r#;fi rfiT
mmên
GESPREK MET PROFESSOR BOHL
feite Jaargang
ZATERDAG 7 MEI 1932
No. 22125
R
eerste blad.
eidsch Crisis-Comité.
cieele Kennisgevingen.
STADSNIEUWS.
OVER OUDHEID EN HEDEN
PER VLIEGTUIG NAAR MESOPOTAMIË
Het voornaamste Nieuws
van heden.
K9NINKLIJKE BELANGSTELLING VOOR DE
V0N SIEBOLD-TENT00NSTELLING.
EIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIENr
Cts per reSe' T00r advertentlën nlt Lelden en plaatsen
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle
e "advertentlën 35 Cts. per regeL Kleine Advertentiën
tend bi] vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts.
i maximum aantal woorden van 30.
iso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van
10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT?
t. 0.18
Voor Lelden per 3 maanden 1.2.35, per week
Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18
Franco per post f. 2.35 -1- portokosten.
nummer bestaat alt ZES bladen
HINDERWET.
leester en Wethouders van Leiden;
n het verzoek van: a. de firma H.
en Zn. om vergunning tot het op-
van een dynamo- en magneether-
ts en een ondergrondsche bewaar-
•oor benzine In de perceelen Oude
markt Nis 3 en 5, kadastraal be-
emeente Leiden, Sectie F. Nis 677-
b. A. P. Gadri om vergunning
oprichten van een wasch- en
lchting in het perceel Morschweg
ïss., kadastraal bekend Gemeente Lei-
:tie P. No. 560.
op de artikelen 6 en 7 der Hinder-
zige
ide,
ess i
it
br.
it.
br.
br. I te brengen, terwijl zij er de aan-
..F
Giro No. 188690.
ons werd ontvangen:
delijksche bijdrage van Ambtena-
de Gemeente-Secretarie, Bouw-
aingtoezicht en boden f. 34,04.
i kennis aan het publiek, dat ge-
verzoeken met de bijlagen op de
ie dezer gemeente ter visie gelegd
ide dat op Zaterdag, den 21 Mei
voormiddags te half elf uren in
;eel Breestraat 125 (Bureau van
lewerken) gelegenheid zal worden
om bezwaren tegen deze verzoe-
p vestigen, dat niet tot beroep ge-
1 zijn zij, die niet overeenkomstig
ir Hinderwet voor het gemeente-
of een zijner leden zijn versche-
i einde hun bezwaren mondeling
chten. 9325
A. VAN DE SANDE BAKHUIJZEN
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
7 Mei 1932.
HINDERWET.
Jmeester en Wethouders van Leiden
ter algemeene kennis, dat door
gunning is verleend aan: a. W. M.
igerden en rechtverkrijgenden, tot
chten van een rookerij, zouterij en
Jg voor het bewerken van vleesch
perceel Lage Rijndijk Nis. 22-24,
1 Nis. 3079 en 3080; b. de firma J.
t Poole en rechtverkrijgenden, tot
ichten van een fabriek van wollen
in de perceelen Garenmarkt Nis.
en 14. Levendaal Nis. 15 en 17 en
laamsteeg Nis. 10 en 14, Sectie E.
7. 1161, 1162. 1529, 1461, 1462 en
P. L. Groen in 't Woud en recht
enden. tot het oprichten van een
raaierij in het aan de Hoefstraat
Tenzende gedeelte van het perceel
Houtkade Nis. 19 c 19d, Sectie E.
I- 9324
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRYEN, Secretaris,
oeo- 7 Mei 1932.
'SLUITING HAARLEMMERWEG.
neester en Wethouders van Leiden
i ter algemeene kennis, dat het ge-
pan den Haarlemmerweg gelegen
jn den Maresingel en de Musschen-
faat, in verband met het maken
p gesloten wegdek, met ingang van
fS 9 Mei a.s. tot nadere aankondi-
Joor het verkeer met rij- en voer-
I zal zijn afgesloten,
leid verkeer zal worden geleid langs
ptesmgel, de Pasteurstraat en de
Jstraat. 9323
VAN DE SANDE BAKHUYZEN.
Burgemeester.
JAh STRijen. Secretaris.
1 7 Mei 1932.
WPPZOEK AAN DE BOLLENVELDEN.
■^electrische lijnen van de N.Z.H.
■°Stn Scheveningen. Den Haag,
ivi„ j k. Noordwijk, zijn met in-
l.„ stadslijnen alhier op Hemel-
r6 'ervoerd 49.200 personen.
jWXOBUSDIENST
LEIDEN—VALKENBURG.
Zuid-Holland hebben
stiir-:"1" op de aanvrage van J.
