BESTUURSWISSELING IN INDIË.
72ste Jaargang
ZATERDAG 12 SEPTEMBER 1931
No. 21928
Gfficieele Kennisgevingen.
TER OVERPEINZING.
STADSNIEUWS.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
DE ONTVANGST VAN
Jhr. DE JONGE.
LEIDS
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cts. per regel voor advertentlën uit Lelden en plaatsen
waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle
andere advertentlën 35 Cts. per regel. Kleine Advertentlën
uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts.
bij een maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht. Voor eventueele opzending van
brieven 10 Cts. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:]
Voor Leiden per 3 maanden f. 2.35, per week f. O.lt
Buiten Lelden, waar agenten gevestigd zijn, per week 0.18
Franco per post f. 2.35 4- portokosten.
Dit nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter algemeene kennis, dat door
de firma Gebroeders Dieben, bij H. M. de
Koningin beroep is ingesteld tegen hun
besluit van 17 Augustus 1931, waarbij aan
genoemde firma en hare rechtverkrijgen
den. ten aanzien van haar wasch- en
str ij kinrichting in het perceel Witte
Singel No. 13, Sectie M. No. 2164, nieuwe
voorwaarden zijn opgelegd. 3600
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 12 September 1931.
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden;
Gezien het verzoek van:
a. A. J. van Berge Henegouwen, om ver
gunning tot het uitbreiden van de sme
derij in het perceel Hoogewoerd No. 169,
kadastraal bekend Gemeente Leiden
Sectie D No. 951.
b. J. P. Mulder, om vergunning tot het
oprichten van een boek- en steendrukkerij
in het perceel Breestraat No. 70, kadastraal
bekend Gemeente Leiden, Sectie G. No,
1185.
c. J. Kleine om vergunning tot het op
richten van een fabriek voor kunstwol en
wolvulling in het perceel Schoolsteeg No.
11, kadastraal bekend Gemeente Leiden-
Sortie G. No. 1310.
Gelet op de artikelen 6 ei) 7 der Hin
de rwet;
Geven kennis aan het publiek, dat ge
noemde verzoeken met de bijlagen op de
Secretarie dezer gemeente ter visie ge
legd zijn;
alsmede dat op Zaterdag 26 September
1931, des voormiddags te half elf uren in
het perceel Breestraat 125 (Bureau van
Gemeentewerken) gelegenheid zal worden
gegeven om bezwaren tegen deze verzoe'
ken in te brengen, terwijl zij er de aan
dacht op vestigen, dat niet tot beroep ge
rechtigd zijn zij, die niet overeenkomstig
art. 7 der Hinderwet voor het gemeente
bestuur of een zijner leden zijn versche
nen, ten einde hun bezwaren mondeling
toe te lichten.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 12 September 1931.
DE ZIEL VAN HET WERK.
Er is een tijd geweest in de primitieve
dagen der menschheid, dat het geloof
sterk was in het bezield zijn van alle
dingen. De hoornen, de bergen, de stroo-
men, maar ook de kleine dingen achtte
men dragers van een geest, hield men
voor op hunne wijzen levend evenals de
mensch, die ze gebruikte, op zijn manier
een leven leidde. Bezien in het licht van
dat geloof kan men de legende verstaan
van den beeldhouwer onder wiens handen
een beeld door hem met groote liefde uit
een blok marmer gehouwen tot een levend
wezen werd: hij had zijn ziel in zijn werk
gelegd. De ziel van het werk is de ziel, die
in het werk gelegd wordt. Vergissen we
ons, wanneer we zeggen, dat deze waar
heid in vroeger dagen meer en beter be
tracht werd dan in den tegenwoordigen
tijd?
