De Herdenking van de
Stichting der Leidsche Hoogeschool.
MAANDAG 9 FEBRUARI 1931
No. 21747
ÜciiÈLE KENNISGEVING
STADSNIEUWS.
DIESREDE VAN PROF. DR. J. PH. VOGEL.
Het Voornaamste Nieuws
van heden.
s 71«te Jaar^an?
EIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
er rege[ voor advertenliën uit Leiden en plaatsen waar
H.nkf'haDDen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
K nüên 35 Cis. per regel. Kleine Advertenliën uilsluitend
vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
Hiimum aantal woorden van 30.
Ba-o volgens postrechl. Voor eventueele opzending van brieven
■Cis porto te betalen. Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummer» voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT
Voor Leiden per 3 maanden ƒ2.35, per week 0.18
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18
Franco per post 2.35 4- portokosten.
nimmer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
HINDERWET.
«ester en Wethouders van Leiden:
op het bepaalde bjj de wet van 18
irtBo, Staatsblad no. 333;
■on ter kennis van belanghebbenden:
>t^t de hoofdeD van binnen deze ge-
aanwezige inrichtingen, tot de op-
of uitbreiding waarvan vóór 12
1929 vergunning is verleend krach-
linderwet of de vóór het in werking
ier wet geldende Koninklijke be-
erplicht zgn de hun verleende ver-
vóór 1 April 1931 aan het Ge-
.•stuur over te leggen;
it daarbjj tevens moeten worden over-
jlle daaraan gehechte stukken en
luiten, waarbij de vergunning is
of waarbg ontheffing van voor-
is toegestaan;
bij niet inachtneming van het
«de vóór 1 April 1931» de be-
inrichting, te rekenen van 1 Juli
1|H«cht zal worden zonder vergunning
te zijn en dat wijziging der ver-
ri ontheffing der voorwaarden niet
ltd.
■de overlegging der bovenbedoelde
|al door het Gemeentebestuur een
worden afgegeven. Binnen één
de overlegging zullen zij tegen
m een bewijs van ontvangst aan
hghebbenden worden teruggegeven.
Severing dient ta geschieden ten
jetioize, Rapenburg 12.
Ia. van de san de bakhuyzen.
Burgemeester.
I J. A. v. d. STOK, lo.-Secretaris.
ideo, 9 Februari i931.
DRES VAN DE V.A.R.A.
Inzake de radiodistributie.
taand adres is aan den gemeente
konden:
plettende H. Pieters en C. J. Mo-
Ittlievelijk voorzitter en secretaris
i.enfenoemde afdeeling, nemen de
lender uw aandacht te brengen dat,
|de bij het bestuur binnengekomen
l tan aangeslotenen bij de radio-
lie-cenlrale hier ter stede, de onl-
de radio-programma's alles le
i) overlaat wat kwaliteit van do
betreft. Vooral uit de omgeving
Kooi" zijn de klachten veelvuldig.
Jfie reden wenden zij zich tot uw
'I hel dringend verzoek het daarheen
a leiden dat, zoodra het dislributie-
Ido gemeente zal zijn overgegaan, al
lelijke wordt gedaan om hierin ver-
J Ie brengen door in de allereerste
li] het beslaande distributienet het
pri van de radio-programma's lach
je r le doen verzorgen dan thans ge-
CHR. HIST. UNIE.
indidalenlijst voor de Prov. Staten.
Jda^middag vergaderden de afgevaar-
■Linde kiesvereenigirigen der Staten-
v Leiden en Gouda in de Nut-szaaJ
|<wn de candulatenlijst saimen te
1 die deze Statenkringen gezamenlijk
lmdienen voor de verfriezing van
foor de Provinciale Staten,
j^rgadering stond onder leiding van
T L v. d. Akker le Katwijk aan Zee.
ppreking werd de lijst van candi-
J'S volgt samengesteld:
l^an Boe yen, Voorburg, lid van Gede-
btaten; 2. P. J. Brunt, Woerden,
An*' van Egmond, Koude
rend lid, 4. Jac. Wilbrink, Lei-
I Braai, Zevenhuizen; 6. W. Boer,
PVen c Koren, ALplien; 8. A. J.
