NIEUW FEUILLETON.
w Jaargang:
DINSDAG 23 FEBRUARI 1932
No. 22064
bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
Geheimzinnige Inbreker.
Leidsch Crisis-Comité.
STADSNIEUWS.
Ver. van Onderwijzers en Onderwijzeressen
in de inspectie Leiden.
Het Leidsche Crisis-Comité.
4000
Het voornaamste Nieuws
van heden.
EIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
I Cts. per regel voor advertentlën alt Lelden en plaatsen
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle
dere advertentlën 35 Cts. per regeL Kleine Advertentlën
;lsiuitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts.
-] een maximum aantal woorden van 30.
hcasso volgens postrecht. Voor eventueels opzending van
fieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No.' 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:!
Voor Lelden per 3 maanden 1.2.35, per week f. 0.18
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week 018
Franco per post f. 2.35 4- portokosten.
Morgen maken wij een aanvang
it een nieuw boeiend feuilleton,
iteld:
Giro No. 188690.
ilavond „Emtégeës" f. 14.94'/i, Leid-
H.B. S. verg. „Emtégeës" f. 10.051/:,
d. L. f. 1.10, 9e wekelijksche bijdrage
oneel Heck's Lunchroom f. 15.Iaat-
wekelijksche bijdrage van de bewoners
3 hofjes en omwonenden en eenige
ere bijdragen door mej. v. d. Z. f. 9.30.
VER. van herstellingsoorden
afd. leiden.
De jaarvergadering.
iteren hield de afdeeling Leiden van
erlandsche Vereeniging van Her-
igsoorden voor Handels- en Kan-
lienden, Handelsreizigers en Han-
;enten haar jaarvergadering in „De
mie".
voorzitter werd herkozen de heer
trouwer, terwijl mej. B. C. van Hal-
I tot Algemeen Secundus werd geko-
het ajarverslag van den Secretaris,
|heer F. W. Kooning, ontleenen wij,
het aantal contribuanten, dat bij de
Ihting der afdeeling (7 Nov. 1930) 34
op 31 Dec. 1931 was gestegen tot 79.
ïstuur kan met dit in het eerste jaar
tregen resultaat tevreden zijn. Het ver-
I besluit met een dringend beroep op
den, in 1932 het bestuur ter zijde te
i in het aanbrengen van leden, be
togers of donateurs. Alleen met aller
lewerking azl de afdeeling kunnen blij-
J groeien en bloeien tot heil- van de
|e en zwakke vakgenooten.
academische examens.
zijn voor het Taalkundig Can-
■tsexamen Indologie de heer R. Kijl-
Amersfoort)Economisch Candi-
nwoexamen Indologie de heer D. F.
a Jenbeck (Den Haag)Doctoraal examen
'eskunde de heeren N. C. J. Steffelaar
riem) en L. Provo Kluit (Wassenaar),
ivorderd is tot doctor in de Wis- en
m^jaurkunde op proefschrift getiteld
onderzoekingen over para-magne-
ie" de heer E. C. Wiersma (geb. te
Idwijk)
beer t. f. vlieland gehuldigd.
be heer T. F. Vlieland.
is tijdens de opening der
^■Bloemententoonstelling in „Zo-
•Vai a£d- Oegstgeest en Omstr.
vereen, v. Bloembollencultuur,
T v ,?,T'ariS bestaan herdenkt, de
lacht ,v.nd gehuldigd. De jubilaris
'tiibM feit dat hij 45 jaar onafge-
Her küfsl'.d> waarvan 41 jaar secre-
De 45ste Algemeene Vergadering.
In de groote Stadszaal is heden de 45ste
algemeene vergadering van de Ver. van
Onderwijzers en onderwijzeressen ln de
inspectie Leiden gehouden.
De voorzitter, de heer J. Baak Jzn. be
groette in zijn openingsrede in het bij
zonder de wethouders Tepe en Romijn en
den referendaris van onderwijs, den heer
Vriend, zoomede den burgemeester van
Voorhout, den heer Bulten en den hoofd
inspecteur in de 3de afdeeling, den heer
Rienks. en sprak voorts zijn beste wen-
schen uit voor het welslagen dezer ver
gadering. Hoewel de ongunst der tijden
niet met al haar volheid haar drukkende
last heeft gelegd op de schouders der
ambtenaren, toch bespeuren ook dezen
haar invloed in den vorm van salarisver
laging.
Spr. uitte den wensch, dat deze maat
regel het saamhoorigheidsgevoel zal be
vorderen en dat divergeerende volksgroe
pen de waarheid zullen gevoelen van het
spreekwoord „Eendracht maakt macht".
