Bfft Jaarfan?
VRIJDAG 27 FEBRUARI 1931
No. 21763
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
eerste blad.
[iCIEELE KENNISGEVING
STADSNIEUWS.
chtsmacht der kerk.
xcollege of kerkeraad?
6 bestaande toestand gehandhaafd.
handelsregister
[AMER van koophandel.
BINNENLAND.
Het Voornaamste Nieuws
van heden.
EIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN :l
H) CU Per reee' T00r advertentiën uit Leidon en plaatsen waar
.„[schappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
fLrlentiën 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiën uitsluitend
Jr T00ruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
V.Tiifflim aantal woorden van 30.
leis» volgens postrechL Voor eventueele opzending van brieven
0 CU. porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:]
Voor Leiden per 3 maanden ƒ2.35, per weekƒ0.18
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18
Franco per post f 2.35 4- portokosten.
^mmer bestaat uit VIER Bladen
DRANKWET.
Lemeester en Wethouders van Leiden
Ji Ier algemeene kennis, dat:
Scharroo, te Leiden, een verzoek
Trgediend Ier bekonring van vergun-
I.yir den verkoop van sterken drank
1 Hein, uitsluitend aan logeergasten,
Jperceel Oude Rijn No. 27, alhier;
Bel Vrijzinnig Christelijk Federatie-
J l/iden, een verzoek heeft ingediend
fuming van verlof voor den verkoop
roholvrijen drank, voor gebruik ter
I ran verkoop in het perceel Gerecht
j alhier.
|a. van de sande bakhuyzen,
Burgemeester.
|VAN STRTJEN, Secretaris.
Ljden, 27 Februari 1931.
Lezing Mr. E. v. d. Helm.
r dit onderwerp sprak gisteravond
Inr E van der Helm O. F. M., Direc-
fan het Willibrorduscollege te Kat-
het Klein-Auditorium der Leid-
Jniversiteit.
5 de aard van Christus levenswerk
s en het doel spiritueel, het feit,
jjZijn werk vastlegde in een organi-
-enwel zoo. dat er zijn, die kraeh-
deÜjk recht hebben te besturen,
ïi:x die hebben te gehoorzamen
|Wen tot vorming van een rechte-
Het vastleggen der verhoudingen
beide klassen en tusschen de
aterling moest een „personenrecht"
R Ieren roepen. De plaats van deze
feappij midden in de wereld en het
Vezen-zijn op menschelijke middelen
ft bestaan aan een „zakenrecht."
uluurlijk volgde een „procesrecht"
I „strafrecht."
f „juridisch apparaat", wat de Kath.
[inteert, tegen den geest van Chris-
Fi] staan hier voor een gewoon ver-
f-I wat dus ook do Stichter der
psfl voorzien dat n 1. wat aan de
pi'eit van de kleine kern van begin-
Mt ontbreken, voor de massa, die
verder van het begin komt af te
1 moet worden aangevuld door ver
fde rcglementeering. En waar het
wil is, dat zijn maatschappij zóó
bestaan al9 Hij haar oprichtte, moet
willen wat voor het instandhouden
inoodzakelijk is. Bovendien: dat „ju
li apparaat" valt mede. Naast juridi-
tepalinpen. die een maatschappelijke
ling hebben, vinden wij ethische voor
la. die het welzijn der leden be-
Het zieleheil der leden, dat is de
lachte, die leeft in dit rechtssy-
en aldus bewerkt dat Christus' geest
-vreemd aan is. De macht der Kerk
ckden te geven is een „eigen macht"
a vele der voorschriften nadere bepa-
algemeene natuurlijke hehoor-
Msnormen of van positief goddelijk
Ik Kath wetgeving der Zondagrust
•nndagheiliging b.v., vervat in can.
>is preei9eering van een vage „natuur
de" norm. Maar positief kerkelijk
1 De kerkelijke wetgever kan dus
z'jn. Wat aangaat de Zondagrust.
f de wet van Sinai geen maatstaf
•'«houden tienjaarlijkszhe stemming
!r de lidmaten der Ned, Herv Gemeente
L waarbij wordt uitgemaakt of de ver-
H van diakenen, ouderlingen en pre-
1D en ln de komende periode zal geschie-
|d«r het kiescollege of door den ker-
fr' wft zich met groote meerderheid
t-est^Ddiging van den bestaanden toe-
p ^«proken.
