Zilveren Jubileum der Moderne Vakbeweging Nappa Handschoenen 71ste Jaargang LEIDSCH DAGBLAD, Dinsdag 23 December 1930 Derde Blad No. 21709 Henri Polak over de oprichting van het N. V. V. PARLEMENTAIR OVERZICHT NIEUWE ZENDING FEUILLETON. De verloren Injectienaald. O O Een onderhoud met voorzitter Kupers over positie en taak. o aan de Plantage Franschelaan te Amsterdam da hipforisch geworden zitting gehouden, waarin het N.V.V.' werd opgericht en een voorloop;g bestuur werd benoemd om sta tuten enz. verdei* uit te werken. De aan vangsdatum waarop het N.V.V. zou he ginnen te functionneeren werd vastgesteld op 1 Januari 1906, op welken datum de moderne vakbeweging in Nederland haar taak begon, met een totaal ledental van 18.000. waarbij dan tevens waren inbegrepen de ongeveer 8000 leden van den A.N.D.B. Ontzaglik is '«sindsdien het ledental van het N. V. V. gegroeid, en ontzaglijk heeft het terrein, waarop de vakbeweging een taak te vervullen kreeg, zich uitgebreid. De heer Polak besloot het onderhoud, door ons een blik te laten werpen in de, wat hij lachend noemde „historische" zaal, waar de oprichtingszitting van het N.V.V. i plaats vond, en waar, bij de viering van i net jubileum, op Vrijdag 2 Januari a.s. ter herinnering aan de oprichting wederom een „historische zitting" zal worden gehouden. De heer Henri Polak. Op 17 Januari a.s., zal het Nederlandsch Verbond van Vakvereenigingen 25 jaar be staan. De vakvereenigingsstrijd in Neder land heeft sedert de oprichting van het N.V.V. zulk een ingrijpende wijziging onder gaan, van zooveel belang voor het geheele economische leven in Nederland, dat wij ons allereerst hebben gewend tot dengene, die beschouwd kan worden als de man, die den stoot tot de oprichting van het N.V.V, heeft 'gegeven, den heer Henri Polak, voor zitter van den Alg. Ned. Diamantbewerkers- bond. De heer Polak was dadelijk bereid ons verzoek in te willigen, want de ge sel .i edenis der moderne vakbeweging is een stuk van zijn eigen leven. Al te goed heeft hij den toestand gekend voor de oprichting van het N.V.V., toen de voornaamste vak centrale in Nederland was het Nationaal Arbeids Secretariaat. Het N.A.S. was m 1893 opgericht naar aanleiding van het besluit, dat het vorige jaar door het Brus- selsche Congres der Socialistische Interna tionale was genomen. Tot zelfs de kleinste snipperorganisaties konden bij het N.A.S. zijn aangesloten, en ook de oude Socialisten- bond maakte er een tijdlang deel van uit. Tegen den tijd, dat de S.D.A.P. werd op gericht. was het N.A.S. hoe langer hoe meer in anarchistisch en syndicalistisch vaarwater gekomen, en vooral voor de so.-iaal-dcmocratisch voelende elementen werd de toestand onhoudbaar. De onder leiding van o.a. den heer Henri Polak tot stand gekomen A.N.D.B., die met zijn onge veer 8000 leden en zijn ontzaglijk weer- standskapiiaal iets ongekends in de Neder- landsche Vakbeweging was, sloot zich dan ook niet bij het N.A.S. aan. Na de spoor wegstaking van 1903 werd de toestand nog erger en toen het bestuur van het N.A.S. in 1904 een circulaire richtte tot alle af deelingen der niet-aangesloten bonden, waar in deze afdeelingen werden opgewekt, om zich als afdeeling bij het N^A.S. aan te sluiten, werd dit beschouwd als een unfaire poging tot het brengen van scheuring in de overige vakorganisaties en werd in 1905 op initiatief van den heer Polak een ver gadering belegd, die een voorloopig comité benoemde, waarin zitting hadden de heer J. Oudegeest, wijlen de lieer Jens en de heer K Polak. Öp 26 Juli 1905 werd in de groote zaal van het monumentale, door Berlagc gebouwde huis van den A.N.D.B. De heer E. Kapers. Wij hadden verder een onderhoud met den huidigen voorzitter van het N.V.V., hel Tweede Kamerlid den heer E. Kupers, over positie, taak en werzaamheden van het N V. V De allereerste laak, waarvoor het N. V. V. stond vertelde ons de heer Kupers was de vakorganisaties te stellen op de basis der centralisatie; sterke organisaties waren noo- dig. met bezoldigde besturen, sterke weer- slandskassen en uitkeeringsfondsen. Voorts- bleek al spoedig, dal de strijd niet uitsluitend gevoerd moest worden op economisch, maar ook op politiek terrein. Hiertoe moest in den beginne de vrij sterke anti-parlementaire in slag. die nog uit de N. A. S.