KERK- EN SCHOOI NIEUWS.
SCHEEPSTIJDINGEN.
RADIOPROGRAMMA.
Nieuwe Friesche Letterkunde
PREDIKBEURTEN.
VOOR WOENSDAG 5 NOVEMBER.
LEIDEN.
Geref. Gem. (N. Rijn 76): Voorm. 10 uur
en nam. halfdrie en nam. halfacht (dank
dag voor het gewas), ds. W. C. Lamain.
AARLANDERVEEN.
Geref. Kerk: Nam. 7 uur (danikuur voor
het gewas), ds. Moolhuizen.
ALPHEN AAN DEN RIJN.
Ned. Herv. Kerk (Julianastr.): Nam. half-
aclit (zendingsrede), D. C. A. Bout.
Geref. Kerk (Raadliuisstr.)Nairn, lialf-
acht (dankuur voor het gewas), ds. Bosch
Geref. Kerk (De Ruiterstr.): Nam. half
acht (Danikuur voor het gewas), de heer
Kamper.
HILLEGOM.
Chr. Geref. Kerk: Voorm. 10 en nam. 7
uur (Dankdag voor den oogst), ds. Van
Smeden van Haarlem.
KATWIJK AAN DEN RUN.
7 uur ds. G. L. Bruin, dankstond voor
het Gewas.
LISSE.
Ned. Herv. Kerk: Nam. 7 uut (Dankuur
v. h. gewas), ds. Van Dijk.
Geref. Kerk: Nam. 7 uur (Dankuur v. h.
gewas), dr. Ruys.
Chr. Geref. Keiik: Voorm. 10 en nam.
uur, (Dankdag v. h. geiwas). ds. Bijleveld
van Haarlem.
Geref. Gem.: VooTm. halftien en nam. 4
uur (Dankdag v. h. gewas), ds. Mdnderman.
OEGSTGEEST.
Ned Herv. Gem. ('H. Morscihweg en Irene):
Nam. halfadht, Bijbellezing.
WADDINXVEEN.
Geref. Kerk: Nairn. 7 uur (Dankuur v. h.
gewas), ds. Smidt.
Chr. Alg. Gem.: Nairn. 7 uur (Dankuur v.
h. gewas), ds. Grisnigt.
NED. HERV. KERK.
Bedankt voor Genderen (N.-Br.) ds. G.
van Djjk van Anjum; voor Hall bij Eerbeek
door dr. A. Oskamp te Hoorn op Texel;
voor Zetten-Andelst door ds. E. V. J.
Japchen te Maartensdijk.
GEREF. KERK.
Aangenomen naar Wemeldinge A. J. van
Rhijn, cand. te Deventer.
Bedankt voor Rotterdam door ds. J.
Attema te Wolvega: voor Oudega ds. W.
v .d. Heide te Zoutkamp.
CHR. GEREF. KERK.
Bedankt voor Dordrecht door ds. A. H.
Hilbers te Enschede.
DOOPSGEZINDE GEMEENTEN
Aangenomen: naar Leeuwarden ds. J.
Yntema te Dantumawoude.
o
VOLKSONDERWITS.
In de te Utrecht géhouden vergadering
van het Volksonderwijs werd als lid van het
H.B. gekozen de heer R. J. Smit te Helmond.
Tot eerelid werd benoemd de heer E. v. d.
Stadt te Bussum, terwijl in het H.-B. nog
werd gekozen mevr. dra. Fred. W. Rappold
uit Alkmaar en de heer N. Kropveld uit
Assen.
De heer Klaas de Vries uit Amsterdam,
lheld een inleiding over het ontwerp „Cur-
suswet", waarna de vergadering zich ac
eoord verklaarde met een voorstel Amster
dam om he Septembernummer van het
vereenigingsorgaan geheel aan de propa
ganda te wijden. Naar aanleiding van een
voorstel Amsterdam zal het H.-B. nagaan,
of het mogelijk is een geschriftje samen te
stellen ten einde de afdeelmg^besluren op
het gebied van de onderwijswetgeving
eenigszins in te lichten. Nagegaan zal
voorts worden op verzoek van Amster
dam - een rolprent te vervaardigen, waar
bij het streven van „Volksonderwijs" in al
zijn gelodingen op het doek wordt gebracht.
