71sle Jaargang
VRIJDAG 10 OCTOBER 1930
No. 21646
OFFICIEELE KENNISGEVING
STADSNIEUWS.
waarom de v. a. r. a.
woensdag afgebroken
werd.
nederl. rei s-vereen igin g
afd. leiden.
handelsregister
kamer van koophandel.
centrale ouderraad.
KERK- EN SCHOrLNIEUWS.
BINNENLAND.
invoerrechten in
nederlandsch-indie.
scheepsrampen
op binnenwateren.
de 2q8 m. golf wordt
storingvrit.
verspreide berichten.
t. f. van den bosch t
sterke stitging der
bevolking sedert iq2q.
groote brand.
RECHTZAKEN.
stelende psychopathen.
Het voornaamste nieuws
van heden.
binnenland.
buitenland.
oneerlitke concurrentie
LAND- EN TUINBOUW.
de mond- en klauwzf.er-
epidemie.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
SO Cis. per regel voor advertentiên uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andeTe
advertentiën S5 Cts per regeL Kleine Advertentiën uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht Voor eventueels opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 6 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post f. 2.35 4" portokosten.
ƒ0.18
„0.18
Dit nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
DRANKWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter openbare kennis, dat L. Waijers,
te Lelden, een verzoek heeft ingediend ter
bekoming van vergunning voor den verkoop
van 9terken drank in het klein uitsluitend
aan logeergasten in het perceel Lange
St. Agnietenstraat No. 9, alhier. 617
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN. Secretaris.
Leiden, 10 October 1930.
NED. CHR. VROUWENBOND.
Als eerste spreekster in dezen winter
hield gisteravond voor een goed bezette Nuts-
zaal mej. J. G. H. van der Mey uit Utrecht
voor de plaatselijke afdeeling van den Ned.
Ghr. Vrouwenbond een causerie over „Porno-
graifie en hare bestrijding".
Nadat de presidente der afdeeling, mej.
van der Loo, de bijeenkomst op de gebruike
lijke wij^e geopend had, verkreeg de spreek
ster het woord. Deze verklaarde allereerst
het begrip ..Pornografie" o.m. aan de hand
van den roman ,,De Kinderrechter" van den
Amerikaanse hen auteur Lindsay om vervol
gens de middelen aan te geven, welke vol
gens haar meening zouden kunnen dienen
tot bestrijding van 'het euvel.
Tegen tienen sloot hierna mej. van der
Loo den avond na mej. van der Mey, voor
het verhaalde te hebben bedankt.
„De openbare orde bedreigd".
De secretaris van de Radio-Omroep-Con-
tróle-Gommissie, de heer E. Weber, deelde,
op een desbetreffende vraag van de redactie
van „Het Volk" mede, dat de passage in de
rede van den heer Zwertbroek. waarin cri-
tiek werd geoefend op het regeeringsbeleid
inzake den zenderbouw, geleid heefl tot de
afbreking. De commissie meent n.l., dat door
deze critiek de openbare orde is bedreigd.
Gisteravond hield bovengenoemde ver-
eeniging in de Oranjezalen van „de Har
monie" haar najaars-vergadering, welke
goed was bezocht. Na een welkomstwoord
van den voorzitter werden de notulen ge
lezen en onveranderd goedgekeurd. Onder de
ingekomen stukken was o.a. een opgave van
het Centraal Bureau, dat het ledental der
afdeeling op 1 October 1594- bedroeg. Daarna
werd, aan de hand van het rapport van de
Commissïe-Dr. de Visser, door de afgevaar
digden naar de Buitengew Algem. Vergade-
Jing te Utrecht op 4 Oct. een uitvoerig ver
slag uitgebracht, waarvor hun dank werd
gebracht door de vergadering. Het winter-
programma. omvattende 6 lezing- en cau
serie-avonden, alle met lichtbeelden en/of
films, werd toegelicht door het bestuur en
door de vergadering goedgekeurd. In ver
band met de herdenking van het 20 jarig
bestaan op 10 Januari a s. werd een com
missie van 10 leden (dames en heeren), be
noemd, om de feestviering voor te bereiden.
