,728te Jaargang
DONDERDAG 12 NOVEMBER 1931
No. 21979
STADSNIEUWS.
Nieuw Kantoorgebouw van het „Tegelhuis" te Alphen.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
LOUIS BOUWMEESTER Jr. t
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
30 Cts. per regel voor advertentlën uit Lelden en plaatsen
waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle
andere advertentlën 85 Cts. per regel. Kleine Advertentlën
uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts.
bi) een maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van
brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindspleln Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:i
Voor Leiden per 3 maanden r.2.35, per week f.o.ia
Bulten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per week 0.18
Franco per post f.2.35 4- portokosten.
Dit nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
HET GODSDIENSTIG LEVEN
VAN PRINS WILLEM I.
Lezing van prof. dr. L. Knappert.
Op ultnoodiging van den kerkeraad sprak
prof. L. Knappert gisteravond in de Waal-
sche kerk over het godsdienstig leven van
Prins Willem I. Na een korte inleiding
over de onpartijdigheid der geschiedvor-
sching, teekende spr. eerst Prins Willem
in de eerste periode zijns levens als edel
man aan het keizerlijk Hof te Brussel,
voor de diplomatie in een goede leer
school. overgegeven aan al de genoegens
zijner weelderige omgeving, als ridder in
de orde van het Gulden Vlies trouw zwe
rend aan het katholiek geloof, sinds 6
Juli 1551 getrouwd met Anna van Egmond,
aan zijn rijke, open tafel gul en joviaal
gastheer en dit alles zonder nog eenig
spoor, dat er ernstige dingen in zijn ziel
zouden omgaan of het schouwspel der
vervolgingen hem zou schokken. Dan be
ginnen zich de teekenen op te doen van
ontwakend hooger leven. Oranje's geweten
komt in verzet tegen Granvelle's politiek,
de knechting van het Nederlandsche volk.
De burgerlijke en godsdienstige vrijheid
beide aangetast en verkracht de bloedige
bekeeringsmethode der inquisitie dat
dit bezig was de Nederlanden in gisting
te brengen het genie des prinsen zag
het duidelijk genoeg. De godsdienstige
kracht van anabaptisten en gereformeer
den verstond hij nog niet. maar zijn staat
kundig streven bracht hem er toe ook aan
de godsdienstige stroomingen alle aan
dacht te schenken.
Noch de geloofsmoed, noch het lijden,
noch de taaie volharding der hervormings
gezind en bleven hem aldus verborgen.
1 Voeg daarbij, dat toen reeds dat grootsche
1 ideaal vaste vormen begon aan te nemen,
an de verwezenlijking waarvan zijn gan-
I iche volgend leven zou gewijd zijn: de
I eendrachtige samenwerking van roomsch
en onroomsch aan de afwerping van het
I Spaansche gezag. En denk ook aan zijn
barmhartig gemoed, dat in verzet kwam
tegen het blinken der brandstapels. Spr.
haalt een reeks treffende woorden des
prinsen uit dezen tijd aan. Toch, in het
wonderjaar 1566, als de consistoriën,
waarvan de onvolprezen Gillis le Clercq
de ziel was, reeds den opstand voorberei
den, durft Oranje nog geen partij kiezen
tegen de regeering. in 1567 gebruikt Mar-
garetha hem nog om in Antwerpen de
rust te herstellen; dan begint met zijn uit
wijking. naar zijn eigen woorden, het
nieuwe leven.
Met zijn ballingschap, zijn verblijf op
den Dillenburg, zijn eerste pogingen voor
ie bevrijding der Nederlanden, Heiligerlee
en Jemmingen, de veldtocht langs de
Maas, de ellende ook van zijn tweede hu
welijk, vallen samen de openbaringen
van die geheel eenige geestkracht, gelou
terd door geduld, gevoed door een telkens
sterker uitgesproken godsdienstig ver
trouwen. waarvan onze nationale psalm,
in dezen tijd gedicht, dus met recht zin
gen mag. Toen de prins zich één had ver
klaard met den opstand, moest hij ook in
het kerkelijk-godsdienstige partij kiezen.