Op voorstel van de afd. Zwolle sprak de
vergadering haar sympathie uit met d"
tandheelkundige verzorging van het school
kind en noodigde het H.-B. uit de totstand
koming van dit instituut te bevorderen door
de afdeelingen tot medewerking daartoe
aan te sporen.
ROTTERDAM—Z. AMERIKA LIJN.
ALWAKI. 3 Nov. van Hamburg te R'dam.
ALCHIBA, 2 Nov. van B. Aires te R'dam.
ALCYONE, thuisr., pass. 1 Nov. Fernando
Noronha.
STOOMVAART-MU. „OCEAAN".
LAERTES, 1 Nov. van Amst. n. Batavia.
ATltEUS, Jav3 n. Amst., pass. 3 Nov. Sagres.
POJ.YDORUS, Amst. n. Java, pass. 3 Nov.
Perim.
STENTOR, Java n. Amst., pass. 2 Nov.
Perim.
STOOMVAART-MIJ. „NEDERLAND".
POELAU BRAS, 2 Nov. van Amst. te Ham
burg.
JOHAN DE WITT, thuisr., 2 Nov. van
Port Said.
ROTTI, thuir., 1 Nov. te Marseille.
ENGGANO, 2 Nov. van Antwerpen te Amst.
P. C. HOOFT, thuisr., 3 Nov. van Sabang.
MARNIX VAN ST. ALDEGONDE, uitr., 3
Nov. te Sabang.
POELAU ROEBIAH. thuisreis. 1 Nov. van
Sabang.
SALABANKA. thuisr., 1 Nov. van Padang.
SOEMBA, 1 Nov. van Batavia n. Amst.
ROTT. LLOTD.
BALOERAN, uitr., pass. 2 Nov. n.m. Finis-
terre.
INSULINDE, uitr., pass. 2 Nov. Perim.
SLAMAT, thuisr., pass. 3 Nov. v.m. 6 u.
Finisterre; wordt 4 Nov. n.m. 10 u. te
Cowes verwacht. i
DELI, 3 Nov. van Hamburg te R,dam.
ROTA BAROE, uitr.. 2 Nov. te Genua.
KOT A INTEN. thuisr., pass. 3 Nov. Point
de Galle.
SAMARINDA, thuisr.. 1 Nov. te Barcelona.
KOTA AGOENG. 2 Nov. van Bremen te
R'dam.
HOLLAND—AUSTRALIË LIJN.
ARENDSKERK, uitr.. 2 Nov. van Messina.
ABBEKERK, uitreis, 3 Nov. te Melbourne.
JAVA—NEW YORK-LIJN.
DJEMBER, New York n. Java, pass. 1 Nov.
Madeira; wordt 4 Nov. v.m. 7 uur te
Gibraltar verwacht.
KOTA RADJA. 1 Nov. v. Java te New York
SINGKEP. 1 Nov. van Savannah n. New
York.
HOLLAND—BRITSCH-INDIË LIJN.
TOSARI, thuisr., pass. 3 Nov. Sagres.
HOOGKERK, thuisr., 1 Nov. te Perim.
STADSDIJK, thuisr.. 3 Nov. te Hamburg.
HOLLAND—AFRIKA LIJN.
AMSTELKERK, uitr., 1 Nov. v. Boulogne.
MAASKERK, thuisr., 1 Nov. van Lagos
KEGGESlROOM, thuisr.. 1 Nov. v. Teneriffe
GRIJPSKERK, 3 Nov. van Lorenzo Marques
n. Beira.
SUMATRA, 31 Oct van Mozambique naar
Mikindani.
KLIPFONTEIN, thuisr.. 1 Nov. v. Mombassa
NIEUIYKERK. thuisr., 1 Nov. te Duinkerken.
JAGERSFONTEIN, thuisr., 3 Nov. v. Messina
RANDFONTEIN, 2 Nov. van R.dam te
Eremen.
G1EKERK. thuisreis, 2 Nov. te Antwerpen.
SCHELDESTROOM, 1 Nov. van Amsterdam
naar Hamburg.
HELDER, uitr., 1 Nov. te Freetown.
KON NED STOOMB MIJ.
AGAMEMNON, 2 Nov. van Civita Vecchia
te Tarragona.