Uitvoerig stond spr. vervolgens stil bij de
taak der school en van den onderwijzer,
en zeide, dat daarbij een materieele en
een formeele zijde valt te onderkennen.
Naar aanleiding van het recente ge
schrijf over de z.g.n. „paedagogische
echo" gaf spr. den aanwezigen in ern
stige overweging hun leerlingen er van het
begin af aan aan te wennen logisch en
duidelijk te antwoorden om tenslotte
eenige practlsche adviezen te geven op het
gebied van onderwijs aan groote klassen.
De secretaris, de heer Alb. van der
Hoogt, deed vervolgens mededeellng van
eenige ingekomen stukken, waarna de
heer W. G. Aldershoff namens de kas-
commissie rapport uitbracht en voorstelde
den penningmeester te déchargeeren voor
zijn uitnemend gevoerd beheer. Hiertoe
werd onder dankzegging besloten.
De voorzitter sprak daarna een opwek
kend woord om de noodlijdende Vereen.
„School- en Werktuinen" daadwerkelijk
te steunen.
De penningmeester, de heer J. H. Dom-
merholt deed vervolgens rekening en ver
antwoording van zijn financieel beheer.
De ontvangsten bedroegen f. 272.94en
de uitgaven f. 210.06'/i .zoodat er een ba
tig saldo is van f. 62.88. De rekening werd
onveranderd goedgekeurd.
Als bestuursleden werden gekozen de
heeren H. de Boer, Woubrugge (aftredend)
en J. J. Kraal, Katwijk aan Zee.
De heer D. Zuidhof kreeg daarop gele
genheid een toelichting te geven op een
door hem uitgegeven „Wereldkaart in
rechte lijnen", welke wij binnenkort in
ons Blad aan een uitvoerige bespreking
zullen onderwerpen. Tot leden der kas-
commissie 1932 werden benoemd de hee
ren G. Bakema en H. J. van Leeuwen. Na
een korte pauze was het woord aan ds.
G. W. C. Vunderink, directeur van het In
ternaat van het Christelijk Lyceum te
Zeist, die een lezing hield over:
Opvoeding en het onderbewuste.
Ds. Vunderink herinnerde allereerst aan
de profetie van prof. Heymans, dat deze
eeuw de eeuw van de ziel zou zijn. Naast
een steeds toenemende techniek valt een
innerlijke levensverarming te constatee-
ren. En het is logisch, dat men bij het
zoeken naar de oplossing deze getracht
heeft te vinden in de menschelijke ziel.
De rationalistische wijsbegeerte liet geen
ruimte open voor de mogelijkheid, dat de
menschelijke ziel inhoud zou kunnen
hebben', zij houdt slechts rekening met
het betrekkelijk geringe wat wij bewust
doen, doch nooit met het vele, wat wij
onbewust doen. Waar komen zij van
daan, die gevoelens van liefde en van
haat, van sympathie en van antipathie,
al die gevoelens, welke wij zelf niet kun
nen ontleden? Er is in ons leven iets
grooters, iets diepers dan ons denkend
hoofd, zooals de groote paedagoog Jan
Ligthart zoo treffend heeft geschetst. Het
onderbewuste is in den grond der zaak
veel nauwkeurige dan het bewuste. Denk
bijv. aan de zekerheid, waarmede een
slaapwandelaar te werk gaat. Bij som
mige kinderen, bij wien de onderbewuste
herinnering sterk leeft, verdient het dan
ook aanbeveling niet te sterk aan te drin
gen op correctie van het gemaakte werk
en het kind dus te stuwen in de richting
van het bewuste, van bestaande regels.
Volgens Freud is heel het psychologisch
drijven terug te brengen tot het sexueele
motief, prof. Adler meent, dat de wil van
de macht de hoofdrol speelt; Jung en
Kohnstamm hebben weer andere inzich
ten. Uitvoerig stond spr. vervolgens stil
bij de begrippen inhaerente en attribu
tieve inhoud van het onderbewuste. Het
eerste is de grondslag; het tweede is alles,
wat daarop door uiterlijke waarneming
is opgebouwd, vaak jarenlang blijft slui
meren in de ziel. maar uiteindelijk toch
weer tot uiting komt.
