k A be/iAackA OimmOuoucAiM De uitbarstingen van den Merapi 71ste Jaargang LEIDSCH DAGBLAD, Maandag 22 December 1930 Derde Blad No. 21708 Een paniekstemming onder de bevolking. LAND- EN TUINBOUW. FEUILLETON. De verloren Injectienaald. 8 dorpen verwoestreeds 700 dooden. De vulkaan Merapi vóór de ramp. Omtrent de uitbarstingen van den Merapi kwamen de volgende berichten binnen: DJOKJAKARTA, 19 Dec. (Aneta). Omtrent de uitbasling van den Merapi kan nog het volgende worden gemeld: De hevige stormen, vergezeld door het ge rommel .afkomstig van den werkenden vul kaan. in een verstikkende zwavelachtig at mosfeer, terwijl modderregens vallen over een uitgestrekt gebied, veroorzaakte een pa niek onder dc bevolking, te meer waar deze verschijnselen plaats vinden in een zeer groote duisternis. De bevolking van verschil lende dorpjes is uit lijfsbehoud gevlucht naar de steden. Hedenmorgen waren Magelang en andere plaatsen bedekt met een laag grijs slijk. De werkende berg levert een fantastisch gezicht met zijn opschietende vlammen uit de bran dende dorpen en bosschen op de hellingen van den berg. en gelijkt een geduchte roc kende pilaar. Vele kleine bergriviertjes, zijn veranderd in razende stroomen, die massa's modder van de bergen voeren. Op vele plaatsen zijn de verkeersmiddelen gestoord. De vulkanologische post te Maron is volkomen afgebrand. Een ramp, grooter dan in 1920. MAGELANG, 19 Dec. Het zand heeft een geweldig hooge temperatuur, waardoor alles verkoolt, zoodat dientengevolge de geheele streek is gevuld met typische arang-lucht (houtskool). De lengte van den stroom wordt geschat op minstens zes km., de breedte op gemiddeld 200 meter, de dikte, op enkele plaatsen, op 25 meter. De zandstroom ligt momenteel onbewegelijk, doch wanneer er weder beweging in mocht komen wordt ge hoopt dat de stroom via het Blongkengravijn zal afvloeien naar de Kali Progo, in welk ge val geen verder gevaar dreigt. De resident van Magelang, die gisteren het lerrpin verkende, constateerde dat de boven laag van den zandlahar gedeeltelijk verkoeld was, doch zoodra de materie een klein beetje terzijde wordt geschoven is onmiddellijk we derom een geweldige hitte merkbaar. Gister middag vier uur. toen de resident en de re gent van Magelang nabij Maron waren, be gon de berg weder dreigend te grommen, waarop de mantri van het seismografisch station verklaarde dat het gegrom precies hetzelfde was als des morgens vóór de erup tie. maar sterker, waarop het gezelschap hel onverantwoordelijk achtte langer te blijven. Momenteel worden maatregelen getroffen om door middel van zoogenaamde „brond- johgans" (groote vierkante gevlochte staai- draadmatrassen, gevuld met kalisteenen) de bedreigde kanten naar de Kali Lamat te ver sterken. waartoe de hoofdingenieur van den Waterstaatsdienst te Poerwokerto, de heer Moolhuyzen, heden naar het bedreigde ge bied is vertrokken. De resident, vergezeld van den gouverneur van Midden-Java, is hedenmorgen negen uur eveneens weder naar het terrein vertrokken. De uitbarsting draagt het karakter van een ramp. welke in omvang grooter is dan die van 1920 Vele dessalieden hebben alles ver loren. zoodat steunverleening geboden is. Er zijn nog geen rapporten binnen over eventueel verlies aan vee. Een zeldzaam troostelooze aanblik. DJOKJAKARTA, 19 Dec. (Aneta). De vol gende bijzonderheden over de Merapi-ramp zijn nog te melden: De resident van Magelang verklaarde dat het Blongkeng-ravijn thans een nagenoeg gladde oppervlakte is van dampende zand- massa's, waaruit hier en daar een bran dende boom Steekt. Het geheel biedt een zeldzaam troostëloozen