ARES, 1 Nor van Smyrna n. Konstanli-
nopel.
ARIADNE, Middel. Zee n. Amst., pass. 1
Nov. Gibraltar.
AURORA, 1 Nov. v. Rdam n. Middel. Zee
BERENICE. 2 Nov. van Barcelona le Tarra
gona.
BOSKOOP. 1 Nov. van Christobal naar
Curacao.
BRION, 1 Nov. van Danzig n. Amslerdam.
COMMEWIJNE, 31 Oct. van New. York n.
Port an Prince.
DEUCALION, 2 Nov. van Palermo naar
Li pari.
HEBE, Middel). Zee n. Amsterdam, 2 Nov.
van Cadix.
HERMES, 1 Nov. van Piraeus n. A'dam.
ILOS, 1 Nov. van A'dam te Gibraltar.
LUNA. 31 Oct. van New. York naar Port
au Prince.
ODYSSEUS, A'dam n. Odense, pass. 3 Nov.
Holtenau.
PLliTO, 1 Nov. van Aalborg n. A'dam.
VAN RENSSELAER. 1 Nov. van Cristobal
h. Puerto Columbia.
SIMON BOLIVAR, uitreis. 1 Nov. n.m. 9 u.
van Dover.
STUYVESANT, 2 Nov. van A'dam te Ham
burg.
ULYSSES, 1 Nov. van La Romana naar
te Nantes.
VESTA. 1 Nov. van R'dam n. Middl. Zee.
AJAX. 2 Nov. van Middl. Zee te A'dam.
CLIO. 3 Nov. van Middl. Zee te A'dam.
TITUS. 3 Nov. van Hamburg te A'dam.
NEREUS, 2 Nov. van IJmuiden n. Gothen
burg.
GANYMEDES, 2 Nov. van Santa Marta n.
Cartagena.
ORPHEUS, 2 Nov. van Amst te Stettin.
THESEUS. 3 Nov. v. Amst te Kopenhagen.
PROTEUS, 3 Nov. van Stettin te Amst.
MARS, 3 Nov. van Middl.Zee te Amst.
IRIS. 3 Nov. van Spanje te Amst.
ORANJE NASSAU. 6 Nov. van Amst te
Paramaribo verw.
BODEGRAVEN. 2S Oct. van Cristobal n.
Buenaventura.
BRTELLE. 1 Nov. van Mollendo n. Manta.
ALKMAAR. 31 Oct van Talcahuano n.
Corral.
BAARN, 1 Nov, van Arica n. Iquique.
KON HOLL. LLOTD.
WATERLAND, 3 Nov. van Hamburg te
Amsterdam.
DELFLAND, uitreis, 30 Oct. n.m. 7 u. te
Santos.
ORANIA. thuisreis, 2 Nov. v.m. 2 uur van
Las Palmas.
SALLAND, thuisreis, 2 Nov. v.m. 7 uur te
Montevideo.
KENNEMERLAND. thuisreis, 1 Nov. van
Victoria.
HOLLAND—AMERIKA LIJN.
KINDERDIJK, 2 Nov. van Pacific Kust te
Rotterdam.
EDAM, thuisreis, pass. 2 Nov. Quessant.
DRECHTDIJK, Pacific Kust naar Rotterdam
2 Nov. te Liverpool.
VOLENDAM, New York n. R'dam. 3 Nov.
van Plymouth; wordt 4 Nov. le R'dam
verwacht.
BINNENDIJK, 1 Nov. van New York naar
Rotterdam.
ROTTERDAM, R'dam naar New York, 1
Nov. van Southampton.
BELFTDI.TK, 31 Oct van R'dam te Colon.
NOORDERDIJK. R'dam n. Boston, was 1
Nov. S u. 30 n.m. 15 mijlen W. van
Lands End.
GAASTERDIJK, R'dam n. New Orleans, was
2 Nov. 11 u. 45 v.m. SO mijlen Z.O.
van Lands End.
ROTTERDAM, R'dam n. New Y'ork, pass.
2 Nov. Lizard.
EEMDIJK. 2 Nov. van R'dam te Willemstad.
HOLLAND—O. AZIË-LIJN.
GEMMA, thuisr.. 3 Nov. van Port Said.
