Humor uii het
Buiten9and.
VAOERIANDSCHE BANK
rrïaSSHEEREN-BAAI
INDIE IN ONS MIDDEN.
RADIOPROGRAMMA.
De ongelukkige leeuw, die het op den kamploen-
boomzitter voorzien had. (Judge)
Zakelijk vader (na het herhaaldelijk buiten de deur
werken van hardnekkig aanbidder) „En bemoei je
nu niet meer met mijn dochter maar als je een
baantje als handelsreiziger bij me wilt hebben, kom
dan morgen even op mijn kantoor.
(Passing Show)
Betreurenswaardige verstrooidheid van den man die
altijd gewoon was, 's avonds de kat uit te laten, en
die nachtwaker bij een menagerie is geworden,
(Passine Show)
AnWat denk ie van vrou
wen die mannen nadoen?
Tan: Dat zijn idioten.
An: Ja, als ze ze g:oed na
doen.
- Kun je soms (wee honderd fraocs leenen
- J„ jawel. Maar as ik terug ben van m'n reis.
O, ik wist niet dat jc os reis ging.
- Maar Ik ga ook niet {Rxatluer.)
Inbreker: Vijftigduizend gul
denHoe zal ik die voor den
ambtenaar der inkomsten-belas
ting wegmoffelen?
Vader (geestdriftig amateur-vlieger)': „Werkelijk
lieve, 'k zal blij zijn als die kinderen weer naar
school terug zijn. Dat ls nu al de tweede keer Vbn de
week, dat Miesje er met mijn nieuwe machine van
door is". (Humorist)
Wat een ontzettende roist!
Ie kunt geen hand voor ie oogen
zien. Zeg, pak de kaart eens, dan
zullen we eens kiiken waar we
ergens zijn
ook keek, er haasl geen hoopvolle uitkomst
meer viel te onderkennen.
De capitulatie van Sedan vernietigde elke
illusie: een leger en een keizer gaven zich
over. Dat was het bittere einde van het
keizerschap; de omwenteling, die de repu
bliek aanbracht, volgde onmiddellijk. De
hoop, dat de oorlog de Napoleontische
dynastie zou behouden en den troon voor
haar zoon verzekeren, was vervlogen.
Keizerin Eugénie 'heeft dan afgedaan.
Voortaan, nog vijftig jaar lang, zal zij als
gravin de Pierrefonds 'n leven op den ach
tergrond leiden, een schimmentiguur, malle
projectie van een eens zoo mondain schit
terend beeld, in Engeland, waar zij met
haar man en zoon te Chislehurst woonde.
Napoleon III stierf er op Camden Place den
9cn Januari 1873 Langen lijd bleef zij de
gastvrijheid van Engeland genieten. In
latere jaren was zij veel reizende als in
bedevaart naar vele plaatsen harer herinne
ring, óók naar Zoeloeland. waar haar eenig
kind. haar zoon, gesneuveld was in een
espeditie, waaraan zij gewenscht had, dat
hij deelnam. Want ook dien zoon had hel
lot haar ontnomen en zoo bleef zij, vereen
zaamd achter vergelen en als uitgewischt
uit het boek der levenden, totdat zij den
lOen Juli 1920 te Sevilla stierf.
De tijding van haar dood vestigde voor
een kort oogenblik weer de aandacht der
wereld op deze zwervende uit lang vergelen
dagen. De wereldoorlog was ternauwernood
voorbij. Wat daarvóór de geschiedenis uil-
maakte, leek een eeuw geleden. Er was zóó
veel gebeurd, zóóveel tijd voorbijgegaan,
3edert zij als Frarikrijk's schoone keizerin
schitterde in hel brandpunt van het weelde
rige Parijs onder het Tweede Keizerrijk, dat
men moeite had. haar nog als eene ..con
temporaine", als iemand van onzen tijd, te
beschouwen. Aan haar was de waarheid
voltrokken, van het bijbelwoord: „en hare
plaats kent haar niet meer". De tragiek van
opkomst en val is in het leven van keizerin.
Eugénie wel op zeer smartelijke wijze vol
trokken.
A. J. BOTHENIUS BROUWER
RECLAME.
VOOR BELASTE WAARDEN
's-GRAVENHAGE
0 I Tegen beurskoers
OBLIGATION
0 m. jaarl. uitlotinpr
Si Singa Mangaradja, de laatste
Bataksche priestervorst.
Volgens jongo berichten uit Indië heoft
de regeering besloten tot verleening van
enkilfc gunsten aan de weduwe van Singa
Mangaradja, d.n opstandigen priestervorst,
dien zjj na jjdele pogingen ten slotte door
de jacht van kapitein' Hans Christoffel in
1907 in handen kreeg, echter niet levend.
