PAANAKKER Co.
KAPLAARZEN
MAARSMANSSTEEG No. 3
LEDER- EN RUBBER-
7
72*ie Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Woensdag 7 October 1931
Vierde Blad
No. 21948
De Internationale Koloniale
Tentoonstelling Parijs 1931.
SCHEEPSTIJDINGEN.
ÜE
3 EED C
'd
ALLEEN GEVESTIGD
ONTVANGEN ENORME SORTEERING
Br DEZE ZAAK HEEFT GEEN FILIALEN
3G
3[=]E
DE
LAND-EN TUINBOUW.
RADIONIEUWS.
i DE STERRENHEMEL IN NEDERLAND IN DE WEEK VAN
7-14 OCTOBER 20 UUR M.T.
Da laatste maand van de tentoonstel
ling is ingegaan. Nog slechts luttele we
ken en we zullen beginnen de balans op
te maken van dit gebeuren, waaraan dui
zenden bijna een jaar geld verdiend heb
ben en waarbij anderen waarschijnlijk wel
een veer zullen hebben moeten laten.
Het Is wel buitengewoon moeilijk te
keggen of deze tentoonstelling een succes
is geweest dan niet. Ongetwijfeld heeft
het bezoek niet te wenschen overgelaten,
ja het lijkt zelfs of naar mate men langer
geopend blijft het bezoek toeneemt. Op
een der laatste Zondagen toch werden er
niet minder dan 524.694 bezoekers geteld.
Maar de enorme en zelfs in een op vreem
delingenverkeer ingerichte stad als Pa
rijs bijna niet te verduwen, massa's bui
tenlanders, die men had verwacht, zijn
slechts voor een gedeelte gekomen. De
maar steeds verder doorvretende wereld
crisis, die wij thans medemaken en die
ten tijde van de organisatie van de ten
toonstelling niet was voorzien, is daarvan
de hoofdreden en zeer zeker werd nimmer
een wereldtentoonstelling onder zulke
ongunstige omstandigheden gehouden als
deze. Alles in aanmerking nemend, kun
nen de organisatoren toch nog tevreden
zijn over de bereikte resultaten, ofschoon
vele particuliere participanten allesbe
halve vergenoegd zullen zijn over de ge
dane zaken.
De groote vraag is thans wat men gaat
doen. Er is eerst over gesproken de ten
toonstelling nog een maand open te hou
den, doch alras heeft men ingezien, dat
November al een zeer slecht geschikte
maand is voor verlenging. En thans is er
ernstig sprake van om de tentoonstelling
in 1932 nogmaals open te stellen. Het lijkt
een fout, want ten slotte zijn het toch
maar tentoonstellingsgebouwen, gebouwen
van pleister en latten, die reeds een zeer
respectabelen tijd weerstand hebben moe
ten bieden aan een zeer inclementen
zomer. Reeds vroeger heb ik erover ge
schreven, dat. verschillende gebouwen zelfs
aan het begin van de tentoonstelling tee
kenen van verval vertoonden. De groote
galerij, die naar de Tempel van Angkhor
Vath leidde, was reeds in de eerste maan
den in een toestand, die dringend repa
ratie elschte, en we vragen ons als leek
af, hoe het met de gebouwen gesteld zal
zijn, wanneer zes lange maanden regen
en wind vrij spel zullen hebben.
Onlangs dan heeft een vergadering
plaats gevonden van alle geïnteresseerden,
waarbij de heropening van de tentoon
stelling m 1932 besproken werd. En niet
slechts de daarbij zakelijk geïnteresseer
den, doch vrijwel iedereen was de mee
ning toegedaan, dat heropening ge-
wenscht was. Blijft ter overweging: de
financieele consequentie van een derge
lijk besluit. En ook wat dat aangaat is
men alweer optimistisch gestemd. Voor
zoover uit de besprekingen op de gehou
den vergadering is op te maken, zijn de
resultaten niettegenstaande het bedroe
vende weer vrij gunstig geweest, niet
evenwel in die mate, dat belangrijk on
derhoud of ingrijpende reparaties daar
uit zouden kunnen worden bestreden.
