WELGESLAAGDE 3-OCTOBER-FEESTEN
Heerlijk weer begunstigt een enthousiaste feestviering.
71ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 4 October 1930
Derde Blad
No. 21641
I
De Taptoe.
Als inzet der feestelijkheden werd Don
derdag een taptoe gehouden. Een bonte
mcnschenmenigte in de verschilJende stra
ten deed reeds spoedig een buitengewone
gebeurtenis vermoedenhossende groepen
jongelui oefenden zich voor den hosvlon-
der. Om negen uur vertrok de optocht van
de Kaasmarkt om tusschen dichte rijen
belangstellenden door zich naar het raad
huis te begeven voor de
Officieele ontvangst.
door het gemeentebestuur; waarbij aanwe
zig waren de burgemeester, mr. A. van de
Sande Bakhuyzen, de gemeente-secretaris,
mr. dr. C. E. van Strijen, en de wethou
ders Goslinga, Tepe en Splinter.
Nadat allen zich verzameld hadden hield
de burgemeester een toespraak, waarin hij
onder meer zijn vreugde er over uitsprak
dat een zoo groot aantal vereenigingen aan
de taptoe, waarvan het het hoofddoel was
hulde te brengen aan het standbeeld van
Van der Werf, had deelgenomen. Veel ge
noegen deed het spr. ook dat het colle
gium van het Leidsche studentencorps aan
de taptoe meedoet. Vroeger zijn het de
studenten geweest die op initiatief van den
heer Brouwer de 3-Oct.-herdenking op deze
wijze hebben ingezet. Spr. heeft op zijn
vele reizen door de geheele wereld vele
volksfeesten meegemaakt, de 3-October-
feesten te Leiden onderscheiden zich ech
ter van alle andere doordat de heele Leid
sche bevolking intuïtief de feesten mee
voelt, waardoor deze door allen worden
meegevierd.
De voorzitter der 3-Ootober-vereeniging
de heer W. v. d. Laan, sprak hierna een
woord van dank. De burgemeester en de
overige leden van het college van B. en
W. sloten zioh hierna bij den stoet aan die
over het Rapenburg langs de Academie
naar het van der Werf-park ging.
Het standbeeld van burgemeester Pietev
Adriaansz. van der Werff was, evenals het
middelste gedeelte van het park door
schijnwerpers verlicht, hetgeen een fantas-
tischen en feëerieken aanblik gaf, waarvan
duizenden op het Steensohuur genoten.
Toen de stoet het park had bereikt werd
nog op verschillende plaatsen Bengaalsch
vuurwerk afgestoken. Nadat het bestuur
der 3-OotobeT-vereeniging het gemeentebe
stuur, het collegium van het studenten,
corps en de deelnemende vereenigingen
zioh rondom het standbeeld hadden ge
schaard, legde de heer W. van der Laan
oen krans aan den voet van het stand
beeld.
Onmiddellijk hierna zette het muziekge
zelschap „Werkman's Wilskracht" een rof
fel in. waarna het Leidsche Politiemuziek-
gezelsohap onder leiding van den heer Bol-
derdijk het Wilhelmus speelde dat door
allen werd medegezongen. De optocht ver-
voltrde hierna zijn weg door de stad en
werd om ruim halftwaalf weer op de Kaas
markt ontbonden.
3 October.
voor vele sladgenooten de dag dor
dagenvoor iedere Leidenaar hel
feest der feestenDan denken we
aan haring en wittebrood, aan hutspot mot
•klapstuk, aan doordringende geuTen van
augurken in het zuur en gerookte palingen,
aan sierlijk uitgedoste jonkvrouwen en edele
ridders, aan den hosvloer op het Schutters
veld-, dan denken we weer terug aan do
feestviering van het vorige jaar en als een
electrische schok flitst dan de gedachte door
ons brein: als in vredesnaam het weer
maar beter isl
Ja, het weer speelt op onzen 3-0ctober-
dag wel een heel belangrijke rol. Regen be-
leekent niet alleen een tegenvaller voor hel
bestuur der 3 Octoberviering, maar voor
alle deelnemers aan den optocht, alle za-
kenmenschen en niet het minst voor de
standhouders op het Schuttersveld.
Na de zondvloed van het vorige jaar was
men dubbel bevreesd geworden- wat zou
1930 brengen? En men poogde zich bij voor
baat voor eventueele schade te vrijwaren
door een PIuvius-verzekering af te sluiten.
