hazerswoude.
nieuwkoop.
roelofarendsveen.
reclame.
THERMOGÈNE
HISTORISCHE FIGUREN
Pastoor J. J. Mes f.
\lhier is op 62-jarigen leeftijd overleden
Pastoor J J. Mes die te dezer plaatse al-
Imeen bemind en geacht was De over
ledene werd geboren te Zierikzee 15 Dec.
KiS zj)n priesterwijding vond plaats op
15 luguslus 1894. Als kapelaan was hij in
fjnétie achtereenvolgens te Oude-Tongo
(15 Sept. 1894), te Pijnacker (19 I>br 1895),
Berkenrode (4 September IS97\ te Hoek
van Holland (28 Mei 1900), te Hoorn i
■piembcr 1900) en te Alkmaar (14 Febr.
Ko3 Zijn benoeming tot pastoor \olgdo
op 5 Febr. 1910. Voorts was hij als zoo
danig werkzaam to Hiilegom 26 Februari
■20° Tenslollo volgde zijn benoeming aan
den Hoogen Rijndijk op 18 Juni 1921.
Morgenavond zullen in de parochiekerk
t» 7 uur de Metten gezongen worden. Don
derdagmorgen om 9 uur volgen de Lauden,
-waarna de uitvaart en begrafenis plaats
dindt.
-O
Burgerlijke Stand 1930.
Hot aantal geboorten bedroeg in 1030 in
dc/r gemeente 78. Overleden zijn 43 perau-
„t,(gesloten werden 19 huwelijken.
Loop der bevolking.
r~jr
■Gevestigd: L. Rosfboom en gezin, boe-
rCarbeider, uit Ede - .1. Oedzes, boeren-
ajfboider, uit Opst<?rland. K. Luiten, huis
houdster, uit Middeibuvg A. L« Rijn-
bïck. z. b., uit Kamerik A. de Vries, on-
I dprv.ijzer, uit Grootegast A. Immerzeel,
dienstbode, uit Wilnis - C. J. van der
Hoorn, z. b., uit Alkemade Cn. I CW
terom, surnumerair bij de Belastingen, uit
Utrecht - H. van Dam, dienstbode, uit
Nieuw veen G. Verwcij. dienstbode, uit
Zw.immerdarn - A. Baas. z. b.. uit Ze
venhoven G. Adem», boerenknecht, uit
Alplf n a. d Rijn - O. W. van Beek. z.b.,
uitiDelfb W. de Jong. z.h. uit Nieuwcr-
Amstol - F. J. J Kuijpers, boerenknecht,
uitICanada - H W. Achterberg, boeren
knecht, uit Barwoutswanrder W. O.
Messing, dienstbode, uit Apeldoorn M.
A. van Trigfc, dienstbode, uit Wilnis A.
C. Verdam, dienstbode, uit Mijdrecht
J. C. Bos, timmerman, uit Nieitv.er-Amstêl
J. M. Tcunisse, dienstbode, uit Alphen
a. d. Rijn - L. A van der Zwet, tuinder,
uit Canada W. Hiesiing. «mid, uit
Duitschland - W. van Middelkoop, boeren
knecht, uit Alphen a. d. Rijn N. W. de
Wit, boerenknecht, uit Alphen a. cl. Rijn
—r H. W. Verwaal, z.b uit Leiden ïh.
van Leeuwen, bakker, uit WHni».
WertrokkenR Hiemstra, onderwijzer,
n| Wijmbritseradeel W. Hoogencloora,
dtenstbode, n. Wilnis. A. G. Fokker,
boerenknecht, n. Zevenhoven T. Kroon,
boerenknecht, n. Ter-Aar M. C. J J-
vari de Loo, z.b., n. 's-Gravenhage A. J.
van Steevendaal, boerknecht, n. Hengst
dijk J. A. v. Steevenclaal, boerenknecht,
n. Utrecht A C. Burggraaf, boeren
knecht. n. Zegveld A. Knaap, dienst
bode, n. Leimuiden C. M. Roeleveld.
dienstbode, n. Kamerik G. M. Weerden-
büig. dienstbode, n. Alphen a. cl. Rijn
M. van Rooijen, dienstbode, n. Willeskop
C. van der Meer, z.b., n. Boekel J.
van Buiten en gezin, metaalbewerker, n.