""^ennl. 1122 stemmen uitgebracht
I kollege en 232 op den kerkeraad.
n H^its?hriiving:
Haarlemmerstraat 27dé,
Eigenaar P. v. Rosse. Leiden
Wfmg.
TJp Frank. Haarlemmerstraat 109,
fA e- Wijziging handelsnaam
Frank Vestiging filiaal Heer-
^'•eastraat 50, dd. 1 Aug. 1930.
l w*? Eindhoven, Demer 61, dd.
VER. TOT BEVORDERING
DER BOUWKUNST.
De verbetering der hoofdverkcerswegen.
Aan de 234e vergadering ging vooraf eene
kunstbeschouwing van de snelschetsen, door
den lieer Jan de Quack bij gelegenheid van
het 35-jarig jubileum der vereeniging in
„Zomerzorg" vervaardigd. De voorzitter, de
heer J. A. Verhoog opende deze vergade
ring en gaf na het goedkeuren der notulen
het woord aan den spreker van dezen avond,
den heer H. W. O. de Bruvn, directeur
der afd. Wegenwerken van den A.N.W.B.
Sorcker begon met erop te wjjzen, dat
wat hij wilde mededeelen. absoluut geen
verband met de kunst houdt, immers het
onderwerp„Over de verbetering van het
net van hoofdverkeerswegen in ons land"
leent zich niet voor poëzie, aldus schrijft
ons de secretaris, de heer Fred. A. Wempe.
Alvorens tot die bespreking over te gaan,
werd allereerst de vraag behandeld, wat die
weg-mverbetering eigenlijk noodig maakt en
vanzelf is het antwoord hierop: het groote
verkeer vooral van motorrijtuigen.
Noemde men vroeger een uitbreiding van
4 op 5000 auto's al een heele sprong, thans
loopen er over de 100000 wagens in ons
land, waaruit blijkt, dat dit snelverkeer in
ruim 10 jaren met 500 pet. is toegenomen.
Toch zijn we nog ver achter bij andere
landen wat betreft het aantal wat zijn oor
zaak vindt.
Ie. in 't wegennet; 2e. in de verwaar-
loozing der wegen en 3e in de groote om
wegen, die men hier nog moet maken, af
gezien nog van de slechte rivierovergangen,
die eene verbinding vooral met het Zuiden,
danig in den weg staan. Gelukkig wordt
er aan het laatste punt hard gewerkt en
zal binnen afzienbaren tjjd, de scheiding
tusschen Noord en Zuid opgeheven zrjn.
Wij gaan vooruit in snel tempo, 't Motor
rijtuig is dan ook geen luxe meer. doch
een absolute noodzakelijkheid in dezen tijd
van rationalisatie en efficiency. Bracht de
wegenbelasting in 1927 plm. 6.5 millioen
op: 1931 zal de 12 millioen gulden wel
halen. Uitvoerig stond spreker stil bij bet
vroegere wegenbeheer, dat een chaos was
van Rijks-, Provincie- en Gemeentelijke we
gen. vaak door niet- deskundigen beheerd.
Komende tot de verbetering van die wegen
wilde spr. thans uitsluitend zjjn aandacht
bepalen, tot de rijkswegen, d.z. de hoofd
verkeerswegen.
Bij het toenemend autoverkeer, bicken de
bestaande wegen veel te smal en wegen
van 3.50 tot 4 meter breedte, waren schering
en inslag. Toen na den oorlog het verkeer
nog maar steeds drukker werd is- er een
congres voor wegenverbetering gew est vgn
den A.N.W.B. met het Kon. Instituut van
Ingenieurs, doch toendertijd in 1920—21,
was het een z.g.n. malaisetijd en daardoor
kon de Rijkswaterstaat hierin niet mede
werken omdat er geen geld voor was. Tot
dat in Diligentia in den jare 1925 de
A.N.W.B. de zoogenaamde ..noodklokvergade
ring" belegde.
