C.G.SMIT
Oude bouwkunst in de omgeving.
EXTRA AANBIEDING
LEIDSCH DAGBLAD - Tweede Blad
Vrijdag 16 September 1932
VISSCHERIJBERICHTEN
RECHTZAKEN.
VRAGENRUBRIEK.
Burgerlijke Stand v. Leiden.
Steunt met Uw gaven
het Leidsdh Crisis-Comité.
BRIEVEN UIT BERLIJN.
agenda.
HILLEGOM.
Wanneer men over Noordwijkerhout, dus
langs een omweg naar Hillegom fietst,
krijgt men nog een flauwen indruk van
liet golvende duinterrein, dat zich daar
eens moet hebben uitgestrekt. Er zijn daar
nog groote stukken, waar de natuur zich
vrij ongerept heeft gehandhaafd, al zijn
de bosschen, die ook hier eens heuvels en
dalen moeten hebben bedekt, voor een
groot deel verdwenen. Zijn wij vijftig jaren
verder dan ls wellicht van het duinland
schap daar niet veel meer over, aangezien
de afzandlng in vollen gang ls.
Hoe het worden zal, dat beseft men het
best, wanneer men den Loosterweg vanaf
Voorhout volgt, en in 't bizonder wanneer
men de mooie bosschen van Keukenhof is
gepasseerd. De weg heeft het oude, oor
spronkelijke niveau behouden, doch ter
zijden strekken zich de lage bollenvelden
uit. Tusschen Loosterweg en Heerenweg
vooral ls het 't uitgestrekte gebied tusschen
Lisse en Hillegom, dat in het voorjaar de
kleurige weelde van het bollenland geeft
te aanschouwen.
Zoo heeft de oorspronkelijke „Wildernis"
gedurende de laatste eeuwen moeten wij
ken voor cultuur en welvaart.
Hillegom, dat aan de bollencultuur wel
zijn opkomst heeft te danken en een zeer
welvarend dorp ls geworden, is niettemin
glsche grafvelden bij Rijnsburg en Katwijk
reeds sporen van het Christendom wer
den aangetroffen. De eerste Angelsaksi
sche geloofspredlkers, die uit Brlttannië
over kwamen, vonden hier een stam- en
taalverwante bevolking.
Overigens kan men van die kerstening
weinig zeggen, aangezien nauwkeurige
bronnen in betrekking tot Hillegom ont
breken.
Een eerste vaste punt hebben we ln het
Kerk te. Hi 1 Ie tfom in 16 or
Naar e„en, o.ud.e c£ra.vure.
zeer oud. Niet minder oud dan de andere
dorpen aan den voet der binnendulnen
langs den rand der „Wildernis". Men vond
in deze buurt reeds nederzettingen in prae-
historischen tijd. Bij het weggraven van
de „derrie", veen dat onder 't later opge
stoven duinzand was samengeperst en dus
in het beginstadium der bruinkolenfor
matie verkeerde, heeft men 3 M. onder
A. P. allerlei oude dingen gevonden: een
uitgeholden boomstam met primitieve ver
sieringen, een steenen beitel, een pijlpunt
van been, een rond potje van in de zon of
bij. het vuur gedroogd aardewerk, bronzen
haarnaalden, arm- en vingerringen, een
bronzen beitel, voorwerpen van hoorn.
Dit bewijst wel, dat op de grens van
Lisse en Hillegom, waar genoemde voor
werpen uit den bodem te voorschijn kwa
men, zoowel in het steentijdperk, van 3000
tot 2000 j. v. Chr., als in het bronstijdperk
tot 500 v. Chr., menschen hebben gewoond.
Trouwens, tusschen deze dingen vond men
ook menschelijke resten als tanden en
kiezen.
Hillegom behoort dan ook waarschijnlijk
tot de oudste dorpen uit de bollenstreek.
De naam zegt dit reeds.
Men heeft die naam afgeleid van Hllle-
gondeheim. Doch van die afleiding geloof
ik geen sier. Ik geloof eerder, dat de naam
stamt uit den tijd, dat de Angelsaksen zich
tijdelijk vestigden in de Vennëmer duin
streek, alvorens zij met de Friezen naar
Brlttannië overstaken.
