i o .san, a ïuii i
VADERLANDSCHE BANK 1
71sle Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 8 November 1930
Derde Blad
No. 21671
Ü1 Buitenl. Weekoverzicht.
UIT RUSLAND.
Londensch Aantegkenboek.
De ontwapening in een beslissend stadinm
- Democratisch sncces in Amerika.
Génève bergt wederom de voorbereidende
ontwapeningsconferentie binnen haar mu
ren. Vermoedelijk voor de laatste maall Het
is thans toch een kwestie geworden van: er
op of er onder. Op de zitting, die Donder
dag j.l. een aanvang heeft genomen, zullen
spijkers met koppen geslagen moeten wor
den. Slaagt men daarin niet, dan dreigt voor
den Volkenbond en de ontwapeningsidee het
grootste gevaar. In zekeren zin had de Zuid-
Afrikaansche staatsman Smuts dan ook vol
komen gelijk, toen hij zeide, dat voor het
Volkenbondslichaam een krachtproef was
aangebroken, de krachtproef van to be or
not to be.
Niet alleen in Duitschland, ook in Oos
tenrijk, Hongarije en de neutralen uit den
wereldoorlog, tot zelfs in Engeland, Ame
rika, Turkije en sovjet ^Rusland hoewel
geen lid van den Volkenbond zijn de laatste
drie ook vertegenwoordigd! overheerscht
thans de meening, dat het nu eindelijk eens
ernst moet worden met de ontwapening, dat
de tijd van voorbereiding nu lang genoeg
heeft geduurd Weliswaar loopen de mee
ningen nog uiteen over de vraag, of de
eigenlijke ontwapeningsconferentie in 1931
dan wel in 1932 bijeen zal moeten worden
geroepen, doch overigens is er een zeldzaam
'eenstemmigheid onder alle genoemde lan
den, dat het uit moet zijn met praten, dat
het oogenblik is aangebroken voor daden.
Slaagt men er met in, om het nu in de Vol-
ken'bondsstad zoover te brengen, dat er bin
nen afzienbaren tijd iets tot stand kan wor
den gebracht, dan is het afgeloopen met de
ontwapeningsactie, dan zullen, onbevredigd,
eenige landen den Volkenbond den rug toe-
ikeeren.Waar dit zoo is, waar allerwege
de waarschuwing luide heeft weerklonken,
durven we vertrouwen uitspreken in het
gezond oordeel der aanwezige delegaties.
Ook al maken we ons geen illusies ten aan
zien van de grootte van het te bereiken
resultaat. Heeft toch niet de voorzitter, jhr.
Ixiudon, ter openingszitting het Fran-
sche standpunt op den voorgrond gescho
ven, n.l. het standpunt van: veiligheid
eerst? Groote resultaten behooren daarom
vrijwel zeker van te voren reeds tot de
vrome wenschen.... Het begrip veiligheid
is immers niet te definieeren, is zuiver een
gevoelskwestie!
Leek het tot voor kort of de marine-ont
wapening meer last zou veroorzaken dan
de ontwapening te land, het zou wel eens
'kunnen blijken, dat het juist andersom gaat.
Er zijn toch zwakke voorteekenen, dat
Gibson's bezoek aam Rome niet geheel
vruchteloos is gebleven en dat bij directe
nieuwe besprekingen tusschen Frankrijk en
Italië te Genève over de maritieme aange
legenheden een modus vivendi niet tot de
onmogelijkheden behoort, 't Zou een felici
tatie waard zijm. Daarentegen zijn inzake
de ontwapening te land al dergelijke moei
lijkheden gerezen, dat Duitschland heeft
verklaard niet te zullen teekenen, zoo er
geen verandering komt.