prrevink, Oegstgeest; 9. J. van der
pouda; 10. B. van Eesteren, 's-Gra-
io t Hoogenboom, Zwammer-
t H- de Reede, Leiden 13. Prof.
r ';lvann- Leiden, 11. A E. Stykel,
lïf" dr. Hi. J. Idenburg, Wasse-
fp t ii ran ®re<kb Sassenheim;
IL ,AAlphen; 18 w A. Boot,
|q 1 C. Siezen, Hillegers-
Inr, Hogerzeül, 's-Graven'hage.
E,'.n me^ de omstandigheid, dat dr.
1?,ie;,enef>ns? aBrcdend lid. reeds
Ti pf'JJ Dordrecht op No. 1 van
L'r "iSL Unie was geplaatst en
ttrmiT - i3 za.^ worden, beslool de
L'ij ln en dragen LeidenGouda
vJ?,°°eYen» aftredend lid, te
il Ip ru t p' 8^a^€n op No. 1 van
L V a"S!n' *s daarom niet uit-
.in 'iw aPecn de drie aftredende
E7pn 'rm?en LeidenGouda wor-
iv'V miaar da' met een gunstig
fr-'ar ff? fr'': ^r' van de lijst
^jrerklaaixi rm^ le ^'den. wordt ver-
Wa^em?,"1!r sl<xit ds' J- Lang"
Ver®ring Zeer
O
De cosmopolitische beteekenis van het Buddhisme.
Ter
natalis der Leidsche Universiteit heeft de
rector-magnificus prof. dr. J. Ph. Vogel,
hedenmiddag in het Groot Auditorium van
het Rapenburg een rede gehouden over
„De cosmopolitische beteekenis van het
Buddhisme".
gelegenheid van den 3ó6sten dies een tweede Heilig Land van het Buddhisme
t ltt u._fl j. wercj. Gandhara werd trouwens een cen
trum van groote beteekenis voor de ver
breiding van het Buddhisme buiten eigen
lijk Indië, hetgeen spr. nader uiteen zet;
en zoo was dan in de eerste vijf of zes
eeuwen onzer jaartelling 'het Buddhisme ge
worden tot een wereldgodsdienst, die een
gebied besloeg van de Arabische Zee tot den
Groolen Oceaan. In de 7de eeuw kwam het
besef van saamhoorigheid het sterkst tot
uiting.
En toch waren er machtige factoren, die
zulk een gevoel van eenheid in den weg
stonden In elk land waar het Buddhisme
doordrong heeft het b.v. den invloed van
den reeds bestaanden godsdienst ondergaan:
in Thibet van de Bon. in China van het
Taoïsme, in Japan van het Shinto enz
Voorts ontbrak eenheid van kerktaal, al'was
het Sanskrit in Indië als godsdienstlaal aan
genomen. Een centraal gezag, een geestelijk
hoofd, door de geheele Buddhistische wereld
erkend, ontbrak evenzeer. Óok aan de
nationale kerken heeft dit gezag ontbroken,
terwijl tenslotte nog moet worden genoemd
de groote verscheidenheid van secten, wier
opkomst reeds aanvangt in de eerste tijden
na het Nirvana van den Buddha.