Even herinner ik nog aan het grafveld
bij Rljnsblurg, waar men urnen van An-
gelsaksischen oorsprong vond Verder wijs
ik er nog even op, dat Angelsaksen blijk
baar te Lisse zich hebben neergezet, wat
wel bewezen wordt door de omstandig
heid, dat o.a. ook de naam Lyss in een
der oude Angelsaksische hertogdommen in
de buurt van Londen voorkomt.
Men weet, dat hill het Engelsche woord
voor heuvel is, een woord van Angelsaksi
sche herkomst. Verder weet men, dat guma
het Angelsaksische woord voor man is,
Oud-saksisch gumo. Gum kon bij uitbrei-
ling een verzameling van mannen, van
menschen beteekenen. Guma heeft dan de
beteekenis van een nederzetting.
Dit alles zou met allerlei woorden en
samenstellingen uit de Germaansche dia
lecten nog nader kunnen worden toege
licht, doch we schrijven hier geen geleerde
studie.
Dat guma of gumo veranderen kon in
gom, wordt wel bewezen door ons woord
bruidegom. C.S. brüdi-gumo, man van de
bruid of vrouw.
Zoo verklaren we het woord Hillegom als
een oorspronkelijk A.-S. samenstelling
Hill-guma, nederzetting op een heuvel.
Reeds vroeg, reeds in den Karolingi-
schen, misschien reeds in den Mefovingi-
schen tijd, is deze nederzetting gekerstend.
We herinneren er aan. dat in de Merovin-
bericht, dat graaf Willem II in 1248 Hllle-
i gom aan de Abdij van Egmond schonk met
de bepaling, dat de parochiekerk, aan den
H. Martinus gewijd, beurtelings zou wor
den begeven door den paus en door den
abt van Egmond.
Er zal waarschijnlijk voor dien tijd een
Romaansch kerkje hebben gestaan, doch
daarvan is niets overgebleven. De oude tee-
keningen, o.a. die van Rademaker, die zijn
gravures maakte naar oudere voorstellin
gen van den toestand in 1607, geven, voor
zoover betreft de kerk, geen spoor van
Romaansch bouwornament. Men ziet daar
op ruïnes van zuiver Gothisch karakter.
Vermoedelijk was in de 15de eeuw een ge
heel nieuwe kerk gebouwd.
Deze kerk werd op 29 October 1575 ver
woest, naar men mededeelt door de Span
jaarden, doch dat komt mij, een jaar na
het ontzet van Lelden, wat onwaarschijn
lijk voor. Vermoedelijk zullen de Geuskens
daarvoor aansprakelijk zijn.
Alleen de toren had de woede van het
vuur weerstaan. Overigens was er weinig
over dan het buitenste muurwerk.
In het jaar 1606 werd het koor, dat zich
nog het best leende voor herstel, weer
voorzien van een kap, aan de Westzijde
door een muur afgesloten, en ingericht
voor de Protestantsche godsdienstoefe
ningen.
Het schip bleef nog eenigen tijd in ruïne
liggen, doch werd waarschijnlijk reeds in
1620 weer opgetrokken, terwijl de bekap
ping lager werd, dan die van het koor.
De muren werden bepleisterd en in dien
toestand heeft de kerk zich gehandhaafd
tot voor enkele jaren.
De teekening, welke hierboven is afge
drukt geeft den toestand van 1607 weer,
dus toen het koor weer geschikt was ge
maakt voor preekkerk. Tegen den toren
ziet men de daklijn van de verwoeste kerk.
Volgens deze daklijn zou het schip oor
spronkelijk hooger zijn geweest dan het
koor, een omstandigheid, die we bij meer
dere oude dorpskerken nog aantreffen.
Toen men in 1620 ook het schip weer
opbouwde, maakte men dit, zooals we reeds
opmerkten, lager dan het koor,
We zien hier den toren nog niet in zijn
tegenwoordige gedaante. De omgang, dien
we nu kennen, ontbreekt en eveneens de
aardige opengewerkte peervorm boven de
spits. Vermoedelijk heeft ook de spits haar
tegenwoordigen vorm ontvangen in 1620.
Teekenaars van lateren tijd geven den
toren in zijn huldigen vorm. De aardige
peervorm was veel te opvallend om dien
op een teekening te verwaarloozen. Daarom
veronderstel ik, dat deze in 1607 nog niet
aanwezig was. Overigens laat de detail
leering van het muurwerk te wenschen
over. De graveur heeft zich om het typische
bouwornament, dat we aan den toren ont
dekken weinig bekommerd.