De niet- officieele voeling tusschen Duitsch
land en Frankrijk duurt nog geregeld
voort. Bepaalde resultaten mag men daar
van uit den aard der zaak niet verwach
ten, doch uit dit voelen en tasten blijkt
niettemin steeds duidelijker, boe sterk in
beide landen de stroomimg wordt voor een
n ader-komen-tot-elkaar. Deze actie is dus
in zeker opzicht een barometer. Gelukkig
ziet men. dat in Frankrijk erkende partij
leiders achter de ideëen van Hervé zich
gaan scharen als b.v. Daladier en Leon
Blum. Dat geeft den burger moed
Briand ondergaat overigens juist opnieuw
een geweldigen stormloop tegen zijn beleid
in de Kamer zijn terstond na bet weer
(bijeenkomen de interpellaties tegen de
buitenl. politiek der regeering in behande-
Jine gekomen en vooral Franklin Bouillon
heeft uiterst scherp zich gekeerd tegen
iedere wijziging der vredesverdragen of
andere concessies aan Duitschland. Handig
heeft rtezo nationalisfen-leider daarbij uit
gespeeld de door Duitschers begane dwaas
heden als het optreden der Stahlhelmers in
Rijnland etc Ernstig gevaar voor de regee
ring schijnt echter op het terrein der bui-
ïènlandsehe politiek nog niet aanwezig te
zijn. Evenmin als dat in Duitschland hpt
geval is. Hitler en consorten ten spijt. Te
betreuren hliift evenwel, dat zoo weinie
verantwoordelijke personen zich meester
hebben rremnakt van zulke verantwoorde-
lijko aangelegenheden...
Wat voor invloed op het verloop in
Europa de verkiezingen in de Vereenigde
Staten zullen hebben 1 De democraten heb
ben een mooie overwinning behaald, doch
zii hebben de republikeinsche meerderheid
in Representantenhuis en Senaat, toch niet
kunnen ororetten to een demofmtische
meerderheid. Tn beide wetgevende lichamen
houden beide oartïien elkaar nreeies in
evenwicht, terwiil een lid der boprnnwirtii
den doorslag 7al ceven. Althans. te y>lrf>nÉ>n
naar dp fifers. Eya-ctiseh gesnroken zii;;
eehter de demoeraterV- in het voordeel, daar
zii in sommige opzichten zullen kunnen
rekenen or> den steun de»* z.p\ progressie ven
der reoublikpinen die steed" een onnBino-
kelbke houding hebben aangenomen en de
rer>"h!'kein"ehe regeerin^eri cf-pedc veel
hel"»be« OOffelevPrd "ificcrtotori zul-
]e^> 'p eehter de partii hu toch wat trou
wer ziln
RECLAME.
VOOR BELASTE WAARDEN
's-GRAVENH f GE
60/ Tl-'-en beurskoer* 1 400 r
Hoover.
Voor president Hoover breken een twee
tal zeer moeilijke jaren aan. De regeerings-
machine is immers vrijwel tot stilstand
gedwongen
De eerste aanleiding van het succes der
democraten is geweest de malaise, die ook
in Amerika na de jaren van hoog-conjunctuur
zich zoo geducht doet gevoelen. Dat heeft
altijd een terugslag voor de partij, die aan
het roer is. De opgerichte tariefmuren
door het buitenland ook hevig aangevochten
en reeds met represailles beantwoord
brachten velen Amerikaanschen exporteurs
groote schade en dreven dezen naar de
democraten. Daarnevens heeft het groote
strijdpunt „droog of nat" zijn invloed doen
gelden. De meeste democratische candidaten
hadden zich uitgesproken als „natten"! En
hoezeer de balans gaat overslaan naar op
heffing van de „droge wetten" bewijst on
getwijfeld het feit, dat staten, die totdus ver
beslist „droog" waren, zijn omgegaan. Te
verbazen valt het zeker niet, gelet op de
golf van misdadigheid, die over de Unie
is gegaan als gevolg der Volstead-act (zie
b.v. Chicago) en het achteruit hollen van
den eerbied voor de wet Hoe lang
Amerika nog droog zal zijn?
Bijzonder opmerkelijk is geweest het suc
ces van den democratischen gouverneur van
New York, Roosevelt, die met ongekeade
meerderheid is herkozen.
Roosevelt.
Roosevelt maakt een prachtkans om in
1932 de democratische candidaat voor het
presidentschap te worden.
Of echter van Amerika, gelet op boven
aangehaald evenwischt, naar buiten veel
invloed zal kunnen uitgaan?
VIJF-EN -TWINTIG JAAR GELEDEN
IN RUSLAND.
(Nadruk verboden).