Reeds had hij de R.-K. kerk verlaten, zich
aanvankelijk tot de lutherschen getrokken
gevoeld. Hem persoonlijk is altijd in het
christendom het liefst geweest wat allen
geloofden en beleden. Zijn geest was in
deze tweede helft zijns levens ook in het
godsdienstige groot en verheven boven
de al te vaak felle twisten der rich
tingen. Zijn naaste geloofsgenooten waren
niet, zooals zijn vijanden hebben gelas
terd, de onverschilligen voor den gods
dienst. maar de gematigden van alle ker
kelijke partijen, die verdragen wilden zijn
maar ook anderen verdroegen. Doch nu
de katholieken waren zeker niet allen
Spaansch gezind, maar veroordeelden, als
de lutherschen, den opstand; de dooper-
sche groepen vormden zeker geen strijd
baren phalanx. De kalvmistisch-gerefor-
meerden waren in de Z. Nederlanden den
opstand begonnen, door leer, kerkorde en
liturgie nauw verbonden, gloeiend van
ijver voor de strijdende kerk Gods op
aarde, heldhaftig, eenzijdig, democratisch,
straks in de N. Nederlanden met de rekke
lijker gereformeerden in één kerkverband.
In 1568 had Oranje re'eds kalvinistische
veldpredikers gehad, in 1569 de Fransche
hugenoten van nabij leeren kennen, in
1570 wordt de toenadering duidelijk merk
baar. In het belang der goede zaak heeft
hij eigen voorkeur opgeofferd en, schoon
persoonlijk rekkelijk, ja door de preciesen
vaak geprikkeld, hun open de hand ge
reikt. Aan dat bondgenootschap is hij
trouw gebleven, zijn verdraagzaam stand
punt heeft hij om hunnentwil nooit ver
zaakt, menigmaal hun eischen wederstaan,
maar tegelijk met hen samengewerkt, hun
groote diensten aan den lande erkend en
het gewicht van hun verbond zwaarder
laten wegen dan persoonlijke gevoeligheid,
hij, die voor zichzelven om vormen wei
nig gaf. maar onder verschillende vormen
uitnemend godsvrucht erkennen kon. In
October 1573 heeft hij toen met de ge
reformeerden voor het eerst avondmaal
gevierd. Men doet den prins groot onrecht
door hier alleen van staatkundige beweeg
redenen te spreken, zijn godsdienstige
overtuiging is onverdacht, al heeft hij
haar soms ondergeschikt gemaakt aan het
staatkundig belang. Voor zijn door lijden
en streven gelouterd godsdienstig leven
heeft hij ten slotte bevrediging gevonden
in het gereformeerd protestantisme, een
preciese kalvinist is hij nimmer geweest.
Juist de preciesen heeft hij in zijn ideëele
politiek tegenover zich gevonden.
Spr., die ook dit gedeelte zijner voor
dracht met de eigen woorden van Oranje,
met tal van aanhalingen uit de liederen
ook dier dagen, toelichtte, voegde daarna
nog enkele trekken aan het beeld van zijn
geestelijk leven toe. Met blijde bewonde
ring nemen wij bij den prins waar een al
rijker wordend gemoedsleven, volkomener
toewijding aan de zaak der vrijheid, rusti
ger bezonnenheid, gepaard aan een geduld
en geloofsvertrouwen, die onzen eerbied
GEHEEL IN MODERNEN STIJL OPGETROKKEN.
BïSP fPlI Mf-
ïi 5
tóö
-rooven plaatsen wij een foto van het
n--uw gebouwde kantoorgebouw van het
••tegelhuis" van den heer D. ten Cate-
ouwer te Alphen, voorzitter van de Ka-
j"er van Koophandel en Fabrieken voor
Rijnland te Leiden.