Aan de bedevaart is het volgens spr. toe
te schrijven, dat, ondanks de groote ver
scheidenheid van landarbeid, taal en secte,
toch ongetwijfeld een besef van eenheid
ontstond. Van ouds waren bedevaartstoch
ten onder de Hindoes in zwang en nog in
den tegenwoordigen tijd zijn bedevaarten
een der eigenaardigste uitingen van het
godsdienstig leven in Voor-Indië. Voor den
Buddhist was het doel der bedevaart vooral
het vereeren der plaatsen, die waren gehei
ligd door de tegenwoordigheid van den
Meester. Had niet volgens een overouden
tekst de Budha zelf kort voor zijn verschei
den aan zijn volgelingen aanbevolen, dat zij
met geloovig hart vier plaatsen moesten be
zoeken: de plek waar de Tathagata was ge
boren; die waar hij de hoogste waarheid
had gevonden; die waar hij begonnen was
het Wiel van de Wet le wentelen en die
waar hij was opgegaan in het Nirvana. Van
d:e vier plaatsen was de tweede 't eigenlijke
middelpunt van de Buddhistische wereld; de
heilige vijgeboom van Bodh-Gaya waaronder
gezeten in onwrikbare vastberadenheid Ca-
kyamuni den aanval had weerstaan van het
demonenleger van Mara en de hoogste waar
heid zich «aan hem had geopenbaard Uit
voerig toont spr vervolgens aan. dat de
vier heilige plaatsen sedert de vroegste tij
den na het Nirvana door de geloovigen zijn
bezocht, waarover hij tal van bijzonderhe
den mededeel!, aan de hand van arehaeolo-
gisehe vondslen.
Deze archaeologische vondsten der laat
ste vijftig jaren hebben ook in een ander
opzicht nieuw licht gebracht, vervolgt spr.
daarna. Vroeger heerschte de meening, dal
300 jaar na Christus, wanneer de opkomst
van het Buddhisme in China begint tevens
de aanvang is van het verval van den gods
dienst in het eigenlijk Indië Waarschijnlijk
is hel inderdaad juist de periode van 300
v6ór tol 300 na Christus te beschouwen als
den hoogsten bloeitijd, wat Indië betreft.
Maar de daarop volgende negen eeuwen, die
het Buddhisme nog in zijn geboorteland
heeft mogen beleven, zijn zeker geen onaf
gebroken tijd van verval geweest. Men kan
meent spr de eigenaardige ontwikke
ling. die bel Buddhisme in den loop der
eeuwen heeft doorgemaakt. ken^hetsen nis
een proces van ontaarding; want zonCer
twijfel is de leer gaandeweg verre afgewe
ken van haar oorspronkelijke zuiverheid.
Maar ook in zijn gewijzigden of verbaster
den toestand bleef het een religieuse macht
van beteekenis, die tot uiting bleef komen
in de groote bedevaartplaatsen. IJat de Mo-
hnmmedaanschp verovering de nekslag is
geweest voor hél Buddhisme in Tndië. mag
ak vaststaand worden aangenomen, hoewel
hel in sommige streken een kwijnend be
staan bleef leiden. Ook elders leed het gewel
dige verliezen en het tijdperk van een soli
daire Buddhistische wereld is daarmede fei
telijk afgefloten De bedevaarten, die zulk
ec-n sterken hand vormden, moesten worden
geMankt. nu men niet mppr een gastvrije
onlvangsl vond in lal van klooster* langs
d'-n goh-vlo n langen weg. die vnor een groot
deel. landweg zoowel als zeer nite, in handen
dei Mohammedanen was
Niet zonder voldoening kan spr. consta-
teeren, dat 't de westersche wetenschap is ge
weest, die aan de Buddhistische wereld haar
Prof. dr. J. Ph. Vogel.
Dat een orde van Indische bedelmonni
ken, ontstaan uit een diep besef van de
vergankelijkheid der aardsche dingen, uit
gegroeid is tot een wereldgodsdienst, die
een groot deel van Azië omvat, aldus spr.,
is een gebeurtenis van niet te overschatten
beteekenis. Maar wat ons bij dien myste-
rieuzen groei zeker wel het meest reden
geeft tot verbazing is het allereerste begin.
