegenwoordigheid). Lenin
antwoordde, dat hij Tichwinsky persoon
lijk kende en geen oogenblik eenige waar
de aan de beschuldiging had gehecht, dat
Gorky zich niet ingerust hoefde te maken:
hij zou bevel geven Tichwinsky in vrijheid
te stellen. Gorky vertelde dat aan de fa
milie van Tichwinsky. Eenige dagen later
vernam Gorky. dat Tichwinsky. wiens on
schuld voor iedereen duidelijk was, door de
Tsjeka terechtgesteld was Er volgde een
hoogloopende ruzie, en Gorky verliet Rus
land.
Hij bleef toen eenige jaren in Italië,
waar hij een lang niet proletarische villa
bezit, Na den dood van Lenin. toen de za
ken van de bolsjewiki steeds slechter wer
den. besloten de leiders den ouden schrij
ver opnieuw voor hun zaak te winnen. Er
werden afgezanten naar Italië gezonden.
Na veel onderhandelingen en vleierij stem
de Gorky er in toe elk jaar een paar maan
den naar Rusland te komen. De overige
tien maanden brengt hij nog steeds in
Italië door. hoewel de Russische arbeiders
hem herhaaldelijk verzocht hadden zich
voorgoed in het bolsjewistische Rusland te
vestigen. Gorky weigerde echter. Hij geeft
er de voorkeur aan. in fascistisch Italië te
blijven.
De bolsjewistische leiders, die de popu
lariteit van Gorky. door hen zelf warm
gehouden, voor hun eigen doeleinden ge
bruiken. hebben al het mogelijke gedaan
om Gorky het leven in Rusland aanlokke
lijk te maken. Zij hebben voor hem het
palels van den millionnair Rjaboeschinsky
weelderig ingericht en met nog meer luxe
gemeubeld, dan het gebouw vroeger is ge
weest. De „proletariër" Gorky leeft in een
weelde, die de rijkste menschen van het
kapitalistische Westen zich niet kunnen
veroorloven.
Terwijl de echte arbeiders gebrek lijden,
terwijl de rantsoenen van de gewone ster
velingen met den dag kleiner worden ter
wijl de schrijvers in geen maanden levens
middelen krijgen wordt aan Gorky alles
bezorgd, wat hij maar wenscht.
Het huis van Gorky vervult een speciale
functie. Daar vinden ontmoetingen plaats
tusschen de bolsjewistische machthebbers
en de vertegenwoordigers van de schrij
vers en kunstenaars, De onafhankelijke in
tellectueelen zijn uitgeroeid Wie overge
bleven is. tracht men nu om te koooen. en
Gorky moet de overheid daarbij behulp
zaam zijn. Daarvoor worden in het vroe
gere huls van Rjaboeschinsky feesten ge
geven, waar de kunstenaars zich te goed
kunnen doen aan allerlei voor hen beken
de spijzen en dranken.
Gorky zelf is al te oud en kan aan deze
festijnen niet deelnemen. De rol van
„gastheeren" spelen ziin secretarissen". De
eerste plaats onder deze „secretarissen"
neemt een zekere Krjoetsjkow in. 'n agent
van de GP.Oe. die de taak heeft Gorky
tijdens zijn verblijf in Rusland te leiden.
Krfjoetsjkow is de ware heer des huizes.
Hij deelt bevelen aan de bedienden (alle
maal door de GJP.Oe speciaal daarvoor
aangeworven menschen) uit. bestelt alles,
vergezelt Gorky overal. Zonder Krjoetsji-
kow kan de .schrijver, die feitelijk een ge
vangene in een gbuden kooi is. geen stap
doen. Wie Gorky spreken wil. moet zich
eerst tot Krjoetsjkow wenden, die den be
zoeker een verhoor afneemt en daarna
besluit of de bezoeker toegelaten kan
worden.
Dat alles is in Rusland in de kringen
van schrijvers, schilders, beeldhouwers enz.
bekend. Wat de kunstenaars van hem den
ken. is niet erg moeilijk te raden, maar
naar zijn avondjes gaan zij graag: het is
een zeldzame gelegenheid goed' te eten.
Door tusschenkomst van Gorky kun je bo
vendien veel bereiken (Stalin weigert hem
zelden rits), daarom vleien de kunstenaars
hem. trachten zij oo deze wijze een klein
voordeeltje te behalen.
