HERINNERING.
7Isïe Jaar can ff
MAANDAG 20 OCTOBER 1930
No. 21654
Oit nummer beslaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cis per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertentiën 35 Cts. pet regeL Kleine Advertentiën uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 60 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrechL Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:;
Voor Leiden per 3 maanden f 2.35, per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post f. 2.35 portokosten.
.-. 70.18
„0.18
Mogfen wij heden nog even her
inneren aan onze enquête onder de
burgerij inzake het plan-Dudok voor
den Stadhuis-bouw? Wij zullen nog
eenige dagen gelegenheid geven om
ons de antwoord-briefkaart te doen
geworden, waarna wij zullen overgaan
tot publicatie van het resultaat: hoe
veel vóór- en hoeveel tegenstemmers.
Natuurlijk zonder namen te noemen.
Wie ons de kaart nog niet terug
zond, doe dit alsnog per eerste
gelegenheid
DE DIRECTIE.
huldeblitk voor h. k. h.
prinses tuliana.
Het bestuur van het Prinses Juliana-
Comité verzoekt ons bekend te willen maken
dat het Huldeblijk, hetwelk namens de
Leidsche Burgerij op 25 dezer aan H. K. H.
Prinses Juliana ten Paleize Het Loo zal
worden aangeboden, gedurende Donderdag
en Vrijdag 23 en 24 October a.s. in de
Lakenhal door belangstellenden kan worden
bezichtigd.
Dr. R. HORST, t
In den nacht van Zaterdag op Zondag
is in den ouderdom van 81 jaar overleden
dr R. Horst, oud-conservator aan 's Rijks
museum van Natuurlijke Historie hier ter
stede.
Rutgerus Horst werd 16 Augustus 1849 te
Angerlo (Gld.) geboren. Hij studeerde te
Utrecht onder prof. dr. P Harling en pro
moveerde in 1876 op een dissertatie, getiteld
„Aanteekeningen op de anatomie van Lam-
bricus Terrestris". Gedurende vele jaren
was hij als assistent bij prof. Hartmg werk
zaam en nam tijdens diens ziekte de colleges
waar. Den 19den September 1882 werd lil)
benoemd tot conservator aan het Museum
van Natuurlijke Historie alhier. Aanvanke
lijk belast met de leiding van de aideehng
kruipende en lagere dieren, wijdde hij zich
in latere jaren vrijwel uitsluitend aan de
bestudeering van laatstgenoemde categorie.
De talrijke publicaties, die van zijn hand
zijn verschenen, hebben dan ook bijna alle
op dit onderwerp betrekking, voornamelijk
do wormen en daarvan in het bijzonder de
onderafdeeling polyc'haeten.
In vefband met het bereiken van den
pensioengerechtigden leeftijd werd hem op
1 October 1923 eervol ontslag verleend, doen
hij bleet tot voor korten tijd aan het museum
verbonden. Tot het laatst toe heeH dr Horst
een levendige belangstelling getoond voor
alle aangelegenheden, het Museum betre -
fendo Waar de belangen van het Mudeum
werden bedreigd, daar stond dr. Horst als
een der eersten op de bres om ze te ver
dedigen 's Rijks Museum van Natuurlijke
H^lorie verliest in dr. Horst een warm
vriend en uitnemend medewerker.
De crematie van het stoffelijk overschot^
zal plaats vinden a s. Woensdagmiddag te
Weslerveld na aankomst van den trein
15 u. 16 aan het Station
plechtige uitreiking van
de orante-nassau-orde.
Hedenmorgen om 12 uur werd in de Doe
lenkazerne, alhier, aan den adjudant-onder
officier-administrateur J. Bakker de zilveren
Oranje-Nassau medaille met de zwaarden
uitgereikt Onc.er leiding van den hoofd
instructeur, majoor II Haitsma. Muiier stond
het geheele regiment opgesteld op bet ka
zerneplein. Na het openen van de ban, las
de kapitein-adjudant van der Hout het
Koninklijk besluit voor. waarbij de militaire
eerbewijzen werden gebracht. Vervolgens
speldde overste Nauta Pieter den heer Bak
ker de onderscheiding, op de borst en schet
ste in een kernachtige toespraak de ver
diensten van de gedecoreerde.