De architect evenwel van het meest be
langrijke gebouw, de Tempel van Angkhor,
bovendien het gebouw, dat reeds den lang-
sten tijd aan weer en ontij heeft moeten
weerstand bieden, verklaarde, dat zijn
gebouw het tot volgend jaar kon uithou
den en hij geen speciale subsidie zou be
hoeven aan te vragen om de reparaties uit
te voeren die noodzakelijk zouden blijken.
Dit lijkt een groot woord en de tijd zal
moeten leeren of het juist gezien is. Spe
ciaal een gebouw dat zoo weinig beschermd
is als dit zal een groot gevaar loopen door
vocht te worden aangetast; het Nederland-
sche paviljoen, waarvan de muren althans
door de overhangende daken beschermd
zijn, zal veel mulder te lijden hebben. Doch
het blijft een quaestie, die aan de vakkun-
digen moet worden overgelaten en, zooals
gezegd, zal slechts de tijd kunnen leeren
of zij juist hebben gezien. Intusschen moet
ons toch van het hart dat het een gewaagd
experiment lijkt.
Maar voor het oogenblik is alles nog
in vollen gang en stroomt het publiek
nog. Maar maarschalk Lyautey, bekend
als de pacificateur van Marokko, zal wel
nooit gedroomd hebben, dat hij nog eens
in zijn leven zou moeten optreden als
vredestichter tusschen restaurateurs. En
toch deed zich het geval voor.
In vorige correspondenties heb ik al
eens gesproken over het opvallende aan
tal restaurants en kleinere eetgelegenhe-
den, die op het tentoonstellingsterrein
hun bedrijf uitoefenden. Welgeteld waren
er tweehonderdveertig van die inrichtin
gen. Maar de laatste dagen waren er
slechts tweehonderd over. Veertig klei
nere restaurants waren omrasterd met
ijzerdraad en onder strenge bewaking
van politie en wakers.
Wat was het geval?
Aan het begin van de tentoonstelling
was er slechts een zeker aantal gelegen
heden, die concessie hadden genomen
voor de uitoefening van het restauratie-
bedrijf en, zooals zelfs ons leeken bekend,
zijn de daaraan verbonden kosten niet
gering. Daarnaast was een menigte klei
nere concessionnaires, die een vergunning
hadden gekocht voor den verkoop van bier,
limonade, ijs en andere ververschingen.
Enkelen daarvan, meer ondernemend en
minder bevreesd dan hunne collega's,
wierpen zich na korten tijd op den ver
koop van broodjes met vleesch en andere
lekkernijen. De buurman met dezelfde
vergunning zag dit met afgunstige oogen
en begon den volgenden dag eveneens
met dezelfde gerechten, waaraan hij wat
koude slaatjes toevoegde. Dit zijn nu een
maal de wegen van de concurrentie, ieder
een gaat een stapje verder. De eerste
sleepte een fornuisje aan en begon warme
schoteltjes te fabriceeren, waarop de con
current met „choucroüte garni" zijn buur
man doodsloeg. En na enkele weken of
freerde vrijwel elk klein tentje de clien
tèle een vast menu tot een matig prijsje,
zeer tot het genoegen van het groote pu
bliek, dat weinig voelde voor de prijzen
van de groote eetgelegenlieden, waar bo
vendien vaak genoeg geen plaatsje te
Veroveren was.
Inderdaad konden de werkelijke restau
rants slechts een 20 tot 30.000 menschen
onderbrengen, hetgeen bij een doorsnee-
bezoek van circa tien maal dat aantal
personen per dag zeer zeker onvoldoende
was.