De oudere schrijvers vinden het verstan
diger hun meening over Gorky geheim te
houden. De jongelui denken er anders
over: de jeugd is overal overmoedig, zelfs
in Sovjet Rusland. Zij spotten met dien
sentimenteelen ouden heer, die om elke
kleinigheid huilt (Gorkv huilt makkelijk
en doet het graag), zij lachen om zijn
zwak voor vleierij), omdat hii graag hoort,
wanneer men hem den ..Tolstoi van onzen
tijd" noemt, omdat hij over alles oo een
zalvenden toon spreekt omdat hij zoo
naief is.
DR. BORIS RAPTSCHINSKY.
RECLAME.
zijn Poeders alleen, wanneer zij de hand-
teekening dragen van den fabrikant A.
Mijnhardt. Maagpoeders, Hoofdpijnpoe
ders, Kiespijnpoeders, Hoestpoeders, Worm
poeders, enz. Per poeder 8 ct. Per doos 45 ct.
Bij uw drogist.
7783
„DER BLAUE VOGEL."
Hst bekende Russische kleinkunst-thea-
ter „Der Blaue Vogel" onder leiding van
J Jushny dat met zooveel succes in Den
Haag en Rotterdam is opgetreden, zal op
Vrijdag 14 October a.s. in den Leidschen
Schouwburg een voorstelling geven met
nieuw programma.
B. W. te N. Bij een boekhandelaar zal
men U daarvoor een leerboek kunnen
verschaffen.
W. van G. te L. U moet zich hiervoor
wenden tot de Mij. Zeebad Scheveningen,
Gevers Deijnootplein 30.
i,
Vreemdelingenverkeer bevordert
den bloei van Leiden.
(Van onzen eigen correspondent.)
NEDERLANDERS NAAR NEW-YORK.
NEW YORK, begin Sept. 1932.
Bij het bezoek van de 114 leden der
Ned. Reisvereeniging aan New York heb
ik weer het noodige geleerd, dat ik lang
zamerhand vergeten was hoe men bij
ons over dit en over dat denkt, dit wel
en dat niet doet. Bij een jarenlang onaf
gebroken verblijf in het buitenland kan
het niet anders of men krijgt langzamer
hand een soortgelijke blik als in het land
van zijn inwoning de algemeen geldende
is. weliswaar zonder geheel zijn eigen
persoon of afkomst te verloochenen. Zoo
heb ik met eenige verbazing in den be
ginne en later met herinnering aan vroe
ger, dat het bij ons thuis altijd zoo toe
gaat, opgemerkt hoe onze bezoekende
landgenooten vol heiligen tegenzin waren
om hun indrukken en meeningen aan
derden mee te deelen, zoodra zij maar het
minste vermoeden hadden, dat het
„in de krant zou komen." Dit is een
lijnrechte tegenstelling met de opvatting
der Amerikanen, die het, populair uitge
drukt, zalig vinden om hun persoon, hun
uitlatingen en liefst nog met portret voor
de oogen van het groote lezende publiek
te weten.
Het is zelfs een quaestie van uitersten!
Terwijl wij alleen maar de initialen ver
melden en geen adressen noemen of bij
voorbeeld in rechtszaken de hoofdper
soon niet verder aanduiden dan „be
klaagde" ook al kent iedereen hem. De
Amerikaansche journalistiek eischt vol
komen inlichting en zal van een dame,
wier beurs gerold is. niet alleen naam en
adres volledig opgeven, maar er desnoods
bijvoegen, dat het slachtoffer een rood
harige beauté is. Ik zie mijn lezers en
vooral mijn lezeressen al sidderen bij de
gedachte, maar het is hier toch minder
erg dan het lijkt. De gerolde dame is een
van de velen, die dag in. dag uit zoo ver
meld worden en morgen al weer verge
ten is sterker nog, die niet eens de
aandacht trekt, tenzij van vrienden en
bekenden, die haar dan kunnenopbellen
om hun sympathie te betuigen. Zoo is 't
even gebruikelijk, dat een groot-indus
trieel in bijv. sokophouders na een be
zoek aan Europa nog aan boord door
verslaggevers gevraagd wordt zijn oordeel
over fascisme, den politieken toestand
van Duitschland en de werkloozen onder
steuning in Engeland te geven, ofschoon
hij ter plaatse meer zijn aandacht heeft
besteed aan musea of wedrennen. Niet
temin voldoet hij gaarne aap het ver-
eerende verzoek en geeft zijn opinie; al
thans in negen van de tien gevallen doet
hij het. En ook dat wordt wel of niet ge
lezen en weinig of geen aandacht aan be
steed en zonder verdere commentaar
maar met een grooter opschrift naar ge
lang van 's mans bekendheid bij een
kolom ondergebracht. Een dag later kan
niemand zich meer herinneren, wat Mis
ter X of Mister Y vond, dat Hindenburg
doen moest. Maar iedereen is gelukkig,
vooral de geïnterviewde.