Was het dan droog op den dag van het
wortelen- en uienfeesl, welnu, de betaalde
PTemie had men daar graag voor over en
regende het, dan werd de schade in ieder
geval met het verzekerde bedrag geredu
ceerd.
Tegen het einde der vorige week werd hel
weer steeds slechter; 3 October is in aan
tocht zei men Doch ziet, geleidelijk klaarde
de lucht De naald van den barometer,
zich door duizenden oogenparen begluurd
wetende, klom hooger en hooger en wees
Donderdagmiddag al op „bestendig". En
toen 's avonds honderden sterretjes als lich
tende spijkerkoppen hoog aan den donkeren
hemel flonkerden, toen heeft menige Leide
naar rustig zijn hoofd neergelegd met de
gedachte: Morgen mooi weer.
m
En het wis mooi weer. Tot die co«flusie
kwamen al gauw al degenen, die op eiken
anderen dag den 3 October zich 's morgens
om halfzeven nog eens heerlijk in hun hpi
omdraaien, maar nu omstreeks dien tijd
met een slaperig gezicht de gordijnen voor
de ramen wegschoven en onderzoekend de
lucht afspiedden.
Veel was er nog niet te zien, want hoe
veel achtenswaardige burgers en burgeres
sen weten nu eigenlijk, dat het om dezen
tijd van het jaar 's morgens om halfzeven
halfzes in de natuurl nog geen klaar
lichte dag is?
Maar in ieder geval: het was droog en
toen de grijze ochtendschemering geleidelijk
week voor het heldere daglicht, begroette
ontwakend Leiden één van die schitterende
herfstmorgens, waarvan de maand October
het monopolie schijnt te bezitten.
De regenassuxadeurs lachten in hun
vuistje en ook de neringdoende verzekerden
waren in hun nopjes, want een 3-October-
dag met regen is toch eigenlijk niks, zelfs al
komt hel geld in het laatje zonder dal men
er iets voor behoeft te doen.
3 October reveille, koraalmuziek.
dat is sedert menschenheugenis de tradio-
neele inzet van het feest van Leiden's Ont
zet geweest en zoo was het gelukkig ook nu
Gelukkig, omdat juist in dezen tijd met
z'n voortdurend jagen en vliegen men zich
dubbel aan dergelijke tradities gaat hechten.
Er gaat van die eerste nummers een
weldadige wijding uit-, een sentiment, waar
voor in de middaguren van een 3 October-
dag eigenlijk geen plaats meer is. omdat
die twee groote slok-oppen Jolijt en Vermaak
dan allen opeischen.
De reveille.
Klokke 7 uur was de heer M. Bolderdijk
me', zijn mannen van het Leidsch Politie-
muziekgezelschap present op hel balcon van
de Stadsgehoorzaal. Een nog kleine schare
belangstellenden luisterde eerbiedig naar de
tonen van ons aloude Wilhelmus, waarmede
het programma inzette. Plechtig schalden de
koperen stemmen der trompetten door de ijle
herfstlucht en wekten de omwonenden uit
hun droomen, voor zooverre deze taak nog
niet was verricht door felralelende wekkers
of soortgelijke helsche machines.
Na een drietal koralen en het volkslied te
hebben aangehoord, verdween de kleine
drom-, de meesten in de richling van het
Van der Werffpark, waar onder leiding van
den heer Leo J. Mens te acht uur
de koraalmuziek
aanving. Inmiddels was de belangstelling
aanmerkelijk toegenomen en toen het vrij-
willigerskoor ook ditmaal in bevredigende
bezetting met begeleiding van het Stede
lijk Muziekcorps Psalm 89: ,,'k Zal eeuwig
zingen van Gods goedertierenheén" inzette,
had zich, zoowel in en bij het park als op
den wal aan de overzijde een dichte haag
luisteraars gevormd. En onwillekeurig be
seften we, loen we daar stonden, hoe jam
mer het is, dat onze goede slad niet meer
van dergelijke mooie plekjes bezit. Want het
van der Werffpark mei als allesbeheerschend
centrum het omkranste standbeeld van den
dapperen burgemeester uit Leiden's meesl
benarden, maar tevens meest roemrijken
tijd, is, al is het nog zoo klein, heel mooi.