We komen daarop terug.
IJMUIDEN, 16 Sept.
VISCHPItlJZEN.
Tarbot per K.G. f. 1.60—1.30, Griet per
kist van 50 K.G. f. 35—17, Tongen per K.G.
f. 1.80—0.90, Kleine Schol per kist van 50
K.G. f. 24-6.80, Schar f. 7.50-4, Middel
Schelvisch f. 18.50—14, Kleinmiddel Schel
visch f. 10.50—6.90, Kleine Schelvisch f. 5.60
2.65, Kabeljauw per kist van 125 K.G.
f. 42—22, Gullen per kist van 50 K.G.
f6.50—0.90, Lengen per stuk f. 0.70, Wijting
per kist van 50 K.G. f. 2—1.75, Makreel
f. 7.50-2.30.
Aangekomen. 3 Stoomtrawlers:
H.C. 107 met L 1233, IJM. 55 met f.1542,
IJM. 73 met f.218S.
de logger: IJM. 268 met t. 4068 voor
pekelharing.
Praairapport ,,Hr. Ms. Nautilus".
14 September. Tusschen 54 gr. 10' en
53 gr. 54' Nbr. en 1 gr. 8' en 1 gr. 20'
01. VL. 205, 350 kantjes; VL.97, 510 kantjes-
KW. 68, 20S kantjes; KW. 23, 340 kantjes;
UW. 39, 50 kantjes; KW. 86, 320 kantjes;
KW. 158, 323 kantjes;
KW. 8, 240 kantjes;
KW. 16, 323 kantjes;
K.W. 36, 40 kantjes;
KW. 124. 289 kantjes;
KW. 38, 272 kantjes;
KW. 123, 255 kantjes;
KW. 14, 265 kantjes;
SCH. 280, 480 kantjes;
SCH. 169, 310 kantjes;
SCH. 103, 30 kantjes;
SCH. 170, 133 kantjes;
SCH. 311, 90 kantjes;
SCH. 412, 158 kantjes;
SCH. 261. 50 kantjej;
SCH. 14, 250 kantjes;
SCH. 84. 340 kpnties;
GDIJ. 71, 340 kontjes;
KW. 48, 120 kantjes
KW. 102, 60 kantjes
KW. 127, 90 kantjes
KW. 97. .119 kantjes
KW. 14, 23 kantjes
KW. 31, 90 kantjes
KW. 176, 290 kantjes
KW. 99, 911 kantjes
SCH. 243, 153 kant]es
SCH. 97, 310 kantjes
SCH. 81, 425 kantjes
SCH. 341, 305 kantjes
SCH. 339, 340 kantjes
SCH. 324, 85 kantjes
SCH. 48, 188 kantjes
SCH. 195, 3 kantjes
IJM. 149. 295 kantjes
GDIJ. 211, 230 kantjes
A. K. te L. U zult de plaat van een
nieuw passepartout moeten laten voorzien.
Het is zijn eigen naam.
ONBETROUWBAAR POSTAMBTENAAR.
Het was een bende op het postkantoor
te Viissingen.
Den 12en Juli stond voor de rechtbank
te Alkmaar terecht de kantoorbediende bij
de posterijen, P. W. E, v. L. te Schagen,
die in de door hem beheerde zegejkas een
belangrijk tekort had gehad. Hij liet het
voorkomen, dat hij in dusdanige finan-
cieele moeilijkheden had verkeerd, dat het
vergrijp verklaarbaar zou zijn. Het leek dat
hij het slachtoffer was geweest van een
lastigen geldschieter en daarom werd een
nader onderzoek in de zaak gelast.
Bij de nieuwe behandeling van de zaak
werd als getuige gehoord de adjunct-com
mies der posterijen Suermond te Viissin
gen, die een schuldbekentenis groot f.3500
toonde, geteekend door verdachte, die daar
op met afbetalingen van f.20 per maand
ln totaal ongeveer f. 1000 betaald had. Ge
tuige en verdachte hadden samen op het
postkantoor te Viissingen gewerkt en sa
men een zegelkas beheerd, totdat getuige
in Maart 1929 naar Tholen was gedeta
cheerd en het beheer van de kas aan ver
dachte had overgedragen.