Daarvoor zijn misschien heel wat oor
zaken op te sommen. Maar de voornaamste
is zeker wel de vermechaniseering en de
rationaliseering van den arbeid. Veel moge
misschien in het groote bedrijfsleven voor
de nieuwe arbeidsmethoden pleiten; onge
twijfeld heeft de liefde tot den arbeid
daaronder geleden; heeft ook de ziel van
het werk dadrdoor schade beloopen. Iets
idieels werd geroofd, dat we niet weer
terug zullen vinden.
We denken even aan de dagen der oude
gilden. In musea worden meesterstukken
bewaard van werk door gildebroeders ver
vaardigd. Oude stadhuizen en kerken be
waren ze niet minder. Het was vaak niet
gemakkelijk om in een gilde opgenomen
te worden. De gezel moest een meester
werk leveren en de meesters in het vak
moesten het keuren. Dat daar niet zelden
een groote dosis critische zin bij te pas
kwam, behoeft nauwelijks betwijfeld te
worden. De gedachte aan wat te wachten
stond, moet zeer zeker den gezel, die mees
ter worden wilde, aangespoord hebben om
zijn gansche persoonlijkheid in dat mees
terstuk te leggen; dat was de ziel van het
werk; een stuk van eigen leven. We lazen
eens het verhaal van een edelsmid, die
zijn vak volkomen beheerschte. In zijn
winkel stonden allerlei voorwerpen als
zoovele bewijzen van zijn kunst te koop.
Maar in een vertrek achter den winkel
stonden ook smeedkunstetukken van zijn
hand; die hij niet liet zien, maar die hij
zelf met groote liefde kon beschouwen. Hij
wilde ze niet verkoopen. Dat waren de
werken waaraan hij bijzondere zorg had
besteed, waarin hij zijn ziel had gelegd.
Dat was de ziel van het werk geworden:
iets levends voor hem, maar voor hem
alleen.
In den tegenwoordigen tijd is dat alles
zooveel anders geworden. De doode
machine heeft de ziel in het werk gedood.
De mensch. die met de machine werkt,
arbeidt feitelijk niet, maar laat de ma
chine arbeiden en hij controleert haar
arbeidskracht en haar productie. Het is
hem niet meer mogelijk om zijn ziel in het
werk te leggen. We spraken niet zonder
reden van geestdoodend machinaal werk.
Dan,om de productie op te voeren en kos
ten uit te sparen, wordt menigen arbeid
over veel menschen verdeeld. Die maakt
dit onderdeel, deze weer een ander enz.
enz., totdat tenslotte de man komt, die de
onderdeelen tot het geheel samenstelt. We
kunnen ons moeilijk voorstellen, dat deze
menschen hun ziel in het werk kunnen
leggen.
Is het dan wonder, dat er nu in het
algemeen gesproken geklaagd wordt
over verminderde liefde voor zoo velerlei
arbeid, omdat men den menschen in aller
lei vormen en op zoo menig gebied de ge
legenheid benomen heeft om de ziel in het
werk te leggen, zoodat die andere tijden
gekend hebben zeggen: dat de aardigheid
van hun werk .af is. Want de ziel van
het werk is geen andere dan de ziel, die
men zelf daarin legt. Het werk is dood en
zonder ziel zelfs geestdoodend. Maar het
moet tot een levend iets gemaakt worden.
Denk maar aan het verhaal van dien
beeldhouwer uit het klassiek verleden,
wiens beeld onder zijn bezielden arbeid
bezield werd. Een legende, zeggen we,
goed, maar één met rijke beteekenis.
Zou het leven, dat toch voor een niet
onbelangrijk deel in beslag genomen wordt
door werk; dat naar zijn materieele zijde
ook gedragen wordt door dat werk, niet
veel lichter wezen en meer blijdschap
hebben, wanneer meer gelet werd op de
ziel van den arbeid. Er zou een wisselwer
king uitgaan van het werk op die het vol
brengt en van die arbeidt op het werk
van zijn handen of van zijn geest. Waar
door beiden ten zeerste zouden worden
gebaat.