Amsterdam A. van Middelkoop, boeren
knecht. n. Nieuwer-Amstel O M. Xieu-
wpnhuizen, dienstbode, n. Wccsp M .1.
van Beek. dienstbode, n. Alphen a. d. Rijn
C'. van Dam, dienstbode, n. Kamerik
J. C. Baas. dienstbode, n. Hiilegom N.
Tijsterman en gezin, schipper, n. Amster
dam N. B. de Pater, z.b., n. Driebergen
Th. H. Baars, timmerman, n. Wervers-
hoef C. M. Oudshoven. dienstbode, n.
KnMierik W. L, van Schaik. hakker, n.
Mpkeveeri P. H. van den lJssel, sigaren
maker, n. Rotterdam.
Bonwvakarheidersbcnd „St. Jozeph."
Gisteravond hield do Boüwvakarbeidevs-
bor.d „St. Joseph" alhier haar jaarverjra-
^|i'ing in Hotel ..De vier Heemskinderen".
Te lialf acht opende de heer Gortzak do
vergadering on wenschlo allen met gezinnen
harte een zalm Nieuwjaar Komende
to, den geesel der werkloosheid. 9poords
spr allen aan. eendrachtig met de besturen
en het R.K VVerk li eden verbond samen Ie
"Werken, om den crisis te bekorten en in
ni gevolgen le verzachten. Spr hoopte
[H menwerking met andere vakbonden de
jfraLgc stappen te kunnen doen bij het
Semecntchestuur om te voorkomen dnt velen
nroodeloos worden Hierna weid besloten
de notulen aan te houden tol do volgende
J-ma nng\ waarna het woord werd ge-
r^cn aan <fcn penningmeester tot het uit
ren gen van het finantieel verslag. Alvorens
rnrl T °Ver. *aan hracht de penning
meester in herinnering, dal het de afge-
jppen maand tien jaar geleden wras. dat de
g.-nwoordige voorzitter lot penningmeester
F gekozen. Spr. bracht namens de af-
wi* a l den becr Gortzak voor het
hr ./rr001^ in hcide kwaliteiten in het
A' cLrffi11! f, ?rbeldorsbcwee,nc E^aan.
hmdiH J *k van waaideering over-
ano g<ie penningmeester den Voorzit-
cirr.f !?r,r i ai9^,penllouder- Uit hc[ finaT1-
w'i vi b^epk. dat cr een batig ^aldo
alicreppil i111 b vo°rz'tter bracht
zin, 1 nan dcn Penningmeester voor
'C'dfr7dp T00rien
hf,ni n "OOpte nog vele jaren met
verr»nL|rn0gen samenwerkcn lol heil der
een non'rv" F'e'dp dp vergadering voor
bonnen 6611 «ratificatie toe te
alfrarhn h°i vooretel veel hij val vond. Als
Hei u°A°^ eral,s verloting plaats.
|,U|° r hnd hiervoor zeer nuttige ar-
Pdnr a's pr!'ZPn heschikhaar gesteld Aan
Van de I?' V,°' een pri'' ,Pn dep'-
"maakt dn,k «ph''uik
lep dp leden '1 r v°rïadering ble-
wij| rauJS ^n,s°n -'W bijeen te-
Muzieknitvoerinp.
Gisteravond werd de reeks van Vasten-
uilvoeringen geopend door het muziekge
zelschap ..Liefde Voor Harmonie" in de
Pancraliuszaal alhier. Na een kort openings
woord door den welcei-w. heer N. Bijl. die
er op wees. dat de muziekvereniging onder
den nieuwen directeur den heer Van Leeu
wen uit Abbenes een geheele verandering
had óndergaan. Met een vroolijke marsch
..Souvenir van J. Werkman ving het pro
gramma aan. De nummers werden vlot
gespeeld en getuigden van deugdelijke studie,
Speciale vermelding verdiende voor de
pauze hel nummer ..En familie" van ,L
Martin. Na de pauze werd door de leden
van hel muziekgezelschap een blijspel op
gevoerd gélilel-d ..Een Huishoudster". Ook
i liet fooneelspel viêl zeer in den smaak en de
spelers mochten luiden bijval oogsten
Het dankwoord aan den directeur aan
het slot van den avond was zeer zeker op
zijn plaats.