aanblik door de ver zengende omgeving, waar eerst zware maïs kolven op het veld te pluk stonden. De la- har strekte zich gisteren uit tot de desa Bedjoengan. drie km. stroomafwaarts langs de Kali Blongkeng, vanaf Maron. De breedte van den lahar wordt geschat op vijftig meter. De lahar bleef in bewe ging tot ongeveer 1 uur 's middags, waarna ze tot stilstand is gekomen. Aangezien juist geoogst was is er voldoende voedselvoor raad. In den afgeloopen nacht werd te Kali Gerang in het Djokjasche wederom een dichte aschregen waargenomen, welke een soort sneeuwlandschap schiep. De vulkaan is nog onzichtbaar door de wolkenmassa. De bevolking van Djokja is rustig, hoe wel verschillende inlandsche scholen giste ren om elf uur gesloten werden, terwijl talrijke Europeanen van ondernemingen om elf uur de kinderen uit school haalden. Ove rigens is niets te bespeuren van een ang stige stemming. Het Binnenlandsch Bestuur te Djokja trot maatregelen voor het evenuteel snel uil- wijken der bevolking in het Kali Oerang- sche. Het verkeer in gevaar. DJOKJAKARTA, 19 Dec. (Aneta). Alle treinen hebben ernstige vertraging. De spoorwegbrug en de brug voor asverkeer, aan den grooten weg nabij Tempel, worden zeer ernstig bedreigd. Ieder oogenblik wordt verbreking van de communicatie tusschen Djokja en Magelang verwacht. Waterleiding te Djokja verbroken. MAGELANG, 20. Dec. Omtrent de uit barsting van den Merapi wordt nader ge meld, dat de plaats, waar de meeste slacht offers vielen, dezelfde is, waar in 1920 26 menschen het slachtoffer werden van den heeten luchtstroom. De oppervlakte van de verwoeste gronden is aanmerkelijk vergroot doch kan nog niet geschat worden. Een merkwaardig verschijnsel was dat in het Blengkong-ravijn twee absoluut verkoolde menschenlijken werden aangetroffen, waar naast twee levende karbouwen. De lijken noch de karbouwen konden echter worden geborgen in verband met de zeer steile hel lingen en het zeer geaccentueerde tervein. De resident verklaarde, toen hij zijn tour- née maakte nimmer zulk een imposant schouwspel te hebben meegemaakt. De grauwe, allesbedekkende wolken joegen met razende snelheid voort, hetgeen gepaard ging met gegrom en gebrom van den berg, welke het fooneel zeer angstwekkend maakte Het station van den vulkanologi- schen dienst te Maron moest wederom wor den verlaten. De seismograaf was boven dien losgeslagen Te Magelang is een plaat selijk comité gevormd, onder voorzitter schap van den resident. Bovendien hebben in dit comité zitting de assistent-resident van Magelang en de wedanas van Moenti- lan en Salam. In den loop van den nacht ontstond in het Moentilansche en elders, als gevolg van de voortduring der unheimische verschijn selen groote angst, min of meer overslaan de in een paniekstemming. Het resultaat hiervan is, dat de dessa's boven de onder- districten Sroemboeng en Doekoen thans eveneens zijn ontruimd, evenals Kali Beni, alwaar de vluchtelingen uit Mersabrang waren ondergebracht. De paniekstemming dreigde zelfs over te slaan naar Moentilan, waar vandaan berichten kwamen dat de bevolking zich gereed maakt de vlucht te nemen, waarop onmiddellijk veldpolitie der waarts vertrok ter geruststelling, terwijl het Binnenlandsch Bestuur met man en macht persoonlijk en telefonisch eveneens alles deed om de menschen te kalmeeren, het geen meerendeels is gelukt. De Kali Batang heeft hedennacht ont zettend gebanjird, met groot gevaar voor de bruggen. Het is nog niet bekend, of er brug gen mogelijk zijn weggeslagen. De vluchte lingen zijn momenteel ondergebracht in de onderdistrictshoofdplaats, alwaar op groote