De bodem waarin het Buddhisme ontstaan
is, was schijnbaar allerminst geëigend tot
het bevorderen van een zoo wijdvertakten
wasdom. In de Indo-arische maatschappij
waarin het Buddhisme zijn geboorte en
jeugd beleefde, vinden wij een sociaal
systeem, dat in alle opzichten het tegen
deel was van cosmopolitisch. Spr. herinnert
aan het Indische kastenstelsel, een sterk
voorbeeld van nationale afgeslotenheid en
van het scherpe contrast tusschen de drie
Arische kasten en de vierde met-arische,
die der Cudras. Een geheel ander beeld dan
de verbreiding der Indo-arische cultuur
geeft echter de verbreiding van het Bud
dhisme. Wel is waar blijkt niet. dat onder
de oudste gemeente de gedachte leefde, dat
do Goede Leer bestemd was voor alle vol
ken, maar wel was men zich duidelijk be
wust, dat de Sangha toegankelijk was voor
alle kasten. Met de wijding van den bar
bier UpAli tot lid van Cakyamuni's mon
nikenorde werd de eerste stap gezel naar
universaliteit.
Het terrein, waar volgens de oudste over
levering de Buddha heeft geleefd en «re-
leerd, is een vrij beperkt gebied in het
oostelijk gedeelte van Ary&vata Vandaar
uit volgden de predikers waarschijnlijk het
spoor der handelaars, maar eerst het op
treden van A^oka (pl.m. 250 v. Chr.) brengt
plotseling een overvloed van licht, dank
vooral zijn in steen gehouwen edicten. Men
krijgt den indruk, dat bij den aanvang van
Agoka's regeering de leer van Buddha zich
reeds over nagenoeg geheel het vasteland
had verbreid, zoowel over het Arische
Noorden als het Dranidische Zuiden. Daar
naast was de godsdienst der Brahmanen
blijven bestaan. Uitvoerig behandelt spr.
vervolgens de verdere verbreiding van het
Buddhisme, waarbij hij o.m de beteekenis
van het in 1905 te Samath hij Cennres
opgegraven Leeuwenkapileel bespreekt.
De vier leeuwen zouden de heuvelslreken
symboliseeren, hel geheel zou er op wijzen,
dat de Dharma, door Buddha verkondigd, is
bestemd voor alle windstreken, dus univer
seel is.
Spr. herinnert er vervolgens aan, hoe
twee vreemde overheerschers in hel Noorden
van Indië de Seythen en de Parihen
van groole beteekenis zijn geweest voor de
verbreiding van het Buddhisme. Onder hun
bewind valt de opbloei van dien eigrnnardi-
gen vorm der Buddhistische kunst, welke
zulk een sterken Hellenistisch en invloed
verraadt en welke niet alleen bloeide in de
kloosters van Gandhara welk grensgewest
heiligdommen heeft teruggeschonken. Deze
gift is met vreugde aanvaard; een nieuw
religieus leven is gewekt op de lang ver
geten bedevaartplaatsen. Zou die verniewing
der bedevaarten naar de vier heilige plaat
sen er toe kunnen leiden, dat Voor-Indië
weder werd hersteld tot centrum der Bud
dhistische wereld? Waarschijnlijk niet meent
spr. Want al blijft Indië het Heilige Land der
Buddhisten van de geheele wereld en al
kunnen de pelgrimsoorden weder ongestoord
vorder, bezocht, het oplaaiend nationalisme
m_>t zijn verheerlijking der inheemsche cul
tuur. gaat veeleer gepaard met een opleving
van het orthodoxe Hindoeïsme. In ieder geval
heeft het Buddhisme in het verleden de
cosmopolitische gedachte onder de volken
van Azië in hooge mate bevorderd.
LEIDSCH
UNIVERSITEITSFONDS.
Jaarverslag van den secretaris.
In de heden gehouden vergadering van
het Leidsch Universiteilsfonds, heeft de
secretaris, prof. dr. J. van der Hoeve verslag
uitgebracht over de werkzaamheid van dat
Fonds gedurende het tijdperk 8 Februari
19309 Februari 1931. Hieraan is het
volgende ontleend:
Gedurende hel algeloopen jaar meldden
zich een groot aantal nieuwe leden aan,
mede tengevolge van de opwekking gezon
den aan de alumni van onze Universiteit,
om lid of begunstiger van het Leidsch
Universiteits-Fonds te worden. Hierdoor
kon een verblijdende vermeerdering van
leden geboekt worden.