Bij de rondvraag werd door verschillende
leden verzocht met name genoemde excur
sies te houden, welke door het bestuur zullen
worden voorbereid.
Na afloop van het officieele gedeelte bleef
men nog geruimen tijd gezellig bijeen.
Nieuwe inschrijving: De Geldersohe Win
kel, Haarlemmerstraat 24, Leiden. Handel
in boter, kaas, eieren, comestibles Eigenaar
P. van Rosse, Leiden (H. V.)
Wijziging: Naamlooze Vennootschap
Schelpkalkfabriek en Bouwmaterialeivhan-
del Tegelaar Zn., Warmond Uittredende
procuratie: G. Groenendijk, Oegstgeest, d.d.
1 Oct 1930.
W. D. Wendt, Doezastraat 18, Leiden Si
garenwinkel. Bijvoeging uitgeoefend bedrijf:
tevens verkoop van kantoor-, school- en
schrijfbehoeften.
Buurman en De Kier, Leiden, Nieuw -
straat 51 Uitgever. Overleden Mede-eigenaar
J. de Kier, Leiden,'dd. 1 October 1930.
Firma B. de Kier, Nieuwe Rijn 45, Leiden.
Oude en nieuwe boekhandel. Overleden eige
naar: J. de Rler, Leiden, dd. 1 Oct. 1930.
De Oudercomniissies van de Openbare
Lagere scholen zijn bijeen geweest in de
Kweekschool Oude Vest 35.
In zijn openingswoord memoreerde de
voorzitter, de heer Ch. L. Waldkötter, dat
de voormannen van het instituut-Ouder
commissie (Ouderavonden), nu dit al meer
dan 10 jaren bestaat, diep teleurgesteld
zijn in hun billijke verwachting dat Huis en
School zouden meewerken om de door de
Wet aan de Ouders gegeven opdracht „een
goede verhouding en samenwerking" te
kweeken en te onderhouden tusschen ouders
en onderwijzers, te volvoeren.
Beide, vooral de school, hebben zich vrij
wel onbetuigd gelaten. Dit is niet ten
voordeele van de openbare school. Als deze
het belang begrijpt, dan hale zij ouders en
onderwijzers ibij elkaar, zooveel mogelijic
en sluite niet angstvallig en wantrouwend
de deuren voor de ouders. Vooraanstaande
openbare scholen hielden al ouderavonden
en verzuimden geen gelegenheid de ouders
in de school te halen, lang vóór de Wet
zich had uitgesproken.
Meegedeeld werd dat 't plaatselijk or
gaan het „Leidsch Ouderblad" na
een zesjarig bestaan failliet is gegaan;
d.w.z. heeft opgehouden te bestaan door
gebrek aan middelen, voortspruitende uit
gebrek aan belangstelling.
Het voornaamste punt van de agenda
„het Spellingvraagstuk", was nu aan de
orde: het bestuurslid de heer H. van Sloo.
ten Jr. directeur van de Kweekschool al
hier, leidde het in. In een eenvoudig refe
raat vertelde hij.
dat de z.g. nieuwe spelling al 40 jaren
oud is en al lang algemeen ingevoerd zou
zijn, als de opvolgende regeeringen de spel
ling hadden vrijgelaten,
dat het in onzen tijd hoognoodig is, dat
onze kleine kinderen niet langer geplaagd
worden met de excessen van de oude spel
ling, die door geleerden op historische
grondslag gebouwd, zoo omslachtig en on
mogelijk is, dat zelfs de geleerden er geen
weg in weten te vinden,
dat de geschiedkundige basis moet wijken
voor de uitspraak van het algemeen be
schaafde,
dat het ook rtioet wennen aan sommige
nieuwe vormen, niet er voor moet terug
schrikken, want ze raken in ieder geval
maar 't kleed, niet de klank d.i. de taal,
dat men gewoonlijk gekant is tegen 't
achtervoegsel lik (in gecstelik b.v.) en daar
bij vergeet dat b.v. in de Staten-Bijbel dit
lik al net zoo geschreven werd,
dat de, de-in-den-kwestie, deze nacht
merrie voor geletterden en ongeleerden zoo
prachtig is opgelost met de regellaat de
buigings n in alle gevallen weg,
dat de slechts 9 regels van de Vereen
voudigde Spelling hierom zoo doeltreffend
zijn, omdat ze met hun negenen maar ópn
uitzondering hebben n.l. deze, dat de
e-klank (van kleed b.v in open lettergre
pen alleen maar met 2 e's geschreven
wordt als deze lettergrepen zelfstandiep
woorden zijn b.v. zee, mee, om verwan
ring met ze en me te voorkomen,
en nog veel meer belangrijks, te veel voftr
een klejn verslag.