Toen getuiee na eenlge weken terug
kwam, was er een tekort van ongeveer
f.3500 in de kas geweest; zij had slechts
f.500 bevat. Verdachte had toen toegege
ven, dat hij het geld ten eigen bate had
aangewend. Getuige had daarop aan ver
dachte geld geleend om het tekort te
dekken.
Verdachte ontkende deze toedracht van
zaken. Hij zou zich nooit met de kas van
getuige hebben bemoeid en slechts f300 uit
zijn eigen kas hebben genomen ten be
hoeve van zijn huishouding. Hij had een
leening aangegaan bij getuige van naar hij
meende f. 1200. De hem voorgelegde schuld
bekentenis had hij geteekend zonder haar
te hebben gelezen.
Getuige S. verzekerde dat er nog een
derde aanwezig was geweest bij het teeke
nen van de kwitantie, n.l. iemand uit
Goes. Getuige had het geld geleend uit
collegialiteit en omdat hij zich bewust was,
niet geheel correct te hebben gehandeld bij
de overdracht van de kas vóór zijn vertrek
naar Tholen. Aan den reclasseeringsamb-
tenaar had getuige op verzoek van ver
dachte verzekerd dat het voorgeschoten be
drag f. 1000 was.
Bij de verdere behandeling van de zaak
bleek, dat getuige de sleutels van zijn kas
niet had opgeborgen, maar voor iedereen
bereikbaar in zijn kantoorjas had laten
zitten; dat de schuldbekentenis was ge
teekend nog eer de leening had plaats ge
vonden en dat er ten postkantore te Viis
singen geen kascontrole had plaats gehad
van Maart tot Novembër.
Het langdurige verhoor ook van nog
andere getuigen bracht niet veel licht en
de officier van justitie, mr. Van der Feen
de Lille, zeide, alleen gesterkt te zijn in
zijn overtuiging dat er ernstig geknoeid
was en dat het ten postkantore te Viissin
gen een bende was. Ernstig veroordeelde
spr. dergelijke slapheid van de posterijen.
Ten slotte eischte hij tegen verd. 6 maan
den gevangenisstraf mef, bevel tot onmid
dellijke gevangenneming.
De verdediger van verdachte, mr. Buis
kool te Schagen, onderwierp- de verklarin
gen van getuige S. aan scherpe crltiek en
geloofde, dat verd. door getuige danig in
de knel was gebracht. Spr. vroeg voor zijn
cliënt clementie en voorwaardelijke veroor
deeling.
Uitspraak op 20 September.
De onmiddellijke gevangenneming van
verdachte werd door de rechtbank gewei
gerd. (Vad.)
IS EEN ELECTRISCH RIJWIEL EEN
MOTORFIETS?
De Zutphensche kantonrechter heeft de
vraag te beantwoorden of een electrisch
rijwiel een motorfiets is.
Iemand was gedagvaard, omdat hij had
gereden op een motorrijwiel, terwijl hij
geen rijbewijs had. De verdachte was van
meening geen rijbewijs noodig te hebben,
omdat het geen motorrijwiel, maar een
fiets was. (n.l. een electrische) waarop hij
had gereden.
De electrische fiets was ter zitting aan
wezig. Daar werd ze gedemonstreerd,
evenals later buiten het gebouw.
Als deskundige werd gehoord de heer ir.
H. D. E. G. Zoetelief Norman. Deze ver
klaarde dat het in allen gevalle een motor
rijwiel kon worden genoemd, omdat het
voertuig door mechanische kracht kon
worden voortbewogen.
De ambtenaar van het O.M. eischte f. 1.-
boete subs. 1 dag hechtenis. De w.n. kan-
tonrechter, mr. Wildervanck de Blécourt
zal de volgende week schriftelijk uitspraak
doen. („Zutph. Crt."
RECLAME.
Steenstraat 49 Telefoon 485
UW HUIS VOOR FIJNE VLEESCHWAREN,
WARME CROQUETTEN EN SALADE's.
6416
GEBOREN:
Albert Jan Cornelis, zn. van A. Gerrit
sen en J. Doornik Olga Imelda Johanna
Maria, dr. van C. Bouwman en J. M. van
der Mee Hendrikus Johannes, zn. van
H. J. de Vries en W. Janssen.
ONDERTROUWD
J. Th. E. Alofs, jm. 27 j. en A. M. Vlas
veld, jd. 23 j. K. Visser, jm. 23 j. en I. D.