Iedere arbeid, die waard is gedaan te
worden, is ook waard goed gedaan te wor
den. Dus luidt een ware spreuk. Zou de
toepassing van deze spreuk ook en voor
namelijk daarin bestaan, dat de mensch
zijn ziel in zijn werk gaat leggen, waardoor
ook dat werk bezield wordt? Is er iets
beters voor den arbeid, van welken aard
die dan ook is. dan dat hij een ziel heeft?
We zeggen, dat de ziel het beste is in den
mensch. Ongetwijfeld is ze ook het beste
in den arbeid. En wij kunnen er voor
zorgen, dat ons werk een ziel heeft door
er onze ziel in te leggen.
BEELDHOUWER TH. H. BOODE.
Binnenkort 80 jaar.
De heer Boocle.
Onze bekende stadgenoot, de beeld
houwer Th. H. Boode viert 22 September
zijn SOsten verjaardag. Deze nog krasse
oude heer, met zijn vriendelijk, eerbied
waardig gezicht is bij talloozen hier ter
stede bemind en geacht, vooral ook om
zijn artistieke gaven. Gedurende een
lange reeks van jaren heeft hij zich een
uitstekende sympathie verworven als
beeldhouwer van ornamenten, als ver
vaardiger van diverse versieringen o.a.
in trappenhuizen in voorname oude
Leidsche patriciërswoningen.
Zijn laatste uiterst verdienstelijk werk
was zijn arbeid tijdens de restauratie der
Marekerk, welke algemeen de aandacht
trok. Zijn versieringen in oud-holland-
sche stijl, veelal in samenwerking met
den architect Jesse, hebben veelvuldig
uitingen van waardeering opgewekt.
De gezondheidstoestand van den a.s.
jarige veroorlooft niet meer, dat hij zijn
geliefd vak nog kan uitoefenen. Zijn
scheppingen zullen echter nog gedurende
vele generaties in onze stad blijven voort
leven.
Ongetwijfeld zullen velen 22 Sep-
i tember hun opwachting maken bij den
jubilaris. Oude Vest 119, wien wij alvast
onze hartelijke en welgemeende geluk-
wenschen aanbieden.
BIOSCOPEN.
Casino-Theater. Liana Haid, die in
den laatsten tijd één der vooraanstaande
plaateen in de filmwereld inneemt, ver
vult de hoofdrol in „Met vuur gespeeld"
en ze doet dit op de haar eigen bekoorlijke
wijze. Als tegenspeler in deze vlot ge
speelde film heeft ze thans Fred. Lerch.
In bovengenoemde film weet ze, op een
reisbureau werkzaam, een overval te ver
ijdelen, waardoor ze de aandacht van de
politie op zich vestigt. Deze roept haar
bemiddeling in voor de arrestatie van een
gauwdief, die een diamant in zijn bezit
heeft. Hoewel ze nog tal van moeilijkhe
den ondervindt door haar van niets we
tenden verloofde, die haar telkens ach
terna reist, slaagt ze erin op handige
wijze de diamant aan den dief te ontfut
selen. Van een heel ander genre is de
film na de pauze „Talu, de halfbloed",
waarin o.a. Louis Wolheim, de onlangs
overleden acteur, die in „lm Westen
nichts Neues" nog zulk prachtig spel le
verde, een hoofdrol speelt. Het begin van
deze soms wel wat ruwe film, die zich ge
heel in het hooge Noorden, in Alaska,
afspeelt, is tamelijk zwak en naïef van
opzet; en vol met komische gebeurtenis
sen, die heelemaal niet als zoodanig be
doeld zijn.
Eerst in het goudgraverskamp in Nome
bereikt de film een normaal peil. En ver
volgens treffen we tegen het einde mooie
ijsvelden als decor aan, zoodat de film
toch wel bevrediging schenkt.