In het ra-jaar van 1905, dus vijf-en-twin
tig jaar geleden, woedde in Rusland de
Eerste Russische Revolutie, de voorbode
van de gebeurtenissen van 1917. Haar
hoogtepunt bereikte de Eerste Russische
Revolutie in het manifest van 30 October
1905, waardoor de tsaar zijn volk alle denk
bare vrijheden beloofde. Onder normale
omstandighe-den had die dag een keerpunt
in de Russische geschiedenis kunnen wor
den en het land voor de ontzettende ge
beurtenissen van 19171930 behoeden, ter
wijl de dynastie den troon had kunnen be
houden. De laatste -tsaar, de stijfhoofdige
Nicolaas II, heeft echter zijn op plechtige
wijze gegeven woord gebroken, al zijn
beloften ingetrokken en de gevolgen waren
ontzettend zoowel voor hem zelf en de
ziinen als voor het geheele land.
De meeste menschen herinneren zich
slechts vagelijk de gebeurtenissen van 1905.
Wij zullen daarom in het kort dïe'gebeur-
terii"sen recapituleeren.
De oorlog met Japan, begonnen om de
aandacht van de massa van de binnenland-
sche politiek af te leiden en het ohauvi
nisme aan te wakkeren (de tsaristische
regeering was overtuigd, dat Rusland zon
der veel moeite het veel kleinere Japan
zou verpletteren,) liep uit op een nederlaag
voor Rusland. Wii hebben een paar maan
den geted.en de ontwikkeling van dien on-
zaligen oorlog besproken en de wijze,
waaror» Rusland toen vrede heeft gesloten
Die vrede was gesloten op het nippertje
Indien de oorlog nog eenige maanden had
geduurd, dan ware Rusland t 1905 getuige
geweest van de tafereel en. die wij in 1917
1919 hebben aanschouwd Het Russisische
leger in net Verre Oosten verkeerde in
den zomer van 1905 in -een toestand van
ontbinding. Alleen het sluiten van de?r
vrede had de uitbarsting van een militairen
opstand pn de heerschappij van d« cnlda
teska voo^kom^n.
De nederlaag in het Verre Oosten was
de laatste druppel, die den emmer deed
overloopen. De verschrikkelijke verliezen
aan menschenlevens en geld, de werkloos
heid, het gevolg van den oorlog, rfe alge-
meene ontreddering dat alles leidde tot
een uitbarsting van woelingen, zooals Rus
land in geen anderhalve eeuw had gekend.
De soldaten sloegen in vele plaatsen aan
•het muiten, in het Verre Oosten dreigde
een groote opstand der soldaten, die naar
huis wilden terugkeeren en het niet kon
den doen, omdat het transportwezen ont
redderd was; de boeren wilden met geweld
de akkers der landheeren in beslag nemen,
staken de huizen en graanschuren der hee-
ren in brand, plunderden de have; de ar
beiders werden ongeduldig en proclameer
den telkens weer stakingen, die een uitge
sproken politiek karakter droegen: alle
groepen van de beschaafde klassen orga
niseerden zich in bonden, die op hun beurt
een „Sojoez Sojoezow" (Bond der Bonden)
vormden, welke de geheele actie leidde.
De liberale gemeenteraadsleden en zemst-
wo-mannen (de zemstwo's waren de pro
vinciale staten) steunden openlijk het ver
zet tegen het regime, riepen in het geheim
congressen bijeen, di? resoluties aannamen,
gericht tegen de autocratische regeering
van den tsaar. De beschaafden verlangden
een grondwet volgens het Westersche mo
del, rechtszekerheid en vrijheid van woord
vergadering, drukpers enz. De massa wist
niet wat vrijheid was, zij verlangde naar
een verbetering van haaT zeer moeilijke
leven de boeren wilden meer land hebben,
de arbeiders hoogere loon en. In October
1905 brak de algemeene werkstaking uit.
Het geheele land lag stil. De treinen reden
niet, de post kwam niet, de overheid in de
provincie was volkomen geïsoleerd, de re
geering in Petersburg was radeloos Daar
de ministers niet alleen geen bevelen aan
de plaatselijke administratie konden stu
ren, maar ook geen enkel rapport uit de
provincie kregen, wisten zij niet hoe de
toestand in het land was en welke vormen
do revolutie daar had aangenomen Te Pe
tersburg ontstond de eerste Raad van Ar
beidersafgevaardigden (de Sovjet) en het
presidium van deze instelling gedroeg zich
als een machthebbend lichaam. En de
angst i-n de hoogere krintren was zoo groot
dat de regeering niet durfde de leiders van
den sovjet te arresteeren. Sterkerde re
geering onderhield met den sovjet betrek
kingen en erkende hem dus onofficieel als
een soort bij-regeering.