De brochure: „De waarde van moderne
wegen voor modern verkeer", wees aan
hoe er tientallen millioenen bespaard zouden
kunnen worden aan de weggebruikers, juist
door wegenverbetering. Uit deze actie is
eigenlijk de wegenbelasting gepropageerd.
Men zeide: „Er is geen geld, dus laat ons
dan maar eerst zelf beginnen".
Nu wordt de wegen- en rqwielbelasting
gestort in het wegenfonds en hierbij komt
dan nog d'e 5 millioen, die men gewoon
was voor de wegen uit te geven.
Deze gelden worden nu verdeeld op de
basis van het Rijk 70 pet. en de Provincie
30 pet, na 5 jaar het Rijk 65 pet. en de
Provincie 35 pet. en na nog 5 jaar het Rijk
60 pet. en de Provincie 40 pet. Het Rrjks-
wtgc-nplnn heeft een lengte van 3000 K.M.,
en van de Provincie 4000 K.M.
Geruimen tijd stond spr. nog stil bij het
tracee der verschillende soorten van wegen,
waarbij steeds de eischen van het verkeer
domineeren.
Ook het ondervangen der gevaarlijke weg-
kruisingen werd uitvoerig besprok n en ook
hoe er geijverd wordt, tegen de z.g.n. lint
bebouwing langs de wegen, die èn uit
economisch stedenbouwkundig oogpunt èn
als slecht zijnde voor het verkeer, beslist
worden afgekeurd, terwijl menig mooi kijkje
op Imide en bosch verloren gaat, wat door
foto's werd aangetoond.
Komende aan het eind van zijn interessante
voordracht toonde spreker met eenige lan
taarnplaatjes aan. hoe desolaat de toestand
zelfs op de groote verkeerswegen vroeger
was en hier en daar nog is en hoe daarin
geleidelijk aan verbetering komt. Jammer
vond spr. het, dat de nieuwe weg door den
Haarlemmermeer weer bij Sassenheim op
den ouden weg komt om over Oegstgeest
en Wassenaar den Haag te bereiken. Liever
had spr. dezen weg recht uit beoosten Lei
den geprojecteerd gezien. Er wordt nu toch
nog te veel door bebouwde kommen gere
den, wat voor een hoofdverkeersweg heele-
maal niet te pas komt.
Resumeerende heeft de heer de Bruyn de
aanwezigen werkelijk een mooien avond be
zorgd, terwijl de afwezigen veei gemist heb
ben, wat de voorzitter, de heer J. A. Ver
hoog, in zrjn bedankje aan spreker ook liet
uitkomen.
Het bestuur had tenslotte nog prae-advies
uit te brengen op een voorstel van den heer
C. Ponsen, rakende het doel en de werk
wijze der Vereeniging. Dit prae-advies werd
aoor fiet bestuur nog niet uitgebracht, omdat
de tijd daarvoor nog niet daar was, doch
wel stelde het bestuur voor een oommissie
te benoemen bestaande uit den voorsteller
zelf, één bestuurslid en een te assumeeren
lid uit de vereeniging, die de voorstellen
nader zal bestudeeren en toelichten, om in
een volgend seizoen het bestuur in deze
nog eens voor te lichten. Aldus werd be-
sioten en behoorde deze vergadering weder
om tot het verleden.
TER-AARDE-BESTELLING VAN
DEN HEER R.H.Th, v. LEEUWEN
Hedenmorgen vond om 12 uur op „Rhijn-
!hof" de ter-aarde-beslelling plaats van het
sboflfelijk overschot van den heer R. H. Th.
van Leeuwen, in leven oud-organist der
Evan-g. Luthersche Gemeente alhier en ge-
pensionneerd stads-klokkenist, drie dezer
dagen op 65-jarigen leeftijd na een lang
durige ongesteldheid in het Diaconessenhuis
overleed.
Onder de aanwezigen merkten wij o a. op
de beide Lu'Ch. predikanten, ds. J. Ph. Mak-
kink en C de Meyere Czn., de ouderlingen
F. G. C. Bursch en W. C. de la Court, het
kerkeraadslid den heer F. A. Wempe Jr., den
koster, den heer G. M. Scugling en den oud
koster den heer Voorbij.