schaal voedsel wordt verstrekt. De Merapi bood hedenmorgen met de vele brandende plekken een fantastisch schouwspel. De eerste taak van het bestuur is thans aller- wege de onbedreigde bevolking, welke door een ontzettende angst is aangegrepen, ge rust te stellen, waarom de resident en de regent heden wederom op tournée zijn ge gaan. De regent heeft een grooten invloed onder de bevolking, die meestal reeds ge kalmeerd is wanneer hij zich onder de men schen bevindt. De veldpolitie is overal naar de verlaten dessa's gedirigeerd ten einde diefstallen te voorkomen. De paniekstemming werd gisteravond nog vermeerderd doordat de laharstroom de dessa's Gedjoegang en Podjok in vlammen deed opgaan, welke schouwspel vanaf den grooten weg zichübaar was. Heden-morgen vroeg was een klein deel van den kegel van <fcn Merapi zichtbaar, de top evenwel niet, doch thans is de heele berg weder in een wolkenmassa gehuld, terwijl de krater rookmassa's blijft uitstooten. De inwoners van Djokjakarta hoorden gisteravond tot circa tien uur duidelijk het dreigende ge brom van den berg. De asdhregen strekte ziöh in westelijke richting uit tot voorbij Koetoardjo. Djokjakarta is vrij gebleven, ook van den modderregen. Gistermiddag ver- rasttte een koude laharstroom de Djokjasohe waterieidrngswerken in het Kali Koening- ravijn, waardoor de brug, welke de hoofd- aanvoerleiding naar de stad draagt, weg geslagen is en de waterleiding verbraken wend. Alle nieuwe eapteeringsweiken ter waarde van f. 40.000 zijn absoluut verloren, doch het oude broncomplex is 'behouden ge bleven. De watertoevoer van de nieuwe wijk van Djokjakarta wordt thans voorzien uit de oude militaire bronleiding, terwijl voor elders distributiemaatregelen door mid del van tankwagens werden getroffen. Van de Kal ie Koening. welke, irrigatiewater levert voor verschillende ondernemingen zijn alle inlandsche en semi-permanente dammen weggeslagen, waardoor de water voorziening van verschillende surkerriet- tuinen wordt bedreigd. De stagnatie in de difinkwatervoarziening van Djokja wondlt voorloopig geschat op een duur van een week. De firma Sitzen en Louzada probeert een filterbuisput te slaan nabij het hoofd- reservoir, waardoor de ergsbe nood waar schijnlijk zal kunnen worden weggenomen. Het Smeroe-fonds remitteerde hedenmor gen telegrafisch f. 25.000 aan den resident van Magelang ten behoeve van de slacht offers van don Merapi. Buitsch professor omgekomen? BATAVIA, 20 Dec. (Aneta) Volgens bui- te nllandsche berichten zou de Duitsche pro cessor Werner Borchard slachtoffer zijn van de uitbarsting van den Merapi. Professor Borchard vertrok ongeveer 10 dagen geleden, geen adbt slaande op de waarschuwing van de autoriteiten, op een expeditie naar den kra'ter van den vulkaan Merapi. op de Westkust van Sumatra (dus niet de vulkaan Merapi in Midden-Java), sinds welken datum hij vermist wordt. 'De militaire patrouilles, welke naar hem zochten, zijn na verscheidene dagen van vruchteloos zoeken, teruggekeerd. De in landsche gids. die Borchard vergezelde, is bloedend gewond teruggekeerd. Hij ver klaart gevlucht te zijn nadat hij een kleine uitbarsting van den vulkaan had meege maakt. Thans wordt gevreesd dat professor Bor chard slachtoffer is van deze uitbarsting. Een brandende hel. BATAVIA. 