Maar een vergunning blijft een vergun
ning en de grooteren, die een belangrijk
hooger bedrag voor hunne vergunning
hadden betaald dan de kleintjes, werden
Jaloersch en drongen er op aan, dat deze
goedkoope restaurants zouden worden ge
sloten. Het werd oorlog en, zooals steeds in
een oorlog, verloren de kleintjes, die hun
kraampjes onder strenge politiebewaking
zagen geplaatst tot tijd en wijle de kwestie
voor den Volkerenbond zou komen. Want
inderdaad is het hoofdbestuur van de ten
toonstelling een soort van Volkerenbond,
waar in laatste instantie alle geschillen
worden beslecht. En maarschalk Lyautey
wist de grooten met de kleintjes te ver
zoenen, wist gedaan te krijgen dat de vaste
menu's van 12 en 13 francs zouden worden
teruggebracht tot een eenvoudige portie
zuurkool, zoodat niet alleen de restaura
teurs en de kraamhouders tevreden wer
den gesteld, doch tevens het groote pu
bliek, dat voor een matig prijsje den buik
wil vullen, daartoe in de gelegenheid bleef
gesteld.
Intusschen voelen we hier en daar reeds
de verschijnselen van de naderende slui
ting. Hier en daar zijn reeds koopjes te
pikken, aangeboden door handelaren die
het niet op de laatste dagen willen doen
aankomen en onder meer kan, wie daar
toe lust heeft, zich voor een vrij luttel be
drag een rickshaw koopen. Wij kennen de
kwestie van de beroemde „pousse-pousse".
Reeds een jaar voordat de poorten van
de tentoonstelling zouden worden geopend
liep het gerucht al. Waar men de kennis
Vandaan haalde was een raadsel, maar
iedereen wist het. Op de tentoonstelling
zouden we in rickshaws rijden, rickshaws
speciaal uit Indo-China gezonden en die,
zooals In het Verre Oosten, door mensche-
lijke wezens zouden worden getrokken. En
plots klonk van verschillende zijden pro
test op tegen deze „barbaren-methode".
Menschen. die als beesten voor een wa
gentje zouden loopen. het was ongehoord.
Wie het protest het eerst de wereld inzond
is steeds een raadsel gebleven. De „Ligue
des Droits de l'Homme" werd ervan be
ticht, doch die sprak het gerucht direct
tegen. Maar hoe ook, het protest deed zijn
werk en de honderd rickshaws, spiksplin
ternieuw, die men uit Saigon had doen
komen, stonden in het Museum van Kolo
niën, waar het publiek er bewonderende
blikken op mocht werpen. En al hebben
we in ezelwagentjes gezeten, ook al heb
ben we ons op den schommelenden rug
van een kameel over het terrein laten
sjokken, in een rickshaw hebben we niet
gezeten. Doch nu wordt de gelegenheid
opengesteld, want ze zijn te koop voor den
meestbiedende. Echter de rickshaw-pul
ler" zullen we er zelf bij moeten zien te
krijgen en dat zal iets moeilijker blijken.
A. P.
Parijs, 30 September 1931.
HOLLAND-AMERIKA LIJN.
VEENDAM, 5 Oct. van Bermuda te New
D^LFTDIJK, R'dam n. Pacific Kust, 5 Oct.
van Cristobal.
MAASDAM, thuisr., 5 Oct. v. Puerto Luz.
HOLLAND—O. AZIË LIJN.
MEERKERK, thuisr. 5 Oct. te Shanghae.
AAGTEKERK, thuisreis, 6 Oct. v. Port Said
KON. NED. STOOMB. MIJ.
ULYSSES, 3 Oct. van Arica n. Iquiquc.
PERSEUS, 6 Oct. van Kopenhagen te
Amst.
SIMON BOLIVAR, 6 Oct. v. W. Indië te
Amst.
BAARN, 5 Oct. v. Amst. n. Hamburg.
CALYPSO, 4 Oct. v. W. Indië te New York.
PLUTO, 4 Oct. v. Kopenhagen te Danzig.
POSEIDON, 5 Oct. v. Malaga te Alicante.
STELLA, 5 Oct. v. Malta n. Piraeus.
THESEUS, 5 Oct. v. Amst. te Kopenhagen.
AGAMEMNON, 6 Oct. van Cadix n. Amst.
IRENE, 3 Oct. van San Dominga naaf
I Puerto Barrios.
I TIBERIUS, 5 Oct. van Amst. te San Juan
j AMSTERDAM, uitreis, 5 Oct. te Tocopilla
BRION. 6 Oct. van Amst. te Bordeaux
TRITON, 6 Oct. van Cabo de Gata naar
Malaga.