Bij de gezellige rondvraag kwamen eigen,
aardige clingpn naar voren. Men was Gen
spreker hoosst dankbaar voor zijn heldere
voorlichting en beval zich bij hem aan
voor verschillende taalkwesties van onzen
modernen tijd b.v. Esperanto en titulatuur.
De heer Van Slooten verklaarde zich be
reid in den komenden winter 't spelling
vraagstuk te behandelen op vele, zoo niet-
alle ouderavonden
Bij besluit van den Minister van
Justitie is met ingang van 7 October. R.
Harms. Rijksveldwachter alhier, bevorderd
tot den rang van Rijksveldwachter-brigadier
titulair.
NED. HERV. KERK.
Beroepen: Te Hykersmilde. ds. K. J. A.
Raahe te Winschoten. Te Assen (Ned. Herv.
Kapel!ds. G Groeneboer te Doetinchen. Te
Apeldoom-Het Loo (vac. J. Bolkestein), J. C.
H. Romijn van Charlois. Te Hantum-Han-
tumhuizen c.a.. H. S. van Rijn te Hooge-
Zwaluwe. Te Twijzel (Fr.) ds. F. Folpmers te
Pieterhuren CGron
Aangenomen: Naar Steenwijkerwold, B.
Dijkstra, te Harich. Naar Lemmer, de heer
S Sietsma te Oosterzee.
Bedankt: Voor Rijssen, H. J. van Schup-
pen te Lunteren. Voor Groede ds. M. J. C.
Visser te West Terschelling.
CHR. GEREF KERKEN
Eeroenen: Te Dordrecht ds. A. H. Hilbers
te Enschede.
GEREF. KERK.
Tweetal: Te Rotterdam, J. Attema, te
Wolvega; en L. Oranje, te Laren (N:-H.)
Tijdelijke heffing van opcenten.
Ingediend is een wetsontwerp lot tijdelijke
heffing van opcenten op de invoerrechten in
Nederlandsch-Indië.
In de memorie van toelichting zegt de
minister, dat onder de maatregelen, waarop
gerekend moet worden bij de begrooting van
Nederlandsch-Indië voor 1931, die tot ver
hooging van enkele belastingen, zeer tot zijn
leedwezen, niet kan worden gemist.
Ook de tijdelijke heffing van opcenten op
de invoerrechten, welke in Indië gevorderd
worden, behoort tot de evenbedoelde voor
zieningen
Door het aantal der te heffen opcenten te
bepalen op 10 beoogt het onderhavige wets
voorstel uit de invoerrechten een versterking
van 's lands middelen met rond f.9 millioen
te putten. Hiertoe zullen alle in Neder
landsch-Indië aan een invoerrecht onder
worpen artikelen bijdragen met uitzondering
slechts van de artikelen gambir, gedistil
leerd, houtgeest en wijn.
Daar de heffing van opcenten op de
invoerrechten als een tijdelijke maatregel
bedoeld i9, zou het wijders in het voor
nemen van den minister liggen haar voors
hands tot één jaar te beperken en nader van
jaar tot jaar te doen beslissen óf en in hoe
verre het financieele aspect medebrengt, dat
zij bestendigd worde.