21 December (Aneta). Het aan tal dooden als gevolg van de uitbarsting van den Merapi is thans toegenomen tot 700, terwijl gevreesd wordt dat nog zeer velen, die worden vermist, ook zijn verbrand. Adht Inlandsche dorpen zijn totaal verwoest, ter wijl een uitgestrekte streek vruchtbaar land: bedekt is met gloeiend heet zand, welke stroom nog steeds naar beneden vloeit, waardoor andere dorpen met verwoesting worden bedreigd. Duizenden vluchtelingen stroomen de steden van Midden-Java in en zijn in vele gevallen van him zinnen be roofd, door al het verschrikkelijke, dat zij hebben aanschouwd. Het geheele district Sroemoens is een ware brandende hel ge worden. De Merapi is nog steeds in werking en werpt rookzuilen en verblindende vlam men uit, ofschoon het onderaardsch gerom mel is opgehouden. De resident, die het ge troffen district bezocht, kwam in verschei dene huizen, waar mannen en vrouwen, blijkbaar uit angst voor de komende ramp, zelfmoord hadden gepleegd. De eruptie is één van de grootste catastrophen, welke Midden-Java ooit getroffen hebben. RECLAME. jSIROf SIROOP FAMEL doet het hoesten bedaren maakt het stijm k» 1261 DE PROEFPOLDER TE ANDITK Resultaten over 1930. De proefnemingen in 1930 in den proef- polder te Andijk gehouden, sluiten aan bij die van de beide voorafgegane jaren, waar omtrent in vroegere overzichten mededee lt ngen zijn gedaan. Wat betreft den grond kan worden ge zegd. dat deze zich zooveel heeft .gezet", dat dit jaar op vrijwel alle lerreingedeelten bij de verschillende bewerkingen paarden konden worden gebruikt. Deze infclinking van den grond veroor zaakte een merkbare daling van het maai veld. De ontzilting is blijkens de voorjaarsbe monstering 1930 zoover voortgeschreden, dat de bovengrond tot 20 cM. diepte prac tised! gesproken vrij van keukenzout is; een uitzondering hierop vormen de minder in tensief ontwaterde gedeelten. Op grootere diepten wordt meestal nog zout aangetrof fen; de hoeveelheid neemt naar bene den toe. De verbouwde gewassen hebben bevredü- gende resultaten opgeleverd. De winter 1929—>1930 was zacht en vrij dTOog; de wintergewassen hadden voorjaar 1930 grootendeels een behoorlijken stand. Op enkele tarweveldjes leek de grond wel iets te fijn en gesloten geweest te zijn voor een goede ontwikkeling van de plantjes. De zomergewassen ontwikkelden zich goed; de voorzomer is wellicht voor het grasland wat te droog geweest Door de natte maanden Juli en Augustus zijn de oogstwerkzaamiheden bemoeilijkt en is aan enkele gewassen nogal schade toegebracht. De met-ontwaterde perceelen hebben in doorsnee aanzienlijk minder opgebracht dan de begreppelde en gedraineerde. De laatste hebben voor het meerendeel der gewassen evenveel opgebracht als normale klei gronden. De stroo- en IoofontwükkeiTing was naar verhouding grooter dan in 1929. De hecto liter-gewichten waren normaal. Uit bemestingsproeven valt alleen af te leidenv dat aanwending van stikstof 'de ontwikkeling der gewassen heeft bevorderd". Van een lucern e-proefveldvoorjaar 1929 aangelegd op een vrij nat terreingedeelte, werden in 1930 drie sneden geoogst De op brengsten varieerden gemiddeld voor de lste snede 11.40014200 K.G. groen massa of 41005000 K.G. hooi; voor de 2e snede 34004800 K.G. hooi; voor de 3de snede 970011.500 K.G. groene massa, In 1930 is de laatste hand gelegd aan de afwerking en inrichting van den polder? deze is nu dus geheel in cultuur. Om te voorzien in de behoefte aan berg ruimte is aan do bestaande bedrijfsgebou wen een eenvoudige veldschuur toegevoegd. RECLAME. 