Maa; zjjn lijk werd vóór de teraardebestel
ling aar. de ïamiiie en den volke getoond,
0| v-at een iegelijk zou weten, dat de ver
eerde leider nu werkeiqk was overwonnen
en overleden en dat alwie buiten diens
familie zich met den hoogen naam van
Singj' Mangaradja mocht tooien, schuldig
zou staan aan bedriegerij. De familie zelve
verbleef in handen van het gouvelnem nt...
tot haar rust en voordeel, hetgeen ook weer
bljjkt ujt de gunsten, welke het gouvernement
van zins is te verleenen: toelating tot het
gewest Tapanoeli (Bataksch gebied) en
vergoeding voor verloren bezit terwgl de
zoon al geruimen tijd van gouvernements-
wege werd opgevoed tot den bestuursdie ist.
De mildheid siert de Indische regeering,
want wel was Si Singa Mangaradja een
bitter vijand, de leeuw-koning van rie Ba-
tak-stammen, echter geen bedrieger. Hjj
stierf door den kogel van een soldaat op
het orgenblik, waarop hij met zijn zwaard
dien tegenstander zou vellen zijn roemt ijk
zwaard, waarmee htj naar het geloof van
z£n volgelingen wonderen kon verrichten
en dat een krachtigen naam voerde:„Olifant"
geit kei wijs de middeneeuwsche helden van
We»t-Europa sterke namen hadden voor hun
slagzwaard.
Het Batakvolk, wonend in midden Sumatra
in berg en heuvelland, had in den tijd. van
de eerste vestigingen van Europeesche on
dernemers in het gewest Oostkust van Su
matra nog eigen vorsten en kende geen
andere meesters. Maar de sultans der Oost
kust, vooral 4.ie van Deli, hadden in het
heuvelland, grenzend aan hun gebied, een
zekere suprematie verkregen, zoodat de
Bataksche bevolking van die streken, de
z.g.n doesoen, hun onderhoorig heette en
het niet. altoos was. Toen er nu tusschen
I860 en 1870 landgunningen werden uitge
geven door de sultans en daarvan voor-
deeleu werden verkregen, zagen do Batak
sche heeren dat met leede oogen en wenich-
ten een aandeel. De sultans dachten er niet
over. En zoo is het verstaanbaar, dat de
Bataks van den doesoen van tjjd tot tyd
hun wraakoefening beraamden, steeds ten
nadeele van de tabaksen lernemingen, wier
schuren z£ in brand staken. In 1872 was de
vi r-H&ihap heel erg, het werd een Batak-
oorlog, waaraan troepen van Java te pas
kparaen Het erge van den oorlog stak in
a c7.toegankelijkheid van het hinnen'and, in
de uiterst zware tochten. De rest was
operette.
De tabakstreek was nadien vrijwel bevei
ligd, maar de landbouwnijverheid breidde zich
uit, koos daartoe gronden in berg- en heuvel
land en kwam in aanraking met andere Da
ta kr nog niet gewend aan westerlingen en
westerse r. bedrgf en niet gewend aan Neder-
lar.dsrh bestuur, dat in de diepere Batak-
streken in het eerste tiental jaren onzer
eeuw verscheen en er een zekere orde en
tucht moest vestigen. Datzelfde beoogde de
Zending.
Tot het gouvernement Oostkust van Suma
tra behoort de afdeeling Simeloengoen en
Karo-hoogvlakle, waar de Karo-Balaks
wonen en de Timoer-Balaks. De Karo-Bataks
hebben het eerst, en het langst dus, gelegen
heid gehad hun heidensche gebruiken te ver
vangen dooor betere-, zij hebben hun kanni
balisme vrij spoedig moeten opgeven. Het
beschavend werk onder de Timoer-Balaks
begon later Vooral de Toba-Bataks waren
moeilijk te ordenen en te bekeeren. Vóór
1910 was de toestand er niet schoon. De
stammen, de een wellicht wat meer dan de
ander, waren gehecht aan hun gebruiken en
daaronder waren er vele. die volkomen on
toelaatbaar zijn. Onder de Timoer- en Toba-
Bataks zijn wreedheid en hebzucht sterke
eigenschappen en hun oude radja's waren
gemeenlijk despolieke opiumschuivers, wier
intellectueel genoegen alleen bestond in het
schaakspel En als twee hooge heeren
schaakten, ging het om een aantal slaven;
men deed af .en toe een zet, het spel kon
maanden duren en een Bataksch oorlogje
was soms het slot. Van een Bataksch oor
logje was de hoofdzaak het beloeren van
des vijands kampongs, die alle met dichte
en hooge doornhagen -waren afgezet (de
kampongs zijn het nog): men probeerde wat
te vernielen of te branden en kreeg men on
verhoopt 'n vijand in handen, dan werd hij
volgens de regelen langzaam afgemaakt met
lansslooten en vervolgens ten deele opge
geten. Slechts een nauw bestuursloezicht
kon het gebruik uilroeien Het is.duidelijk
dat kerstening van zoo woeste stammen
moeilijk is en dat ook het vernisje van
christelijkheid fluks verloren is, wanneer
iemand met inheemschen invloed de hand
having van aloud gebruik voorstaat. En nu
was er in de eerste jaren dezer eeuw Si
Singa Mangaradja, in wiens geslacht de
waardigheid van priestervorst van oudsher
was geweest. In alle landen rondom het.