Wij daarentegen schuwen publiciteit
en vervallen daardoor in 't andere uiter
ste. Een groot deel van ons volk schijnt
reclame nog altijd te beschouwen als een
Turksche trom een wel onmisbaar,
maar zeer onwelluidend instrument en
een beetje ordinair. En wanneer het dan
in zaken is. nu, vooruit dan maar! Maar
een nationale, een persoonlijke reclame,
meer te beschouwen als een soort ge
rechtvaardigd aan den weg timmeren?
Nee, nee, dank u, daar doen we niet aan
mee! Verkeerd! Tenminste tegenover
Amerika en de Amerikanen, die zulke
zwijgzaamheid of ontbreken ^p het appèl
verkeerd uitleggen, er geen bescheiden
heid of verlegenheid achter zoeken, maar
een ernstiger oorzaak welke, is hen
voorloopig niet duidelijk. Hollanders voe
len weinig voor publiciteit zegt men in
de Amerikaansche zakenwereld, maar
tenslotte is het vlagvertoon van een es
kader oorlogsschepen in het buitenland
ook advertentie volgens den Yankee en
heeft hij ongelijk?
In den afgeloopen paar weken hebben
we in New-York het een en ander be
leefd, dat deze nationale karaktertrek
duidelijk deed uitkomen en te duidelijker,
naar mate andere Europeanen zich
goedschiks en in hun eigen belang aan dit
euvel onderwierpen. Ik heb hierbij spe
ciaal het oog op de beide bezoeken van
den Olympischen troep en de club der
Nederlandsche Reisvereeniging. Waarmee
ik noch de 29 leden van de een noch de
114 van de tweede bedoel, die rondgeleid
werden, ook al legden zij individueel hun
weerzin voor foto's en interviews aan den
dag. Het is mij niet bekend of hier sprake
is geweest van opzet of onwetendheid, of
dat de nalatigheid aan dezen of den an
deren kant van den Oceaan haar oor
sprong vindt, genoeg zij, dat aan de
komst van deze ongewoon groote en be
langwekkende landgenooten niet genoeg
publiciteit is gegeven naar Amenkaan-
schen zin en een goede gast schikt zich
naar de gewoonten van zijn gastheer,
ook al is hij zoogenaamd de koning van
het huis tijdens zijn logeerpartij.
Een sterk voorbeeld is, dat de Olym
piërs in New-York aangekomen zijn en
het weer verlaten hebben zonder officieel
welkom geheeten te zijn door het ge
meentebestuur, gewoonlijk in dr,u persoon
van burgemeester Walker, die zooiets
eenige malen per dag pleegt te doen. De
Finnen, 21 man sterk, de Hongaren, de
Polen, Fransche; Italianen, zij allen zijn
onder politiegelc ile naar het stadhuis ge
trokken en op de trappen daarvan toege
sproken, hetgeen natuurlijk in de dag
bladpers vermeld werd. Onze groep kwam
wel-is-waar op Zondag aan. maar waar
om dien avond naar Washington ge
vlucht moest worden en geeu officieele
ontvangst op Maandagmorgen ten stad-
huize kon bewerkstelligt worden weet de
American Express Co. alleen, die de reis
in elkaar had gezet en die zooiets wel niet
vergeten zou hebben. Denkelijk is het van
onzen kant niet noodig geoordeeld. Bij
het huistoe gaan der athleten precies
hetzelfde.
Een andere bijzonderheid is, dat men
als vreemdeling van eenige beteekenis, om
welke reden dan ook. door fotografen op
gewacht en gevolgd wordt „Achtervolgen"
is een beter woord, wanneer het beroemd
heden betreft. Maar. deze ridders van de
lens zijn veeleischend, commandeerend in
hun toon (ze meenen het zoo kwaad niet,
maar de redactie eischt het zus en zoo
en ze moeten dien nog méér doen, dus:
„wuif! lach! ga op de verschansing zit
RECLAME.
Hel Nationaal Crisis
Comité doet een beroep
op Uw warme hart om
de nationale collecte te
steunen, welke gehou
den wordt van 2 tot 9
October. Ook Uw bij
drage op girorekening
186.000 is van harte
ten, ga nou op die trap staan I") en gauw
kwaad, wanneer hun slachtoffers niet
een beetje meewerken of heelemaal te
genwerken. Behoef ik er meer van te ver
tellen? Het is wel grappig om een leelij-
ken snuit te trekken tegen Neef Hein, die
zijn nieuwe Kodak probeert, maar een be
roepsfotograaf van reusachtige pers- en
fotobureaux als Asslciated Press of Un
derwood en Underwood ziet er de aardig
heid niet van ln en neemt wraak door
geen enkele foto te laten publiceeren. En
zoo hoort het niet.in Amerika.