OUDERKERK, uitr., 3 Nov. v. Singapore.
JRONDO, uitr., 3 Nov. te Genua.
JAVACHINAJAPAN-LIJN.
TJIKARANG. 31 Oct. van Manilla naar
Makassar.
TJ1KANDI. 31 Oct van Nagasaki n. Batavia
TJIBADAE, 30 Oct van Honkong n. Amoy.
DIVERSE STOOMVAARTBERICHTEN.
OOSTERLAND, 31 Oct van Kopenhagen.
ZUID-HOLLAND, 1 Oct. van Kopenhagen n.
Methil.
FARMSUM. Archangel naar Zaandam, pass.
1 Nov. Röst.
AALSUM. 1 Nov. van Bahia Blanca naar
Las Palmas v.o.
ALGENTB. Braila naar R'dam, 2 Nov. van
Algiers.
COLYTTO, 1 Nov. van Lake Charles naar
New Orleans.
HOFLAAN. Rosario n. Hull, pass. 2 Nov.
Finisterre.
HILLEGOM, Archanlgel n. Amst, lag 1 Nov.
bij Roervik geankerd, wegens slecht weer.
JONGE ELISABETH, 2 Nov. van Napels to
Messina.
JONGE ANTHONY, 2 Nov. van Bona naar
Valencia.
JONGE JOHANNA, R'dam n. Middl.Zee. pass.
2 Nov. Finisterre.
SL'EDRECHT. Ahadan naar Liverpool, pass.
fest, pass. 1 Nov. Bevezier.
STAD ARNHEM. 1 Nov. van Oran te Rraila.
TWEED. 2 Nov. van Palermo te Sfax.'
WOENSDRFCHT, 1 Nov. van New Orleans
te Havre.
WAALHAVEN, 3 Nov. van B. Aires te
Tampa
VEFRHAVEN, 31 Oct. van Pensacola n.
Bremen.
HAULERWTJK, 2 Nov. van Oran te Antw.
STOLWTJTC 2 Nov. van Galatz n. Braila.
NAALDWIJK, 1 Nov. van Newport naar
Lissabon.
MAAS. vertrekt verm. 6 Nov. van Las
Palmas n Havre.
BFURSPT.FJN. R'dam n. Narvik, pass. 2
Nov. Brunshnttel.
J. B. AUG. KESRI.ER Curacao n. Hammer-
fest. pass. 1 Nov. Beveier.
KEREpr pvx j Xov. van R'dam n. Narvik.
ST. PHUJPSLAND. 1 Nov. van Horsens op
de Tvne.
VOOR WOENSDAG 5 NOVEMBER.
Hilversum, 298 M. V.A.R.A—uitz. S.OO:
Gramofoon. 10.00: VPRO.-morgenwijding
10.15: Orgelconcert door Joh. Jong
10.45: Koofcpraatje 11.30: Gramofoon.
12.00: Concert door 't septet o. 1. v. Is. Er!
1.30: Pauze. 2.00: Vrouwenuurtje
(toespraak, orgel, en declamatie) 3.00:
Maak 't zeil, cursus - 4.00: Vragen v. d. kin
deren 4.30: Orgelconcert door Joh. Jong
5.30: Concert door 't V.A.R.A.-orkest o. 1.
v. H de Groot. Operetle-muziek 6.15:
Muzikale attractie (harmonika) 6.4ö: Ver
volg concert 7.20: Lezing over het socia-_
lisme, door W. H. Vliegen 7 45: Lezing
over de tentoonstelling „Soc. kunst" 8.00
Hoorspel „Als de morgen gloort". F. Du-
mont, zang. Tobspraak 9.00: Concert door
het mandoline-ensemble 10.00: Concert
door het VARA-orkest 11.00—12.00: Gra
mofoon.
Huizen, 1875 M. Uitsl. NCRV.-uilz.
8.159.30: Gramofoon. 10.30: Korte zie-
kendienst 11.0012.00: Orgelconcert
door M. F .Turjaansz. Mej. de Jager, sopraan.