5447 Van ALICE CAMPBELL. Geautoriseerde vertaling uit het Engelsch door J. E. DE B. K. 651 „Ik begrijp niet wat hem scheelt mijn heer. hij is heelemaal van streek. Hij wilde weer naar binnen, maar toen ik de deur openmaakte bleef hij staan alsof hij iets op zijn gemoed had U moet nu wat eten en drinken, mijnheer, u hebt in lang niets ge bruikt en u hebt een drukken dag voor u. Roger dwong zich zelve om een kop koffie te drinken. Hij had in dagen geen gedachte aan eigen welzijn gewijd. Zonder iets te zeg gen staarde hij naar de accacia's, nog nat van den nachtelijken regen onder dé som bere, troostelooze lucht. Hij voelde zich zeer bezwaard ..Ja Chalmers, wij krijgen pen zwaren tijd, als we niet goed op ons tel len passen, zullen die twee er zich uit draaien „Zouden ze kans hebben om te ontvluch ten, mijnheer?" „Dat bedoel ik niet, maar ze zullen mis schien kans zien om vrijgesproken te wor den." In gedachten streelde hij den kop van den terrier, die tegen hem aanlag en zacht jankte. „Zullen ze sir Charles opgraven, mijn heer?" „Waarom? Ze zouden er niets bij winnen, mijn vader stierf aan een welbekende ziekt? naar men het er algemeen voor houdt zijn natuurlijken dood. Zoo zou ik ook mijn na tuurlijken dood zijn gestorven als de dokter zijn plan had kunnen volbrengen. Dat was het verduivelde knappe van den opzet. Wat nu de vrijheidsberooving van miss Rowe be treft, zelfs hier zouden we geen absoluut be wijs kunnen aanvoeren. We hebben te doen mei een buitengewoon scherpzinnig man. Ik weet nog niet hoe sterk ons bewijs materiaal tegen hem is, dat ga ik nu trachten uit te vinden „En dal allemaal voor het geld van uw armen vader, wat ze over een jaar of zoo toch gekregen zou hebben." Roger zweeg, want hij wist beter dan Chalmers waarom Thérèse zijn vaders dood niet af kon wachten Hij trok zijn lichte overjas aan, die Chalmers hem voorhield en wilde toen nog even naar Esther gaan zien. He! was nog heel vroeg en het huis was nog in rust. Hij wist dat de apotheek nog niet open was en dat hij de eerste uren niet kon volbrengen, maar zijn rusteloos heid gedoogde 't niet dat hij werkeloos bleef. Toen hij, gevolgd door Chalmers, de kamer verliet, deed een luid geklop hen beiden verschrikt opzien, evenals de vorigen avond bij dc komst van de politie. Wat zou het nu kunnen wezen? „Dat zal een telegram zijn. mijnheer, maar gewoonlijk maken ze op dit uur niet zoo'n lawaai Ik zal eens gauw zien." Op den drempel stond de bode met een telegram, dat hij vergat af te geven. Met hoog. trillende stem zeide hij: „Mijnheer, mijnheer! Hebt u naar buiten gekeken?" ..Waarom? Wat is er?" vroeg Roger. Met uitgestrekte vinger wees hij over de balustrade naar den rechterkant van de steenen trappen. Vlak bij het huis lag, wat leek te zijn een doornatte, zwarte japon. Wat zou het wezen? Aline vloog er naar toe. Roger ruw terzijde schuivend. „Chalmers, wat is dat? Het kan toch niet God het is Aline gaf een harden gil toen zij dezelfde ontdekking deed. Handenwringend schreeuw do zij: „Goede hemel, het is mevrouw!" Inderdaad, het was lady Clifford. Gekleed in de doorweekte, zwarte chiffonjapon lag ze daar neergesmakt in de buiging van den steenen trap. Het hoofd lag onder den ro zenstruik, maar de handen, met modder bevlekt, waren zichtbaar, de korte vingers naar binnen geklemd als klauwen. Om haar heen lagen glasscherven Wat beduidde dat? „Laat die vrouw stil liggen", riep Roger, over de balustrade springend. Chalmers trachlte Aline te kalmeeren. Roger knielde bij Thérèse neder en hield de struiken opzij zoodat hoofd en gelaat zichtbaar waTen. De bede stond naa^t hem. De grijze oogen staarden vol afgrijzen naar boven, dc mond was geopend. Over de rechterslaap liep een diepe snee, waaruit veel bloed was gevloeid, dat in geronnen toestand gezicht, hals en schouders bedekte. Er bestond geen twijfel aan dat het leven geweken was. De dood was waarschijnlijk al eenige uren te voren ingetreden. Haar kleeren waren doorweekt „Gelooft