Een drietal kransen dekte de kist, w. o.
een van den Kerkeraad
Aan de groeve werd het woord gevoerd
door ds. Maklkinik, namens den Kerkeraad
en den heer Stempels, uit Dordrecht, zwager
van den overledene
Do oudste "broeder «WplGp voor de be
toonde belangstelling en de laatste eer. door
de aanwezigen den overledene bewezen.
N. R. V. AFDEELING LEIDEN.
Mei den heer J. A. Christiaanse
docr Zwitserland.
Gisteravond hied de heer J. A. Chris
tiaanse voor bovengenoemde vereeniging
een lezing over bovengenoemd onderwerp,
in de Burchtzaal van Hotel den Burcht
Na een korte toelichting voerde spr. zijn
talrijk gehoor naar Basel, om daar zijn
rondreis te beginnen. Na een korte bezich
tiging van deze stad werd een bezoek ge
bracht aan Bern, vanwaar een tocht werd
gemaakt over het meer van Thun tot Inter
laken; na bezichtiging van deze stad en een
blik op de Jungfrau per boot over het
Brienzermeer naar Brienz en verder per
Brunig-baam naar Luzern. Van hier een
tocht naar de Rigi, waar een zonsopgang
werd medegemaakt. Daarna over het Vier-
woudstedenmeer, m morgen- en avond
stemming. naar Brünnen en Fluelen. Een
wandeling over de Axenstrasse volgde hier
op. over Göschen en WTassen naar Ander
nacht en verder naar Meiringen, waar de
Areschlucht en Reichenbachfalls werden
bezichtigd. Verder werd gewandeld naar do
Rosenlani, waar de Rosenlani-gletscher
werd bezocht, over Groote- en Kleine Schei-
degg naar Grind el wald.
Na de pauze nam spr. zijn gehoor mee op
een gletschertocht, van Zermatt uit naar de
Mallerhorn en terug naar Kandersteegg.
De geheele reis werd verduidelijkt met
c a. 150 schitterende lichtbeelden, meest
alle naar eigen foto's, welke aan allen de
impressie gaven van een heusehe reis,
vooral door de enthousiaste en bezielende
voordracht van spr. Met een opwekking, om
indien eenigszins mogelijk, te reizen en in
het bijzonder naar Zwitserland, besloot spr.
zijn keurige reisbeschrijving, daarbij wij
zende op het dne-deelig genot van het rei
zen, nl. de voorbereiding, de reis zelf en de
herinnering.
Met een luid en langdurig applaus brach
ten de talrijke aanwezigen den heer Chris
tiaanse dank voor zijn schoone lezing,
waarna de voorz. de heer J. F. Hardeweg,
een hartelijk dankwoord en een tot weer
ziens sprak. Het was een zeer schoone
avond 1
N. V. v.h. BATTELTEE
EN TERPSTRA.
In de hedenmorgen ten kantore der ven
nootschap gehouden jaarlijksche algemeene
vergadering van aandeelhouders der N. V.
Algemeene Boek en Handelsdrukkerij voor
heen Batteljee en Terpstra werden de balans
en verlies- en winstrekening goedgekeurd.
De winst werd gebruikt voor afschrijving.
De aftredende commissarissen, de heeren
dr. A Haighlon, W. H. Pelers, J. G. Destree
en G. P. Koene werden allen herkozen. Tot
procuratiehoudster werd benoemd mej. J.
Huisman.
Onze stadgenoot, de heer H. M. van
den Bos is geslaagd voor het Rijks-examen,
voor het bouwen en gebruiken van radio
zenders.
De toegewezen roepnaam van zijn radio
station is P. A. O. B. O.
Met mgang van 2 Maart a.s. is be
noemd lot assistent-machinist aan het
Pompstation te Ilazerswoude, Hooge Rijn
dijk, de heer J. G. Selier alhier, voorheen
machinist aan de Kon. Ned Stoomvaart
Mij. te Amsterdam.
Woensdag 4 Maart a.s. zal het 50 jaaT
geleden zijn, dat onze stadgenoot P. van
Leyden als knecht in dienst trad bij de stal
houderij der firma G. Dieben aan de Bin-
nenvestgracht.
CONTACTCOMMISSIE UIT DE
GROOTE VAKCENTRALEN.