WADDINXVEEN.
Rnndsagenda.
Dc Raad dezer gemeente komt- a.s. Don
derdag te zes uur in openbare vergadering
bijeen.
Punten ter bohandeling: 1. Verslag der
vergadering vnn 24 November 1930. 2. Me-
dedeelingon, ingekomen stukken enz. ora
daarop zoo noodig te besluiten. 3. Benoe
ming van d'*ie leden van het burgerlijk
armbestuur, wegens periodieke aftreding
van de herren Fafinnic, De Jong en
Schwartz. 4. Idein van een voorzitter dier
VII
Verder marsoneerende, werden verschel*
dene dorpen door ons regement bezet, en
wij kregen order om ons zoo veel mogelijk
bij elkander (e houden, en voor eene onver-
wachten aanval op onze hoede le zijn. wijl
de Bussen van dien kant moesten komen. Ik
was met mijne kompagnie op eenen edelhof,
welke op eenen berg lag. Ik bleef daar tert
den 2'2sten, en hield mij gestadig mei.wer
ken bezig: alie mijne buitenposten hadden
een soort van vortrak gemaakt, ten einde
niet overvallen le kunnen. Deze edelhof had
eene schoone ligging, in de vallei graasden
flöoh kóeijen en schapen, welke aldaar nog
genoegzaam voedsel vonden. Daar de naast-
gelegetiö bergen alle filet zwaar houtgewas
bedekt waren, kan men nagaan dat dit des
Zomers heerlijke gezigten moet opleveren.
Terwijl wij hier lagen, zag ik eenen wolf
uit hel bosch komen, welke een lam als
buit mede voerde Ik liep hem nog met mijn
geweer na. maar hij was mij lê gaauw af.
Ook dacht ik: laat hem maar lóopen, hij doet
toch niets meer dan wij zelve: wanneer hl]
honger heeft, zoekt hij wat eten tc krijgen
instelling, wegeni periodieke aftreding vnn I «f' wnigate kwaad, dat hij dus doet te
den heer J. G. Herfst. 0. Idem van Vee I ,am of "c'iaap on!"
leden der schoolcommissie, wegens perio
dieke aftreding van den 'neer Meiburg en
mevrouw KöffemanStiensfcra, G. Idem van
twee leden ckr commissie tot wering van
schoolverzuim, wegens periodieke aftreding
van de heêren Hoek en Mulder. 7. Idem
van vier leden der schattingseouimissie
voor de rijksinkomstenbelasting, wegens pe
riodieke aftreding van de niet-ambteliike
leden. 8 Verzoek van dc Groep Nederland
van liet- Algemeen Nederlandsoh Verbond
om door het heffen van belasting, het 20-
bruik van vreemde woorden tegen te gaan.
9, Voorstel tot verkoop van grond langs de
Burgemeester Trooststraat. 10 .Voorstel t:»t
wijziging van het besluit tot verkoop van
een gedeelte plantsoen aan den heer J. H.
F. Schwartz. ,11. Nader verzoek van de N V.
Meubelfabriek Riedcmans cn Klaarenbeek
c,s. inzake demping en rioleering van de
sloot langs de Jan Dorrekenskade. 12. Ver
zoek om levering van clcctrisehen stroom
voor de ijsbaan langs den Kanaaldijk van
de IJsclub va-n Waddinxveen. 12a, Voorstel
tot hot geven van gratificatiën aan perso
neel. 13. Brgrootingswijziging. 11. Comité»
Bureerlijke stand.
GeborenWilhelmina Sophia, d. v. W.
van Wagoningen en J. Metselaar. Ario
z. v. A. Porridon en A van der Starren,
Overleden: J. van den Heuvel, 14 j.