Trianon-The ater. Als tegenhanger
van Schoedsack's „Chang" produceerde
hij „Rango". Beide spelen zich af in de
jungle, doch dat is ook het eenige punt
van overeenkomst, want op alle andere
onderdeelen verschillen de beide films
hemelsbreed, evenveel als de jungle
zelve. „Rango" is de zoon van Tua, een
orang-oetang, die in de nabijheid van
Ali, den ouden tijger jager en diens zoon
Bin woont. Op een zekeren nacht, wan
neer de oude Ali op jacht is, zwerft een
tijger rond om de paalwoning, waarin de
jongen slaapt. Doch Rango, die door Bin
gevangen is, wordt in zijn natuurlijke
angst voor den koning der jungle wak
ker en wekt Bin, die den tijger op de
vlucht jaagt. Den volgenden dag weet
Tua zijn zoon te bevrijden, doch Bin laat
zijn speelkameraadje niet los en zet een
achtervolging in. Plotseling kruist een
machtige koningstijger zijn pad. Bin
snelt onmiddellijk in de richting van een
tijgerval en weet deze iets eerder te be
reiken dan zijn viervoetige achtervolger,
die door de lange messen wordt gedood.
Op het gebrul komt het wijfje af, doch
Bin maakt zijn karbouw los, het eenige
dier, dat niet bang is voor een tijger. Er
volgt in de woeste jungle een strijd op
leven en dood, waarin de tijger het on
derspit delft. De schitterende natuur
opnamen en de vermakelijke scènes der
apenkolonies stempelen deze film tot een
voortreffelijk product der Paramount.
We kunnen „Rango" bij het publiek
hartelijk aanbevelen. Na de pauze draait
als tweede hoofdfilm „Rhapsodie der
liefde", de geschiedenis van een talent
vollen beeldhouwer, die verliefd wordt op
de verloofde van zijn beschermer en haar
tenslotte voor zich wint.
Het journaal en een aardige teeken
film completeeren het programma.
Luxor-Theater. Hoewel er den laat
sten tijd vele, zelfs zeer vele operette
films vervaardigd zijn en voor een groot
deel ook in de verschillende Leidsche
theaters vertoond werden, zagen wij zei
den een zoo goed geslaagde als „Die
Brautigams Witwe" („Het vroolijke
Weeuwtje".
Van de eerste meter tot de laatste toe
is de film eeii en al humor. Humor van
een zoodanigen aard, dat soms het gelach
van het publiek het. volgen der film on
mogelijk maakt. Zonder eenigen twijfel
doet het een ieder goed in deze sombere,
koude regenachtige dagen een derge
lijke, klaterende en fonkelende film te
gaan zien. Reeds als de meisjes-klasse het
A-B-C leert het eerste beeld der film
neemt deze door het pakkende begin,
de lange aankondiging van sterren, foto
grafen, regisseurs enz. is gelukkig ach
terwege gelaten, een ieder voor zich in.
Zeer goed is de scène der geestenbezwe
ring, waarbij de muziek juister is
misschien een opeenvolging van vreemde
geluiden zich uitstekend aansluit.
Voor de pauze draait de film „Een kus
uit wraak", spelend in Spaansch Ame
rika. Scherp komt hier de willekeur van
een enkeling tot uiting, waardoor de be-
woners van een geheele streek op de
meest schandelijke wijze worden behan
deld. Gelukkig is er een die zich verzet
ten durft; doch derhalve oogenblikkelijk
vogelvrij verklaard wordt. Hij zet even
wel door, wordt weliswaar gevangen* ge
nomen, doch weet zich op een wonder
baarlijke wijze in vrijheid te stellen. Naast
de sensatie dienen de zang en de foto-
grafje in deze film vermelding.
Aan beide films gaan behalve het
journal een grappige teekenfilm „De
Houtvlotten" en een komische twee-
acter „Summerville in Rusland" vooraf.
Alles tezamen een uitstekend programma,
dat iedere bioscoopliefhebber dient te
gaan zien.
INDONESISCHE KUNSTAVOND.