Toba-meer had hij een magischen invloed en
de verhalen gingen van de bovennatuurlijke
kracht van zijn persoon en zijn zwaard. Hij
weerstreefde het westersch beschavings
werk, hij beschikte over menschen en goe
deren. Zijn waardigheid was niet ontbloot
van voofdeelen en, dit inziende, waren ook
anderen er op uitgeweest zich van die voor-
deelen te verzekeren, zich uitgevend voor
Singa Mangaradja. Het bestuur had niet
weinig last van die waardigheid en van haar
dragers; de zending eveneens. Zij is het ge
weest, die er klachten over richtte tot het
Nederlandsch staatshoofd, waarna de toen
malige gouverneur-generaal opdracht kreeg
Si Singa Mangaradja onschadelijk te maken.
Van Heutsz ontbood toen den ijverigen
woudlooper. den rusleloozen vervolger en
overwinnaar van zoo menig bendehoofd,
Christoffel, en gaf hem een ruime volmacht.
Christoffel koos zich twee brigades Ambon-
neezen, 42 man, en toog uit. Hij wist wat
hem te wachten stond; spoor zoeken in
allerlastigst terrein, zonder paden soms, mis
leid worden door kampongmenschen, het
verkregen spoor bijster worden, vermoeidheid
en moedeloosheid van uitgeputte soldaten,
gevaarlijke klimpartijen. Misschien is het
wel het knapste van zijn vele knappe stuk
ken geworden, dat hij ten slotte na weken
te hebben gejaagd den priestervorst zoodanig
insloot, dat ontkomen onmogelijk was. Bij
een vroegeren overval had Christoffel de
moeder, de hoofdvrouw en vier kinderen
van den vorst gevangen; deze was toen zelf
ontkomen. Si S;nga Mangaradja vond overal
een guls, die hem naar een naburige kam
pong geleidde, waarna de man werd afge
dankt, opdat hij van een verder spoor niet
zou weten. Christoffel moest overal uitzoe
ken, wie gids was geweest en zoo'n man dan
uitvragen, die in den regel beweerde niets
te weten. Eindelijk in het bosch bij Pea
Radja in het oosten van Tapanoeli kon de
Bataksche bende niet meer wegkomen; toen
Si Singa Mangaradja in het ravijn dacht te
ontsnappen, sprongen eenige soldaten hem
na en een van hen eischte de overgave van
het wonderzwaard, gadja doepa, dat men
tegenwoordig in het museum te Batavia kan
zien. 'Toen de vorst onder het gebaar van
overgave meteen wilde stooten, trok de sol
daat af en trof hem doodelijk. De oudste
zoon sneuvelde in denzelfden strijd.
Sedert is er geen Mangaradja meer opge
staan. Wanneer een van zijn zonen voortaan
de ambtelijke kleedij vertoont van het
Nederlandsch bestuur, wordt het voor be
driegers moeilijk erkenning te vinden. En
als de regeering aan de weduwe toestaat in
de omgeving van Taroetoeng in het gewest
Tapanoeli te wonen, doet zij daarmee een
goede daad van menschelijkheid en gezags-
bewustheid.
RECLAME.
ECHTE FRIESCHE
20-SOctptrons
616
VOOR ZONDAG 26 OCTOBER.
Hilversum, 1071 M. of 298 M. 9.00:
VARA. Tuinbouwhalfuurtje 9.30: Gramo-
foon 9.40 Postduiven'beriehten 9,-iö:
Esperanlobenchten 10.00: Concert door
het VARA-orkest o.l.v. Hugo de Groot J.
Hazelaar declameert 12.00: AVRO. L.
Monleyne: VlaamsClic cultuur 12.30
2.00: Concert door hel AVRO-Octet o.l.v.