Ten slotte wordt opgemerkt, dat hel nood
zakelijk is het tijdstip van inwerkingtreding
van deze regeling te stellen op 1 Januari
1931.
o
Bepalingen omtrent het onderzoek.
Ingediend is een wetsontwerp houdende
bepalingen omtrent onderzoek naar scheeps
rampen op de binnenwateren.
Aanleiding tot het indienen van dit ont
werp heeft de minister gevonden in de
omstandigheid, dat hier te lande een op
deugdelijk onderzoek berustende statistiek
van scheepsrampen, overkomen aan bin
nenvaartuigen. niet bestaat, zoodat geen
voldoend inzicht kan worden verkregen in
de mate van veiligheid in de binnenvaart
en in de van sommige zijden bevestigend
beantwoorde vraag of het noodzakelijk is,
maarregelen te treffen, welke de veiligheid
meer bepaaldelijk wat de navigatie betreft,
verhoogen.
De Minister acht het daarom wenschelijk
voor binnenvaartuigen een regeling te tref
fen. welke, terwijl in groote lijn het onder
zoek krachlens de Schepenwet wordt ge
volgd, een deskundig onderzoek naar aard
en oorzaak mogelijk zat maken
Ter vermijding van kosten wordt van de
verdiensten der Scheepvaartinspectie zoo
veel mogelijk partij getrokken.
Stappen bij de administratie van het
Zweedsche station Fallnn.
Naar het „Vad." verneemt, heeft 't hoofd
bestuur onzer P.T.T. zich gewend tot de
administratie van het Zweedsche slation
Wallun, waarin men een der ergste stoor-
ders op onze omroepgolf van 298 M. heeft
te zien. met verzoek deze golf ingevolge de
bepalingen van Praag voor onzen omroep
vrij te geven.
De Zweedsche administratie heeft ge
antwoord, de thans gebruikte golf zoodanig
te zullen verschuiven, dat wij eT geen last
van zullen ondervinden.
Ook de buitenlandsohe telegrafiestations
(vooral Fransche), die op onze 298 Meter
golf storen, zijn in dien geest geschreven
Het tweede postvliegtuig naar Ned.-Indië
is gisteren te Athene aangekomen. In ver
band met pas-moeilijk'heden zal het vlieg
tuig vermoedelijk eerst morgen naar Egypte
vertrekken.
Te Utrecht is, 64 jaar oud. overleden
de gepensioneerd kapitein ter zee in buiten
gewonen dienst G. J. van der Hegge Spies,
ridder in de Militaire Willemsorde. Kapitein
Van der Hegge Spies, in 1866 te 's-Graven-
hage geboren, werd in 1885 adelborst eerste
klasse, en na verschillende rangen te heb
ben doorloopen, in 1914 lot kapitein be
noemd. Na zijn ontslag uil den dienst ver
vulde hij o.m. de functies van adviseur voor
Scheepszaken bij het Rijksdistr.kantoor
voor ijzer en staal, inspecteur der directe be
lastingen te Rotterdam en voorzitter van
den raad van arbeid aldaar.
Bij beschikking van den directeur-
generaal der posterijen, telegrafie en tele
fonie is, met ingang van 1 October, aange
wezen als adjunct-directeur te Amsterdam
(telegraaf- en telefoonkantooK de referen
daris der pesterijen, telegrafie en telefonie
A. van Veen, aldaar.
De gemeenteraad van Amsterdam heeft
gisteravond benoemd tot geneesheer-direc
teur van het Binnen-Gasthuis den heer G.
van der Reijden, laatstelijk directeur van
het Tes9elschade-ziekenhuis, vóór dien ge
meente-arts bij den Geneeskundigen cn Ge
zondheidsdienst, leider van de Quarantaine-
inrichting Zeeburg.
UIT NED. OOST-IND1E.
MEDAN, '(Aneta). Overleden is de heer
J. F. van den Bosch, een geziene persoon
lijkheid ter Oostkust van Sumatra. Van 1888
tot 1921 was wijlen de heer Van den Bosch
hospitaal-assistent bij de Deli Maatschappij.