Hierna werden de officieren en onder
officieren in de gelegenheid gesteld den heer
Bakker en familie geluk te wenschen.
Tot slot van de plechtigheid defileerde het
geheele regiment langs den zoo juist gedeco
reerde.
3 october 1931.
Met genoegen vernemen wij, dat bij het
bestuur der 3 October-vereeniging opnieuw
een plan is ingediend voor den optocht voor
het volgende jaar, dat zeer waarscrijnlijk
voor uitvoering geschikt is. Het spreekt van
zelf, dat het bestuur zich aanbevolen blijft
houden voor nieuwe ideeën: hoe grooter de
keus, hoe beter!
0
REMONSTRANTSCHE KERK.
Inwijding van het gerestaureerde orgel.'
Een plechtige en treffende ure woonden
wij gistermorgen in de Remonstrantsche
kerk bij het toen lang verbeide oogenblik
gekomen was, waarop het orgel na een tijd
van gedwongen rust, voor het eerst weer be
speeld kon worden. En op welk een wijze,
nu het geheel gerestaureerd is! De gemeente
leden vertrouwden hun ooren niet goed:
welk een verzadigde, ronde, warme klank,
welk een prachttoon vooral in het midden-
register en de bassen! Het fijnste pianissimo
zwelde aan tot het krachtigste forte en
steeds bleef de toon superieur. Welk een ge
not voor den organist den heer Timmer
mans uit Rotterdam, om op dit orgel de ge
zangen te mogen begeleiden en vrij uit te
kunnen improviseeren
Alle klankschakeeringen kon hij op dit
werkelijk verrukkelijk getimbreerde instru
ment weergeven: de Remonstrantsche ge
meente mag zich dan nu ook verheugen in
een orgel, waaruit, zooals dat heet „heel
wat te halen" is. De zwaarste accoorden
ruischten zonder eenige scherpte door de
gewelven, de meest minutieuse versieringen
tinkelden helder en geprononceerd door de
ruimte De stemming, die een kleinigheid
aan den hoogen kant was. schonk juist iets
stralends en juichends aan de muziek. Het
is niet te veel gezegd, wanneer wij hier ver
klaren. dat de Remonstrantsche kerk nu een
orgel rijk geworden is, dat den musicus de
uitbreidste mogelijkheden voor zijn kunnen
biedt en den toehoorder een summum aan
genot schenkt!
Het was begrijpelijk, dat ds. Tjaisma dit
maal zijn predikatie aan de „muziek" in hst
algemeen en aan het gerestaureerde orgel in
het bijzonder wijdde, onder het tekstwoord
„Alles wat adem heeft, love den Heer!"
Hij sprak over de wonderbare macht die
van de muziek uitgaat; de muziek vormt
een brug tusschen hemel en aarde. De stem
Gods valt te beluisteren in de muziek .van
een Beethoven en een Bach.
Er is muziek, waarin men de stem van
een kind. een vrouw of een man hoort, maar
ook waaruit straalt de „vox celesta", de he
melsche stem, die klinkt ver boven de „vox
humana", de aardsche stem, welke zoo dik
wijls slechts spreekt van een hopelooze ver
deeldheid op politiek of godsdienstig gebi ed
Het oude orgel, dat nog gebrekkig was,
vermocht het omhoog heffende, verruimen
de en bevrijdende van de hemelsche stem niet
te geven, het kon niet schenken het sterke,
volle accoord van Gods troost, kracht en
goedheid Iets groots en sterks bleef tot nu
toe den gemeenteleden onthouden.
Nu het orgel gerestaureerd werd, is dat
alles anders geworden: de hemelsche stem
juicht over de aardsche stemmen en er zal
iets meetrillen van het, zooals Vondel het
noemde „ick en weet niet wat".