L. Schmidt. B. Lensky, viool 2.002.30:
Boekbespreking door dr. P II. Rilier 2.30
3.30: Concert door de muziekver. „Harmo
nie Crescendo" en gemengd en kinderkoor
„Polyhymnia" o.l.v. Willem Hespe 3.30
-1.15: Concert door het Concertgebouw-Octet
1.15: Gramotoonpl. en sportuitslagen
3.00: VARA. Gramafoonpl. - 5.25: Toespraak
VARA-Jubileum 5.35: Voordracht door
W. v. Cappellen 6.00: VPRO. Prof. Ir. W.
Sohermerhorn: Levensstijl 6.30: VPRO.
Dienst in de Ned. Herv. Kerk te Zaandam.
T. v. d. Sluys, sopraan 8.00: AVRO.
Nieuwsber. 8 15: Kamermuziek door het
Guarneri-kwarlet 8.35: Concert door het
omroeporkest o.l.v. N. Treep 9.00: Vervolg
Kamermuziek 9.20: „De dochter van ma
dame Angot", opera-comique van Lecocq.
11.0012.00: Gramofoonplalen
Huizen, 1875 M. KRO-uitz. behalve van
8.25 en 5.20 NCRV 8 25—9.30: Morgen
wijding o.l.v. J. do Heer 10.30: Hoogmis
in de St. Ger. Majellakerk te A'dam 12.00
1.30: Concert door het KRO-sextet 1.30
2.00: Literair halfuurtje door H. Kuiten
brouwer 2.002.30: lezing over Kaüho-
lieke en Nationale film 2.30-1.15- Con
cert. Stafmuziek van het 5de Regiment In
fanterie o.l.v. J. R. v. d. Glas 4155.00:
Ziekenlof in de kweekschool „Concordia",
Den Bosch 5.20: Dienst in de. Geref. Kerk
te Ermelo. Ds. B v. Halsema, voorganger
7 15: Lezing over armenzorg 8.1010.40:
Concert door het KRO-orkest o.l.v. Joh. Ger-
rilsen. Klassieke en populaire muziek
10.4011.00: Epiloog.
Daveniry, 1554.4 M. 3.20: Kerkcantate
No. 56 van Bach 415: Kinderuurtje
4.35. Concert. Kwintet S. Robertson (bas)
5.35: Viool-recital door Florizel von Reuter
8.20: Kerkdienst 9.05: Lezing 9.10:
Berichten 9.25: Concert. Orkest. J. Sul-
cliffe (bas) 10.50: Epiloog.
Parijs „Radio Paris". 1725 M. 12.50:
Gramofoonpl. 1.20: Gramofoonpl. 2 20:
Gramofoonpl. 4.50: Gramofoonpl. 5.50:
Concert. Orkest en soliste 7.50: Poppen
kast .8.20: Concert. Orkesf, koor en so
listen
Langenberg, 473 M. 6.357.20 Con
cert 7.207.50: Gramofoonpl. 8.25—
9.20: Katholieke morgenwijding 12.20
150: Orkestconcert 7.25' „Der tliegende
Hollander". Opera van Rich. Wagner.
Daarna lol 1120: Dansmuziek.
Kainndborg, 1153 M. 11.2012.20: Or-
teslconcert 2.50f.50: Orkestconcert en
cello soli 4.505.20: Kinderuurlje 7.20
735. „Faniilien Hansen" van Jons Lochcr
7.358.50: Orkesiconeerl eh zang
8.509.15: Liedjes hij de luit 9.1510.15
Orkestconcert 10 1511.50: Dansmuziek.
Brussel, 508.5 M. 1.35: Concert en toe
spraken 5,20: Gramofoonpl 6 20 Dans
muziek 6.50. Gramofoonpl. - 8.35: Orgel-
concort 8 50: Concert 9.05: Vervolg
orgelconcert 9.50: Dansmuziek.
Zeesen, 1635 M. 5.50: Lezing 6.20:
Concert 7.20—S. 10: Inzingen 8.10:
Morgenwijding 9.2510 20: Lezingen
10 20: Jubileumconcert. Koor. orkest en
sprekers 11.20- Lezing 11.30: Orkesi
coneerl 1.20- Jeucduurtje 1.50: Lie
deren-voordracht 2 20: Orkestconcert
3.20- Tnoneeluitz. 5,207.20: Lezingen
7.20: Concert. Orkest en solisten 9.80
Berichten. Daarna tot 11.50: Dansmuziek.
VOOR MAANDAG 27 OCTOBER.
Hilversum, 298 M. AVRO. 8.00: AVRO.