Nicolaas II, die zijn leven lang weifelde
en nooit met zekerheid wist, wat hij vijf
minuten later zou doen, was besluiteloozer
dan ooit. Evenals in 1917 was hij ook in
1905 door zijn hovelingen verlaten, die
bereid waren hun keizer te verraden om
eigen lijf te redden. Dezelfde menschen,
die hem steeds aanraadden onverzoenlijk
te zijn. de muiters te straffen, niet toe te
geven, verlangden nu. dat hij zou toege
ven, dat hij alle mogelijke concessies1 zou
doen om den storm te bezweren.
Nicolaas II zelf voelde weinig voor de
dommelijke,_ zwakke man verbeeldde zich
in'vollen ernst. dat'God hem tot alleen-
hcerscher van geheel Rusland had uitver
koren en dat elk toegeven aan de wenschen
van het volk een zondeval zou zijn. De
zwakke voelt steeds veel voor krachtmaat
regelen. Nicolaas n wilde de militaire
dictatuur afkondigen, maar in zijn omge
ving, onder de avonturiers die zijn raad
gevers waren, was er geen een man. die
in staat zou zijn de rol van een dictator
te vervullen. Bovendien waren de legcr-
afdeelingen, op wie de dictator zou kim
men steunen, onbetrouwbaar. Tntusschen
werd de toestand met den da? steeds drei
gender. De radeloosheid van den tsaar
werd zoo groot, dat hij reeds aan een vlucht
naar Engeland dacht. Zijn jacht lag dag
en nacht onder stroom, klaar op het eerste
sein te vertrekken. Nicolaas wilde abdicee-
ren ten gunste van zijn broeder Michail,
dien hij haate en wien hij van harte de
moeilijkheden gunde.
Op het kritieke oogenblik kwam echter
Wille en zette den tsaar uiteen, dat de toe-
sland niet zoo erg was als hij dacht, dat
door snel toegeven de troon nog te redden
was. En 17 (30) October 1905 onderteeken-
de de tsaar het door Witte opgestelde mani
fest.
Wie die dagen niet meegemaakt heeft,
weet niet wat geluk beteekent, kan er zich
geen voorstelling van maken, hoe vreemde
menschen zich plotseling broeders voelen.
Ik herinner mij nog het oogenblik. toen de
extra-uitgaven van de kranten met mani
fest op straat waren verschenen.' hoe de
menscher. huilend de lang verbeide woor
den lazen: vrijheid van woord, van ver
gadering, van vereeniging. van drukpers,
een volksvertegenwoordiging gekozen door
hel geheele volk' Uit was het met de heer
schappij der omkoopbare politie, uit was
het met de willekeur van de administratie,
ge behoefdet niet meer te vreezen dat ge
plotseling gearresteerd zoudt worden, naar
het verre Noorden verbannen De men
schen huilden als kleine kinderen, onarm-
den elkaar, werden door een overweldigend
gevoel aangegrepen, holden door de straat
en riepen: „Een grondwet! Vrijheid'" Be
zadigde menschen gedroegen zich als uit
gelaten kinderen.
Daarna verschenen op straat optochten,
Voorafgegaan door studenten met roode
vlaggen (rood was het symbool van vrij
heid) trokken duizenden menschen en zon
gen verboden liederen over vrijheid en de
politiemannen salueerden de roode vlag.
salueerden het vriigeworden volk.
Een paar dagen duurde deze vreugde.
Maar de leiders der politie, de reaction-
nairen en de mannen voor wie de over
winning van de revolutie gelijk stond met
het verlies van hun voorrechten en goede
betrekkingen, werkten in het duister en be
reidden een tegen-offensief. En plotseling
werden de Russische steden het tooneel van
ontzettende tafereel en. Onder bescherming
van de overheid, aangevoerd door de politie,
wierp zich het uitvaagsel van de bevolking
op de Joden en Armeniërs, plunderde
hun huizen. doodde duizenden menschen, mar
telde tienduizenden. Waar geen Joden en
Armeniërs waren, werden Russische intellec
tuelen vermoord, werden de schouwburgen,
waar die intelleqtueelen vergaderden, in
brand gestoken.
Nicolaas II kreeg opnieuw moed.