«hu zeer fraaie en geheel in modernen
felrt opgetl;Okken gebouw vormt ongetwij-
w!a€fn; sieraad voor de omgeving in de
en is er, mede wat haar
van h betreft> ongetwijfeld een waar-
mS if ^erga in de geheele omgeving
reeri Ir vinden- Genoemd gebouw, dat
is in ,raanclag in gebruik werd genomen,
bMiovS?26 da£en voor belangstellenden te
riikS- Pn' Hiervan werd door de belang-
dmif ijdustrieelen uit de omgeving een
en L? uik gemaakt. Onder de talrijke
sbeoi?rnaamste industrieelen uit de Rijn-
eK zagen wij o.a. den heer P. van Dijk,
voorzitter van de werkgeversvereniging,
verschillende bestuursleden van de Ka
mer van Koophandel en tal van anderen.
Om de inrichting en uitvoering van alle
lokalen te omschrijven is niet mogelijk,
wij memcreeren slechts dat alle lokalen
met een afzonderlijk soort tegels zijn be
tegeld, zelfs de raamkozijnen zijn van
tegels vervaardigd. Het geheel gelijkt wel
een groote show-room van tegels. Bijzon
dere vermelding verdienen evenwel nog
de in de ontvangkamer fraai aangebrach
te drie ramen in glas en lood naar het
ontwerp van het bureau Basart en Sloet
uit Den Haag, voorstellende het symbool
van „Arbeid, Beleid en Oogst". Met zeer
veel smaak hebben de bekende architec
ten, de heeren W. B. Kroon en G. W. Vis
hier weer een prachtig bouwwerk doen
verrijzen*.
voor hem vestigen en bewaren tot den
einde. Schoon voorzichtig in het spreken
over zaken van belang, was hij een hoofsch
en gul gastheer, een vlot en aangenaam
prater, zoodat wel geen bijnaam voor hem
ergerlijker is dan de Zwijger. Van welke
zijde men hem nadert in de laatste acht
tien jaren zijns levens, men vindt hem
wijs en scherpzinnig, vertrouwend op God
en zijn goed recht, door lijden gestaald,
van vromen ernst vervuld, .een vader des
vaderlands dewelke den dienst van de
Nederlanden meer heeft geacht dan de
welvaart en den voorspoed van zich en de
zijnen". Niet aan één partij behoort
Oranje, maar aan het gansche vaderland,
dat door tweedracht wel des prinsen hoog
beginsel verkrachten maar tot zijn heil
er niet anders dan telkens weer toe terug-
keeren kan.
BOUW- EN WONINGTOEZICHT.
Verslag over 1930.
Aan het verslag over 1930 van boven-
genoemden dienst, dat in druk bij de
firma Louis H. Bercherer is verschenen, is
het volgende ontleend: De kosten van den
dienst bedroegen in totaal f. 23 341.01.
Bouwvergunning werd in het verslag
jaar verleend niet Inbegrepen de wer
ken, uitgevoerd door den dienst van Ge
meentewerken of de Bedrijven voor
den bouw van:
nieuwbouw: 243 perceelen, o.m. omvat
tende 263 woningen;
herbouw: 5 perceelen, omvattende 3
woningen;
veranderingen, uitbreiden en vernieu
wen: 184 perceelen, o.m. omvattende 164
woningen.
Ook werd vergunning verleend voor den
bouw, het veranderen, uitbreiden en ver
nieuwen van 46 kleine bouwwerken, als
schuurtjes en dergelijke.
Voltooid en in gebruik genomen werden
in het verslagjaar:
nieuwbouw: 158 perceelen, o.m. omvat
tende 181 woningen;
herbouw: 9 perceelen, o.m. omvattende
6 woningen:
veranderen, uitbreiden en vernieuwen;
145 perceelen, o.m. omvattende 135 wo
ningen, en 26 kleine bouwwerken.
Op 31 December van het verslagjaar
waren nog in uitvoering:
nieuwbouw: 267 perceelen, o.m. omvat
tende 280 woningen;
herbouw: 4 perceelen, o.m .omvattende
3 wonlhgen;
•^rauoeren uitbreiden en vernieuwen:
102 perceelen, o.m. omvattende 87 wonin
gen en 3ö kleine bouwwerkjes.