Alle registers der ziel kunnen opengezet
worden en muziek, die iels in zich draagt,
niet van „één mensch", maa.r van „den
mensch" kan weerklinken
Ds. Tialsma eindigde met de woorden:
„Nu dragen wij het orgel aan elkander,
maar bovenal aan God op" en dankte ten
slotte den kerkeraad voor de velerlei be
moeiingen en de bouwers (firma v. Leeu
wen. Leiderdorp) voor hun voortreffelijk
werk en de gemeente voor haar vele giffen.
Gezongen werd o.a., begeleid door het
oude hulpor.geltje Lied 292 vers 1, 2 en 3
..Zondagsstilte, rein en plechtig". Toen, van.
lied 7 vers 1 en 2 „Gode alleen zij d'eer",
waarbij de gemeente, diep ontroerd voor het
eerst de schoone, sonore klanken van het
gerestaureerde orgel hoorde, tenslotte lied
237 „O, Heer die daar hemels lente
spreidt".
Het was voor allen waarlijk een genot,
op deze wijze begeleid, de stem te mogen
verheffen!
Met aandacht hebben de talrijke toehoor
ders nog geluisterd naar eenige muzikale
improvisaties en een koraal van Franck,
gespeeld door den kundigen heer Timmer-
Over de restauratie vernamen wij nog de
volgende bijzonderheden: het front is be
langrijk verbreed, de speeltafel kwam van
opzij van het orgel er vóór te staan; het in
strument werd voorts verrijkt met een
tweede klavier, een zwel kast en eenige
nieuwe registers. Het pedaal o.a. met een
open 16 voets contrabas.
Dc diensf werd o.a. bijgewoond door dr.
Joh. Wagenaar (Den Haag), regeeringsafge
vaardigde in den Nederl Orgel- en Klokken-
raad en den heer Brom (Utrecht), secretaris
van dien raad. onder welks auspiciën de
restauratie plaats vond. Het prachtige
schilderwerk geschiedde door de firma van
Kleef.
enting tegen diphtherie.
Met een enkel woord willen wij hier de
aandacht vestigen op de gelegenheid, die het
Instituut voor Praeventieve Geneeskunde
(Boerhaavestraat 21) biedt om de kinderen
onvatbaar te maken tegen diphterie.
Vrijwel alle lezers zullen weten, dat deze
besmettelijke ziekte meestal begint met een
keelontsteking, die pijn bij het slikken geeft
en een zwelling van de klieren aan de hals
veroorzaakt. Soms zetelt de ontsteking dieper
in de luchtwegen: in het strottenhoofd,
waardoor heeschheid en een typische schorre
blafÉoest ontstaan. De oorzaak van de ziekte
is een bacterie, de diphteriebacil, die niet
alleen op de plaats, waar hij zich genesteld
heeft, ziekteprocessen verwekt, maar ook een
vergif produceert, dat in het lichaam wordt
opgenomen en veel van de ziekteverschijn
selen. die met diphterie gepaard gaan, op
zijn rekening heeft..
Wanneer een kind aan de diphterie sterft,
dan is dit het gevolg van een vergiftiging
door het gif van dezen diphteriebacil, dat
het hart of andere organen aantast. Ook de
verlammingen van slik- en oogspieren, die
in het verloop van de ziekte kunnen op
treden, zijn het gevolg van deze giftwerking.
In den laatsten tijd is het aantal gevallen
van deze ziekte in Leiden en omstreken veel
grooter dan het gemeenlijk is. En daaren
boven is het karakter van de ziekte in som
mige gevallen ernstiger dan waaraan wij de
laatste jaren gewend waren. De meeste ge
vallen komen voor bij kinderen van den
schoolleeftijd, zoodat het reeds noodig is ge
bleken van een drietal scholen een klasse te
sluiten.
Men doet goed om bij elk geval van keel
pijn bij kinderen aanstonds den raad van
zijn medicus in te roepen, die dap kan vast
stellen, of de keelontsteking, al dan niet
door diphterie veroorzaakt wordt. Een vroeg
tijdige herkenning is daarom zooveel waard,
omdat men met vrij groote zekerheid door
inspuiting van serum belangrijk kan bij-
1 dragen tot genezing van de ziekte, wanneer
I dit maar vroegtijdig, in het begin van de
ziekte, wordt ingespoten.