In zjjn brieven aan zijn moeder schreef
h^j over de moordenaars als over de goede
en trouwe menschen. Die moorden waren
het begin van de reactie. De tsaar begon
bjj beetjes zjjn belofte in te trekken en
eischte, dat in de nieuwe grondwet na
drukkelijk zou vermeld staan, dat de auto
cratie gehandhaafd bleef. Van een demo
cratische kieswet kwam niet meer. Het
kiesstelsel was erger dan het toenmalige
Pruisische kiesstelsel, het achterlijkste van
Europa.
En toch koos het volk bijna uitsluitend
radicale elementen tot volksvertegenwoor
diger. De Eerste Doema kwam bijeen. Op
nieuw leefde de hoop op. maar de tsaar
weigerde op de eischen van de volksver
tegenwoordiging in te gaan. Na een paar
fhaanden werd het eerste Russische parle
ment ontbonden. De Tweede Doema was nog
linkseher dan de Eerste. Toen joeg de tsaai
ook de Tweede Doema uiteen, voerde een
staatsgreeo uit en wijzigde eigenmachtig de
kieswet. Voortaan had de adel, nauwelijks
I pet. van de Russische bevolking, de me°r-
derheid van stemmen in de Doema. Alle
beloften werden ingetrokken. De pers werd
gemuilkorfd, vergaderingen konden alleen in
het geheim belegd worden en werden door
de politie uiteengeranseld, vereenigingen
werden gesloten en zelfs wijk vereenigingen
in de steden, die zich ten doel stelden hun
wrik te verzorgen, hoornen te planten e.d.
werden als staatsgevaarlijk beschouwd en
verboden. De reactie vierde hoogtij.
De Eerste Russische Revolutie was op
een misfukking uitgeloopen. Het manifest
van 30 October 1905 was vergeten. De raad
gevers van den tsaar waren opnieuw onver
zoenlijk en dreven den zwakken Nicolaas II
steeds verder op den weg van reactie. En
twaalf jaar later herrees de revolutie met
nieuwe kracht en vaagde nu niet alleen
de dynastie en den adel weg, maar ver
nietigde ook de Russische inte'tectueelen,
bracht eten staat aan eten rand van een
afgrond en verschafte de macht aan de
demagogen, die bereid waren het volk alles
te beloven om zich van de macht meester
te kunnen maken.
Zoo wreekt zich de zonde van Nicolaas
H. begaan in het najaar 1905. tot nu toe.
Het niet naleven van de beloften, vervat
in het manifest van 30 October 1905, moest
onvermijdelijk leiden tot betgeen wri nu
doormaken.
Dr. BORIS RAPTSCHTNSKY.
Van onzen Londenschen Correspondent.
20 October 1930.
Een Oosterrche schatkamer in Piccadilly.
Een kelder van Burlington House, het ge
bouw van de Engelsche kunstacademie, is
herschapen in een schatkamer van Ooster-
sche pracht, een kamer als waarvan men
leest in de Verhalen der Duizend en Een
Nacht. De schatten zijn deze maand in
Londen aangekomen, als deel van de inzen
dingen voor de tentoonstelling van Perzische
kunst, die de eerste twee maanden van het
volgend jaar in het genoemde „House" in
Piccadilly te zien zal zijn. Deze oude en
nieuwere kunststukken van Perzië zijn aan
gevoerd in het geheim. De Shah had ze
uitgekozen en vergaard, uit zijn eigen pa
leizen, uit de openbar? gebouwen van het
land, uit musea. Het zou een verre en
hachelijke tocht worden van Teheran naar
Londen, door de woestijn vol roovers, over
de zee waar wellicht zeeschuimers aasden
op de rijke stukken. Daarom zond men veel
per vliegtuig naar de kust. Daarom vertrok
het 9chip met de kostbaarheden in het ge
heim, zoogenaamd volbelaAn met dadels, en
met een bemanning, die niet besetie hoe
kostbaar en onvergelijkelijk zeldzaam de
lading was, die aan haar zorg was toever
trouwd. Daarom ook kwam het schip stil
letjes in Londen aan de kade aan, slechts
met kennis van luttele ingewijden en de
beste beambten van Scotland Yard. En
daarom tenslotte ging de kostbare lading in