En onder de bekoring van den sphoonen zang
in den vroegen herfstochtend, leek hel nog
eens zoo mooi. Volgens goede oude gewoonte
werd dit deel van het programma besloten
met het Wilhelmus, dat door velen werd
meegezongen. Vanzelfsprekend woonde de
burgemeester met zijn echtgenoote de uit
voering bij, terwijl ook de oud-burgemeester,
jhr. de Gijselaar, door zijn aanwezigheid
blijk gaf de Sleutelstad nog niet te hebben
vergeten.
Nauwelijks waren de laatste tonen wegge
storven of de menigte verspreidde zich als
een inktvlek op een vloeiblad over de stad,
deels in de richting van de Jan van Hout
kade, waar kinderspelen werden gehouden,
deels naar het Waaggebouw, waar de Iradi-
tioneele uitdeeling van
haring en wittebrood
plaats vond.
Reeds lang voor achten verdrongen zich j
de belanghebbenden bij de uitreiking der
feestgave in de Mandemakerssteeg, welke
evenals het terrein achter het Waaggebouw
door de politie was afgezet. Hoe verlangden
allen naar het gein van acht om in lasschen,
schalen en borden de traditioneele gave in
ontvangst te nemen. In het gebouw zelf
legde de commissie van regeling en ont
vangst de laatste hand aan de voorberei
dende maatregelen en werden nog brooden
en haringen uitgeleid. oTen, om klokke acht
begon de uitreiking, hetgeen met een hoê-
raalje werd begroet. Uit de snelle afwerking
en de uitstekende organisatie bleek, dat de
commissie een juiste opvatting van haar
moeilijke laak, om 2772 personen te
helpen had.
Tijdens de uitdeeling kwamen de burge
meester met zijne echtgenoote en zijn voor
ganger jhr. mr. dr. N. C. de Gijselaar in hel
Waaggebouw aan.
Japansch Dagvunrwerk.
Om kwart over negenen vmg daarna het
Japansc'he dagvuurwerk aan. Duizenden en
nog eens duizenden hadden zich toen
rondom het Waaggebouw verzameld om te
genieten van den aanblik der parachutes,
poppen, dieren, die de lucht in geschoten
werden en kleurig afstaken tegen den cobalt
blauwen hemel.
De Harmonie-vereeniging „T. en D." vroo-
lijkte met opgewekte marschen het ge
heel op.
Intussc'hen wa9 het tien uur geworden en
de menschenmenigte zoodanig aangegroeid
met belangstellenden, dat het wandelen in
onze toch al niet breede straten minder ple
zierig werd. De verschillende vermakelijk
heden op de diverse punten trokken alle
groote belangstelling. Zoo wandelde
menigeen de Vischmarkt over om het
schouwspel van de springende fontein in
oogenschouw te nemen; terwijl velen op het
Schuttersveld op het Lunapark amusement
gingen zoeken en anderen zich naar de
Jan van Houtkade begaven om een bezoek
te brengen aan de Vliegende Hollander-
wedstrijden.
In de Pieterskerk.
De herdenkingsdienst in de oude Pieters
kerk van de Ned.'Herv. Gem. alhier, ken
merkte zich door een groot aantal bezoekers,
onder wie wij o.a. opmerkten onzen burge
meester mr. v. d. Sande Bakhuyzen, onzen
oud-burgemeester jhr. mr. dr. de Gijselaar en
vele professoren van de Universiteit.
Ds. van Apeldoorn hield een zeer boeiende
rede, ter herdenking van de geschiedkundige
gebeurtenis van den dag naar aanleiding van
Psalm 48 vers 10 (onberijmd), welke dooT
de groote menigte aandachtig werd aange
hoord. Na afloop werd door de gemeente ge
zongen twee verzen van hel oude Wilhel
mus. Het orgelspel van den heer Mens droeg
zeker ook veel bij lot wijding van deze
samenkomst.
We leven dit jaar wel in het.ieéken van
den Vliegenden Hollander.
En in het oog van de jeugd was de hooid-
van het Lustrumspel stellig niet zoo belang
rijk als de wedstrijden op vliegende höllan-
ders, welke gistermorgen op de Jan v. Hout
kade werden gehouden. De proef van het
vorige jaar met de autoped-wedstrijden mo
tiveerde blijkbaar een herhaling en het be
stuur en vooral de commissie, welke deze
wedstrijden organiseerde, hebben plezier
van hun werk beleefd.
Een 140-tal jongens en meisjes beeft
elkaar in feilen strijd bekampt en de jongere
broers en zusjes langs den kant en niet
minder de ouders hebben oven intensief
meegeleefd met het verloop der wedstrijden
als ware hun leven ermede gemoeid.