Wanneer wij willen opvoeden, moeten
wij kunnen doordringen tot de onderbe
wuste wereld. Blagen wij er niet in in
het kind associaties te scheppen, dan krij
gen wij slechts uiterlijk contact, doch wij
beroeren niet die snaar in het kind, welke
de door ons voortgebrachte toon doet
meeklinken Het onderbewuste heeft ook
een sterke neiging om het een doorleefde
te doen herhalen (Nietsche.) Reden te
meer om bij de opvoeding te streven naar
het aankweeken van vaste associatie-
velden, van bepaalde gewoonten. Vervol
gens schetste spr. de zielkundige ontwik
keling van het opgroeiende kind en wees
op den zeer belangrijken invloed, welken
zijn opvoeders daarop uitoefenen om
daarna stil te staan bij het z.g.n. min
derwaardigheids-complex van Adler.
Spr. besloot met een ernstige vermaning
tot alle aanwezigen om niet uitsluitend
aandacht te schenken aan de intellec-
tueele prestaties van het kind, maar bo
venal aan zijn Innerlijke behoeften.
Tracht u te verplaatsen in den gedach-
tengang van het kind; doet uw uiterste
best om het te begrijpen; laat het zich
kunnen uitspreken, opdat gij weet, wat er
in het kind leeft. Niet met dwang ver- en
gebod voedt gij kinderen op, maar met
zoeken naar het innerlijke. Het eenige,
dat wij daartoe noodig hebben is persoon
lijkheid. Wanneer we die bezitten, staan
vele wegen open, doch de meeste ervan
leiden tot het gewenschte doel. Het gaat
bij het onderwijs en bij de opvoeding om
het hart en eerst daama om het hoofd.
Spr. besloot zijn luide toegejuichte en
(onder diepe stilte aangehoorde) rede
met een citaat van Jan Ligthart.
De voorzitter dankte ds. Vundering voor
zijn schoone toespraak en schorste daar
op de vergadering tot 2 uur.
In de middagvergadering heeft prof. dr.
B. G. Escher een lezing met lichtbeelden
gehouden over „Vulkanisme".
Rede van prof. Escher.
Aan zijn rede is het volgende ontleend:
Het wezen van het vulkanisme berust
op het ontsnappefi van gassen, die onder
druk in oplossing zijn in een gloelend-
vloeibare massa in de aardkorst, die
magma genoemd wordt. Wanneer dit mag
ma in hoogere gedeelten van de aardkorst
komt, koelt het af, gaat ultkristalliseeren
en daarbij loopt de gasdruk op, omdat het
gas niet in de kristallen komt, maar in
het niet gekristalliseerde gedeelte van de
vloeistof blijft en dit in volume tengevolge
van de kristallisatie voortdurend afneemt.
De magmahaard, waarin de afkoeling
plaats grijpt, barst tenslotte, de magmati-
sche gassen ontsnappen en sleuren vloei
stof mee, die in den vorm van lava aan
de oppervlakte stolt of fijn verdeeld
in den vorm van vulkanische asch, lapilll
of bommen in de lucht wordt ge
slingerd. Uit de lucht sedimenteert dit
materiaal om den kraterpijp heen en
vormt in de meeste gevallen een kegel-
Denk aan de Woensdag-Collecte.
Bij het Leidsch Crisis-Comité komen
nog steeds vele aanvragen om hulp bin
nen. In totaal zijn reeds 1251 aanvragen
behandeld. In ruim 900 gevallen is reeds
een beslissing genomen. Dank zij de hulp
en medewerking welke het comité van
verscheidene zijden mag ondervinden, kan
veel leed worden verzacht en ook verval
tot armoede worden voorkomen. Veel geld
is echter noodig. Op blijvende hulp van
de burgerij moet kunnen worden gere
kend. Wij wekken U dan ook allen op om
de Woensdag-collecte te blijven gedenken.
vormige berg met een holle profiellijn. De
tvpes van vulkanische uitbarstingen wor
den door spreker gerangschikt volgens
twee principes: 1. gasdruk van het magma
en 2. graad van vloeibaarheid van de lava.
De laatste eigenschap is zelf weer afhan
kelijk van twee invloeden namelijk de
scheikundige samenstelling en de tempera
tuur.
De maximale gasdruk, die in een be
paalde magma-haard kan optreden, is
afhankelijk van de diepte van dien haard
onder de aardoppervlakte, omdat de druk,
die op den haard door het toedekkende
gesteente wordt uitgeoefend, evenredig is
met de dikte van dat gesteente. In een
ondiepe haard kan de druk dus nooit hoog
oploopen en omgekeerd moet de haard bij
een zeer hevige uitbarsting, zooals die van
Krakatau in 1883. zeer diep liggen. Bij
eenige types van vulkanische erupties
werd wat langer stilgestaan.