BATAVIA, 9 October (Aneta):
Vannacht zijn in Ned.-Indië circa 200.000
tellers bezig geweest voor de moment-'ol-
ling. Te Batavia was men o.a. tot één uur
's nachts bezig. Van de 260 onderafdeelin-
gen in Ned.-Indië zijn van veertig reeds cii
fers binnengekomen betreffende de periode
telling. waaruit o.a. blijkt, dat Solo. sedori
1920. dertig procent in zielental is gestegen
terwijl in enkele gebieden op Timor de toe
neming waarschijnlijk 80 pCt. bedraagt. De
algemeene indruk is, dat op Borneo, Gele
bes en Sumatra, speciaal in de slecht be
woonde streken, het zielental met '0 pCt.
is toegenomen, hetgeen verklaarbaar is om
dat aldaar in 1920 geen volkstelling w-*rd
gehouden, doch de cijfers slechts zoo goed
mogelijk werden geraamd In geen enkel
gebied is tot dusverre gebleken, dal het zie
lental is beneden de cijfers, welke in ^920
werden verkregen.
Integendeel is de indruk verkregen, dit
over de geheele linie ontstellend hoogere
cijfeTs zullen worden bereikt dan verwacht
werd. De verschillen zijn in enkele gevallen
zóó groot, dat het o.a. te Solo. na de periode
telling. noodzakelijk werd geacht 800 mo
ment-tellers meer aan te stellen dan men
oorspronkelijk van plan was. Telegrammen
van alle zijden maken melding van de bui
tengewone medewerking van alle klassen
der bevolking.
BATAVIA, 9 OuIober (Aneta Een telegram
is ontvangen van den resident van Ha li en
Lombnk. meldende, dat in drn nacht van
7^ Oktober brand is uitgebroken in de dessa
Kalidjaga. (onderafdeel ing Oost-Lombok,
waardoor 150 huizen en vele gevulde padi-
schuren werden vernield.
Persoonlijke ongelukken kwamen niet
voor; de schade is nog niet bekend.
In den nacht van 21 op 22 Februari is
ingebroken in een schuur, behoorende bij de
boerderij van den veehouder V te Weesper-
karspel. De dieven, die door hel inslaan van
een ruit waren binnengedrongen, verdwe
nen met een paard en een rijtuig, een rijwiel
en eenige kleeren. Ook in een nabij gelegen
boerderij is dien nacht ingebroken. Hier
voorzagen de daders zich van een kistje
sigaren.
Den volgenden dag werd het rijtuig in de
nabijheid van Utrecht teruggevonden. Ook
de fiets en het paard zijn korten tijd later
opgespoord. Een van de verd werd bij het
verkoopen van de fiets aangehouden. In de
nabijheid van Utrecht werden Iwee andere
verdachten gearresteerd, zij bleken kort te
voren uit het psychopathen-asyl te Leiden
te zijn ontsnapt.
Voor de vijfde kamer der Amsterdamsche
Rechtbank hadden zich gisteren te verant
woorden de 25-jarige losse werkman T. A.,
de 24-jarige boerenknecht G. J. de B. en de
3-jarige arbeider J H. E. S., verdacht van
genoemde diefstallen. De zaak tegen het
drietal had reeds eerder op de rol geslaan,
doch twee dagen vóór deze zou dienen, wa
ren A. en de B., voor de tweede maal uit
Leiden ontsnapt.
In de zaak waren 8 getuigen gedag
vaard.
Dr. Scholten, directeur van hel rijks-
psychopathen-asyl te Leiden, werd als ge- i
tuige-deskundige buiten tegenwoordigheid I
der verdachten gehoord. Get. achtte verd.
T. A. toerekenbaar, in tegenstelling met dr.
Wiersma, die verdachte in zijn rapport on
toerekenbaar had verklaard.
Het onderzoek naar scheepsrampen op dé
binnenwateren. (Binnenland, le Blad).