Hes jd. 20 j.
(Van onzen correspondent).
Berlijn, 10 September.
ALLERLEI.
Ofschoon het er sinds gisteren naar
uitziet, alsof Berlijn een tweede hittegolf
verwachten kan en van herfstvoorteeke-
nen eigenlijk nog geen sprake is, veroor
looft de kalender ons toch geen vergis
singen! Het is inderdaad den lOen Septem-»
her, de schouwburgen zijn in vollen gang,
het concertleven begint, Else d'Heureuse,
Margie Mobies en Hendrik Bronsgeest
organiseeren over 5 dagen hun eerste
Berlijnsche atelier-concert Wllle"J
Andriessen kondigt aan, dat hij op 24
November in de Bechsteinzaal voor het
eerst een Berlijnschen piano-avond zal
geven* onze Nederlandsche gezant graaf
Van Limburg Stirum, vereenigde reeds
op 31 Augustus na opvallend-lange pauze,
een deel van de Nederlandsche kolonie
in de elegante villa in de Rauchstrasse;
de modebladen kondigen de herfstmodel-
len aan; het najaar zal straks over ons
losbreken.
Wat kunnen wij er tegen doen? Letter
lijk niets. We halen nog eens diep adem
en verheugen er ons over, dat deze
na-zomer zoo lekker warm is zonder het
onhoudbaar-drukkende te brengen van
Juli en vooral Augustus. Als het morgen,
Zondag, zoo blijft, dan zullen we weer
met vele honderdduizenden stadgenooten
ons heil op het water zoeken en de politiek
de politiek laten. Zelfs aan Hitier zullen,
we niet gaarne herinnerd worden en met
de meer en meer gebruikelijke veront
waardiging zullen we zeilers en roeiers,
die het niet laten kunnen ook hier hun
bloedroode swastica-vlaggen te laten
wapperen, een hulpeloos: „Weg met de
politiek op het waterI" toeroepen.
Bij deze Hitler-aanhangers is zooiets
nu eenmaal boter aan de galg gesmeerd.
Zij hebben van hun leiders geleerd, dat
de Hitlerbeweging geen partij, maar een
nationale herleving is, die het recht
geeft, intolerant te zijn. „Und willst du
nicht mein Brüder sein, so schlag ich dir
den Schadel ein!" Wat in Duitschland
nog bijna dagelijks practisch in toepas
sing pleegt gebracht te worden
Hltler-vlaggen in de huiskamer, aan de
auto, op de boot, aan het stuur van fiets
en motorfiets, op officieele gebouwen en
straks, mocht het Rijk den „Nazi's" in
handen vallen (wat wij vooralsnog meenen
te mogen betwijfelen), ook als nieuwe
banier voor de Duitsche Republiek! Hitier-
vlaggen waar men heenziet. En Hitler-
insigne's in honderdduizenden knoopgaten
Het is een vermoeiend gedoe. Gisteren
heeft het zelfs tot een politieke botsing
van pikant karakter gevoerd! De traditie
schrijft voor, dat de president en de drie
vice-presidenten van èen nieuwgekozen
Rijksdag bij den Rijkspresident hun op
wachting gaan maken en dat ze dan in
een groote auto plaats nemen, de president
rechts achter, de eerste vice-president
links-achter, de beide anderen vice's op de
klapstoeltjes. Maar gisteren waren twee
auto's noodig, omdat op het allerlaatste
oogenblik bleek, dat de Nazi-president, de
nog jeugdige en onstuimige ex-vlieger-
officier Goring, op elk spartbord vooraan
een Hitler-vlaggetje had laten plaatsen,
onder welk embleem de collega's van
Centrum, Duitsch-nationalen en Beiersche
Volkspartij natuurlijk niet door Berlijn's
city-straten wilden rijden, zoodat voor de
drie vice-presidenten inderhaast een
dienstauto gezocht moest worden en ook
gevonden werd in den vorm van een ietwat
verouderd Mercedes-model, dat den harte-
lijken spotlust der nieuwsgierigen op
straat opwekte.