De Ned. Reisvereeniging kwam hier
zonder eenige aankondiging, maar kreeg
tijdens het verblijf wat wij een „heel
goede pers" belleven te noemen. Er was
gelegenheid genoeg voor de New-Yrok-
sche verslaggevers om over het program
ma uit te weiden en actueele bijzonder
heden aan te teekenen wat hen zoo
goed als niet gelukte was de leden, des
noods door middel van een tolk. aan het
praten te krijgen en eenvoudig te vertel
len, wat zij van de stad en haar bewoners
vonden. Maar een reporter krijgt hier van
zijn redactie de opdracht kopij te vangen
en dus brengt hij den buit mee terug, half
of meer gefantaseerd. Zoo hoort het wél
in Amerika. Er was het geval van
een der toeristen, die een beetje toe
schietelijker was geweest en zich overi
gens nog al spontaan gedragen had. Zijn
heele gedrag en uitlatingen kwamen on
der een ondeugend schijnsel in een der
grootste kranten en bij het lezen daarvan
overviel den betrokkene zulk een schrik,
dat hij direct naar Holland telegrafeerde
met het verzoek dat stuk niet te vertalen
en over te nemen. Ongevraagd kwijt ik
mij hierbij van dezelfde taak, ofschoon
de heele vermelding voor de Amerikanen
niet van eenige opschudding zal zijn ge
west, misschien wel thuis in zijn lijfblad.
Waar het natuurlijk niet op zijn plaats
was geweest en alle bittertafels er een
paar dagen over doorgepraat zouden
hebben.
Maar anderen weigerden principieel en
dus kregen de kranten hun nieuws uit de
derde hand: de menschen in New-York
keken zoo treurig, de dames liepen over
dag op straat alsof zij naar een bal gingen
in plaats van naar een kantoor, wat wa
ren de zijden kousen en overhemden hier
goedkoop! Het allermooiste van het heele
bezoek was het uitzicht van de Empire
State Building, 110 verdiepingen hoog! Er
waren geen prentbriefkaarten genoeg in
voorraad bij den krantenverkooper in de
hotelvestibule en die moest ettelijke ma
len opnieuw in slaan, zulk een briefkaar-
tenhonger had hij nog nooit beleefd. En
zoo ging 't maar door, want nieuws moet
er zijn en dus wordt het uit alle hoeken
en gaten opgedoken; een van de toeristen
had twee uur zijn hoofd onder de
straal IJswater van zijn waschtafei ge
houden, hetgeen alleen voor drinken be
stemd is.
115 vermoeide bezoekers keerden naar
Holland terug Hollandsche toeristen
bekennen, dat de vaart van New York,
zelfs voor een enkele week, hen 'n beetje
te hard is kampioen koopers van prent
briefkaarten kochten overal waar zij
gingen dunne zijden kousen en ijswater
waren de voornaamste wonders van de
stad. Ziedaar de opschriften boven het
afscheidsartikel in de „New-York Times"
van 14 Augustus en mochten de dames
en heeren leden van het gezelschap zich
daaraan ergeren of zich door geblameerd
gevoelen, dan haast ik mij er bij te voe
gen, dat voor het een noch het ander
eenige grond bestaat. Het gebeurt natuur
lijk herhaaldelijk, dat vreemdelingen
New-York bezoeken en daaronder zijn
beroemdheden en onbekenden. Maar het
komt dikwijls voor. dat zij den dag van
hun vertrek of in hun vaderland terug-
gei eerd een Ingezonden Stuk sturen aan
de groote kranten, waarin zij vertellen
hoe zij van hun bezoek genoten of gepro
fiteerd hebben en wat het meest hun
aandacht had getrokken. Alweer iets dat
een onbekende aardigheid in ons land is
Ik bedoel niet het schrijven van inge
zonden stukken, maar het gebruik daar
van als een soort digestie-visite. Nu is
het heel makkelijk om te zeggen: ik hou
me met al die gekheid niet op. maai aan
den anderen kant is het niet zoo héél
moeilijk om met de wolven ln het Dosch
mee tehuilen. En de Amerikaansche wol
ven r.ooren het bijzonder graag!