Met het Perret-type brengt spr. de cal-
deira-vormlng in verband. Groote caidei-
ra's in Ned. Indië zijn: Idjen (Java) 16
K.M., Batoer (Bali) 12 K.M., Tenggei
(Java) 8 K.M. middellijn. In historischen
tijd ontstond de onderzeesche caldeira van
het Krakatau-bekken met een middellijn
van 7 K.M. Wat in de Krakatau-groep
tegenwoordig plaatsgrijpt, is vermoedelijk
het beginstadium van een langzaam op
bouwende werkzaamheid, waarbij een
groep van vulkaaneilanden ontstaat, door
uitbarstingen op een punt van den steilen
rand van de caldeira van 1883.
Van bijzonder belang voor de vulkaan-
catastrophes der laatste jaren in Ned.
Indië zijn de uitbarstingen, waarbij de
lava dik-vloeibaar is. Drie types van erup
ties kunnen hier onderscheiden worden.
Het Merapi-type is door de normale wer
king van den Merapi gekarakteriseerd:
het afrollen van gloeiende stukken lava
van den top langs de hellingen, de vor
ming van gloedlawines met rooksporen,
die tot een categorie van minder gevaar
lijke gloedwolken behooren. Ir. Grandjean
uit Djokjakarta heeft er onlangs op gewe
zen, dat bij de laatste uitbarsting van den
Merapi in 1930 behalve de gewone Merapi-
gioedwolken, die als „spoortreintjes" de
helling afrolden, er ook van een veel ge
vaarlijker karakter optraden en wel van
het Montagne-Pelée-type, gloedwolken van
het soort, dat de beroemde monograaf van
de Mt. Pelée. prof. A. Lacroix uit Parijs,
noemt: „nuée péléenne d'explosion diri-
gée", dus gerichte gloedwolken, die als
een schot scheef of min of meer horizon
taal worden weggeschoten onder een lava-
prop uit.
Door een dergelijke uitbarsting van het
Pelée-type werd in 1902 de stad St. Pierre
op Martinique ln één oogenblik verwoest.
Eén minuut, nadat de gloedwolk den kra
ter had verlaten, waren 28.000 inwoners
van het op 8 K.M. afstand gelegen St.
Pierre gedood. Slechts twee ontsnapten
aan den verstikkingsdood: een schoen
maker in een kelder en een gevangene in
het cachot. Tot op 10 K.M. van den krater
reikte de verwoeste zóne.
Uit de tot nu toe gepubliceerde kaartjes
van den ramp van den Merapi valt af te
leiden, dat de gloedwolken daar in Decem
ber tot op 13 K.M. van den krater hun
verwoestenden invloed deden gelden, dus
nog verder dan bij de Mt. Pelée in 1902
1300 menschen vonden hierbij den dood
door inademing van heete gassen.
Kaast Tan den Nederlandïch Ïndischen Arcbipel met Vulkanen. Eexcentra van aardbevingen en de As van Ventnö Meinest.
hij
afdeeling, is. Van vele zijden
Bdukwenschjen in ontvangst
ï-: <y I
,=r?->y .-J i{Uy
$0o
2000
-3000
5000
6000
700
•>\yV <r-~V;'/~ -o. s
f
'-:-4
BINNENLAND.
De jaarvergadering der Vereen, van
Onderwijzers en Onderwijzeressen in de
inspectie Leiden. (Ie Blad.).
Jubileumtentoonstelling der afdeehng
Oegstgeest der Alg. Vereen, voor Bloem
bollencultuur. (Ie Blad.).
De Nederiandsche werkgevers en do
crisis. (Binnenland, 2e Blad.).
Een torpedojager naar Sjanghai; vragen
aan de regeering. (Binnenland, 2e Blad.).
Rumoerige fascistenvergad. te Utrecht;
het communistisch archief op tafel. (Ge
mengd, 2e Blad.).
BUITENLAND.
Hitier en Duesterberg candidaat voor
het Duitsche presidentschap. (Buitenland,
ie Blad.).
De Chineezen handhaven zich niet al
leen bij Sjanghai, doch heroveren verloren
terrein. (Buitenland en Tel. Ie Blad.).
Wijziging in het Belgische kabinet.
Buitenland, le Blad.).
Werkzame vul kan co.