Van de door B. en W. verleende vergun
ningen was nog geen gebruik gemaakt,
voor wat betreft:
nieuwbouw: 42 perceelen, o.m. omvat
tende 43 woningen;
veranderen, uitbreiden en vernieuwen:
5 perceelen, omvattende 3 woningen.
B. Bouwstatistiek.
De statistiek .afgeleid uit de vergunnin
gen verleend op grond van de Verordening
op het Bouwen en Sloopen, heeft uitge
wezen, dat het aantal in de gemeente
aanwezige woningen vermeerderde door:
Nieuwbouw met 158 perceelen o.m. om
vattende 181 woningen.
Herbouw met 9 perceelen o.m. omvat
tende 6 woningen.
Veranderen van perceelen met 13 wo
ningen.
Totaal met 167 perc. o.m. omvattende
200 woningen.
Het aantal verminderde door:
Slooping met 37 perceelen o.m. omvat
tende 32 woningen.
Veranderen met 4 perceelen, o.m. om
vattende 11 woningen.
Onttrekken aan de bestemming als wo
ning zonder verbouwing met 1 woning.
Ontruiming van onbewoonbaar ver
klaarde woningen met 0 woningen.
Totaal met 41 perc. o.m. omvattende
44 woningen.
De vermeerdering bedroeg dus 126 per
ceelen o.m. omvattende 156 woningen.
Gedurende 1930 werden 163 vergunnin
gen verleend voor het aanbrengen van
erkers, zonneschermen, marquizen, re
clameborden, stoepen, enz.
Er werden 355 vergunningsbriefjes voor
het plaatsen van steigers, schuttingen en
het in gebruik nemen van gemeentegrond
voor het neerleggen van bouwmaterialen
enz. afgegeven. In totaal werd voor deze
briefjes betaald f. 1634.35.
Omtrent bij het woningtoezicht ingeko
men klachten van allerlei aard, aanvra
gen om onderzoek naar woningtoestan
den, enz. zij het volgende medegedeeld:
Op 1 Januari nog in behandeling van
vorig jaar 23; in den loop van 1930 inge
komen 209; totaal 232. Op 31 December
1930 nog in behandeling 27; afgedaan 205.
Bij het einde van dit verslagjaar waren
nog 6 onbewoonbaar verklaarde wonin
gen bewoond, t.w. Korenhof 3, Koolgracht
16. Paradijssteeg 15, Rabarberpoort 5, Su-
zanna Klinkerstraat 15 en Oranjegr. 99.
Het in 1929 ingediende voorstel tot on
bewoonbaar verklaring van 41 gemeente-
woningen en 84 woningen in poorten en
sloppen was ook op het einde van dit ver
slagjaar nog in behandeling.
De behoefte en de woningvoorraad dek
ken elkaar even als het vorige jaar.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Nieuwe inschrijving:
N.V. Baconia, Dorpsstraat A. 345, Nieuw
koop. Graanmaalderij en fabricatie opfok-
voeder. (Ned. Staatscrt.: 19 Februari 1931,
Bijvoegsel Nr. 541). Directeur: H. van
Haselen, Nieuwkoop. Maatschappelijk kapi
taal: f. 10.000, waarvan geplaatst en ge
stort: f. 2.000.
Wijzigingen:
Fa. M. van Dop, Meerburgerstraat 7, Lei
den. Bouw- en aannemersbedrijf. Wijziging
zaakadres: C. Fagelstraat 42, Delft.
N. van Heyningen, v. Mandersloostr. 80,
Alphen a. d. Rijn. Winkel in fruit, conser
ven enz. Uittredend Eigenaar: N. van
Heyningen, Alphen ad. Rijn, dd. 3 Aug.
1931. Wijziging handelsnaam thans: J. van
Heyningen. Nieuwe Eigenaar: J. van Hey
ningen, Alphen ad. Rijn.
DE TWEEDE VOLKSBIJEENKOMST.
Accordeon- en Jazz-muziek.