-periode was overgebleven, overwonnen worden. Doch hei inzicht, dat de vakbeweging op het terrein der so' iale wetgeving actief diende op fe tre den. leidde er algemeen toe. dat men ook de noodzakelijkheid van politieke actie inzag. Van den aaovang af hoeft men dan ook sa mengewerkt met de S D. A. P Den kies- réchtëtrijd werd nieuw leven ingeblazen toen de moderne vakbeweging er haar sterke schouder? onder zefte en de stoot werd ge geven tot de bekende Roode Dinsdagen. Zooals in vele dingen bracht de oorlog ook in het werk der vakbeweging een belangrijke wijziging Voor den oorlog bleef de actie der vakbeweging beperkt binnen het raam van hel kapitalisme; men ageerde voor loons- verhoogingen, verkorting van den arbeids tijd, sociale wetgeving enz. Met de grondsla gen der huidige maatschappij bemoeide men zich niet. Na den oorlog veranderde dit en leidden de maatschappelijke omstandigheden ertoe, dat de vakbeweging den strijd voor so cialisatie, medezeggenschap en bedrijfsorga nisatie ook in haar werkingssfeer betrok. Hierdoor In-eeg zij een sterk socialistischen inslag. Ook op internationaal terrein kreeg de vakbeweging belangrijk werk te doen. vervolgde de heer Kupers Ik bedoel hier speciaal hel Internationaal Arbeidsbureau en de Internationale Arbeidsconferentie. waar elk jaar vraagstukken van sociaal-polilieken aard aan de orde komen. Ook de Overheid raakte meer en meer doordrongen van de groote beteekenis der vakbeweging in de huidige samenleving en ruimde haar dan ook tal van plaatsen in. in belangrijke in stellingen. zooals den Hoogen Raad van Ar- I beid. de verschillende organen voor de be- i strijding der werkloosheid, als den Werkloos- j heidsraad, de Rijkscommissie van Advies inzake werkloosheidsverzekering, do Rijks- I commissie voor de Werkverschaffing, de 1 Crisis-commissies, en verder in den Verze keringsraad. in den Raad van Toezicht van de Rijksverzekeringsbank, in Raden van Ar- I beid, in den Postraad, den Spoorwegraad en in tal van economische commissies. Bij do uitvoering der sociale verzekering speelt de vakbeweging thans een belangrijke rol, zoo als bijv*, bij de uitvoering der Ziektewet, waar de bedrijfsvereenigingen paritelisch uil arbeiders- en werkgevers-vertegenwoor digers zijn samengesteld? Wat de positie van het X. V. V betreft; Bij de oprichting op 1 Januari 1906 waren bij het X. V. V. aangesloten 11 organisaties met 18.900 leden. Voortdurend bleef dit le dental stijgen en het bereikte in 1920 een toppunt van ongeveer 260.000 leden Toen kwam de economische crisis en daarmede de inzinking der organisaties. In 1924 was het aantal leden gedaald tot ongeveer 182.000 doch daarna zette de groei weer in, en vooral in de afgeloopen twee jaar ging d'e vakbeweging met reuzenschreden vooruit. Het hoogtepunt van 1924 is reeds lang over schreden en op het oogenblik zijn een kleine dertig organisaties aangesloten met tezamen ruim 270.000 leden. Gezien het tempo van den groei, hoopt het N. V. V. binnen vrij korten lijd de 300.000 leden (e overschrijden. Met ruim 36.000 en 29.000 leden zijn de me taalbewerkers- en transportarbeidersbond de grootste aangesloten organisaties. 