I Stijn te
Noordwijk aan "Zee om
t0' het in werking brengen
%a»toWl"enst:'
Laaagsche Schouw en De Vink
Lover 1
a. Valkenburg
I 07» en b. Valkenburg
a. d. Rijn naar Kat-
(Van onzen eigen Redacteur.)
meer.
bezoek,
beschreven.
De vermaarde assyrioioog prof .dr. Böhl.
Vol hevige contrasten is het leven
Voortdurend zijn zij er, doch slechts een
enkele maal treffen zij ons in al hun
kracht.
Zóó gespannen houdt het woelige leven
ons bezig, dat de op de snelwisselende ge
beurtenissen van dezen tijd geconcentreer
de n mensch zich nauwelijks meer tijd gunt,
geen tijd heeft, om zich in het verleden te
verdiepen. In onze schooljaren werd regel
matig eenige malen per week de geschie
denis der volkeren opgehaald. Hoe betrek
kelijk kort gingen wij toen met onzen
leeraar terug: Romeinen, Grieken, ten
hoogste 800 j. vóór Chr. Sindsdien, eigenlijk
pas sedert korten tijd, is de wereldgeschie
denis verdubbeld
Oneindig veel ontrukten de archeologen
in de laatste decennia aan de vergetel
heid: opgravingen en onderzoekingen vei-
rasten ieder oogenblik de wereld met
nieuwe vondsten, die ons nader brachten
tot het leven van hen, die de aarde be
woonden. vele tientallen van eeuwen, tor
zelfs 5000 jaar vóór Christus. I11 de be
schrijvingen hunner expedities troffen tel
kens opnieuw de serie's Bijbelsche namen
van landen, streken en steden en wat voor
onze ouders nog slechts uit boeken kon
worden geput, wordt ons nu meer en meer
door foto, film of tijdschrift, door 't levend
woord of door tallooze opgegraven voor
werpen nader gebracht
Tot de nijverste onderzoekers, wien het
gelukte de brug tusschen de oergrijze oud
heid met het heden immer te verstevigen,
behoort ook de vermaarde Leidsche
hoogleeraar in de assyriologie en oud-
oriëntaalsche geschiedenis professor dr.
F. M. Th. Böhl, in wiens rijkbezetten
levensloop de opgravingen te Sichem (Pa
lestina) in 1927 wel zeer bijzonder de aan
dacht trokken.
In boeken als „Wie is wie" leest men vele
bijzonderheden uit het werkzaam leven
van den man, die sinds een 10-tal jaren tot
de Nederlandsche nationaliteit behoort,
een feit, waarover wij ons gelukkig mogen
prijzen.
In zijn rustige studeerkamer van 't oude
patriciërshuis aan het Rapenburg gaan
nieuwe werelden open: plotseling voelen
wij ons overvallen door een groote nietig
heid, niet slechts door de machtige hoe
veelheid wetenschap, die hier in folianten
of collectie's opgestapeld ligt, maar wel
allereerst door het spontaan opwellende
besef van de betrekkelijkheid der gebeur
tenissen, die ieder geslacht te doorwor
stelen heeft en waaraan wij zelf zulk een
enorme waarde toekennen.
Grenzend aan de studeerkamer bevindt
zich de bekende collectie opgravingen uit
Mesopotamië van vroegere bezoeken: 0. a.
spijkerschrifttabletten van klei zonder tal,
de meeste van 2200 tot 2700 voor Christus,
de opschriften zóó nauwkeurig en helder
zichtbaar, alsof zij er eenige dagen ge
leden eerst in gegrift zijn.
Een stichtingsoorkonde van koning Ne-
bucadnezar en nog zoo oneindig veel
nunnak, Assur, Nineve, Calah, Chorsa-
bad, Erbela, Kerkoek, enz., enz.
Alle opgravingen werden systematisch
bezichtigd: in het Noorden te Chorsabad
ontving mij onze landgenoot dr. Henry
Frankfort uit Amsterdam, oud-leerling
der Leidsche Universiteit, nu directeur der
opgravingen uitgaande van het „Orien
tal Institute of the University of Chi
cago" Deze archeoloog en opgraver van
beroep heeft drie expedities onder zijn
leiding.
lederen dag bij wijze van spreken!
worden er .nteressante voorwerpen of
Maar deze collectie geldt niet on> nederzettingen uit verschillende perioden
Zij is reeds veel besproken en 1 blootgelegd het zou wel wenschelijk zijn,
als ook door onze regeering een expeditie
Wij brachten dus maar dadelijk het doel
van onze komst naar voren.
„Graag zouden wij iets weten, professor,
over uw laatste reis per vliegtuig, die ten
doel had de resultaten en den oogenblik-
kelijken stand van zaken op te nemen, der
vele expedities, die op het oogenblik in
Mesopotamië werkzaam zijn."