In de tweede Volksbijeenkomst welke
als naar gewoonte een stampvolle Stads
gehoorzaal had getrokken gaven gis
teravond het Harmonica Gezelschap „D.
V. V." onder leiding van den heer Van
der Velden en de Leidsche Dance and
Showband „The Blue Lyres" onder lei
ding van Han Veldhuysen blijk van hun
muzikaal kunnen. De vooravond was
gewijd aan het Accordeon-gezelschap. Na
een tweetal pittige marschen en de
ouverture Mignonnette uitgevoerd door
het geheele gezelschap, werd een tweetal
duetten ten gehoore gebracht. Het spel
van het laatste duo bestaande uit de
heeren Van der Velden en Horree dat
de bekende fantasie op de opera Traviata
ten gehoore bracht, zal er toe hebben
bijgedragen, dat accordeon muziek hooger
gewaardeerd wordt door de velen die de
zaal bezochten, dan tot dusverre het ge
val was.
De tweede helft van den avond bood een
geheel ander aspect; thans niets dan
schitterende saxephones en trompetten;
waarop een achttal jongelui met een be
wonderenswaardig elan en soms zeer veel
durf eenige der meest bekende moderne
jazz-nummers ten gehoore bracht. Reeds
het eerste nummer de bekende fox
trot „Choo Choo", waarin een stoom
trein wordt uitgebeeld, deed het noo-
dige contact tusschen band. en publiek
ontstaan. Daarna volgden eenige zeer
uiteenloopende nummers elkaar in razen
de vaart op. Saxophone-, xylophone- en
vooral viool-soli oogstten een uitbundig
succes; terwijl ook de „The Revellers en
Boswell Sisters imiteerende zangers met
„Dinah" en „Heebe Jeebies" veel bijval
hadden. Ook het keurig uitgevoerde num
mer voor twee piano's mag niet onver
meld blijven. Een zeer goede uitvoering
van „Tigerrag" algemeen beschouwd
als het beste voorbeeld der moderne „hot-
jazz" muziek was een waardig slot van
dezen welgeslaagden avond. Beide ensem
bles oogstten voor hun welwillende mede
werking den dank van de organiseerende
commissie.
BINNENLAND.
De salariskorting voor rijksambtenaren;
de heeren Aalberse en Colijn verzoeken
den minister eenige maanden uitstel.
(Parlementair Overzicht, 3e Blad.)
Een voorstel van den rijksbemiddelaar
inzake het dreigend conflict in de textiel
industrie. (Binnenland, 2e Blad).
Er zijn 52 personen uitgenoodigd om
deel uit te maken van het nationaal crisis
comité (Binnenland, 2e Blad).
Actie tegen de benzinebelasting. (Bin
nenland, 2e Blad).
Winkelsluiting te Amsterdam; Dinsdags
middags te één uur; 's Zaterdagsavonds te
10 uur. (Binnenland, 2e Blad).
Overleden is de heer Louis Bouwmeester
Jr., directeur van het bekende Revue
gezelschap. (Ie Blad).
Willy den Ouden zwom gisteren te
's-Gravenhage de 100 M. vrije slag in Euro-
peeschen recordtijd. (Sport, 3e Blad).
De daders van den roofoverval te Schip
luiden zijn gearresteerd. (Laatste Berich
ten, le Blad).
BUITENLAND.
De protectionistische vleugel der Engel-
sche conservatieven in actie voor directe
protectie-maatregelen. (BuitenL le Blad).
Overleden is Bartels, voorzitter van den
Pruisischen Landdag. (Buitenl., le Blad).
Het Chineesch-Japansch conflict. (Bui
tenland, le Blad).
Maandagavond a.s. 81/4 u. zal prof.
dr. B. G. Escher in het Leidsche Volkshuis
een voordracht houden over „Vulkanen",
terwijl het gesproken woord door een aan
tal interessante lichtbeelden zal worden
verduidelijkt.
Met ingang van 15 Februari is be
noemd tot hoofd der kinderafdeeling van
het St. Franciscus Gasthuis te Rotterdam
de heer H. A. C. Schaaf, thans hoofd
assistent aan de kinderkliniek der Rijks
universiteit alhier.