'Het N. V. V. heeft altijd de noodzakelijk heid van een sterke financieele positie in gezien. Het kapitaal der bij het Verbond aangesloten bonden bedraagt dan ook op het oogenllik in totaal ongeveer 15 millioen gulden. Bovendien is er nog een stakings fonds, dat bij groote conflicten kan worden aangesproken, dat ongev. 2 millioen gulden bevat. Om dit fonds zoo min mogelijk te ver zwakken heeft men bij groote conflicten de sleunver/. allereerst gefinancierd uit sleun- inzamelingen onder de leden. Bij de textiel staking in 1923*24 bracht een dergelijke steuninzameling ogy^fer 87^.000 gulden op. In de tien jaren van 1919 tot 1928 werd aan werkloozensteun uitgekeerd uit de kas sen der bij het N. V. Y. aangesloten organi saties een totaal-bedrag van f. 4O54G.50O. Ongeveer de helft van dit bedrag is door de georganiseerde arbeiders zelf bijeengebracht Ook het cultureele deel van zijn taak heeft het N. V. V niet vergeten, Het heeft een belangrijk aandeel in.de oprichting van het Instituut voor Arbeidersontwikkeling, de Arbeidersjeugd-Centrale, de V.A.R.A. en van groot belang voor de georganiseerde ar beiders is de medewerking van het N. V. V. bij de Arbeiderspers De stichting van het Troelslra-Oord geeft uiting aan het cultu reele streven der arbeidersbeweging; het is een vacantie-oord vóór de arbeiders, die zich de vacantie reed9 konden veroveren, en verder is het de plaats, waar de jongeren door studie geschikt worden gemaakt om een leidende plaats in de rijen der arbei dersbeweging in te nemen. De plaatselijke afdeelingen der bij het N. V. V. aangesloten bonden zijn georgani seerd in de plaatselijke Bestuurdersbonden, die in de verschillende openbare lichamen op sociaal gebied in de stad hunner vesti ging een voorname plaats innemen. In to taal zijn er in het land een honderdzestigtal moderne Bestuurdersbonden. Internationaal is het N. V. V. georgani seerd in het Internationaal Verbond van Vakvereenigingen. Voor de samenwerking met de S. D. A. P. is in de laatste jaren een definitieven vorm gevonden door de slich ting van den Algemeenen Raad, waarin de besturen van beide organisaties zilting heb ben. En hoe ziet U do toekomstige ontwikke ling van het N.V.V.? In de toekomst, antwoordde de beer Kupers, zal onze eerste taak blijven ver betering van do arbeidsvoorwaarden door uitbreiding der sociale wetgeving, loonsver- hooging, arbeidsverkorting. enz. Daarnaast het veroveren der economische democratie, zooals medezeggenschap en bedrijfsorgani satie. In de naaste toekomst zal onze strijd zeker nog tal van moeilijkheden ontmoeten, niet in het minst tengevolge van het steeds sterker worden der werkgeversorganisaties. Daarbij komt de steeds toenemende rationa lisatie. met a! haar gevolgen van werkeloos heid enz. en dan de groei van hel verschijn sel der karteileering en trustificeering, die de arbeidersbeweging plaatst tegenover steeds machtiger wordende, meestal, inter nationale trusts en kartels. Meer en meer zal de strijd der vakbeweging dan ook in de naaste toekomst een internationaal karakter moeten krijgen en veel sterker dan m de afgeloopen periode zal de noodzakelijkheid van internationale vakactie op den voor grond moeten worden gesteld TWEEDE KAMER. Maal- en menggebod. De Kamer heelt op dezen Maandag-mid dag in behandeling genomen het wetsont-- werp houdende bepalingen in het belang voor de inheemsche tarweteelt". Hoofdzaak van het ontwerp is dat bij algemeenen maatregel van bestuur kan wor den bepaald. dat in het meel of de bloem, voor het bakken van brood gebruikt, een bepaalde hoeveelheid meel of bloem, afkomstig van binnenlandsche tarwe, moet zijn verwerkt. Deze verplichte hoeveelheid zal nooit hooger mogen zijn dan 25 pCl. De bedoeling van het wetje en van den op grond daarvan uit te vaardigen be stuursmaatregel is dus deze: om het ge bruik