Maar er is ook nog een andere methode
om de vatbaarheid van kinderen te vermin
deren, voordat zij nog door de ziekte zijn
aangetast. Als men een kind inspuit met
een praeparaat, dat bereid is van het door
de diphteriebacillen afgescheiden gif, en dat
men een bewerking heefl doen ondergaan,
waardoor alle vergiftige eigenschappen ver
loren zijn gegaan, dan kan men na een
zestal weken erop rekenen, dat bij verreweg
de grootste meerderheid der kinderen onvat
baarheid voor de ziekte is opgetreden Boven
dien verloopt de diphterie, indien zij bij een
aldus ingespoten kind toch nog optreedt, in
den regel veel goedaardiger.
Wij achten thans het oogenblik gekomen
om aan de ouders van de Leidsche kinderen
en van de kinderen uit de omliggende plaat
sen, waar veel diphterie voorkomt, aan te
raden ze tegen diphterie te laten inenten.
Nadeeligé gevolgen zijn daarvan nooit waar
genomen. en slechts bij een zeer klein deel
der kinderen, ongeveer 5 pCt-, treedt eenige
hangerigheid en koorts op. De meest ge
schikte leeftijd om de kinderen in te enlen
is tusschen 1 en 12 jaar.
Men kan zich voor deze inentingen ver
voegen aan het Instituut voor Praeventieve
Geneeskunde, Boerhaavestraat 21, des
Woensdagsmiddags van 34 uur-, waar
tevens voor belangstellende artsen gelegen
heid bestaat inlichtingen te verkrijgen.
Namens het Bestuur van het Instituut
voor Praeventieve Geneeskunde,
Prof. J VAN DER HOEVE. Voorzitter.
Prof. S. T. BOK. Secretaris.
Prof. E. GORTER.
ALLIANCE FRANcAISE.
Eerste wmterbijeenkomst.
In de eerste winterbyeenkomst van de
afd. Leiden sprak de heer Daniel Michenot
van het conservatorium te Straatsburg, over
„Sarah Bernard et Coquelin".
Het belangrijkste in een kunstenaarsloop
baan is het begin. Hierover vertelde de con
férencier op onderhoudende wqze. Sarah
Bernard was een geniale kunstenares, maar
met pakkende annecdoten wees hrj op haar
gebreken. Coquelin, de bakkerszoon, die
niets scheen te bezitten van wat het tooneel
eischte, werd toch een groot kunstenaar
Op geestige wijze droeg de heer Michenot
eenige fabels van La Fontaine voor, een
genre, waarvan Sarah Bernard zooveel hield.
Uit de bekende rol van Coquelin, Cyrano
de Bergerac, werd o.a. voorgedragen, de
tirade over den neus van Cyrano. De heer
Michenot heeft veel succes gehad met zijn
voordracht.
Van het begin tot het einde hield hij
de aandacht gespannen en, al waren het
soms bekende dingen, de wijze waarop de
conférencier zijn onderwerp behandelde, z n
verzorgde dictie, zijn welluidende stern, maak
ten dezen avond tot een groot genot. Wjj
hopen den heer Michenot in Leiden terug
te zien.
tentoonst. op het gebied
der volkshuisvesting
en stedebouw.
Onder auspiciën van het Nederla*nd9ch
Instituut voor Volkshuisvesting en Stede-
bouw is Zaterdagmiddag in het Stedelijk
Museum te Amsterdam een tentoonstelling
geopend, welke bedoelt een beeld te geven
van hetgeen er op beider gebied tot uitvoe
ring van de Woningwet van 1902 is ge
schied.