Mevr. Mynhout, alt 12.15: Gramofoon
12.30: Solistenconcert (piano, riool, cello,
sopraan). 2.002.45: Solistenconcert (so
praan. alt. piano, viool) 2.453.15: Le
zen van Chr. lectuur 3.1-54.00: Vcrvoig
solistenconcert 4 005.00: Concert door
het Schotens Chr. Kinderkoor, met piano-
begel. 5.006.00: Kinderuurtje 6.00
6.43 Landbouwhalfuurtje 6.45—7.15:
Halfuurtje voor de rijpere jeugd 7.15:
Electrotechnische les 8.00: Avondverga
dering te Utrecht, ter gelegenheid v. d. 24en
Dies Natalie v. d. Afd. Utrecht der Socielas
Studiosorum. Redevoeringen en koorzang
10.00- Persber. 10.10—11.30: Gramofoor.
Daventry, 1554.4 M. 10 35: Morgenwij
ding 11.05: Lezing 12.20: Gramofoon-
plalen 1.20: Orkestooncerl 2.20: I-ie-
derenvoordracht door M. St. Clair Green (so
praan), B. Da/vis (tenor) 2.50: Uitz. voor
scholen 3.50: Concert. Orkest. 5.05:
Orgelspel door R. New 5.35: Kinderuurtje
6.20: Lezing 6.35: Nieirwsber 6.55:
Berichlen 7.00: Piano-recital door Lal-
filte 7.20: Lezing 7.45: Lezing 8.20:
Concert. A. Busch (viool), D. Silk (sopraan),
R. Henderson (bariton), Koor en orkest
9.20: Berichten 9.35: Vervolg concert
10.20: Lezing 10.35: Berichten 10.40:
Dansmuziek 11.3512.20: Dansmuziek.
Parijs „Radio Paris". 1725 M. 12.50
2.20: Gramofoonpl. 4.05: Gramofoonpl
6.50: Gramofoonpl. 8.20: Tooneeluttz.
9.05: Ojiera-concert. Orkest en solisten.
Laueenberg. 473 M. 6.207.20 Gra
mofoonpl. 9.3510.35: Gramofoonpl.
10.4011.20: Muziekuitz. voor scholen
11.30: Gramofoonpl. 12.251.60: Orkest
concert 4.505.50: Orkestconcerl 7.20
S.15: Orkeslconcert 8.20: Vroolijk pro
gramma Daarna tot 11.20: Dansmuziek
Kalundborg. 1153 M. 2504.50' Or
kestconcert, voordracht 7.2010.20: Con
cert en toespraken 10.4011.50: Dans
muziek door Dajos Bcla en zijn orkesl
Brussel. 508 M. 520: Viool-Tecital -
6.50: Concert 8.35: Concert Orkest en
solisten.
Zeesen. 1635 M. 6.056.20: Lezingen
6.206.50: Gramofoonpl. —8.2011.20:
Lezingen - 11.2012.15: Gramofoonpl
12.15—12.50: Berichlen 1.20—2.20 Gra
mofoonpl. 2.203.50: Lezingen 3.50
4.50: Concert 4.507.50: Lezingen
7.50: Concert 9.35: Berichten. Daarna tot
11.60: Liefdadigheidsconcert.
Het heeft ongetwijfeld in vele kringen in
Nederland eenige verwondering gebaard,
dat er dezer dagen een lectoraat voor het
Friesch is ingesteld aan de Universiteit van
Groningen. Deze verwondering is ten zeer
ste ongerechtvaardigd De meeste Neder
landers weten niet, welk een belangwek
kende, en aandachtvragende vorm het ver-
cchrnsel van de Friesche taalbeweging
heeft aangenomen, en welke ontwikkeling
van cultuur daar mee de laatste vijfiieij
jaar verbonden is geweest. Er bestaat n.l.
in het hooge Noorden van ons land een
kleine, maar meesterlijke nieuwe letter
kunde, die geënt is op een sterk en diep
geworteld taalbewustzijn. De Friesche faal,
die eenmaal in de handen van den 17-
ceuwsche Gijsbert Japicx een welluidend
heid en rijkdom verwierf, die haar ver
boven hel niveau van een boeren- en schip-
persjargon uithief, is herleefd in de lyriek de
dramatiek en het proza van een aantal jonge
en geestdriftige kunstenaars, die stuk voor
stuk hebben bewezen, tot welke mogelijk
heden zij ook vandaag nog geroepen is.