EPICCPUr (l»08~1926)
A« ven Veoiog-Meioesz ^negatieve anomalie)
Ook het St. Vincent-type, dat o.a. bij
de Souffrière van St. Vincent optrad, be
hoort op Java tot de zeer gevaarlijke
soort van uitbarstingen. Door het krater-
meer van den Kloet heen had reeds dik
wijls o.a. in 1811, 1826, 1833, 1848, 1864,
1901 en 1919, dus gemiddeld om de 18 jaar
een korte uitbarsting plaats, waarbij het
kratermeer van den Kloet werd uitge
worpen.
Het St. Vincent-type is gekarakteriseerd
door het doorbreken van een krater, die
de kraterpijp afsluit, gevolgd door het
uitwerpen van gloeiende bonken lava, die
als lawines, de hellingen afrollen en de
bovenloop der dalen vullen. Aldus o.a. in
den nacht van 19 op 20 Mei bij den Kloet.
Daarmede ging gepaard het uitwerpen van
38 millioen M3 water, waardoor de zoo
gevaarlijke lahars (moddersteenstroomen)
ontstonden, die 5110 slachtoffers eischten.
Nu is het kratermeer van den Kloet
door een tunnel voor het grootste gedeelte
drooggelegd, zoodat bij een volgende uit
barsting slechts weinig water zal worden
uitgeworpen, waardoor dit lahar-gevaar
vermoedelijk bezworen zal zijn.
Na de pauze werd de verspreiding der
vulkanen in Ned. Indië behandeld, waarbij
de nadruk gelegd werd op het niet samen
vallen van vulkanische gebieden met aard-
bevingsgebieden. (Zie het bijgaande
kaartje). Er zijn tegenwoordig 109 werk
zame vulkanen in Ned. Indië bekend,
waarvan er 35 op Java en 20 op Sumatra
liggen. Sedert in 1909 in Weltevreden op
het Kon. Magnetisch en Meteorologisch
Laboratorium een groote Wiechert-seis-
mograaf is opgesteld, is de kennis omtrent
de aardbevingen in Ned. Indië sterk toe
genomen. Van 19091926 werden 16081
berichten in Weltevreden ontvangen, die
betrekking hadden op 5520 aardbevingen.
Door de seismografen in Ned. Indië wer
den 947 aardbevingen opgeteekend, terwijl
van 293 de epicentra konden worden
vastgesteld.
Uit den aard der zaak liggen bijna
alle vulkanen op het land, maar in Ned.
Indië liggen de meeste en belangrijkste
epicentra van aardbevingen in zee. Of
schoon vulkanische- en aardbevingsge-
bieden niet samenvallen, bestaat er wel
een zekere paralleliteit in de verspreiding
en dit wijst weer op een indirect verband
dezer twee verschijnselen. Er bestaat dus
niet een direct verband in dien zin dat
belangrijke aardbevingen het gevolg zou
den zijn van vulkanische uitbarstingen
(wel onbelangrijke), evenmin is het om
gekeerde het geval, maar beide zijn waar
schijnlijk het gevolg van een dieper in de
aardkorst gelegen oorzaak. Bij het zoeken
naar deze oorzaak moeten wij rekening
houden met de door prof. Vening Meinesz.
verkregen uitkomsten van zijn, in een
duikboot uitgevoerd, zwaartekracht-onder
zoek.
Hij vond door den Ned. ïndischen Archi
pel een strook, waar de zwaartekracht klei
ner is dan normaal, een strook van nega
tieve anomalie. Aan weerszijden van de
as van die strook zijn zeer veel der be
langrijke epicentra gelegen. Maar de as
van Vening Meinesz loopt buiten de strook
;van vulkanen op Sumatra, Java en de
Kleine Soenda-eilanden en tusschen de
vulkaanstrooken Minahassa-Sangir-eilan-
den en Ternate-Noord Halmaheira.
De tektonische aardbevingen, en hierop
hebben de 293 epicentra betrekking wijzen
op bewegingen in de aardkorst. Het ver
band tusschen deze bewegingen, de as
vkn Vening Meinesz en het vulkanisme in
Ned. Indië wordt door spreker gezocht met
behulp van een theorie, die door Ampferer
en vooral Schwinner is uitgewerkt. Daarbij
wordt verondersteld, dat onder de aard
korst stroomingen optreden, die in de
strook van negatieve anomalie het lichte
bovenste gedeelte van de aardkorst hebben
ingeknikt. daarentegen bijv. onder Java
magma langs scheef oploopende breuk
vlakken naar boven hebben geperst, waar
door magma-haarden zijn gevormd, die de
oorzaak werden van vulkanische uitbars
tingen,