gepantserde en wèl bewaakte vrachtauto's
van de haven naar 'haar tijdelijk onder-
aardsch verblijf in de zwaar gemetselde
kelders van het kunsthuis. En daar zijn nu
de kisten uitgepakt. Het fraaiste en kost
baarste stuk is zegt men een tapijt
van zeventiende eeuwschën oorsprong, een
„geweven mysterie" uit een moskee, die
nimmer door ongeloovigen is betreden, „een
heerlijk gedicht van den weefstoel". Exoti
sche bloemen en cypressen zijn er in gewe
ven in goud- en zilverdraad. En men helpt
de „artistieke" verbeelding van de Londen-
sche krantenlezers, door uit te leggen dat
het tapijt volgens experts wel f. 500.000
waard is. Dit tapijt zal dan straks eeiPgen
tijd aan een wand hangen in Piccadilly,
voor de bewondering van den gaanden en
komenden man. De kisten bevatten gouden
schalen uit 'het paleis van den Shah en
bekers van hetzelfde edele metaal, met
parelen bezaaid. Dit wordt dan wel een
ander soort tentoonstelling dan de drie win-
ter-tentoonstellingen, die van Vlaamsche,
Nederlandsche en Italiaansche kunst, vooral
schilderkunst, die wij tot nu toe hebben ge
had. Er zal nu niet zooveel schilderkunst
zijn. ofschoon Perzië wel fraaie stalen van
miniatuur-portretkunst heeft opgeleverd,
die ruim vertegenwoordigd zullen zijn. Er
zijn verder stukken bij, die meent men
teruggaan tot 600 jaar voor onze jaartel
ling. Maar aangezien Perzië in oude tijden
veel invallen van vernielzuchtige barbaren
te doorstaan heeft gehad, is de zeer oude
kunst slechts schaars vertegenwoordigd,
eenvoudig omdat er zoo weinig van is over
gebleven.
De geleerde dienaar van Hermandad.
Een populair Engelsch liedje zegt, dat een
politie-agent u zal vertellen 'hoe laat het is, j
you want to know the time, ask a police- 1
man". Zijn kennis is echter allerminst tot
den stand der klokwijzers beperkt. Het
examen, dat een Londensche „Bobby" moet
afleggen, getuigt dat. Klaarblijkelijk is zijn
positie niet alleen die van een baken in het
verkeer, hij is tevens een vraagbaak voor
iedereen. Weliswaar wordt verondersteld
dat ge weet dat een politieman, die ver-
kcersbaken is, niet tevens kan optreden als
vraagbaak. Maar daar houdt men zich niet
aanen gien ervaart nog al eens, dat
die alwetende agent, zoo 'hij den tijd al weet,
u niet steeds op den rechten weg helpt. Eu
anders laat de bondigheid van zijn aaiv
wijzingen u even onwetend als g© tevore*
waart.
Toch moet de man, die eens de Londen
sche straat ordelijk en veilig moet helpen
houden, blokken als een gymnasiast of zelf»
als een student. Kort geleden is voorgesteld,
dat het politiekorps zijn eigen universiteit
zou krijgen, voor hoogere studie in speciale
politievakken, in geographie. in staatkunde,
wetsleer en rassenleer. De beste breinen
van het korps zouden daar de hoogere we
tenschap vergaren, die (het peil van doeltref
fendheid der politie zou helpen verhoogen;
ongeveer zooals de hoogere krijgsschool en
haar leerlingen het peil der oorlogvoering
verhoogen.
Maar wij behoeven niet eens te denken
aan deze politie-universiteit in wording. De
man, die kersversch den politiedienst in
treedt. moet al intellectueel© kwaliteiten en
feitenkennis bezitten, die niet mis zijn. Op
het toelatingsexamen, dat hem zijn helm
moet geven, vraagt men hem, uit te leggen,
waarom Edgar Wallace, W. T. Tilden, Lord
Beaverbrook. Dean Inge e.a. zoo bekend
zijn. Het is niet genoeg dat hij de namen
kent. Hem wordt niet gevraagd eenige be
kende namen op te noemen. Neen, de vraag
is waaraan zij hun bekendheid te danken
hebben. Een andere vraag is hoe de adspi-
rant wintervoeten, eksteroogen, platvoeten
of een verstuikte enkel behandelt.