MEROPE, thuisreis. 8 Oct. v.m. te Havre
verwacht.
NEREUS, 6 Oct. van Stettin te Amst.
MIJ. NEDERLAND.
P. C. HOOFT, uitr., pass. 5 Oct. Gibraltar.
POELAU BRAS, thuisr.. 5 Oct. te Londen.
ROTT. LLOYD.
DEMPO. uitr., 6 Oct. te Singapore.
KERTOSONO. uitreis, pass. 5 Oct. Point
de Galle.
SIB A JAK, uitreis, pass. 4 Oct. Kaap del
Armi.
KOTA NOPAN, thuisr., pass. 6 Oct. Perim.
FALEMBANG, uitr., 5 Oct. v. Londen.
KOTA RADJA, thuisr., pass. 6 Oct. Point
de Galle.
PATRIA, thuisreis, pass. 6 Oct. Perim.
KON. HOLL. LLOYD.
DRECHTERLAND, thuisr., pass. 4 Oct.
Teneriffe.
HOLLAND—AUSTRALIË LIJN.
DJAMBI, 6 Oct. v. Bremen te Hamburg.
TAWALI, thuisreis, pass. 5 Oct. Perim.
JAVA-NEW YORK LIJN.
DELI, 6 Oct. van Java te New York.
HOLLAND-AFRIKA LIJN.
RAND FONTEIN, thuisreis. 5 Oct. te Duin
kerken.
WAALKERK, 6 Oct. v. Amst. te Hamburg
HALCYON LIJN.
STAD VLAARDINGEN, 5 Oct. van Vlaar-
dingen te Wabana.
ROTTERDAM—Z.-AMERIKA-LIJN.
ALPHERAT, thuisreis, 5 Oct. te Santos.
HOLLAND—BRITSCH-INDIE-LIJN.
HOOGKERK, thuisreis, pass. 6 Oct. van
Perim.
RECLAME.
5268
BLOEMBOLLENTEELT IN 'T NOORDEN.
Bloembollenkweekers uit Noord-Holland
zijn thans in Oude-Pekela bezig een proef
te nemen met de bloembollenkweekerlj.
Reeds zijn eenige wagons bloembollen ge
arriveerd en is men druk bezig om deze
uit te poten.
DONKERE WOLKEN.
Het „Kweekersblad" wijst er in een ar
tikel op, dat de bloembollenteelt en -han
del een zeer ongunstig jaar doormaakt,
een jaar zooals de geschiedenis niet ge
kend heeft, zij het ook dat er wel eens
slechtejaren meegemaakt werden. Dit
jaar liep toch wel alles tegen en volgt de
eene onweersbui op de andere. In het
voorjaar vreesde men voor een enorme
overproductie, waardoor in het buitenland
tegen uiterst lage prijzen verkocht werd.
Daarna bleek, dat het gewas juist slecht
was. Hierop volgde de instorting van
Duitschland met al de gevolgen daaraan
verbonden. Eenigszins leefde de handel op
ziedaar het liep in Engeland mis door de
opheffing van den gouden standaard, juist
in den tijd toen de export naar Engeland
in vollen gang was. Niemand kan momen
teel bepalen hoe groot de schade nu reeds
is en nog worden zal.
PADDENSTOELEN.
DIVERSE STOOMVAARTBERICBTEN.
DORDRECHT, 1 Oct. van Houston naar
Liverpool.
TELA, Antwerpen n. Montevideo, pass. 5
Oct. Finisterre.
OOTMARSUM, 5 Oct. van Bordeaux te
Havre.
WINSUM, 4 Oct. van Onega n. Amst.
ZWARTE ZEE, sleepboot, 5 Oct. van Sa-
bang n. Wellington.
WINTERSWIJK, 4 Oct. van R'dam te
New York.
SLIEDRECHT, 6 Oct. van Londen naar
Sunderland,
i TIBA, 6 Oct. van Rosario naar Santa Fe.
I PENDRECHT, 5 Oct. van Detroit te
i Montreal.
LINGE, 6 Oct. van Kemi n. Uleaborg
SCHIE, 5 Oct. van Amst. te Kemi.