Gramofoon 10.00: Morgenwijding
10.2012.00: Concert door 't AVRO -kwin
tet. o.l.v. F. Lupgens 12.002.00: Con
cert' door do Amsterdamsche Orkestver.
o.l.v. F. v. Diepenbeek 2.303 30:
Orgelconcert door F. Hasselaar m' m. v. F.
Helmann, viool 3.301.30: Gevarieerd
program. A. Kareisen, accordeon. E. Karei
sen. saxophoon, G. D. Tesink, xylophoon
en Lou Bandy 4.30—5.30: Kinderuurtje
5.30-^.46: Concert door 't orkest v. h.
Asta-theiter o. I. v. Jos. SrLberman 6.45
7.15: Boekenhalfuurtje 7.15: Gramofoon
7.458.15: Cantate no. 164 van Bach
door 't Liederen- en Oratoriumkwartet. Om-
roep-orkest 8.159.45: Concert door het
Concertgebouw-orkest o. 1. v. C. Dopper
9.45: Concert door hét Omroeporkest o. I v.
N. Treep 10.00: Persber. 10.10: Ver
volg concert 11.0012.00: Gramofoon.
Huizen, 1875 M. NCRV.-uitz. 8 159.30:
Morgenconcert 10.30: Korte ziekendienst
o. 1. v. Ds. v. Uchelen 11.0011.30: Lezen
van Chr. lectuur 11.3012.80; Gramo-
foonmuziek 12.301.45: Orgelconcert
door J. Zwart 1.45: Gramotoon 2.00:
Lezing voor scholen door J. L. D. v. d.
Roesl 2.35: Gramotoon 3 15: Knip
jes 3.45: Gramofoon 4.00: Zieken-
uurtje o.l.v. Ds. G. W. v. Deth. Mej. de
Jager, zang, met orgelbegel, 5.006.30:
Solislenconcert (viool, piano, cello, altzang)
6,307.15: Christel, liederen door J.
de Heer 7.15: Lezing over de Zending
8.00: Concert. „Samson en Dalila", uitgev.
door het Residentie-orkest met medew. van
Maartje Otters, Jacq. Urlus, W. Ravelli, N.
Huisman, J. v. Munster. J. H. v. d. Ploeg en
A. A. v. Eek 10.30: Persber. 10.40—
11.30: Gramofoon.
Daventry (1554.4 M.). 10.35: Morgen
wijding. 11 05: Lezing. 12.20: Orgel
spel door E. T. Cook. K. L Whittome
(sopraan). 1.35: Orkesiconeerl. 2.20:
Berichten 2.30- Uitz. voor scholen.
3.40: Dansmuziek 4.35: Concert. W.
Watcyns (bariton), Octet. 5.35: Kinder
uurtje. 6.20: Lezing. 6.35: Berichten.
6.55: Berichten. 7 uur: Piano-recital
door M. Cole. 7.20: Lezing. 7.45:
Lezing. 8.05: Piano-recital door B. Mason
8.20: „The Western Parade" V. 11.15
12.20: Dansmuziek.
Parijs „Radio Paris" (1725 M.) 12.50—
2.20: Gramofoonpl. 4.05: Concert. Orkest
en solisten. 8.20: Declamtie. 9.50:
Concert. Trio, piano en zang.
Langenberg (473 M.). 6 2G-7.20: Gra-
mofonpl. 9.3511.16: Gramofoonpl.
11 30: Gramotoonpl. 12.251.50: Orkest-
concerl. 4.505.50: Gramotoonpl. -
7.20: Liederen-voordracht. 8.20: Orkest
concert. 8.509.10: Intermezzo: Lezing.
Na afloop concert: tot 11 20; Orkestconcert.
Kaluodborg (1153 M.) 11.201.20:
Orkesiconeerl 2.554 55 Orkesiconeerl
en zang. 7 208.20: Orkestconcert.
8.209.20: Declamatie en loespraak
9.209 45: Liederen-voordracht. 10 05
10.25. 4-handige pianomuziek.
Brussel (508.5 M.). 5.20: Trio-concert.
6 50: Concert. 8 36: Orkestconcerl.
Zeesen (1635 M 6.056 20: Lezingen
6.200 50: Gramofoonpl. 9.2011 50:
Lezingen. 11.5012 15- Gramofoonpl
12 15—1250: Berichten 1.20—1.50: Gra-
mofonpl. 1.50—3.50: Lezingen 3.50
4 50' Concert. 4 505 15: Liederen-voor
dracht 5.207.20: Lezingen 720:
Orkestconcert. 9 10. Berichten. Daarna
tol 11.50- Dansmuziek.
2—4