En nu ik het toch over dit bezoek der
volkstribunen aan Hindenburg heb: ook
de terugreis week af van het traditio-
neele. De heeren Görnig (Nazi) en Graef
(Duitsch-nationaal) hadden n.l. in Hin-
denburg's kamer een begin van hevigen
„mot" gehad, met het gevolg, dat vice-
president Graef nu ook niet meer met
zijn collega's in de tweede auto wilde
terugrijden, maar tevoet den weg naar
het gebouw van den Rijksdag vond.
„Das deutsche Volk, einig in seinen
Stammenzegt de Grondwet.
En ((Einigkeit und Recht und Freihelt"
moeten de Duitschers zingen als hun
nationale hymme wordt ingezet.
Terwijl deze beide auto's door de Wil-
heimstrasse rolden, die voor Duitschland
beteekent, wat de Quai d'Orsay voor de
Franschen en Downing Street voor de
Engelschen is. zat daar achter een van
de vensters van het Ministerie van Bui-
tenlandsche Zaken een stille, bescheiden
man, die op den naam Tassilo Schultheiss
gedoopt is en het „talen-genie" van de
Wilhelmstrasse genoemd wordt. Dr. Schult
heiss, tolk van het departement, sinds den
naam mij ontschoten is en die het tot
ongeveer 85 talen gebracht had. leest
schrijft en spreekt 150 vreemde talen
en is daarbij volkomen gezond gebleven.
Hij is op het oogenblik 40 jaar oud, en
wil hij van zijn nog dagelijks voortgezette
nieuwe studies even uitblazen, dan leest
hij Goethe's „Werther" in het Chlneesch,
Schiller in het Armeensch, Tagore in het
Litausch en een studie over rijkspresident
Ebert in het Japansch. Alles, om de
oefening niet te laten inslapen.
Tijdens den wereldoorlog was hij tolk
ln Macedonië. Daarna leeraar in vreemde
talen aan een gymnasium in Posen; ver
volgens in Osterrode leeraar in klassieke
talen; om ten slotte, drie jaren geleden,
in dienst van het ministerie van buiten-
landsche zaken over te gaan.
En wat we nu van hem hooren, is
inderdaad verbluffend! Hij beheerscht
natuurlijk alle Europeesche taalgebieden,
zelfs het Finsch, het Georgisch en alle
Kaukasische dialecten. Maar ook alle talen
die in Noord- en Zuid-Amerika gesproken
worden of reeds uitgestorven, dan wel aan
het uitsterven zijn. Waaronder alle neger
dialecten, Geen taai-idioom in Engelsch
en Nederlandsch-Indië, dat hij niet vlot
lezen en spreken kan. Turksch, Perzisch,
Syrlsch hebben voor hem geen geheimen.
Men heeft zich natuurlijk afgevraagd,
hoe het mogelijk is, dat een menschelijk
geheugen dit alles opneemt!
In de eerste plaats gaat het hier om
een werkelijk-geniale begaafdheid, die in
de wereld in dien omvang slechts zelden
voorkomt. Maar er moet bij dit leeren
natuurlijk ook systeem zijn, De „truc" van
dr. Schultheiss bestaat hierin, dat hij de
gewoonte heeft bij het leeren van een
nieuwe taal uiet meestal volkomen nieuwe
HEDEN:
Ned. Leger des Hells (Lammermarkt 3SJ-
Samenkomst te 8 uur nam. Ila""36).
Zaterdag.
Stadszaal (foyer): Feestavond Ver var,
oud-leerlingen van M.s.G. 8 uur nani.
Zondag.
Rijswijk: Sluiting wielerwedstrijden
2 uur nam. "juen.
BIOSCOPEN.
Zondag n.m. 2 uur en 4 uur 30.
City-Theater. Haarlemmstr.. 8 uur n m
„Maskers".
Zaterdag n.m. 2 uur. Zondag n.m. 2 uur
en 4 uur 30.
Luxor-Theater, Stationsweg, 8 uur nm
„Verstooten".
Woensdag en Zaterdag n.m. 2 uur. Zon
dag n.m. 2 uur en 4 uur 30.
Trianon-Theater Breestraat. 8 uur nm'
„Mitternachtsliebe".
Woensdag en Zaterdag n.m. 2 uur. Zon
dag n.m. 2 uur en 4 uur 30.
DIVERSEN.