Politie en padvinders verleenden hun me
dewerking om de baan vrij te houden en
deden dat opperbest; een draaiorgel hield
er de goede stemming in; de zon tintte de
boomen in hun prachtigen herfsttooi
kortom, er bleef niets le wenschen over en
iedereen had schik. Behalve natuurlijk de
deelnemertjes, die reeds in den eersten rit
afvielen; dan scheelde het wel eens weinig
of de waterlanders kwamen voor den dag,
maar het doosje bonbons, dat ieder kreeg,
deed wonderen en verdreef de teleurstelling
even snel als ze gekomen was.
Na afloop reikte het bestuurslid der 3
Octobervereeniging, de heer R. de Wilde de
prijzen uit voor jederen. eersle-prijswin-
naar een spiksplinternieuwe hollander I
en richtte daarbij woorden van hartelijken
dank aan de commissie en alle anderen, die
hadden bijgedragen lot het volledig welsla
gen dezer wedstrijden. Volledigheidshalve
laten wij hieronder de uilslagen volgen:
Meisjes van 69 jaar, 1. Martina Remundl.
2. Hanny de Koning; 3. Cornelia Abspoel;
4 Greet je Luyckx.
Meisjes van 1013 jaar. 1. Abrandse
Verboog; 2. Douwina Krop; 3. Corry Kret;
4. Tootje Laman; 5 en 6 Annie Leemans en
Anna van Kooten.
Jongens van 69 jaar. 1. Jan Delfos; 2.
Wouter van Schaick; 3. Wim Hüner: 4. Jac.
v. d. Vooren; 5. Henk Koppier; 6. Jan
Teeuwen: 7. Paul Blangé; 8. Joop van Wijk.
Jongens van 10—13 jaar. 1 Piet Remundt;
2. Jan Meerburg; 3. Gerard Delfos; 4. Ge
rard Brinks; 5. Koppier; 6. Van Oort, J.
Kouprie; 8. W. v. d. IJeyden.
De optocht.
Ieder jaar iets anders' dit is de leus van
onze voortvarende 3 Octobervereeniging!
tölmondig moet dan ook beaamd worden,
dat het bestuur den cisch van een onafge
broken variatie geheel en al weet in te
willigen. Dit jaar „een bloemencorso"!
Heel wat hoofden zijn bedenkelijk ge
schud, toen deze keus bekend werd Een
bloemenfeest in de maand October: „een
waagstuk hoor!"
En men dacht aan de vervaarlijke regen-
stroomen, die verleden jaar alle mogelijke
moeite deden, de 3 Octoberviering te be
derven, hetgeen tusschen twee haakjes toch
nooit gelukt!
Maar toen we de laatste dagen de baro
meter nauwkeurig volgden, begrepen we dat
l dit jaar anders worden zou, vooral toen
de lianen ons op den feestdag zelve wak
ker kraaiden. Zij kondigden den stralenden
herfstzon aan die gouden tinten tooverde
over het bruine bladerdak en heldere plek
ken wierp in de Leidsche straten, waar
eenige uren later het feestgewoel zou da
veren als nooit te voren I Deze dag zou
goed en schoon worden!
Zoo gingen we met een blij gemoed legen
elven naar de Burggravenlaan waar het
bloemencorso opgesteld werd.
Het 3 Oclober-besfuur liep er als gewoon
lijk reeds vol waardigheid met hooge hoed
en gesloken in pandjesjas, bedrijvig op en
neer.
Vol verwachting klopte on9 aller hart,
want niemand wist, in hoeverre de tal
rijke ingeschreven deelnemers van de bloe
menversiering werk zouden maken.
Al spoedig bleek, dat 't best meeviel en
telkens wanneer een nieuwe wagen bin
nen reed, groeide de glans van tevredenheid
op de gezichten der bestuursleden.
Lang voordat de stoet in haar geheel ge
formeerd wa9. bleek het oordeel al gesteld:
't ging schitterend worden!
m e
Niemand maakte vergelijkingen met
corso's in 't buitenland: dit werd one eigen
Leidsche bloemenfeest en dat zou voor
niemand of niets behoeven onder te doenl
Vorige jaren hadden we historicus, regis-
seur, décorateur of organisator, die precies
I voorschreef hoe 't moest: ditmaal kreeg het
particuliere initiatief weer eens een behoor
lijke kans. Met vreugde hebben we gecon
stateerd, dat dit zelfs iti den-tegenwoordigen
lijd lang niet dood is!