Ter gelegenheid van het Oriëntalisten-
congres.
Er bestond gisteravond enorme belang
stelling voor de lezing van prof. P. Saba-
moorthy uit Madras in de kleine Stads-
zaal. Deze sprak over „Indische muziek"
en lichtte het gesprokene toe met zang,
vioolspel en eenige composities op de In
dische fluit. Naar men weet is prof. Saba-
moorthy hoogleeraar in de musicologie en
bezet tijdelijk een leerstoel in de verge
lijkende muziek aan de universiteit te
München, waar hij nog gedurende onge
veer 6 maanden zijn colleges zal geven.
Met groote aandacht beluisterden de aan
wezigen, waarvan er zich velen met een
staanplaats moesten tevreden stellen, zijn
hoogst interessante, zij het dan noodzake
lijkerwijs zeer beknopte uiteenzettingen,
terwijl de merkwaardige, rythmisch inge
wikkelde melodieën, veelal verbazing wek
ten Natuurlijk liep het oordeel over het
geboctene sterk uiteen.
Ongetwijfeld kunnen de Westersche
componisten in menig opzicht van de In
diërs leeren.
Het was voor nog niet ingewijden de
moeite waard kennis te nemen van deze
Indische compostiies, die door de Wester
lingen tot nu toe te sterk verwaarloosd
werden.
Prof. Sabamoorthy werd ingeleid door
prof. dr. Vogel en trad op in het Indische
costuum met tulband en over de schou
ders neerhangende witte slippen, waarin
wij hem nu reeds sinds eenige dagen door
de Leidsche straten zagen gaan.
Prof. Sabamoorthy bespeelde zijn viool,
zittend met gekruiste beenen, terwijl het
instrument daarbij op den grond rustte.
De viool werd nu ongeveer 150 jaar gele
den voor het eerst in Indië bespeeld en
maakte onmiddellijk grooten opgang, daar
zij gemakkelijker te bespelen is, dan de
inheemsche instrumenten. Uit het gezon
gene viel duidelijk op te merken, hoezeer
de Indische muziek in overeenstemming
is met het gevoelsleven van den Indiër.
Prof. Vogel sprak tenslotte woorden van
dank, die met een luid applaus vergezeld
gingen.
In de groote zaal vond vervolgens een
voorstelling plaats van de Wajong Poerwa
en de Wajong Wong, waarover wij nog
kort geleden uitvoerige beschouwingen
gaven. Ditmaal werden zij uitgevoerd on
der de artistieke leiding van Raden Soe-
ratno Hardjoediringgo en onder regie van
den heer L. D. Petit, secretaris van de
Ver. Oost en West, afd. Amsterdam. Ook
deze spelen, o.a. de strijd tusschen den
held Ardjoeno en den duivel Mina Tjoe-
wari, trokken in hooge mate de belang
stelling van buitenlanders, zoowel als
landgenooten. Zonder in critiek te willen
vervallen, moet ons echter toch van het
hart, dat de voorstellingen der Wajang-
Wong (de menschen-wajang), bij vorige
gelegenheden, o.a. ten bate van het Me-
rapi-comité, op ons een dieperen indruk
gemaakt hebben. Zoowel de aankleeding
der costuums als de meer verfijnde uit
voering stonden toen zeker op hooger
peil, al weten wij, dat er verschil bestaat
tusschen de volksdansen en die aan de
hoven (dessa en kraton). Het was voor
meerderen tevens interessant met het ga-
melangorkest kennis te maken. De me
dewerkenden haddén bij het overtalrijke
publiek een groot succes!
BINNENLAND.
Het petitionnement der Nederlandsché
Dagbladpers voor internationale ontwape
ning zal Woensdag of Donderdag aan den
voorzitter der Volkenbondsvergadering
worden aangeboden. (Binnenland, 2e BI.)
Het bezoek van Prinses Juliana aan het
nieuwe Nederlandsche paviljoen te Parijs.