Het woordje „iets" bleek juist van toe
passing. Want in het antwoord speurden
wij onmiddellijk, dat tijdens dit korte ge
sprek slechts een tipje aangeroerd kon
worden van de overstelpende hoeveelheid
indrukken, die door den onderzoeker in 8
weken werden opgedaan. Slechts hier en
daar een greep: temeer omdat de tijd van
den professor uitermate bezet bleek met
werk. O.a. de voorbereiding van de a.s.
Woensdag te houden lichtbeelden-lezing
voor studenten over deze reis, waarvoor
een stapel foto's op het bureau uitge
spreid lag.
Laat ik probeeren, u wat regelmatig te
vertellen. Maandag 10 Maart vertrok ik
per K. L. M naar Bagdad De velden wa
ren hier bedekt met sneeuw: 4 dagen la
ter bevond ik mij reeds in de felle hitte
van Bagdad, boven de 100 gr. overdag,
's avonds wat koeler: om en bij de 80 gr.
Eenige jaren geleden zou zoo'n reis een
sprookje zijn geweest. Welk een reis! Be
wonderenswaardig in alle opzichten is
deze vliegdienst er een, waarop Nederland
trotsch mag zijn.
Pellens, de piloot die met v. d. Hoop de
eerste Holland-Indiv vlucht volbracht, be
stuurde zóo zeker, dat ik geen oogenblik
angst had.
Eigenlijk duurde de tocht slechts 4
halve dagen: wij vertrokken steeds om 4
uur 's morgens en 's middags te 2 uur was
ik al in mijn hotel. Eenige uren na het
vertrek arriveerde het vliegtuig al in het
zonnige Marseille: midden in de zomer-
sche warmte .Dan Rome en Athene. In
beide plaatsen had ik 's middags ruim
schoots gelegenheid geleerden te bezoeken
en hen te spreken over opgravingen te
Palestina of om andere belangrijke zaken
af te doen. Dam Cairo na een schitteren
de tocht dwars over de Middellandsche
Zee, die de piloten het Rokin noemen!
Tweemaal vloog de piloot te Cairo rond
de Pyramide. De uitzichten zijn overal
onvergelijkelijk!
Heel vroeg weer uit Cairo: Jeruzalem,
heel Palestina door, de Omarmoskee, de
vlakte van Jericho, de beroemde berg
Nebo, de Syrisch-Arabische woestijn over,
gelijk een zee lag zij onder ons. Daar be
reikten wij een hoogte van 3800 M.: een
overweldigend vergezicht over de landen,
waar ik diep onder den grond zou af
dalen.
4 uur 's middags: Bagdad. Absoluut
Oostersche stad: 200.000 inwoners, 100
Europeanen, die er eigenlijk niet in aan
merking komen. De plotselinge overgang
naar deze hitte grijpt aan: ook na mijn
thuiskomst nu Jl. Maandag kost het ac-
climatiseeren moeite. Ik ben er na 4 da
gen in Holland nog niet heelemaal over
heen.
Bagdad:daar overviel de drukte mij
reeds. Ontvangst bij den consul, onmid
dellijk gevolgd door de bezichtiging der
11 expedities, die nu opgravingen ver
richten.
De belangrijkste ls de Engelsche onder
leiding van mr. Woolley.
Een treinreis van een heelen dag, mid
den door de woestijn, bracht mij er heen.
Aankomst te Ur: de auto stond klaar en
kort daarna was ik bij de opgravingen.
Het is buitengewoon, wat er gevonden
wordt: het meeste van zeer groote waar
de. Ik zou u kunnen vertellen van dien
eersten, dien tweeden ochtend enzoovoort,
8 weken lang, maar op die manier komt
aan mijn verhaal geen eind.
Ik zag zoo wat het heele land:
ongeveer alles in Babylonlë en As-
syrië: aan oudheden uit die landen is
ons museum nog niet rijk. Bezocht o.a.
Eridu, Tell el Obeid, Kish, Babyion,
Borsippa, Kutha, Seleucia, Ctesiphon, Es-
De troonzaal van Koning Chosroes te Ctesiphon.
kon worden uitgezonden naar Mesopotan-
nië, doch helaas! :n dezen tijd zal daar
voor het geld wel niet ter beschikking
worden gesteld.
Gelukkig heeft mr. Woolley mij echter
reeds een kleine verzameling vaatwerk voor
onze Nederlandsche verzameling ter be
schikking gesteld.