BEURSPLEIN, R.dam n. B. Aires, pass. 5
Oct. Fernando Noronha.
EMMAPLEIN, 5 Oct. van Dubrovnik' te
Galata.
GROENLO, Antwerpen n. Kopenhagen,
i pass. 6 Oct. Vlissingen.
Weer is het nazomer, herfst. Langzaam
aan komen er tintep., in de donkergroene
boomen. Overal zijn"'de verschijnselen van
den herfst waar te nemen. Nu is de tijd,
om studie's te maken van de padden-
I stoelen. Op vochtige plekken vindt ge de
schitterende paddenstoelen tot ontwikkeling
l komen.
De helroode vergiftige Aronsbessen prij-
ken nu in de bosschen, en ook andere
kleurige soorten vindt ge op uw wande-
lingen. De boschgrond, vooral die in de
dennenbosschen geeft nu nog, o, zooveel
I vruchten van allerlei vorm, kleur en smaak,
vruchten, die men zonder vrees evenals
bramen en boschbessen kan eten, maar
heiaas ook vele, die als Aronsbessen, zwaar
vergiftigd zijn.
De kleurige vruchtenrijkdom van het
woud wordt gevormd door paddenstoelen
zooals wij Nederlanders deze wondere en
interessante natuurproducten noemen, of
schoon zwammen' een veel l>etere naam
is voor die vruchtlichamen, waarvan er
immers tallooze zijn, die den karakteris
tieken hoed en steel missen.
Waarom groeien de paddenstoelen zoo
laat in het jaar, juist in tegenstelling
met alle andere planten? Waarom vindt
men ze op plaatsen, welke voor ieder
ander gewas geene of onvoldoende levens-
factoren bezitten? Waarom leven ze zoo
kort en wat beteekent die late maskerade-
vertooning in het stervende herfstbosch
eigenlijk? Dat zijn alle vragen, welke him
gedeeltelijke beantwoording slechts vinden,
ïn een ernstige studie der ipycrologie of
zwammen wetenschap.
En deze heeft uitgewezen, dat de zwam
men fungeeren om een voor het begrip
duidelijk beeld uit onze samenleving te
geven als een groote natuurreinigings-
dienst, dat zij als opruimers in de natuur
den wisselgang bespoedigen, ja soms resds
aanvangen, voodat de boomen geheel
afgestorven zijn. Tegenwoordig leert men
op iedere school dat de eigenlijke padden
stoel zwamvlok of mycelium geheeterr,
meestal voor ons oogen verborgen voort
woekert in de rottende bladgrond of doode
boomstronken, soms echter in levende boo
men, planten en dieren. Maar weinig wordt
men er attent op gemaakt, welke rol de
zwammen in de natuur spelen, en daar
dit juist van het grootste gewicht is om
het leven der zwammen te begrijpen, wil
len wij probeeren in dit artikeltje een
verklaring te geven van hun bestaan.
In de plantenwereld komt overal bewerk
tuigde of organische stof voor, die de plan
ten door middel van groene korrels (chloro-
phyl) weten te maken uit de elementen:
zuurstof Jcoolstof en waterstof. Ofschoon
men nog niet zoo heel veel weet van
het gebruik der zonne-energie in het plan
tenrijk, zoo is toch reeds lang bekend, dat
slechts de hooger ontwikkelde planten in
staat zijn deze energie aan te wenden tot
het bereiden van het zoo noodige zetmeel.
Uit koolstofdioxyd en het water der lucht,
uit zouten en stikstofverbindingen van den
bodem dus uit alle anorganische stoffen
bereiden ze de organische plantenstoffen:
suiker, zetmeel, celstof,planteneiwitten, enz.
Wanneer men nu het belangrijke assi
milatie-proces nagaat, komt men tot de
overtuiging, dat men de groene planten-
cellen of chlorophylkorrels moet beschouwen
als miniatuur laboratoria, welke inrichtingen
bezitten, die hetzonnelicht beter ge
zegd de stralende zonne-energie kunnen
omzetten in „chemische" energie voor de
vorming van organische stoffen.