Wil dit zeggen, dat er een friesche renais
sance bestaat? Zeer zeker. Houdt dit dan
in, dat het geheele Friesche volk een leven
dig aandeel neemt in deze herleving Zeer
zeker niet. Maar welke Nederlander kent
Vondel of Luyken, en welke Nederlander
weet de cultuur-historische data van zijn
land te noemen?
Hef zijn altijd de kunstenaars geweest,
en naast hen de geleerden, die een taal
hebben hernieuwd, bezield, die zich. plot
seling. van haar schoonheden en eigenaar
digheden bewust werden, en juist zij zijn
het. die de cultuur overdragen, niet de
massa Dat derhalve in Friesland het over-
groote deel der bevolking (dat louter agra
rische belangen heeft) zich niet interesseert
voor een idealistische, intellectueele
strooming, behoeft niet fo verbazen noch
le bedroeven. Zij nemen in zooverre deel
aan de herleving, dat de jonge kunstenaars,
uit hun midden geboren, gerealiseerd en in
kunstwerken hebben uitgedrukt, wat hen
r.aar aard en verlangen dikwijls eigen is
Zij vormen, zoodoende de bodem voor de
vrucht. wieT smaak en geur hun onbekend
blijft.
Het is voorzeker de kroon op het werk
van de ijverende Friesche taaivoorstanders,
dat het lectoraat in Groningen tot stand is
gekomen. De onmiddellijke beteekenis hier
van is enorm. Immers de Friesche gedachte,
langs academischen weg verbreed wordt in
een universeel plan opgenomen. Ten slotte
ontleent de beweging haar beteekenis en
blijvende waarde aan de kennis en be
kwaamheid van een aantal wetenschappe
lijk gevormde geesten, en niet aan de pen-
danterij en de bekrompenheid van eenige
oud-taalschuIters, die alles wenschen bij te
zetten in het panopticum van oudheden,
zorgvuldig voor het nageslacht bewaard.
Slechts de geest houdt een taal in leven.
Het was dan ook niet anders te verwach
ten dan dat in 1915 de beweging van jon
geren, die in Friesland de zegeloop begon,
een beweging van meerendeels klassiek,
althans academisch gevormde kunstenaars
was, die zich met fureur in de nieuwe, in
ternationale banen wierpen, en zich met
evenveel ijver kantten tegen de bedacht
zame museum-tactiek der oudere voorgan
gers. Deze voorgangers kan men nooit de
liefde en de toewijding voor de Friesche taal
en het volk ontzeggen. Maar hun blik was
te bekrompen. Zij durfden zich niet te wa
gen builen de benarde grenzen der
provincie Er waren geen groote artistieke
geesten onder hen. Het was geen balda
digheid. die de jongeren in 1915 tot den op
stand dreef, maar een intellectueele nood
zakelijkheid Zij moesten dan ook winnen
Het zou te ver voeren, hier uit te wijden
over de bizonderheden. de compromis en
de verdeeldheid ten slotte in dezen strijd.
De kwestie was trouwens in den beginne
sterk verbonden met een nationalistische,
dat dit spaak moest loopen, was te voor
zien. Men onderscheidde slechts tusschen
ideaal en werkelijkheid. Alleen het ideaal
van een eigen, fonkelnieuwe, jeugdige let
terkunde, die zich melen wilde met die van
Holland en het buitenland, ging in ver
vulling.
De oogst is groot en superieur van ge
halte De eerste groote figuur in de bewe
ging was D Kalma, een onvermoeibaar oo-
lemist, een vruchtbaar dichter, een dramaturg
in grooten stijl. Zijn lyriek bevat thans
reed9 vele elementen, die te veel op bui ten-
iand9che voorbeelden (Shelley, Dante of op
Nederlandsche (A Roland Holst) zijn geïn
spireerd Toch blijven vele zijner gedichten
onvergetelijk, vooral die uit den eersten tijd.
waarin geestdrift gloeit en de jeugdige
dronkenschap van een zoo even veroverd
kunstenaarsschap hem stuwt en draagt naar
zeldzame toppunten Naast zijn omvangrijke
poëtische productie schreef hij een vijftal
groote drama's van beteekenis, waarvan
Koning Aldgilles en Noorderljocht ongetwij
feld de volmaakste zijn. De dramatische
spanningen zijn sterk, de taal ongewoon rijk
en beeldend, en in staat de uiterste psy
chologische nuances onder woorden te
brengen. Zijn latere, wijdloopigo tooneel -
werken hebben teveel het karakter van
kijkspelen aangenomen, ook al blijven ze
door een artiest geschreven. Zelfcritiek is
een der deugden, die dezen dichter in hooge
mate ontbreken. Zijn beduiding is echter
onmiskenbaar, en hangt ten nauwste met
die der jongste beweging samen.