van binnenlandsche tarwe bij de broodbereiding verplichtend stellen. Een ge bod tot „malen" en „mengen" van binnen landsche tarwe. De oratorische belangstelling in de Kamer voor dit ontwerp was geweldig. Immers. toen de vergadering begon, waren er niet minder dan 18 sprekers ingeschreven. De belangstelling voor de boeren is van ouds geweldig. Doch uit dat cijfer 18 volgt dan dat men er eenvoudig niet aan zou kunnen denken, den inhoud van al die redevoerin gen hier te gaan vertellen. Het zou een ver haal worden als de Sahara zoo groot en zoo droog. Intusschen achten wij ons wel verplicht de namen der helden, die zich op het slagveld, waagden, te vermelden. Hier is het lijstje, en dan kan ieder zien, of z'n lievelings-afgevaardigde er bij is: 1. Van Hellenberg Hubar (kath.); 2. Knot tenbelt (lib.); 3. Boon (lib.); 4. Van der Sluis (s.d.); 5. Lockefeer (kath.); 6. Bierema (lib.); 7. Van Voorst tot Voorst (kath.); 8. Ebels (v.d.). 9. De Visser (comm.); 10. Ament (kath.); 11. Van de Heuvel (a.r.); 12. Loerakker (kath.); 13. Colijn (a.r.); 14. Hiemstra (s.d.); 15. Braat (platt.); 16. RECLAME. met en zonder bont. Schouten (a.r.); 17. Oud (v.d.V 18. Kersten (st. ger.). Al deze heeren hebben hun wen- schen en verlangens doen hooren. En: daarbij kwamen natuurlijk de strooiningen tol uiting, die ook in het Voorloopig Verslag en onder belanghebbenden te zien zijn ge weest Er waren voorstanders. Er waren voorstanders tot-op-zekere hoogte. Er waren voorstanders die eenige wijziging wilden. En er waren tegenstanders. Volgens de geruchten is de geheele rech terzijde er voor. Doch de sociaal-democraten zijn er tegen. En aangezien ook wel van links eenige voorstanders zullen komen, liet het zich aanzien dat het ontwerp er wel door zou gaan. De liberaal Knottenbelt, heeft zich tegen het ontwerp verklaard, omdat hier de be langen van een groep der bevolking worden gediend ten koste van die van andere groe pen. Want het bedrijfsleven op ander gebied zal schade lijden onder de nieuwe bepalin gen. Mei name het bedrijf der importeurs zal schade ondervinden. Een ander tegenstander, de heer Van der Sluis, grondde zijn oppositie in hoofdzaak op de vrees, dat verhooging van de tarwe- prijs tot gevolg zou hebben verhooging van den broodprijs. Er waren nog meer bezwaren. Men vond dat den Minister te veel bevoegdheid werd gegoven wat den algemeenen maatregel van bestuur betreft; men oordeelde dat de wet zelf meer bepalingen had dienen te bevatten dat de voorgestelde maatregelen een veel to kunstmatig karakter droegen; dat de maat regelen ook als antecedent gevaarlijk waren en andere maatregelen zou uitlokken Natuurlijk vonden deze argumenten ook bestrijding. Maar: het is ondoenlijk dit alles dat in allerlei herhalingen werd herhaald uitvoerig te vermelden. Laat ons vermelden, dat ook de heer Colijn aan het debat deelnam en in het bijzonder wees op de belangen van den eierhandel. Deze is voor ons land van zeer groote beteekenis en hangt nauw met de larwe-positie samen. Er werd één motie ingediend. Door den heer van der Slnia. Hij wil de Kamer zich laten uitspreken voor een productie-premie: de voorsteller vindt dit een veel beter middel. Wij volstaan hiermee, en wachten het antwoord van den Minister af. Dit komt Dinsdag. HAGENAAR. RECLAME. 5992 Van ALICE CAMPBELL. Geautoriseerde vertaliog uit het Engelsch door J. E. DE B. K. 66) ,,Ik meen het nog. 