De paddenstoelen, die als een der meest
bekende eigenschappen, het assimileerend
vermogen missen, die dus de „stralende"
zonne-energie niet kunnen gebruiken, zoe
ken dus ook het hun geen voordeel bren
gende licht op. Ze eischen geheel andere
levensomstandigheden en als „kinderen der
duisternis" zijn ze dan ook te vinden in
de somberste plaatsen, in kelders, en holen,
in de dichtste gedeelten van het woud, op
schaduwrijke hellingen, enz. Daar onze
zwammen toch koolhydraten bezitten en
zij deze onmogelijk kunnen missen, en ook
onmogelijk kunnen zelf bereiden, moeten
ze dus vegeteeren of parasiteeren op die
organische substanties, welke de organi
sche stoffen reeds vooruit gemaakt hebben.
Die noodige voedingsstoffen vinden ze, zoo
we reeds aanstipten, zoowel op levende
als op doode planten of dieren en daar
naar noemt men ze parasieten of sapro-
phieten (vuilnisbewoners).
Goed beschouwd vindt men dus in de
bewerktuigde wereld dezelfde elementen of
grondstoffen als in de onbewerktuigde
wereld. Het groote verschil alleen zit in
dc samenstelling.
Wanneer nu een dier of plant sterft
worden de organische stoffen weer om
gezet in de anorganische, waaruit later
weer door de planten zelf de levende
stof gemaakt kan worden. Die overgang
van de organische in de anorganische stof
heet het verrottingsproces. Do ontwikkeling
van zwavelwaterstof of zwavelzuur, maakt
dat zoon verrottingsplek gemakkelijk aan
den geur te herkennen is.
Daar men nu in de jaarcyclussen een
tijd heeft waarin reusachtige massa s or
ganische stof doodgaan, doch niet in de
elementen zijn omgezet zou men op een
zeker tijdstip een groot overschot krijgen
van verrottende bestanddeelen.
In dien grooten omzettingstijd de
herfst komen juist overal paddenstoelen
te voorschijn, welke in zeker opzicht de
scheikundige rol van katalysator vervullen,
en op vlugge wijze de kringloop van het
leven bewerkstelligen. Dat de aanwezigheid
van organische stoffen voor hen een levens
voorwaarde is blijkt wel hieruit, dat ze
over de geheele aarde in bosschen, weiden
greppels en op mestvaalten, muren, palen,
hekken kortom, overal, waar het reductie
proces zijn gang gaat, voorkomen.
Zoodra is de overproductie van organi
sche stoi niet omgezet, of zij verdwijnen,
zoodat men ze dan ook nooit zal aantreffen
in volkomen sterile aarde. Na den herfst,
als het blad grootendeels weer opgeruimd
is. verdwijnt de rijke saprophytische zwam-
menvegetatie ook spoedig.
Vragen op Tuinbouwgebied abn dö
Redactie onder motto "Kweeken".
Vraag: Kunt u ook den naam noemen
van bijgaande vaste plant?
Antvv. Uw plant heet Rudbeckia
Caciniata. Een Nederlandsche benaming
hiervoor is mij niet bekend. Onder ge
noemde benaming is zij bij alle Europeesche
bloemisten bekend. Het is een vaste plant,
welke in het najaar afgesneden, in het
voorjaar weer uitgroeit en bloemen voort
brengt. Om de twee of drie jaar ver
planten en scheuren is aan te bevelen.
J. S.
Vragen op Tuinbouwgebied aan de
Redactie onder motto „Tuinbouw".
DE KRANTENKONING HEARST
KOOPT EEN ZENDER.
De bekende Amenkaansche kranten-
koning W. R. Hearst heeft plotseling, zoo
als alles bij de Amerikanen plotseling op
komt, bemerkt, dat hij schade ondervond
van een Reclame-Radiozender.
Dientengevolge heeft hij dezen zender
direct opgekocht. Daar het vermogen
echter slechts 250 Watt is, zal zijn stem,
die vanzelfsprekend slechts reclame voor
zijn eigen bladen zal maken, niet al te ver
tot de luisteraars doordringen.
NIEUWE KRACHTIGE DUITSCHE
ZENDERS!