In de vergadering van den Universiteits
raad van 17 September 1930 werd besloten
om de. sedert het vertrek van den Hoog
leeraar dr. D Cohen, vaceerenden bijzon
deren leerstoel in de Oude Geschiedenis, op
verzoek van de Faculteit der Letteren en
Wijsbegeerte, te doen vervullen door Dr.
J. H Thiel te Haarlem; als curatorium van
dezen leerstoel werden in deze vergadering
benoemd de heeren: Vissering, Haslinghuis
en Heldring.
Dr. J. H. Thiel hield op Woensdag
22 October 1930 zijn intrede.
Evenals vorige jaren werd het onderwijs
van Dr. I. M. van der Vlerk, privaat-docent
in de geologie, gesteund en een subsidie
aan Ir. A. van Dijk voor het onderwijs in
de geodesie aan aanstaande petroleum-
geologen verleend.
De theologische faculteit werd wederom
in staat gesteld tot het doen houden van
wijsgeerig theologische voordrachten en een
een studentenvereniging werd subsidie
verleend om academiepreeken te houden.
Ook dit jaar werd de tropische genees
kunde gesubsidieerd, terwijl aan het Insti
tuut Kern steun werd verleend tot het doen
houden van cursussen in de Oostersche
talen. Dr. Z. Kamerling ontving opnieuw
hulp voor zijn colleges in de tropische
Flora en Fauna, te geven aan studenten der
vereenigde faculteiten van Letteren en
Rechter.
De cursus in elementair Latijn wordt in
het studiejaar 1930-1931 niet gegeven.
Evenals vorig jaar werd aan Mr. Dr J.
A. van Praag, privaat-docent in 't Spaansch,
een subsidie toegekend, terwijl ook voor het
privaat-flocentschap in de crimineele psy
chologie een subsidie werd verleend
Aan mr. J. J. Boasson werd een toelage
verleend voor het houden van welenschap-
pelijke voordrachten over de Wijsbegeerte
des Rechts.
Er zijn dit jaar vijf, door het L U F be
noemde Hoogleeraren werkzaam geweest;
bovendien steunde het Fonds het ondeiVijs
in het Hebreeuwsch, het Fransch, en de
Nederlandsche Letterkunde door een sub
sidie bij aanstelling van assistenten.
De door ons gesteunde vacantie-cursus
voor Duitsche studenten over algemeene
onderwerpen de Nederlandsche culluur be
treffende. werd mei veel succes gehouden.
Hel Museum voor Natuurwetenschappe
lijke Instrumenten werd gesteund, evenals
de Historische Commissie der Rijks-Univer
siteit le Leiden; terwijl aan den privaat
docent in de Geschiedenis van hel Ooster
sche Christendom een kleine tegemoet
koming werd verstrekt in verband met ge
maakte onkosten fen hale van de colleges.
He! L U F steunde hel onderwijs in het
Russisch en in hel privaalrecht door sub
sidie te verleenen bij aanstelling van
assistenten
Dit jaar werd voor het eerst een subsidie
verleend voor hel Sterrenwacht-Fonds, in
verband met de door Rockefeller gedane
schenking. Aan de hoogleeraron F Muller,
van Groningen en van Oven werden sub
sidie? ver'eend voor hu'pmiddelen hij hun
colleges.
In samenwerking mei den Leidschen
Senaat werd aan de stichting ,,De Leidsche
Hout" een eenvoudige monumentale bank
aangeboden als blijk van de goede verstand
houding tusschen burgerij en Universiteit.
BINNENLAND.
De Dies-rede van den rec'or-magniiicns
der Leidsche Hoogeschool (Stadsnieuws le
Blad).
Opening van het Acad. Historisch Mu
seum te Leiden. (Stadsnieuws le Blad).
Wetsontwerp tot heffing van 30 opcenten
op den tabaksaccijns op cigaretten. (Binnen
land 2e Blad.)