De collecte in de Geref. Kerk voor
de nieuwe kerk heeft f 133,63 opgebracht.
Gevonden voorwerpen. Een kinder-
parapluie, een handbeschermer en een bril.
Inlichtingen ter secretarie.
Een vel dezer watten
bestrijdt net succes
Rheumatiek - Jicht - Griep
Steken in de Zij en Hoest
1334
I stoelt, terwijl wij hem allé-s onlriemon.
Den 22slen kreeg ik last, mij naar hel
dorp Ore.h-ie te begeven, wenvaarl? wij nog
dien ze 11 den nacht marsc beerden. Het -oog
merk was, om zooveol mogelijk bijeen te
trekken, wijl wij bestemd waren, -am hot
tweede korps d'armée te hulp te komen,
hetwelk van Polocz retirerende was Er
werd al zoo sterk gemarscheerd, en nadat
wij verscheidene dorpen gepasseerd, en den
2fislcn bij de stad Orcha de Dnieper over
getrokken waren, a.hvdar door de onzen
een bruggenhoofd was opgeworpen, kwamen
wij den 26slen hij de sifld Seno.
Daar wij nu nog maar op den afstand
van bijna vijf uren van den vijand af waren,
werd alles, zoo veel mogelijk, lot. eenen
aanval in gereedheid gobrn-gt. Ten dien einde
hielden wij halt builen dc stad, op een
open veld, alwaar wij vele vuren maakten,
om ons tegen de koude, die reeds
tol eene onaangename hoogte
gestegen was, le beschutten Nu
werden ons levensmiddelen voor ^A|
twee da-gen uitgedeold, en ieder
soldaat kreeg nog zestig scherpe
patronen. Deze ui Idee ling
beviel ons niet zoo wol, als
die van Vleêsoh en brood, want
wij wisten maar al te wel, waar-
ioe zij dienen moesten, on waren
overtuigd, dat de Bussen ook
van die soort hadden, welke
schoon al niet van hetzelfde
kaliber zijnde, echter dezelfde
uitwerking hadden, en hel is
maar uitgemaakt, dat ieder een
In zui'k een geval op nummer
één denkt; en het vooruitzigl
■loonde ons, dat wij groote kans
hadden, om dit nummer te ver
spelen. Ook zal niemand ontken
nen, dat het bij eene warme
kagchel onder een goed glas wijn,
of een zacht bed, veel aardiger
is dan op het open veld in de
sneeuw en in het gezigl van den vijand. Des
anderen daags weder opgebroken zijnde
kwamen wij den 30stcn October bij het dorp
Smolino, alwaar wij ons op eene groote
vlaklo vcreenigden met het. tweede korps
d'armée, onder bevel van den maarschalk
St. Gijr. Dan deze daags te voren êenen
kogel in het been gekregen hebbende, werd
liet kommando gevoerd door den hertog van
Belluno (Viclóf). Hiör geraakten wij des
morgens heel vroeg met den vijand aan den
gahg, doch dit had weinig te beduiden: wij
sloegen dus den Bisten ons biVouf.ep op in
hel gezigl der Russen.
Den Jslen November bralkên wij des
nachts op en trokken een èlnd weegs terug,
Waar wij bij een bösch eene voordéelige
positie namen, en den vijand rustig afwach-
tcden. Doch dos audcren daags marscheer-
den wij weder naar de stad Seno. alwaar
wij ons andermaal posteerden, en elk oogen-
blfk met de Bussen dachten slaags te raken.
Dan het scheen nog tot geen treffen 19
kunnen komen. Want meti hield zich onop
houdelijk bezig met van positie te veran
deren; en rl«rl duurden tol den llden, wan-
.neer wij twee uren avanceerden, tot in het
gezigt van den vijand. Hier zag ik eenen
volmaakten Hollandsehen windmolen, dit
gezigt deed mij met weemoed aan mijn va
derland denken, waar ik. mij zoo gaarne
wenschh !c bevinden, doch hetwelk ik
vreesde nimmer weder te zullen zien.