Naast hem kunnen spoedig als dichters
worden genoemd R. P. Sybesma en de iets
jongere J. H Bróuwer. De eerste i9 een
lyricus, in wiens 9tem de stoerheid en de
hardheid van het Friesche landschap ge
vangen. zijn. De rhytmen zijn nor9ch. de
beelden staan hoekig en als sporen in de
sneeuw voor ons op. Geen moment van
liefelijkheid of verleedering is bij hem te
bespeuren. Een stoicijnscbe trek i9 er in
zijn verzen, een orthodoxe onverzettelijk
heid, die ze klassiek maakt in den waren
en eenigen zin des woords. Zijn sonnetten -
verzameling Ta de moarn bevat de beste
specimina van dit eenzelvig en strenge
Friesche wezen Milder en men.-^heViiker is
de poëzie van J. H. Brouwer Deze lyriek
is zuiver en zonnig, ze is uiterst oprecht en
ontdaan van ieder artistiek raffinement
een elementaire, zingende. ja juist vooral
melodieuze poëzie Waarlijk grootsche is de
slotafdeeling van zijn bundel De gouden
Ure; hierin overtreft hij m.i. menigmaal
Kalma en Sybesma. waarvan de een te
rhetorisch, de ander te rigoureus kan zijn.
Met Sybesma samen redigeerde hij een
paar jaar het uitstekende letterkundige
maandblad „De Holder", daf helaas, ter
ziele is. en welk9 heengaan door de min
naars der poé9i'e pure eb Frise ten zeerste
wordt betreurd.
Hoewel ouder dan de drie genoemde dich
ters, is misschien dr. C. Postma de meest
moderne van alle jongere Friesche auteurs.
Zijn poezie is innerlijk grootsch en bewo
gen, al komt zij zich in zeer simpele en on
opvallende vorm aandienen. Ik schreef over
hem in de Gids van 1929. en behoef slechts
het toen over hem gezegde te herhalennog
niet eerder is er een Friesch dichter geweest,
die als hij de realiteit van land en volks
leven lot een zoo nieuwe en hooger» werke
lijkheid heeft weten te verheffen. Ieder ding
wordt het symbool, wordt de aanduiding
erner andere bestaanssfeer. Deze poezie is
autotochthoon en tegelijk universeel het
is onmogelijk, haar te vertalen en toch in
terpreteert zij de subliemste gevoelens. Zijn
bundels Fryske l&n cn fryske libben en
bovenal de Ljoc-hte lerde behooren tot het
beste, wat er na '15 in Friesland is geprodu
ceerd.
Een gevoelig en religieus dichter is Fedde
Schurer, wiens naam men buiten Friesland
in verband met politieke aangelegenheden
allicht reeds heeft hooren noemen. Zijn Fer-
sen zijn ingetogen en van een oprechte en
sterke vroomheid, die er een bijzondere
glans over legt Nog niet heeft gebundeld de
jongere Gerben Brouwer, wiens werk uiterst
fragmentarisch, maar rijp en rijk is. Hij is,
als Schurer. Calvinist en enkele zijner kerk
liederen hebbeil een Yondeliaansche zwier.
Dit. wat de voornaamste figuren in de
poezie betreft. Vermelden wij nog de verzen
van Rixt (mej Van Dorssen), die een weinig
aan Hólène Swarlh doen denken, en gaan
wij over tot een beschouwing van het proza.
In de eerste plaats vermelden wij het
anecdolische. sterk boeiende proza van den
bibliothecaris van Friesland, dr. Wumkes.
Zijn hoofdwerk i« Bodders yn'e fryske strijd,
een gedocumenleerd-historisch werk, waarin
dr Wumkes zich een kundig essayist en een
onvermoeibaar vorscher heeft getoond. Zijn
bijbelvertalingen hebben, ofschoon ze iels te
„volksch" zijn voor de statigheid en de
grootheid der onderwerpen, een bijzondere
beteekenis. vooral voor het calvinistisch
bestanddeel van Frieslands bevolking.