Op deze tentoonstelling, welke tot en met
26 October wordt gehouden en kosteloos
toegankelijk is, is ook een inzending van de
gemeente Leiden, uitgevoerd door het Bouw
en Woningtoezicht. Deze bezienswaardige
inzending omvat het saneeringsplan 1910
van de omgeving Zijd- en Geeregracht (de
tegenwoordige Korevaarstraat) met situatie-
teekeningen en foto's van den ouden en
nieuwen toestand; de Kooihebouwing van de
Woningbouwver. „De Eendracht" met si-
tuatieteekeningen en foto's benevens enkele
typen. Ook het gedenkboek, dat ter gelegen
heid van het 12 1/2-jarig bestaan van boven
genoemd instituut eerlang verschijnt, zal
verschillende statistische gegevens betref
fende onze gemeente bevatten.
a. v. r. o.-kindermiddag.
Vroeger trok iedere familie op haar eigen
houtje naar een kindervoorstelling. De jeug
dige toeschouwertjes hadden toen niets ge
meenschappelijks dat hen bond, dan al
leen belangstelling voor wat op het tooneel
gebeuren ging. De dame, die op het podium
stond, kenden zij niet en zij zouden haaT
nooit „goed" leeren kennen. Zij wa9 en
bleef een vreemde, die slechts gedurende
enkele uurtjes kinderen, zoo maar kinderen
kwam bezighouden.
Maar zij werd nooit een „echte vrien
din"- daarvoor was de kennismaking te
oppervlakkig. Wanneer het gordijn viel, was
de onbekende juffrouw weg..'., voor altijd
en geen kind, dat er een traan om lietl
Hoe anders is het nu! Daar was Zater
dag in de Schouwburg Antoinelte van Dijk
van de A.V.R.O.l Duizenden kinderen be
luisteren trouw haar kinderuurtjes door de
radio. Zij kennen haar stem, haar versjes
en verhalen. Tusschen haar en de Leidsche
jeugd bestaat reeds lang een hechten war
men band! Maar nu zagen zij dan toch ein
delijk de geliefde A.V.R.O. tante in levenden
lijvel En dat is lang niet tegen gevallen!
De A.V.R.O. geest heerschte een ganschen
middag: deze geest was het gemeenschappe
lijke dat de kinderen onderling verbond, niet
voor een paaT uren, maar nog voor weken,
maanden, jaren daarna!
Deze opgewekte, vriendelijke A.V.R.O.
geest straalde ook van Tante Antoinette-uit:
zij had al haar vriendjes en vriendinnetjes
onmiddellijk te pakken, zij wapperden haar
toe met hun wit blauwe vlaggetjes, zij zon
gen met de liedjes mee, zij juichten om de
poppenkast vertooning, die hen het „Tafeltje
dekje" zoo spannend en realistisch voor
00gen looverde!
DAt was nu nog eens een middag! De
wijze, waarop Antoinette van Dijk vanaf het
eerste moment een echte A.V.R.O. stemming
wist te wekken, verklappen wij liever niet in
détails. Er zullen nog wel meer van die
A V.R.O kindermiddagen komen en als we
de vele kostelijke geheimen uit haar keuken
vertellen, dan is de aardigheid er af.
't Was een heerlijke middag, dAt zal
iedere dreumes, die er bij was, u in het oor
schreeuwen!
Een prcefmiddag, die er in ging als koek!
Onze stad had hiervan de „primeur": deze
prettige bijeenkomsten zullen nu zeker ook
in ander*3 plaatsen gehouden worden.
En overal zal men den band tusschen de
A.V.R.O en de jeugd op deze wijze enorm
weten te versterken
Het gansche A.V.R.O. hoofdbestuur met
generalissimus Willem Vogt vooraan
was gekomen om te zien, of dit soort mid
dagen succes zou hebben. Wij willen wed
den. dat hun verwachtingen overtroffen
zijn!
De Leidenaartjes zullen Antoinelte en de
poppenkast van Kellenbach niet licht ver
geten. Zij zijn het A.V.R.O. bestuur onge
twijfeld hartelijk dankbaar voor dit nieuw-
genomen initiatief! Jammer, dat er zóóvelen
niet binnen konden komen!
handelsregister
kamer van koophandel.
Wijziging:
Sigarenmagazijn „Imperial" firma W.
van Zijl. Stationsweg 21. Leiden. Kleinhan
del sigaren, sigaretten-, enz. Nieuwe Eige
naar: F. P. van Zijl, Leiden. (Huwelijksche
Voorwaarden).