Na des nacht van ons bivouaiq opge
broken !e zijn, marsoheerden wij den 12deu
November naar het Lukolma, den vijand le
gemoet, en hadden aldaar met denzelven
een hevige attacque, zoo wel in. als buiten
het dorp, want de Bussen hadden van den
nacht gebruik gemaakt om Zich in dc huizen
en schuren t»? ver-befgên, om ons er onge
hinderd in te laten trekken, en dan te Over
vallen, doch zij weiden nog bijtijds ontdekt.
Wij geraakten dus hevig aan elkander in
den donkeren nacht, zoodat men vriend neg
vijand onderscheiden konde Evenwel nood-
zankfe wij de Russen de wijke te nemen,
en wij bragten den nacht op liet slagveld
tusschen de lijken door, alweer wij onbe
schrijfelijke koude leden, wijt wij gtfehe
vuren moglen aanmaken, om niet door den
vijand ontdekt te worden. Hel vorlies was
DE STERRENHEMEL !N NEDERLAND IN DE WEEK VAN
14—21 JANUARI, 20 UUR M. T.
Oeerste
©volle maan
ca laatste kwartier
©nieuwe maan
ZUID
venus
mars
jupiter
saturnus
Van K-xiegelijke sterren n[ ijlaneten
zijn slechts Mars en Jupiter op ons kaartje
le zien; de Maan is er de geheele week om
8 uur 's avonds nog niet.
Men dient er rekening mede te houden,
dat in werkelijkheid het Oosten rechts en
Westen links van den toeschouwer is. wan
neer deze met den rug naar 't Zuiden en
het gelaat naar 't Noorden gewend staat;
men pleegt echter bij sterrekaarten dit om
te keerer.. om geen spiegelbeeld van den
hemel te krijgen. Wil men nu b.v. de
stfcirtbetlden aan den Oosthemei ■zoeken,
dan neme men dal deel van den kaarthorizon,
waar OOST slaat, voor zich. zoo. dat de
Poolster (aan het einde van den Kleinen Beer)
van den beschouwer is afgewend: men zal
dan voor het NO-Ijjke vierdepart van de
kaart de sterrenbeelden zien. juist zoo, als
zij aan den hemel staan.
De sterren in bovenstaand kaartje, die
een gekartelden rand hebben, zijn van de
le grootte of helderder; de dikke ronde
stippen zjjn sterren van de 2e grootte en al
de andere, kleinere, stippen zjjn sterren
van de 3e of van een lagere grootteklasse.
aan liunnc zijde vooral met minder dan non
de onze, schoon wij er velen verloren hadden
onder anderen vonden meer dan twintig
Volltgcurs van mijn gewezene kompagnie,
hier hunnen dood. Bij het aanbreken van
den dag, ging ik do hard bcvrorene lijken
bezigtigen, en tranen ontglipten mijne ogen,
op het gezigt dier braven, met wol'ko rk zoo
lang lief en leed had gedeeld, en die nu
ontzield voor mijne voeten lagen. Akelig,
inderdaad, was het gezigt van dit slagveld,
want men moest eerst de sneouw van de
aangeziglen der verslagenen krabben, om
'hen lo herkennen. Men kan zich liglelljk
voorstellen, wal ik bij dit schouw toonvel ge
voelde! Des morgens van don tSdon trokken
wij andermaal den vijand tegen, en tlioojlen
tc dien eindo een bosch door, hetweik de9
zomers wegens moerassfgen bodem ontoe
gankelijk is. Doch dc grond, thans hard bc-
vrozen zijnde, geraakte wij er gemakkelijk
door schoon de vijand ons hevig rnut hou
witsers begroette, woaedoor er menigeen van
de onzen sneuvelde.
Nadat wij ons dus eenen weg door het
bosch gebaand hadden, kwamen wij >p >-;no
vlakte, nlswaar dc vijand ons stoutmoedig
afwachtte Wij geraakten dus mot hom in
volkomens bataille, wolke wel vier, of vij.'
uren duurde, en zo hevig was, dat wij van
onze divisie meer dan duizend man op het
slagveld lieten liggen; schoon wij het geluk
hadden don vijand lot wijken te brengen.