Bij de gehouden aanbesteding van de
rioleering en reconstructie van de Zwarte-
laan te Voorburg werd het laagst inge
schreven door de firma N. Timmers alhier
voor f.5800.
Door de Nederlandsche Spoorwegen
zullen bij de 120 bruggen, die zich in den
spoorweg LeidenWoerden bevinden, hek
ken worden geplaatst. De hekken zullen
bovendien aan beide zijden wit geschil
derd worden, opdat ze 's avonds voor het
personeel en hengelaars die vergunning
hebben om langs den spoorbaan te loopen,
goed zichtbaar zullen zijn.
ARBEIDSBEURS LEIDEN.
Op den llen November 1931 waren 1729
Cv. j, 1130), werkzoekenden ingeschreven.
Hedennacht ls te Arnhem na een kort
stondige ongesteldheid in den ouderdom
van 47 jaar, overleden Louis Bouwmeester
Jr., directeur van Bouwmeester's Revue-
Gezelschap.
Louis Bouwmeester, jongste zoon van
den grooten Louis Bouwmeester, had het
kunstenaarsbloed in zijn aderen. Ook bij
hem was het „bon sang ne peut pas
mentir" van toepassing, al kwam hij niet
zop naar voren als zijn groote vader Louis;
als zijn oom Frits en als zijn tante mevr.
MannBouwmeester.
Hij bleef op het tweede plan, maar daar
heeft hij toch wel mooi werk gedaan Zijn
emplooi was het komische genre en hij
verstond de kunst van het typeeren. Hij
kon een droog-k'omisch burgermannetje
uitnemend karakteriseeren en ook in de
komische rollen van het werk van
Shakespeare muntte hij uit.
Voorts heeft hij bekende rollen vervuld
in „Dokter Klaus" en „De onbekende
Vrouw", waar hij een der oplichters uit
beeldde. terwijl hij in Heyermans' „Glück
Auf" succes had in een der mijnwerkers-
rollen.
Hij bezocht eenige malen Indië o.m.
voor het geven van vliegdemonstratles.
Eerst heeft hij Indië bezocht met zijn
vader, later had hij zelf een gezelschap
gevormd, dat voornamelijk het luchtige
Fransche en' Duitsche genre speelde. Door
middel van Indische relaties stichtte hij
te Den Haag een tooneelgezelschap in
„Flora". Dit blijspeltheater doopte hij
later om in het „Louis Bouwmeester-
theater" ter eere van zijn vader.
In de laatste jaren trad hij minder op
den voorgrond als acteur. Hij was direc
teur en leider van een revue-gezelschap
geworden.
Zoo exploiteerde hij 10 jaar geleden ook
den Scala-Schouwburg te Den Haag,
waarvan hij momenteel nog een der eige
naars was.
Met vrij groot succes werden revues,
variété's en operettes opgevoerd.
Daarna verhuisde hij naar het Paleis
voor Volksvlijt te Amsterdam, waar de be
kende Louis Bouwmeester-revues werden
opgevoerd, welke beroemd waren om de
aankleeding en ook om het luchtige. Ook
zijn hier operettes gegeven met Beppie
de Vries, Boskamp en onder regie van J.
J. Rentmeester.
Na jaren in het Paleis te hebben ge
speeld, werd de brand hem eenige jaren
geleden noodlottig. Hij heeft bij dezen
brand veel nadeel en schade ondervonden,
terwijl hij zijn pied-k-terre te Amsterdam
verloor.
Louis Bouwmeester was de tweede zoon
van Louis uit diens huwelijk met Henriëtte
van Engers. De eerste zoon Raphaël is
reeds eenige jaren geleden gestorven.
Maandag is Louis Bouwmeester te Arn
hem plotseling, ongesteld geworden. Hij
was met zijn gezelschap op tournée met
zijn revue „Champagne".
Zijn stoffelijk overschot zal naar Rijswijk
worden overgebracht.