Men is in Duitschland van plan dë
energie van diverse zenders nog meer op
te voeren. Zoo zal het vermogen van
Heilsberg, welke, zonder momenteel met
75 Kilowatt werkt, gebracht worden op
150 Kilowatt. Het station Hamburg zal
eveneens belangrijk versterkt worden.
Men is reeds bezig de Ochsenzoll in de na
bijheid van Hamburg, veldsterktemetingen
te verrichten.
Volgend jaar zal een nieuwe zender
verrijzen te Munich (Bavaria met een
vermogen van 75 Kilowatt, terwijl de zen
ders die op het oogenblik omgebouwd
worden voor grootere antenne-vermogens,
n.l. Frankfurt. Leipzig en Breslau in Fe
bruari of Maart a.s. met proefuitzendin-
gen zullen beginnen. Wij vragen ons af,
waar het met onze radio-ontvangst heen
gaat. Het is thans reeds niet goed meer
mogelijk van een behoorlijk programma
op de korte golf te genieten door de vele
stations die elkaar storen (Langenberg-
North Regional; Mühlacker-Londen Re
gional:: Huizen-Heilsberg enz.). De fa
brikanten van Bandfilters en Zeefkringen
zullen er vermoedelijk wel bij varen.
.Oeerste
(©volle maan
o laatste kwartier
nieuwe maan
ZUID
VENUS
MARS
JUPITER
SATURNUS
Dit kaartje is een afbeeling van den
sterrenhemel, zooals deze in Nederland
op den aangegeven tijd te zien is. Hij
die aan gewone geografische kaarten ge
wend is zal opmerken, dat Oost en
West hier juist andersom staan dan daar.
Dat heeft zijn goede reden: wanneer men
namelijk de sterrekaarten volgens dezelfde
beginselen zou construeeren, dan kwamen
de sterrenbeelden er in spiegelschrift op
te staan en dat bevordert een ge-
inaKfcelijke orienteering niet!
Trouwens: deze omwisseling is niet hin
derlijk wanneer men slechts in het oog
houdt: le, dat alle hemellichamen in het
Oosten opkomen, in het Zuiden hun hoog-
sten stand bereiken en in het Westen
ondergaan en 2e, dat men slechts dét deel
van de kaart voor zich moet nemen, dat
overeenkomt met den hemelstreek, waarnaar
men het oog richt. Dan klopt de zaak
precies en is alles duidelijk.
De namen van de sterrebeelden zijn in
dit kaartje het eerste van de nieuwe
maand met drukletters geteekend, terwijl
de namen van enkele der bekendste vaste
sterren met schrijfletters zijn aangegeven.
De lijn, die N. van den Schutter, door
Arend. Zwaan, Cassiopeia en Wagenman
loopt, heet de galactische equator; zij duidt
de ligging van den melkweg aan.
Het is Zondag 11 Oct. Nieuwe Maan:
Zondag 18 Eerste Kwartier en Maandag
26 Volle Maan.
Ook deze maand is een de planeten
niet veel vreugde te beleven in den avond;
Venus (m 3.4) is avondster in Maagd
en Weegschaal, vlak bij de zon en dus niet
waarneembaar. Mars, (m 1.9) in de
Weegschaal verkeert in dezelfde conditie;
Jupiter (m 1.6) is morgenster in de
Leeuw en tenslotte Saturnus, die nog op
den rand van onze kaartjes voorkomt (m
0.7) is laag in het Z.W. misschien onder
gunstige omstandigheden to zien.
De: avonds om 8 9 uur kan men nu
in het Zuiden Fomalhaut, de helderster
van de Zuidervisch, zien. En later op den
nacht kunnen de aiqateur-waarnemers, dio
wat verder in het vak gevorderd zijn,
zich wagen aan helderheidsschattingen van
Mira de verwonderlijke,, de grillige onder
de sterren van veranderlijke lichtsterkte.
In het O N.O. komt Aldebaran, de helderste
ster van de Stier, weer „boven water".
Men noemt dat groepje sterren ook wei de
Hyaden. terwijl het kleinere hoopje aan den
staartj meestal bekend als zevengesternte
(al zijn het er héél wat meer dan 7)
de Plejaden heet.