Dit gebeurde bij het dorp Luoharke, hetwelk
wij elkander gedurende het gevecht, menig-
werf bebwisteden, en hetwelk dien ten ge
volge, ook een prooi dor vlammen werd;
wamt lederoen, zoo wel vriend als vijand,
deed zijn best om de vernieling te bevor
deren. Men kan zich geen denkbeeld vormen
van dit verschrikkelijk tooneel. De aar Ie
was rondom met sneeuw als met een wit
kleed bedekt, en midden uil dit sneeuwlind
roos eene vuurroods kolom van het aan alle
karden brandende dorp op. De ongelukkige
inwoners, bijna naakt, vlugtcden naar alle
kanlen zonder tc welen waarheen zij zich
wonden zouden, en zonder eeno toevlugt
togen de nijpende koudo te vinden of 'n bete
broods om den honger hunner schrcij-nde
kinderen tc stillen. Welke onbeschrijfelijke
rampen, verwekt dc afschuwelijke oorlog
tog niet! O! zoo de vorsten d-e dezelven aan
vangen. slechts het duizendsten gedsMte
daar van zelve ondervinden, zij zouden
voorzeker voor eeuwig dozen geesel des
mcnschdoms van de aarde verbannen!
(Wordt vervolgd).
FREDERDC de groote.
I.
Denken, leven cn sterven
als koning.
De geschiedenis en do volksmond, door
de geschiedboeken geïnspireerd, hebben aan
Otrkele hoog oprijzende mannen hot merk
van „grootheid" verleend. Hot waren allen
vorsten, oorlogvoerders, Wfinl de daden van
deli troon en den krijg imponeerden het
tnensl; wapengeweld schéén den gföolslen
invloed le oetehnn eh had in ledor geval den
meesl zichtbaren invloed in dó orgnnisnli"
ot do reorganisatie dor dingen. Voegen Zich
nu bij liet talent en hot geluk van den
vorslolijkoh krijgsman geestelijke eigen
schappen van hoog gehalte, dan Wordt dat
merk van ..grootheid" gaarne toegekend Ort
door de eeuwen heen bestendigd. Do Oud
heid hoeft dan zijn AJoxandor; do Middel
eeuwen haar Karei, wiens naam cn w' -
grootheid zelfs saamgesmollen zijn in don
«énen naaiu Charlemagne (Caroltis Mag
nus); dr Nieuwere Tijd zijn FrodOfïk. On
afscheidbaar schijnen ze, de namen en dn
quaJifilCatiu- Alexander de Groote, Karei de
Oroote, Froderik do Groote.
Hel is mijn bedoeling over Fredenik dm
Groote en over zijn oudste zuster. Fredorike
èophie Wilhelmina va.n Hannover
.markgravin van Bniireulflito sprekon
in eenige artikelen en enkele bijzonderheden
tril beider loven le geven. Ik beb niet de
pretentie den volledigon Ffederik den Groote
to schetsen. Dat zou een lijvig boekdeel
worden na de doorsnutleÜng van een boe
kenkast vol werken, van hem cn over hem!
een studie van jaren. Maar wat een vrij
omvangrijke lectuur over de twee genoom
den mij 111 staat stelde le geven, acht ik
voldoende belangrijk om het op mijn beurt
tot de lezers vAn dit blad te brengen. Er is
nog niet lang geledon over Duitschland ge
varen. wat daar „die Fridericus-Mode" ge
noemd werd, iels als de „Napoleon-veree
ring". welke thans in Frankrijk en elders
Wordt waargenomen, en die nog niet ten
einde is. De „Fridericus-Mode" in Duilsch-
land kreeg een koud stortbad door een
werk van Werner llegemann, dat tegen die
vereering of „Mode" inging en den haast
IcgendariseJt-groot gemaakte weer tot men-
schelljko afmetingen terugbracht. Hege-
•manu veroorzaakte wel eenige onrust, er
gernis zelfs, maar hij trof tooh blijkbaar
doel, want een later verschenen „Friedrioh-
bucii van Vei't Valentin is heel wat minder
overdrevon van bewondering dan vele an
dere en past zich meer aan bij Hegeman n's
nuchteren blik op „den ouden Fritz".