u dat het zelfmoord is, mijnheer", vroeg Chalmers zacht Zonder te antwoorden schudde Roger het hoofd. Vreemde kleinigheden troffen zijn oog Op twee of drie plaatsen was de huid ge- krabt. Gebroken takken van de rozenstruik vertelden ook het een en ander, maar dat was het niet wat Roger's blik zoo lot zich trok. u - „Wal heeft ze om haar hals?' fluisterde verschrikt en nieuwsgierig de bode. Voor zichtig verwijderde Roger de slippen van een mauve das, die om haar hals geknoopt was. In het midden, met een lint stevig er aan vast gebonden, bengelde een voorwerp dat bij nader onderzoek bleek te zijn de afgebroken hals van een flesch. HOOFSTUK XXXVIII. Al de dienstboden, gewekt door het gegil van Aline, stonden nu met verschrikte ge zichten op de stoep te kijken. Ze hadden allen een uitlegging, mijlen ver van de waar heid verwijderd. Madame had dit, Madame had dat willen doen, Madame was naar buiten gelokt door een bandiet, die haar met een knuppel had doodgeslagen om haar het parelsnoer af te trekken. Maar neen, ze had de parels met bloed bevlekt nog aan. De hals van de flesch, die om haar hals hing, gaf aanleiding tot veel mystificatie, zoo ook het feit dat ze geen schoenen aan had, maar alleen ragfijne zijden kousen. Waarom was ze zoo dun gekleed en zonder schoenen naar buiten gegaan? Toen ze van den grond werd opgebeurd, bleek het dat de wond aan den slaap den dood niet had veroorzaakt, maar dat ze haar nek gebroken had. Ze droegen het lichaam de trappen op en legden het op het vergulde bed. Toen, op verzoek van Roger, telefoneerde Chalmers naar Dr. Rousquet. Hij kon niets doen maar zijn komst was noodig voor eenige te vervullen formalitei ten Alle bedienden stonden in de kamer, ze waren nu zeer kalm, maar zeer nieuws gierig, doch Roger beduidde hen met een handbeweging dat ze weg moesten gaan en hij gaf eenige orders aan de oudsten van hen. Zich alleen wanende met Chalmers, bemerkte hij dal de bode van het telegraaf kantoor, die mede naar boven was gegaan, nog op den drempel van de slaapkamer; stond. Hij stak zijn hand uit, waarin hij nog het telegram hield en wees op het adres: „Leddy Clifford? Is dat mevrouw?" fluis terde hij heesch. Roger knikte en nam hef telegram, dat hij in zijn zak liet glijden, Toen gaf hij werktuigelijk vijftig francs aan den bode en zag hem weggaan. Bij de deur van Esther's kamer ontmoette hij zijn tante, wier gezicht groote angst verried. „Wat is er Roger? Er is iets vreeselijks gebeurd, dat weet ik. Ik durfde de kamer niet te verlaten na wat je me gezegd hebt." „Doet u even de deur dicht, dan zal ik het u vertellen. Sartorius is weg. voor hem is Esther veilig, maar ze is in zoo'n zenuwach.- tigen toestand, dat ze dit nog niet mag we ten. Houdt je flink. Dido, je moet wat ik j"3 vertellen ga, heel kalm opnemen. Thérèse is dood, ze stierf vannacht" Hij dacht dat ze flauw ging vallen, maar ze greep de deurknop vast en hield zich' goed. „Dood!" zeide ze met drooge lippen. „Onmogelijk. Gisterenavond was zewat is er gebeurd? Was ze ziek?" „Neen, ze heeft een ongeluk gehad. Er zal wel een gerechtelijk onderzoek volgen. Het is voor u zoo pijnlijk en zoo akelig, maar u moet overtuigd zijn, dat het voor ons allen veel akeliger zou zijn als ze nog leefde." Met aschgrauw gezicht keek ze hem aan? „Roger ik geloof niet dat ik je begrijp." ,,'t Is eenvoudig zoo, lieve tante. Wat Miss Rowe gisteren zeide was de waarheid, za sprak geen wartaal." Je bedoelt, dat Thérèse en Dr. Sarto riusdat is onmogelijk, dat kan je nief meenen." (Wordt vervolgd).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1930 | | pagina 9