Installatie door minister Ruys de
Beerenbronck.
De Minister van Staat, Minister v. Bin-
nenlandsche Zaken en Landbouw, jhr. mr.
Ch, J. M. Ruys de Beerenbrouck. heeft
gisteren op zijn Departement de Contact
commissie uit de 3 groote vakcentralen met
een kort woord geïnstalleerd. Deze commis
sie beslaande uit de heeren F. v. d. Walle
(N.V.V.), J. Th. Nijkamp (R.K. Werklieden
verbond) en K. Kruithof (Chr. Nat. Vak
verbond) heeft na de installatie aanstonds
haar werkzaamheden met de betrokken af-
deeling aangevangen.
DE „TRIBUNE" EN DE
OPENBARE LEESZALEN.
Vragen van den heer Van der Heide.
Het lid der Tweede Kamer, de heer Van
der Heide heeft aan den minister van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen de volgende
vragen gesteld-
1. Is het waar, dat de minister van zins
is, het Rijkssubsidie aan de Openbare Lees
zalen in te trekken, als deze De Tribune
ter lezing willen laten blijven liggen?
2. Zoo het antwoord op deze vraag beves
tigend mocht zijn, vindt dit voornemen van
den minister dan zijn grond in het artikeltje
„Weg met het Kerstfeest" in het nummer
van 23 Dec. 1930 en in een plaatje in het
nummer van 19 Jan. 1931?
3. Mocht op deze vraag het antwoord be
vestigend zijn, acht de minister dan zoowel
het genoemde artikeltje als het bewuste
plaatje moreel schadelijk?
4. En zoo ook het antwoord op deze
vraag bevestigend zou wezen, wil de minister
dan mededeelen, welke de gronden van dit
oordeel zijn en verder of de gewraakte
publicaties in wezen of in grond moreel
schadelijker te achten zjjn dan hetgeen sinds
langen tijd in De Tribune voorkwam?
5. Acht de minister zijn eisch niet in strijd
met art. 5 van de „Voorwaarden betreffende
subsidieering van Rijkswege van Openbare
Leeszalen, enz", dat voorschrijft, dat alge
meene O. L. B. en algemeene O. U. B. het
karakter van onpartijdigheid behooren te
dragen en lectuur van elke richting dienen
te bevatten?
6. En zoo bij uitsluiting van De Tribune
er toch lectuur over het communisme en
bolsjewisme in anderen geest op de O.L.
zou blijven, wordt dan toch de bji1 art. 5
geëischte onpartijdigheid niet geschonden als
de dagbladen van alle andere politieke par
tijen ter lezing mogen liggen, slechts riiet
het dagblad van 3e Communistische Partij?
DE MALAISE IN DEN
SCHEEPSBOUW.
Neemt steeds groeier afmetingen aan.
Het eens zoo bloeiende scheepsbouwbedrijf
in verscheidene plaatsen langs dc Zuidelijke
rivieren in Noord-Brabant en Gelderland,
aldus schrijft een der correspondenten van
de Tijd gaat steeds meer gedrukt onder
de gevolgen van de economische malaise.
In plaatsen als Moerdijk, Heusden, Leeuwen
enz., waar de scheepsbouw in normale
tijden aan vele honderden arbeiders werk
pleegt te verschaften, heerscht sinds ge-
ruimen tijd in dezen tak van bedrijfsleven
een toenemende slapte. Hiermede gaat het
sleeds verder berg-af. Het eene tiental ar
beiders na het andere moet worden ont
slagen. Thans is het daarmede aan de
scheepswerf te Leeuwen-Beneden, provincie
Gelderland, zóóver gekomen, dat, na het
jong9te aan 17 arbeiders verleende ontslag,
van het aanvankelijk zeer uitgebreide per
soneel, nog slechts 14 man zijn overge
bleven. Gevreesd wordt, dal binnen afzien
baren tijd het bedrijf volledig zal moeien
worden stilgelegd.
BINNENLAND.
De moorzaak-Lans; legen verdachte ia
15 jaar gevangenisstraf geëischt. (Ie Blad).
Vragen van het Kamerlid Van der Heide
over de Tribnne" in de openbare lees
zalen. (Binnenland, le Blad).