(Binnenland, 2e Blad).
De bestuurswisseling in Indië. (Ie Blad)
De meening der Kon. Ned. Automobiel
club over een eventueele invoering van
een benzine-belasting. (Binnenland, 2e
Blad).
De Brabantsche industriedagen; rede
van minister Verschuur. (Binnenland,
3e Blad).
Doodelijk auto-ongeluk bij Denekamp.
(Gemengd, 2e Blad).
De sluiting van de zitting der Staten"
Generaal. (Laatste Berichten, le Blad).
De slotzitting van 't 18de internationale
oriëntalistencongres. (Laatste Berichten,
le Blad).
BUITENLAND.
Een resolutie der kleine mogendheden
inzake stopzetting der bewapening. (Bui
tenland, le Blad).
Bijzonderheden omtrent de bezuiniging
in Engeland. (Buitenl. le Blad).
Een orkaan in Britsch-Honduras; hon
derden dooden en gewonden. (Buitenl.
Gemengd, 2e Blad).
PSYCHOPAAT ONTVLUCHT.
Te Rotterdam aangehouden.
Van het hoofdbureau van politie te Rot
terdam, werd gistermiddag te één uur de
politie te Overschie opgebeld, dat een ge
vaarlijke psychopaat uit het gesticht alhier
was ontvlucht.
Nauwelijks had de Overschiesche politie
de haak van de telefoon neergehangen of
men zag juist een persoon als opgegeven
achter op een vrachtauto passeeren. On
middellijk sprongen eenige agenten in een
politie-auto en men achtervolgde den
vrachtauto, die in de richting Rotterdam
reed. Op den Coolsingel gekomen, sprong
de psychopaat van den vrachtwagen om
loopend zijn weg te vervolgen. Veel stap
pen heeft hij echter niet gedaan, want
terstond werd hij door de politie uit Over
schie met assistentie van een Rotterdam-
damschen agent van politie gegrepen en
naar het Hoofdbureau overgebracht, al
waar het gevaarlijk heerschap om half
twee reeds arriveerde.
In den namiddag is hij op transport ge
steld naar Leiden.
Jhr. De Graeff, de man, die heengaat.
BATAVIA, 12 Sept. (Aneta) Vanaf
't ochtendkrieken heerschte overal drukte
en de kade was vol van het ingehouden
feestgedruisch. Overal in Batavia wapper
den vlaggen. Een luchtmacht vliegt de
„Patria" tegemoet. De „Patria" wendt den
steven naar de haven van Tandjong
Priok waar alle schepen zijn gepavoiseerd.
Om 6 uur 20 donderen onder den blau
wen wolkenloozen hemel de eerste saluut
schoten van de oorlogsschepen. Klokslag
7 uur begeeft zich een deputatie met den
gouverneur van West-Java, den heer Har-
telus aan het hoofd, aan boord om den
nieuwen G. G., namens jhr. De Graeff
geluk te wensehen met zijn behouden
aankomst. Dan zet de muziek het Wilhel
mus in, dat door jhr. De Jonge in stramme
Jhr. De Jonge, de nieuwe gouverneur-
generaal.
houding met de hand aan den steek wordt
aangehoord. De op de kade verzamelde
menschenmenigte zet nu een driewerf
hoera in, de kustbatterij geeft saluutscho
ten. Om 7 uur 10 vertrekt de extra-trein
die het gezelschap naar Batavia zal ver
voeren.
Intusschen is de zaal van den Volksraad
reeds volgepakt met voorname belangstel
lenden. Er heerscht een nerveuse maar
toch prettige sfeer. De zetels der regee-
ringsgemachtigden zijn geheel bezet ook
de zetels der Volksraadsleden zijn alle in
genomen.
Om 8.15 zakt het gonzend rumoer.
Na hamerslag van den voorzitter den
heer Meyer Ranneft. is de vergadering
geopend. De voorzitter verzoekt den secre-