Demonstratief werkloosheidscongres van
het N.V.V. te Utrecht. (Binnenland 2e Blad).
De Belg Van Belle behaalt het Enropeesch
Biljartkampioenschap. (Sport, 3e Blad).
Onze landgenoot Van der Scheer derde in
het Enropeesch kampioenschap schaatsen
rijden. (Sport, 3e Blad).
BUITENLAND.
Overwinning der Dnitsche regeerino in
den Rijksdag. (Buitenland 2e Blad).
Het Volksbegehren van de Stahlhelm en
de Pruisische regeering. (Buitenland 2e
Blad).
Verklaring van Hindenburg over het naar
ens land uitwijken van den Dnitschen es-
keizer. (Buitenland 2e Blad).
Vredesgelniden van den Italiaanschen dic
tator. (Buitenland 2e Blad).
Overleden is de Italiaansche Senator en
oud-minister Tittoni. (Buitenland 2e Blad).
De Britsch-Indische Mohammedanen te
gen de resultaten der Ronde Tafelconferen
tie. (Buitenland 2e Blad).
De Amerikaansche generaal Butler niet
voor den krijgsraad. (Telegrammen le Blad).
DE LEIDSCHE
ZIEKENHUIS-AFFAIRE.
Een schadevergoeding
aan den oud-rijksbouwmeester.
Bij de Tweede Kamer is ingediend een
wetsontwerp tot wijziging en verhooging
van de begrooting van Financiën voor 1930.
Hierbij wordt voorgesteld aan den heer J.
A. W. Vrijman, gewezen Rijksbouwmeester
bij de onderwijsgebouwen wegens geleden
schade een uitkeering le verstrekken vau
f. 66505.
Den heer Vrijman heeft, naar ook de Re
geering meermalen heeft erkend, ten ge
volge van den loop van zaken bij de kwestie
van den bouw van het nieuwe Acad. Zieken
huis alhier, ten slotte een leed getroffen,
dat niet in evenredigheid stond tot de door
hem begane onregelmatigheden. Na over
leg met den betrokkene is de regeering dan
ook le rade gegaan, aan de Staten-Generaal
voor te stellen den betrokkene alsnog uit te
keeren een zoodanig bedrag als waarop hij
recht zou hebben gehad, indien hij in Juli
1923, in stede van geschorst en later ontsla
gen, wegens reorganisatie van den dienst op
wachtgeld ware gesteld
Dit wachtgeld, berekend tot den dag,
I waarop de heer Vrijman pensioengerechtigd
werd (20 Februari 1930) beloopt, nadat er
op in mindering is gebracht de thans door
den betrokkene bespaarde pensioenpremie,
een bedrag van f 36.129 79.
De rest van het uit te keeren bedrag be
treft de door den heer Vrijman geleden
schade bij den verkoop van een pand, dat
hij onder mondelinge machtiging van den
minister van Onderwijs len behoeve van de
uitbreiding van den dienst had aangekocht
en ten aanzien van welk pand de heer Vrij
man zich garant had gesteld voor schade
vergoeding bij eventueele waardedaling.
o
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijziainqen:
De Leirlscihe Broodfabriek. Nieuwe Mare 1
Leiden Brood- en bcschuithakkerij Over
leden Commissaris: F. G. Driessen, Leiden.
Uittredende Procuratiehouder: J, C. Goe-
koop, Leiden.
Leidsch Incasso-Bureau, Morschweg 73 a,
Leiden Uittredende Procuratiehoudster: Mej.
A. van Konijnburg. Leiden, d. 2 Febr 1931.
..De Volharding" Wilhelminastraal 25 B
rood Alphen a d Biin Vereeniging voor
ziekenluiisverpleging Nieuwe Commissaris
sen I de Geus, Alplu-n a. d Rijn en C. E.
Klink, Alpben a. d. Rijn.
Opheffing:
Sigarenmagazijn „Sumatra", Hooge Rijn
dijk F. 116, Zoeterwoude.