't Zijn moordenaars, ze hebben mijn vader vermoord." „Je vader, maar hij stierf aan de typhus, daar is niet9 vreemds in." „Zij bezorgden hem die typhus door bacil len in ziin melk te doen. Toen hij beter werd. heeft Sartorius hem doen instorten door een inspuiting met typhus-toxine. een doodelijk vergif. De oude man had niets geen kans op genezing. En dat ging alles zoo stil en onge merkt, dat we het nooit zouden geweten hebben, als Esther er niet was geweest. Ze heeft mij het leven gered. Ze wilden mij er ook uit hebben." Ze legde de hand op haar bevende lippen en scheen een onmacht nabij „Bedoel je, dat ze jou ook wilden vermoorden „Tantelief, denk daar verder niet over, het is allemaal voorbij, dank zij dat arme kind Gaat u weer naar haar toe. ik kom ook dadelijk. Maar wacht, u moet eerst wat drinken." Toen ze wat bijgekomen was. zeide hij Zegt u rog maar niet? aan Esther, ik zal het haar zei! we' vertellen, maar eerst mo^t u allebei het hui4- u i zijn Chalmers zal in een hotel voor ons alle drie logies bestellen en dan laat ik u aan zijn zorg over. Ik heb uw hulp zoo noodig, Dido, want ik wil het u nu wel zeggen, ik ga met Esther trouwen en dat zoo gauw mogelijk, althans als zij m? hebben wil." Deze verklaring had de gewenschte uit werking. Hij zag de oude oogen zich verhel deren en er kwam wat kleur op haar gezicht. „Meen je dat Roger?" ;,lk heb nooit iets zoo ernstig gemeend, ik heb dadelijk van haar gehouden." „Daar ben ik blij om ze is het eenige meisje aan wie ik je zou kunnen toevertrou wen Met innige genegenheid zagen ze elkander aan. Toen, op het punt Esthers kamer bin nen te gaan, fluisterde ze „Je hebt me nog niet verteld wat er mei Thérèse gebeurde: Hij aarzelde en zeide toen: ..Ze is van het ba Icon op de tweede verdieping naar bene den gevallen en heeft haar nek gebroken. De takken van de blauwe regen, waaraan ze zich vast wilde klemmen, zijn afgereten." Deze theorie was correct, daar viel nist aan te twijfelen Dr. Bousquet, die na een half uur kwam. verklaarde dat ze vier of vijf uur dood moest zijn. Thérèse had ge wacht tot er geen kans was dat meh haar hooren zou en was dus zoowat om twee uur 's nachts uil het raam op het balcon gekro pen, dat zoowat twaalf voet van Roger* raam verwijderd is Van het balcon tot dit raam was een steenen richel, zoowat vier duim breed. Eerst kwam dan het dichte ven ster van de slaapkamer en aan dit kozijn had ze houvast gehad, maar daarna was de klimplant tegen den muur het eenige wil ze beel kon pakken. Ze had dus haar weg gegaan langs den richel en Roger wist natuurlijk niet wanneer ze gevallen wa«. gaande naar of terugkomende van de bad- kamer Maar zo was neergestort op de ge vaarlijke plaats vlak boven de steenen trap. De wistaris was daar weggerukt van den muur. Ze was met het hoofd terecht ge komen op een der steenen manden, met fruit gevuld De kleine dokter begreep niets van de gebroken hals van de flesch. Hij ver moedde een geheim, maar bleef in zijn ver moedens vrij ver van de waarheid. En Ro ger had geen lust hem in te lichten, hoewel hij heel goed begreep dat bij de lijkschou wing de waarheid wel voor den dag zou ko men. Het zou ook onmogelijk zijn de zaak te sussen, daar hij vast van plan was Sarto rius aan te klagen en zijn schuld kon niet bewezen worden, zonder dat de doode vrouw mede in het geding kwam. Om twaalf uur was alles afgedaan De po litie was in kennis gesteld, de lijkschouwing zou overmorgen plaats hebben. Er was een bevel tot in hechtenis neming van Sartorius uitgevaardigd, maar hij was niet te vinden. Er wa9 reden om te gelooven dat hij in zijn huis in de routé de Grasse was geweest na zijn vertrek uit villa Firenza, maar daarna wist men niets van hem af. Zijn auto wa9 er niet, wat te denken gaf Maar hij kon niel lang vrij uitgaan, daarvoor was zijn uiterlijk te opvallend He' verbaasde Roger dat hij vertrokken was en het deed hem vermoeden dat zijn verdediging niet al te sterk stond. Vroeg in den middag waTen miss Clifford en Esther onder geleide van dr. Bousquet in een auto naar Cannes gegaan, waar zij hun intrek namen in een klein behagelijk