En een derde vraag is, waarom en wan
neer een timmerman schroeven en wan-
near spijkers en wanneer lijm en wanneer
die zaken in gemeenschap gebruikt voor
zijn werk. Dit drietal hersenplagers geeft
eon denkbeeld van de veelzijdigheid, die
in de verstandelijke ontwikkeling van een
adspirant-dienaar van Hermandad wordt
geëischt. Een „man about town" zou wei
nig moeite hebben met de eerste vraag.
Een dokter zal geen moeite hebben in dö
beantwoording van de tweede. Een meu
belmaker zal ten aanzien van de derde
vraag de examinatoren kunnen voldoen.
Maar de politie-adspirant moet ze alle drie
beantwoorden. En dan nog zulke strikvra
gen weten te ontwarren als de volgende:
Een getuige verklaarde, dat nij de klok
had hooren slaan in zijn huiskamer, tien
minuten voordat een ontploffing plaats had
in zijn buurt. Hij telde de slagen niet,
maar hij was er zeker van dat de klok
meer dan eenmaal had geslagen en hij
meende, dat het een oneven aantal slagen
was; de getuige was den heelen morgen
uitgeweest en de klok, die alleen maar uren
sloeg, was om half vijf dien middag stil
gaan staan. Wanneer had de ontploffing
plaats 1 De Londenaars zullen nooit hebben
beseft, dat de Bobby" zulk een schat van
kennis onder zijn helm verborgen hield.
Anglic.
Een nieuwe schrijftaal, in Zweden uitge.»
vonden, maakt de 'belangstelling in Enge
land levendig gaande. Dit is verklaarbaar,
want Zweden wil met deze taal, die
Anglic heet, de Engelsche taal als het war©
bevorderen tot internationale handelstaal.
Een Zweedsch handelsman meende, dat
een taal, die als het Engelsch reeds
het meest verbreid is in de wereld, gemak-
kleijk een internationale schrijftaal kan
worden door de moeilijkheden van het oor
spronkelijk Engelsch uit den weg te rui
men. Hij meende dat te kunnen doen door
de taal phonetisch te spellen. Een Zweedsch
professor ontwierp voor den handelsman
een aldus geschreven Engelsche taal en
raadpleegde Engelsche en Amerikaansche
deskundigen. En zoo ontstond „Anglic".
De Engelsche taalgeleerde Lloyd James
heeft zijn zegen aan „Anglic" gegeven en
zou graag zien dat Engelschen, te begin
nen met de schooljongens, het ook leer
den. Maar niet alle taalgeleerden in Enge
land zijn geestdriftig. Vele bekende schrij
vers gruwen van deze „vereenvoudiging".-
Het is het oude liedjede ontwikkelden
achten „Anglic" een schending van de taal
traditie. En het idee, dat vreemdelingen de
hand slaan aan de Engelsche taal, is voor
hen onduldbaar. Een Engelsch woord in
„Anglic" is zeggen zij een Engelsch
woord zooals een onontwikkeld Engelsch-
man het zou schrijven. „People" in Anglic
is „peepl"; „earth" is „urth". De Engel
sche woorden verliezen aldus hun gedaante,-
hun traditie, hun karakter.
Die aesthetisehre bezwaren zijn echt. Bo
vendien heeft de ontwerper van deze taal
(die alleen handelsschrijftaal moet worden
en dus niet voornemens is Esperato b.v.-
van zijn plaats te dringen) er blijkbaar,
niet aan gedacht, dat millioenen niet-Brifc-
ten de Engelsche taal meester zijn en -niet
zullen zijn te vinden voor het aanleeren
van het verwarrende hulptaaltje. Maar af
gescheiden van dit alles schijnt de stichter
van Anglic niet den vinger te hebben ge
legd op de ware moeilijkheid, die de vreem
deling met Engelsch heeft. Die moeilijk
heid is niet de spelling. Iedereen, die En
gelsch kent, zal willen beamen, dat niet
de spelling der woorden, maar de uitspraak,
het juiste woord en dat woord op de rechte
plaats zijn moeilijkheden zijn of waren.
Het eigenaardige van Anglic »s dat, hoe
wel het phonetisch is van spelling, met
behoeft te worden uitgesproken; het is be
stemd voor internationale handelscorres
pondentie. Maar de groote moeilijkheid,
die ligt in het vermijden van het onjuiste
woord op de juiste plaats of het juiste
woord op de onjuiste plaats of allebei,
blijft ook in Amglic voor den vreemdeling
bestaan.