Zaterdags Inst. v. Praeventieve Genees
kunde; Consultatiebureau voor moeilijke
kinderen. Halftwee tot 3 uur nm. Inen
ting tegen diphterie 45 uur nam.
De avond-, nacht- en Zondagdienst
der apotheken wordt van Maandag 12 tot
en met Zondag 18 Sept. a.s. waargenomen
door apotheek C. B. Duyster, Nieuwe-Rijn
18, telef. 523.
RECLAME.
Zeer fijne zijden Dameskous, £Q
fantasie boord
versterkte voet cent
letter- of schriftteekens al zijn dagelyk-
sche notities in die taal en met die teete
vast te leggen. Daardoor dwingt hij zich
zelf, zich op dat nieuwe vooral optisch te
concentreeren. Dat eischt natuurlijk ge
duld en wilskracht. Over beide beschikt
dr. Schultheiss in hooge mate. En nu leert
hij de nieuwe taal volgens eigen stelsel
en niet uit leerboekjes. Hij groepeert in
zijn herinnering verwante begrippen; om
een enkel voorbeeld te noemen: alle uit
drukkingen die op „het Goede" en daar
naast alle (en die bleken hem in de meeste
talen in de meerderheid te zijn) die op
„het Booze" betrekking hebben. Op deze
wijze is hij natuurlijk ook de allerbeste
specialist op het gebied van de „vergelij
kende taalstudie" geworden. En het is
dan ook geen wonder, dat hij aan een
boek werkt, dat zich met vergelijkende
studies overalle talen der wereld
bezighoudt. Voor welk zeker hoogst inte
ressant werk hij echter in het verarmde
Duitschlandgeen uitgever kan vinden!
En toch ware zulk een standaardwerk
wederom een stap in de richting van el
kaar leeren begrijpen, van internationale
toenadering. Gelijk bijvoorbeeld ook de
Olympische Spelen dat willen zijn.
Dezer dagen zijn ook de Duitsche deel
nemers aan deze Spelen in hun vaderland
teruggekeerd. Met twee gouden medailles
opruim 80 deelnemers. Geen wonder,
dat de ontstemming in Duitschland, dat in
Amsterdam in 1928 achter de Vereenigde
Staten nog de tweede plaats wist te ver
overen, over dit poover resultaat algemeen
is. De leiders, in de eerste plaats excellen
tie dr. Lewald en algemeen secretaris dr.
Diem, zullen het hard te verantwoorden
hebben. En het valt inderdaad niet te ont
kennen, dat de leidende heeren fouten van
beteekenis gemaakt hebben, weinig rijp en
veel groen naar Los Angelos hebben mee
genomen en in een tijd, waarin Duitsch
land naar alle kanten zuinigheid in acht
moest nemen, meer op de quantiteit dan
op de qualiteit gelet hebben.
De aloude fout van het Duitsche volk,
teveel op uiterlijkheden te letten, is dit
maal wel zeer zwaar bestraft. Men kon
inderdaad in de Amerikaansche arena op
den dag der officieele opening een keurt?
figuur maken. Men was weer op één na
de sterkste, maar vóórdat het op spor
tieve prestaties aankwam. Officials waren
voltallig, werkelijk eerste klasse sportlui
met een kaarsje te zoeken.
Men kan er op rekenen, dat de clubs en
de trainers in de vier jaren, die Duitsch
land nu scheiden van de volgende Olym
pische Spelen in 1936 teBerlijn, hun
jonge garde heel anders zullen gaan aan
pakken. Blijkbaar zijn de Duitsche athle-
ten vooral te weinig tot grootsche zelfbe-
heersching, tot sparen van krachten tot
op het beslissende oogenblik afgericht ge
weest. Vaak gaven zij op zoodra het er
werkelijk op aan kwam. De echte „veent-
geest" ontbrak. Wat men hier toescnryit
aan de waarschijnlijkheid, dat de Duit
sche jeugd van tegenwoordig, hoe 8ezo™
zij er ook uitziet, onder de gevolgen, va
oorlog en inflatie, honger en ontbe™]J
toch sterker geleden heeft dan men
wacht had.
Wat minder crisis, wat minder poimeK,
wat minder Hitler- of Moskou-belangstei
ling en wat meer gezond lev®n, he+
ling van spieren en zenuwen. Dat is
wat Duitschlands komende gene
broodnoodig hebben! ROLAND.
2