hotel. Esther wist niets van den dood van lady Clifford, want dr. Bousquet oordeelde haar nog niet in 9taat dit bericht te hooren. Een nieuwe omgeving en volkomen rust moesten haar doen herstellen maar het kon weken duren voor ze er weer boven op was. Ofschoon dr. Bousquet geen notie bald van de oorzaak van haar toestand, behalve het zichtbare effect van de morfine, zoo begreep hij toch dat haar zenuwen een ernstigen schok hadden doorstaan. Hij merkte ook, dat zij ten prooi was aan een verlammenden angst zoolang zij in de villa was. Dadelijk nadat zij er uit was werd zij kalmer. Om drie uur ging Roger met een paar politie agenten naar de woning van Sartorius. In de slaapkamer heerschte de grootste wan orde. Opengetrokken laden, waarvan de in houd verspreid lag, alles duidde op een overhaast vertrek, maar het was onmogelijk te zeggen of dit haastig afreizen Sartorius dan wel Holliday betrof, daar beiden de zelfde kamer hadden gebruikt. Maar onder het bed stonden een kleine hutkoffer en een bruin leeren tasch, beide gesloten cn voor zien van de initialen E. R. Op de koffer was een label van de White Star boot en een van het Carlton hotel in Cannes. Deze kofiers waren hel eerste bewijs, dat Esther's verhaal waarheid bevatte. Op het laboratorium bo ven vonden de bezoekers nieuwe bevestiging hiervan. En Roger's adem stokte toen hij alle samenhangende détails ontdekte. De hanglamp was vernield, evenals de ruiten in het dakvenster. Op de tafel lag een stoel om ver De vloer was bezaaid met glasscher ven. Vastgeknoopt aan een ijzeren kram was het eind van een uit roode gordijnflarden gedraaid touw, dat door het dakraam naar buiten hing. Allen keken zwijgend en maak ten hun eigen gevolgtrekkingen. „Zie eens," zeide de hoofdagent, die een blik in de alkoof geworpen had en hij wees :net zijn vinger naar het nauwe veldbed met de verfrommelde soldatendeken Roger zag. dat de olek nog zichtbaar was waar Esther's lichaam gelegen had; hij zag haar daar liggen, bedwelmd en hulpeloos. Op de kleine tafel een glas onfrisch water en een injectiespuitje. Hoe had het meisje kunnen ontsnappen, 't Was onbegrijpelijk en het leek hem een wonder. De deuren van de kasten stonden open en op de stoffige plan ken kon men de plaatsen zien waar fles- schen hadden gestaan, doch die weggenomen waren. Het werd Roger op eens duidelijk, dat Sartorius, zooals Esther wel gezegd had, zoo snel mogelijk naar huis was gegaan om te zien wat er gebeurd was. Toen hij al die tegen hem getuigende bijzonderheden ge vonden had, was hij dadelijk gevlucht. Met zorg en overleg had hij een muur opgebouwd, maar onderaan was een steen uitgegleden en hopeloos was alles in puin gevallen. Ter be waking bleven twee mannen in het huis en de-anderen gingen naar het hoofdbureau om hun rapport op te maken. Roger vergezelde hem om ook zijn verklaring af te geven. Daarna ging hij naar zijn nieuwe kwartier; er was niets meer te doen, hij mocht dus uitrusten. Dido wachtte hem met ongeduld in de zit kamer. „Esther is eindelijk ingeslapen," zeide ze. „Ze weet nog van niet9, maar ik geloof dat het veel beter is om het haar te vertellen als ze wakker wordt. Ze heeft van morgen Aline hooien gillen en ze weet dus dat er iets gebeurd is. Ze is heel zenuwach tig, schrikt van het minste geluid en vreest maar altijd, dat ik zeg, dat jij het een of ander gevaar loopt." „Is ze daar bang voor,,; zijn oogen glin sterden. „Ja en zie je, ze is doodsbenauwd voor dr. Sartorius Ik begrijp niet goed waarom. Ik heb haar verboden te spreken, omdat dr. Bousquet dat zeide Ik heb haar ook niet? laten merken van den schok- die ik gehad heb. Heb je iets van dr. Sartorius ge hoord?" j (Wordt vervolgd),

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1930 | | pagina 9