Wat was er een werk gemaakt om auto's
vrachtwagens, fietsen, coaches, sjeezen en
rijtuigen op te sieren! Voor de bloemenhan-
delaaren bleek het een prachtdag. want een
ongelimiteerde hoeveelheid dahlia's, asters,
anjers, rozen en vuurpijlen, voor eiken lief
hebber om van te watertanden, was bij el
kaar gebracht, 't Moest bestellingen gere
gend hebbenl Zóóveel bloemen ziet men bij
het belangrijkste jubileum van de grootste
vereenigingen nog niet bij elkaarl
Hoe later het werd, hoe meer orde en
overzicht er in de formatie kwam: de jury,
bestaande uit mevr. HeyligersWichman
en de heeren Kauffmann en Dorus Hermsen
had een uiterst zware taak. Over welhaast
een kilometer lengte strekte de artistiek uil
gekozen bloemenweelde zich uit, vanaf de
majesteitelijke praalwagen tot het kleinste,
met groote liefde en zorg uitgedoste liellsje.
Praalwagens: we zagen er op onzen on
derzoekingstocht vele. Er was die van „Va
der Jahn", van de Leidsche Padvinders, ver
scholen achter bosch en riet, de schooDe
muzen van „Nut en Vermaak" en die van de
bloemisten en kweekers, waarbij de vriende
lijke lila en roze koepel, evenals hel lieflijke,
decoratieve rotstuintje, aan niemand zal zijn
ontgaan.
't Ligt hier geenszins in onze bedoeling,
een opsomming te geven, van alles wat te
zien viel. Weineen, we zouden wellicht
iemand kunnen vergeten en 't risico loopen,
dat hij kwam protesteeren, iets waarvoor wij
evenmin wat gevoelen, als de jury, die men
na ije beoordeeling ook al trachtte aan te
vallen, waarop echter gelukkig een zeer be
grijpelijk „niet thuis" gegeven werd.
We doen hier slechts een greep en wijzen
dan op de jongste meisjes van „Nieuw Brun-
hilde", die zoo „schattig" en „snoezig" op de
poneys zaten en zich tijdens den langen rit
in 't geheel niet angstig toonden. Dan waren
er de kordaat stappende sport-enthousiasten
der verschillende gymnastiekverenigingen
met hun bebloemde rekstokken en ringen,
waarin ze ditmaal toch niet durfden turnen,
dapper marcheerend onder de groene bogen.
Telkens was er weer iets, dat de aandacht
trok, vooral bij 't groepje jeugdige fietsers,
waar als symbool van Leiden's ontzet een
pot meereed; in plaats van de historische
hutspot, zat er nu een aardig meiske in! Een
gracieus stelletje in Biedermeier-dracht ging
er zedig en vredig aan vooraf! Dan hebben
we toch allen wel de slanke, witte zwaan
voorbij zien trekken, gevolgd door de teere,
fijne Friesche sjees in goud-groene kleuren,
een pronkjuweel uit vroeger tijd, getooid met
kostbare orchideën.
Zoo zouden we kunnen doorgaan, U ver
tellen van de onder bloemen bedolven auto's
van particulieren, die op een corso te Monte"
Carlo geen kwaad figuur hadden gemaakt of
van de verlokkende wijze, waarop de talrijk»
winkeliers voor den dag gekomen waren.
Jenever, wijn, limonade, brood, bier, ben
zine, wollen dekens en tal van andere arti
kelen: er werd op een onvergelijkelijke wijze
reclame voor gemaakt. En buiten mededin
ging was er nog de gezellige, ouderwelsche
mailcoach met haar vroolijke passagiers: een
herinnering aan tijden toen er nog geen sta
kingen van vliegeniers warenl
Dit alles trok in eindelooze-rijen door de
stralen, urenlang, totdat de honderden deel
nemers al loopend, fietsend of gemakkelijk
voortgetrokken op het punt van uitgang weer
terugkwamen. Sommigen wat afgemat en
verkleumd door de kou, die viel zoodra de
zon verdwenen was, maar over 't algemeen
toch opgewekt en blij gestemd door de mu
ziek der zes corpsen, wier .vurige tonen de
moed er prachtig inhielden!