Het vraagstuk van den benzineprijs,
(Binnenland, le Blad).
Ter-narde-bestelling van wijlen de heeren
lnitenant-generaai F. de Bas en L. van Heek
(Binnenland, le Blad).
Bij den Volksraad is een ordonnantie
ingediend tot tijdelijke beperk'ng van den
export van suiker. (Uit Ned. Oost Indië,
le Blad).
Maatregelen van het comité van econo
misch verweer tegen de Dnitsche tariefplan
nen. (Land- en Tuinbouw, 3e Blad).
BUITENLAND.
De Vlootonderhandelingen te Rome.
(Buitenl. en Tel. le Blad).
Nederlaag der Engelsche regeering inzake
de vakvereenigingswet. (Buitenl. le Blad).
Veto van president Hoover over de wet
tot stenn aan ond-strijders. (Buitenl. le BI.)
DE BENZINEPRITS.
Acht en zes cent per liter.
„In- en Uitvoer" schrijft:
Nog steeds blijft het benzine-vraagstuk
de volle aandacht trekken; langzamer
hand is de prijs dermate gedaald, dat men
den indurk krijgt, dat een aantal produ
centen de benzine verkoopen tegen eiken
prijs, die zij maken kunnen.
Wij hebben in den loop van het vorige
jaar herhaaldelijk er op gewezen, dat er
een belangrijke marge bestond tusschen de
officieele pompprijzen en den prijs van de
zoogenaamde vrije „benzine".
Onze indruk is dat een jaar geleden
slechts een enkeling onder de automobi
listen wist, dat er benzine verkocht werd
legen een prijs, die eenige centen per Liter
lager was, dan de prijs aan de pompen
van de groote maatschappijen.
Op het oogenblik is de toestand zoo, dat
het uitzondering genoemd mag worden,
wanneer de automobilist niet weet, dat er
een zekere prijsmarge is. Wij hebben er
vroeger reeds op gewezen, dat we het een
foutieve politiek van de groote distributie
maatschappijen achtten, dat zij met hun
prijsverlagingen achter de markt aanliepen.
Het valt niet te ontkennen, dat zij het aan
zichzelf te wijten hebben, dat de „vrije"
benzinehandel in ons land zoo'n omvang
heeft aangenomen als thans het geval is.
Destijds durfde men slechts aarzelend een
tanker te laten komen, bevreesd zijnde dat
de officieele benzineprijs inmiddels ver
laagd zou worden, thans heeft men met
een goed georganiseerde categorie outsiders
mei hun afrekening rekening te houden.
Terwijl de officieele benzineprijs 12 cent
per liter bedraagt, wordt in Amsterdam op
het oogenblik de „vrije" benzine aan de
pomp tegen 8 cent, 33 1/3 pct.(l) lager ver
kocht. In Den Haag wordt zelfs, naar we
hoorden tegen 6 cent verkocht, zijnde de
helft van den officieelen prijs.
De huidige prijs is wel zoo laag, dat ver
moedelijk de producenten bij een behoor
lijke kostprijsberekening er niet mede uit
kunnen, waarschijnlijk zullen, zooals dat in
crisislijden zoo dikwijls geschiedt, wel voor
namelijk de arbeidsloonen en dergelijke ge
rekend worden, terwijl de afschrijving van
boor-, ontginningskoslen clc. wel geheel of
ten deele naar betere tijden verschoven zal
worden.
STEUN VOOR TEUGDIGE
WERKLOOZEN.
Eenigen tijd geleden zijn te Rotterdam
pogingen in het werk gesteld om te komen
tot het geven van onderricht en dan spe
ciaal vakonderricht aan werkloozen en
vooral jeugdige werkloozen. B. en W. zijn
van deze plannen in kennis gesteld en
hebben daaraan hun sleun gegeven. Of
schoon zij den raad nog geen vast omlijnd
schema kunnen aanbieden, vragen zij thans
reeds voor den voorloopigen steun een be
drag van 8000 gulden, waardoor de noodige
voorzieningen kunnen worden getroffen.
Gemeentelijke schoollokalen zullen voor dit
werk beschikbaar worden gesteld.