Maar, hoe fiuctvtef men hem oök bezie,
groot blijft hij loch, deze merkwaardige,
veelzijdige Pruisenkoning, over wiens
scherpzinnigheid, kracht, volharding en
mensehonkennis men steeds meer verbaasd
wordt, naarmate men verder zijn leven bin
nendringt. Het motto boven dit. eenigszins
als inleiding bedoeld artikel, en dat ik
ontleende aan een van Fredcrik's rijmela
rijen aan Voltaire 1). lijkt mij toch te pas
sen op den vorst, die met al zijn fouten,
zijn letterkundige ijdelheid, zijn drilzuchf.
zijn gevaarlijke ambitie om zijn land te
vergrooten en zijn gebrek aan scrupule,
wanneer het eT Op aankwam, zijn slag te
slaan, in zijn tijd, bij de toen gangbare
meeningen, getracht heeft een leider en em
hervormer lc zijn voor zijn achterlijk land:
een koning.
Een koning, dat is hij ook in de oogen
van een Spaansoh diplomaat, die twee
jaar geleden aan zijn gevoelens uiting heet'
gegeven, Deze, Agramonte V Corlijo, ge-
zanlsehapsraad van Spanje te Berlijn, heeft
een werk gepubliceerd, dat in het Duilsch
vertaald en in Duitschland uitgegeven is.
Du Duilsche li telFriedrich der Grosze. tv
lelzten Lebensjahre, (deulsehe Bearbeiding
von Altred Semerau. Berlijn 1928, Pan
theon-Verlag) De studie van Agramonte y
Corlijo is ontstaan na ijverige bestudeering
van Spaansehe en Fransche archrieven der
Berlijnsohc Icgatiën. Het is duidelijk, dat
daarover dc be [rekkelijk nóg zoo kort ge
leden regeering van Ffederik den Groole
voel le vinden was voor een goeden na-
spreurdor Uit wat er aan brieven en aan-
toekcnlngen wordt opgedolven komt een
zeer sympathiek beeld te voorschijn van
den monarch, op wien, sedert hij als groote
vijand van Maria Theresia optradde oogen
van Europa onafgebroken gericht weiden.
De Spaansehe schrijver zegt. dat hij door
het publiceercn van zijn studie. Frederik
den Groole recht wil doen wedervaren en
hem vrijpleiten van gebreken, die men, met
meer ot minder kracht van bewijs, hem
heeft toegeschreven.
„Zoo de neus van Cleopatra anders ge
weest ware, zou de wereldgeschiedenis er
heel anders uitgezien hebben", zegt men.
Ik weet wel, dat met alle „indiens", „wans
neers" cn dergelijke voorwaardelijke woord
jes heel wat hypothesen kunnen worden in
geleid, die op zich zelve waardeloos zijn, om
dat niet gebeurd is, wat gebeurd had kun
nen zijn, „indien" of „wanneer" dit ol dat
gebeurd ware. Toclt veroorlof ik mij, voordat
ik in een volgend artikel de ontstellende
opvoeding van den jongen Frederik ga ver-
Lellen, even in het kort, molding te maken
van een „indien" ol „wanneer", door een ge
schiedschrijver gesteld, dat een merkwaardig
duidelijk licht werpt op de onverwachte rol,
die Pruisen en de koning van Pruisen legen
het midden der 18e eeuw door het toeval
uitgelokt werden spelen. Ik bedoel eenige
regels uil de inleiding, welke Erne9l Ln-
v 1530 aan zijn werk La leunesse du Grand
Frédêrlc, laat voorafgaan. De begaafde
Franschman schildert even de geboorte van
het koninkrijk Pruisen „Zoo Duitschland
doof de natuur geschapen is, i« Pruisen dit
door de mensclicn' zegt hij.
1) „Pour moi, menace de nauirage.
Ie dois en affrontant Forage-
Penser, vrvre et mourir en roi."
3—2