BINNENLAND.
Het conflict in de typografie. (Binnenland
le Blad).
Gestadige groei van den postcheque- en
girodienst. (Binnenland, le Blad).
BUITENLAND.
De Dnitsche regeering Brüning voorloop^
gered. (Buitenland, le Blad).
Drie redevoeringen van Tardieu. (Buiten*
land, le Blad)\
DIPHTERITIS.
Hoewel gelukkig van een epidemie niet
kan worden gesproken, neemt het aantal
gevallen van diphteritis hier ter stede toch
steeds toe. Bij wijze van voorzorgsmaatregel
zijn thans behalve een klas van de school
der Eerste Leidsche So'hoolvereeniging ook
de leerlingen van een klasse der Maresingel-
school en van de Hervormde Bewaarschool
in het Plantsoen naar huis gezonden. In
alle drie klassen deden zich drie gevallen
van diphteritis voor.
Teneinde uitbreiding te voorkoming wijzen
wij met aandrang op de wenschelijkheid
van kostelooze inenting, waartoe eiken
Woensdagmiddag te 3 uur gelegenheid be
staat in het Instituut voor Praeventieve
Geneeskunde in de Boerhaavestraat en
waarover in deze rubriek uitvoerig wordt
geschreven.
VREEMDELINGENVERKEER
Een streekvereeniging.
De vereenigingen voor vreemdelingenver
keer te Leiden, Delft, Gouda, 's Gravenhage
en Warmond hebben voor de behartiging
van haar gemeenschappelijke belangen op
gericht de vereeniging voor vreemdelingen
verkeer „Centrum Zuid-Holland".
De samenwerkende vereenigingen wen
schen door het voeren van doelbewuste pro
paganda het vreemdelingenverkeer nAar en
in de „streek" intensief te bevorderen.
Het voorzitterschap der streekvereeniging
is opgedragen aan de Haagsche V.V.V.; de
heer d'Artillac Brill is aangewezen om als
secretaris-penningmeester en tevens als di
recteur der streekvereeniging op te treden.
Het bureau der streekvereeniging zal wor
den gevestigd in de lokaliteit van het bu
reau der Haagsche V.V.V.
EERSTE NED.
MUZIEK AUTOZENDING.
In tegenwoordigheid van een klein aantal
genoodigden is hedenmorgen de muziekauto
van bovengenoemde vereeniging, waarover
wij dezer dagen uitvoerig schreven, in ge
bruik genomen. Deze plechtigheid vond
plaats op het voorplein van „Den Burcht",
waarbij ook de heer Goslinga namens het
Gemeentebestuur tegenwoordig was. Het
instrument is door een vinding van den
heer ir. Verel uit Den Haag zoo gecon
strueerd, dal het door den motor van de auto
in werking wordt gesteld. Een groote luid
spreker en een krachtige versterker maken
de gramofoonmuziek tot op grooten afstand
duidelijk hoorbaar.
Nadat eenige vaderlandsche en geestelijke
liederen ten gehoore waren gebracht, sprak
de heer F. van der Horst namens het comité
woorden van dank lot allen, die aan de tot
stand-koming van dit nieuwe evangelisatie
middel hadden medegewerkt. Allereerst aan
den heer Van Luyken, die diverse kostelijke
technische en financieele aanwijzingen gaf;
voorts aan den heer Verel; aan de firma
gebrs. van Ulden, die het verlengde Che
vrolet-chassis leverde; aan den heer A. de
Ru. die de keurige carrosserie bouwde en
den heer Kort te 'Oegstgeest, die voor het
keurige lakwerk zorgde.
Met den wensch. dat deze auto zou mogen
bijdragen tot uitbreiding van den invloed
van het Evangelie, besloot spr.
De heer Goslinga bood namens het ge
meentebestuur zijn gelukwenschen aan,
terwijl de heer de Ru dat deed namens de
Gereformeerde Evangelisatie hier ter stede.
Tenslotte bood de heer J. H. Staalman den
heer Verel als blijk van erkentelijkheid een
stoffelijk aandenken aan.