Met het bezichtigen der opgravingen
verliepen echter eenige weken. Daarna
werkte ik nog korten tijd in het museum
te Bagdad, tot nu toe weinig bekend, doch
dat zonder twijfel het beste op dit gebied
zal worden, omdat het van iedere opgra
ving de primeur krijgt, teneinde de keuze
te bepalen. Het staat onder leiding van
den grooten Duitschen geleerde dr. Jordan,
een man van beteekenis en een uitstekend
organisator.
BINNENLAND.
Dr. J. C. Hartogs, oud-directeur der
Eerste Nederlandsche Kunstzijde-fabriek
te Arnhem is te Bazel aan hartverlam
ming overleden. (Binnenland, 2e Blad.)
Dubbele capaciteit van het Nijmeegsche
Veer. (Binnenland, 2e Blad.)
Routes voor een bezoek aan de bloeiende
boomgaarden. (3e Blad.)
BUITENLAND.
De Fransche president Paul Doumer is
aan de gevolgen van den op hem gepleeg-
den moordaanslag overleden. (2e Blad.)
Memei's gourverneur Merkys afgetreden
(Buitenland, le Blad.)
Nieuwe oneenigheid in China. (Buiten
land, le Blad.)
Uit de reisfotocollectie van Prof. Böhl: een leeuw door .Koning
Nebucadnezar naar Babyion overgebracht.
Bij verschillende antiquairs kocht ik in
Bagdad interessante voorwerpen, die in
het land zelve betrekkelijk goedkoop zijn.
doch hier natuurlijk een zeer hooge waarde
vertegenwoordigen.
En professor Böhl toonde ons zijn nieuw
ste aanwinsten: een kleine keuze bijzon
dere schatten, die spoedig nog belangrijk
aangevuld wordt. O.a. 40 rolvormige zegels
w.o. van vóór het j. 3000 v. Chr. waaronder
enkele zeer fraaie gewichten, amuletten,
een aantal van pl.m .200 terra-cotta's,
oude figuren als moeder en kind, twee
goden, visschen, kikvorschen enz., allen
prachtig bewaard gebleven. Als zeer op
merkelijk kunnen worden aangemerkt zes
fragmenten van koningsopschriften van
Koning Assurbanipal (650 v. Chr.), uit
diens beroemde bibliotheek in Nineve, ge
deeltelijk teruggevonden in 1860 en over
gebracht naar het British Museum. Deze
bibliotheek van spijkerschrifttabletten
vormden eigenlijk den grondslag der assy-
riologische wetenschap. Tot nu toe hadden
wij in Lelden hiervan slechts één frag
ment en men bleek over dit bezit reeds
uiterst trotsch te zijn.
Professor Böhl betoonde zich dan ook
overgelukkig, deze 6 andere frag
menten nóg schooner intact gebleven
dan het eerste, bemachtigd te heb
ben. Zij bevatten diverse inscripties, o.a.
betrekking hebbend op de toen hoog ont
wikkelde astrologische wetenschap. Vlot
vertaalde prof. Böhl het voor ons duide
lijk zichtbare spijkerschrift: „Als de maan
bij haar verschijnen verduisterd is, dan
gebeurt enz."
Men ziet: de Leidsche verzameling zal
nu met kostbare stukken uitgebreid wor
den!
Nog vertelde ons Prof. Böhl het een en
ander van zijn veelvuldige belevenissen.
Daar was bijv. de speciale particuliere
audiëntie, die hem werd toegestaan door
den koning van Irak: Feisal I, zoon van
den verdreven koning van Mekka, broer
van den Emir van Transjordanlë. Irak
was tot nu toe Engelsch mandaatgebied,
sinds korten tijd is het echter vrij ver
klaard De High Commissionar wordt nu
Engelsch gezant. De Koning is zeer ont-
Foto Bleuzé.
Voor het eerst sedert Haar ongesteldheid
heeft H. M. de Koningin-Moeder heden
morgen het Paleis verlaten en een bezoek
gebracht aan de Von Siebold-tentoonstel-
iing. H. M. was vergezeld van freule Van
der Poll, freule Schimmelpenning, baron
van Heemstra en jhr. De Pesters.
Bij den Ingang werd H. M. verwelkomd
door den burgemeester, die daarop de hee-
ren Ballego en Mater aan Haar voorstelde.
Onder hun leiding werd vervolgens de ten
toonstelling bezichtigd. Sen kteindactVrirUn
van den voorzitter, Nelly Ballego, bood
H. M. een bouquet Japansche bloemen aan.
De grijze Vorstinne vroeg als steeds be
langstellend naar verschillende bijzonder
heden en bezocht ook den Japanschen
tuin, waar Zij eenigen tijd uitrustte.
Na een bezoek van drie kwartier vertrok
H. M. om kwart over elf weer naar Den
Haag.
Morgenavond wordt de tentoonstelling
gesloten. De stroom van bezoekers blijft
onverminderd aanhouden.