Tijdelijke heffing van opcenten op invoer
rechten in Nederlandsch-Indië. (Binnenland
le Blad).
De mond- en klanwzeei-epidemie; protest-
vergadering van den Neilerlandschen Bond
van Veehandelaren. (Land- en Tuinbouw,
le Blad).
Abnormaal hooge waterstanden in vele
streken van ons land. (Gemengd, 2e Blad).
Oplichtingsaffaire te Amsterdam. (Ge
mengd, 2e Blad).
De nitvaart der slachtoffers der R. 101.
(Tel. le Blad).
Besloten is tot oprichting van een Bal-
kanbond. (Buitenl. le Blad).
Besluiten van het Engelcche Labonrcon-
gres en het Fransche radicalen-congres.
(Buitenl. le Blad).
De opstandelingen in Brazilië nog in het
voordeel. (Builen], en Tel., le Blad).
Boyd uit Amerika per vliegtuig onderweg
naar Engeland; Kingsford Smith op weg
naar Australië. (Buitenl. Gem. en Tel. le BI.)
Lafhartige moordpartij in Mexico. (Tel.
le Blad).
Volgens get. dr. Schollens hoort A. niet
in het psychopathen-asyl thuis. Op hem kan
een gewone gevangenisstraf, te ondergaan
in de bijzondere strafgevangenis te Scheve-
ningen, worden toegepast Verd. de B. was
volgens get. een hoogst eigenaardig man;
hij slikt van alles in, lepels, vorken, enz.
Deze verd. is zeer gemakkelijk te beïnvloe
den en waarschijnlijk door A. tot de ont
vluchting uit het asyl aangezet.
Nadat de getuigen waren gehoord, was
het woord aan den officier van justitie, nar.
de Blécourt, die tegen verd. de B.. wiens
houding hij op de zitting het meest sym
pathiek vond. een gevangenisstraf van 1 jaar
en 3 maanden, door te brengen in de bij
zondere strafgevangenis te Scheveningen
eischte. Tegen A. eischte spr. 2 jaar ge
vangenisstraf, eveneens te ondergaan in
Scheveningen en tegen verd. S. 2 jaar en 6
maanden gevangenisstraf.
Tijdens het getuigenverhoor was mr. J.
K. M. Mathuiscn. verdediger van verd. A.
binnengekomen Hij was tijdens de zitting
gewaarschuwd, dat de zaak diende, het
parket had verzuimd hem hiervan in ken
nis te stellen.
PI. drong aan op plaatsing in de bijzon
dere strafgevangenis voor een korteren tijd
echter dan hel O M. had geëischt.
Uitspraak 23 dezer.
Ter zake van oneerlijke concurrentie had
het O. M. bij de Haarl. rechtbank verleden
week tegen twee bloembollenhandelaars te
Hillegom. die in een advertentie een ideaal
tuin collpctie bloembollen aanboden, welke
echter waardeloos bleek te zijn, elk een
voorwaardelijke gevangenisstraf voor den
tijd van 6 maanden en een boete van f 100
geëischt Het vonnis van de rechtbank
luidde een maand gevangenisstraf voorwaar
delijk.
Protest tegen de regeerings-maatregelen.
Gisteren heeft te Arnhem een vergadering
plaals gehad van den Nederlandschen Bond
van veehandelaars, naar aanleiding van de
regeeringsmaatregelen inzake den veeafzet
in de drie zuidelijke provinciën in verband
met de heerschende mond- en klauwzeer-
epidemie.
Er werd een motie aangenomen, waarin
geprotesteerd wordt tegen de genomen
maatregelen, die volgens voorstellers niet
aan het doel beantwoorden, doch landbouw
en handel dupeeren, inzonderheid wat be
treft den herfstafzet van het vee. De mi
nister van binnenlandsche zaken en land
bouw wordt voorts verzocht om onmiddellijke
opheffing van de genomen maatregelen.
Deze motie zal telegrafisch ter kennis
van den minister worden gebracht en een
delegatie zal haar persoonlijk toelichten.