Een ander Calvinist, stellig van groot
aspect, is de criticus en politicus. E. Fol-
kertsma Zijn proza is van een Oudtestamen
tische vaart; de Geest ademt en toornt er ir.
Hij is een van de eersten in Friesland, die
fel en hartstochtelijk gebleven is ook na de
stormen van '15. Zijn politieke artikelen zijn
vlijmscherp en prachtig van bouw en stijl.
Als scheppend kunstenaar vrijwel onbedui
dend, is hij toch als taal-smeder, als beeld
houwer en bouwer aan een standaard-
Frieseh bewonderenswaardig. Zijn vertaling
van den kerkvader Augustinus. die nog niet
in boekvorm is verschenen, is van monu
mentale waarde
Scheppend daarentegen werkt de novellist
R. Brolsma, die een onnoemelijk aantal
korte psychologische verhalen uit het leven
van boeren, tuinders en kleinsteedsche Frie
sche menschen schreef. Zijn voorraad typen
grenst aan de eindelooze gevarieerde reek®
van Dickens-gestalten. Het is een genot, een
zuiver kunstgenot, om zijn scherpe carica-
turale werkwijze le volgen; zijn dialogen
zijn meesterlijk en vol van de edelste humor.
Als scheppend auteur neemt hij ongetwijfeld
de eerste plaats in de jongere literatuur in.
Vrouwelijk-literair is de beschrijvings
kunst van mej. S. Kloosterman. Haar taal is
het woud-Friesch, een zeer picturaal en
arohaistisch aandoend variant op het slan-
daard-Friesch. Zij schreef De Hora's fen
Hastings, waarin zij hier en daar tot psy
chologische sentimentaliteit vervalt, maar
waarin de natuurbeschrijvingen en de stem-
mihgslyriek van haar zeer verzorgd proza
het geval artistiek volkomen redden. Haar
groote roman, die op zorgvuldige historische
studie berust, It Jubeljier, maakte minder
bewonderaars. In haar kleiner werk, en ook
in enkele zeer stille en kleurige verzen,
toont zij zich bovenal muzikante met de taal.
Van minder grootheid en omvattendheid
is het werk van den vroeg gestorven Marten
Baersma, dat door Kalma gedeeltelijk is ge
publiceerd. Do schrijver beloont zich van
een ingekeerde en gevoelige natuur, maar
kan niet in de schaduw staan van de hier
voor genoemde prozaisten.
"Van de dichters schreven Kalma, Sybesma
en J. H Brouwer eenige boerennovellen,
waarvan die van Sybesma met hun harden
en ruigen ondertoon zeer zeker de belang
rijkste zijn (Boerke Thae).
Ten slotte noem ik als tooneelschrijvers
nog R. W. Canne en J. P. Wiersma. De
laatste deed enkele pogingen om het Frie
sche tooneel te modernisoeren. pogingen,
welke niet geheel en *al tot hun recht
zijn gekomen. Overigens is de Frie
sche tooneelliteraluur zeer uitgebreid
en wordt ze gespeeld. Belangrijk zijn
de reeds van voor '15 dateerende stuk
ken van Y. Schuitmaker, die met recht den
Frieschen Heyermans genoemd kan worden,
en die een aantal gevoelige en geestige typen
voor het voetlicht wist te brengen in een
tijd, toen botheid en smakeloosheid hoogtij
vierden op de Friesche planken. Gelijk ge
zegd, steekt de poëtische dramaturgie van
Kalma torenhoog boven het gemiddelde
niveau uit.
Daar dit overzicht uiteraard beknopt
moest zijn, beperkte ik mij tot de namen d*»r
meest prominente Friesche kunstenaars. Het
leger is ondertusschen grooter, en op de
Tentoonstelling, waarop dit overzicht een in
leiding wil vormen, zal men de geheele col
lectie van geschriften aantreffen, die er na
'15 zijn verschenen, en waardoor zich vele
fijne en bescheiden talenten naast de hier
genoemde hebhpn geuit.
THEUX DE VRIES.
3—3