't Was opvallend, zoo goed als de bloemen
zich gehouden hadden: 't frissche najaars
weer had tot het behoud voortreffelijk mee
geholpen. Slechts weinig van de weelderige
bloemenpracht, die de bewondering der Lei-
denaars had opgewekt, was verloren gegaan.
Vastgesteld kan worden, dat dit bloemen
corso veel meer succes gehad heeft, dan
menigeen er zich van voorstelde. De ver
wachtingen waren niet hoog gespannen,
maar ziet't werd een succes als geen!
De Leidenaars hebben in elk opzicht ge
toond met bloemen om te kunnen gaan en
wisten met het bekende devies: „Laat bloe
men uw tolk zijn" op uitstekende wijze te
woekerenl In langen tijd heeft onze stad
niet zulk een schoonen sloet door de straten
zien gaan. Hulde aan het bestirur der 3 Oc-
tober-vereeniging, waarvan men het moei-
zame, voorbereidende organisatorische werk
niet hoog genoeg kan waardeeren.
I In den stoet zagen wij o.a. in de eerste
rijtuigen Burgemeester v. d. Sande Bakhuy
zen en mevrouw; voorzitter v. d. Laan en
de overige leden van hel Bestuur der 3 Octo-
berver.. de ju v en den hoofdinspecteur van
politie, den heer Eskens le zamen met den
commissaris den heer Meyer.
Het geheel had een ordelijk verloop, al was
er ook dit keer meermalen oponthoud, waar
aan de overweg natuurlijk weer schuld was.
Het overweldigende aantal toeschouwers
heeft ontegenzeggelijk uren van groot genot
gesmaakt. Ons past aan hen een woord van
dank voor de rustige wijze, waarop zij zich
gedragen hebben!
Na afloop vond in het Invalidenhuis de
uitreiking der prijzen plaats. De
Uitslag der Jnry
luidde als volgt:
Afd. I A. Automobielen. Particulieren.
le prijs Mevr. Verhey v. Wijk; 2e pr. de heer
J. Pauw; 3e pr. Dr. A. J. Kors; 4e pr. de
heeren W. Boekee en J. Kamsteeg; 5e pr.
N.V. Boek- en Steendrukkerij Eduard IJdo.
B. Firma's. Frans Straatsburg, le prijs;
Foto Pander, 2e prijs; G Hosman., 3e prijs;
Th. v. d. Meer, 4e prijs; N. A. v. Wijk, 5e pr.
Afd. II. Rijtuigen: Wed. Corn. Dieben en
Zn., le prijs; Fa. P. de Jong, 2e prijs; Erven
v. Vliet, 3e prijs; extra bestuursprijs: Y. Roo-
denhuis (Friesche sjees).
Aid. III. Vrachtauto's etc. C. Kuperus,
le prijs; Firma B. de Koning, 2e prijs-. N.V.
R. H. W. Limonadefabriek, 3e prijs; A. J.
Stallinga, 3e prijs; N.V. Intern. Handel Mij.
„Imenexco", 4e prijs; Firma Kukler Zn.,
5de prijs.
Aid. IV. Vereenigingen Ren- en Toe
ristenver .„Swift", le prijs; „D. O. S.",' 2e
prijs; „Nieuw Brunhilde, 3de prijs; „Jahn",
4de prijs; „Nut en Vermaak" 5de prijs.
Afdeeling V, Rijwielen. G. v. d. Rey-
den, eerste prijs, Henk Stoeke, 2de pr.,
Annie, Mientje en Agatha Bremmer, 3de
pr., O. Dreef, 4de pr., Willy Sonius, 5de pr.
Alle anderen troostprijs.
Afdeeling VI, Praalwagens Bloemisten,
etc. Jan Kriest, lste prijs, Afd. Leiden
oud-leerlingen Tuinbouwcursussen, 2de pr.,
Door Endracht Verbonden, 3de pr., Afd.
Oegstgeest Alg. Ver. Bloembollencultuur,
troostprijs.
Afdeeling Rijwielen. le Bestuursprij-
zen: O. Veldhuizen, O. H. Burgerhout, H.
de Ru, Miep Goslinga, Joh. Oornelissen.
2de BestuursprijzenF. v. d. Mark, C.
v. Gorkum, Jan v. Rijnbach, Eduard Kel
der, Truus Snooker.
Chr. Oranjevereeniging.
In het gebouw Prediker had gisteravond
de jaairlijksche herdenkingsavond van de
Ohr. Oranjevereeniging plaats. De voorzit
ter, ds. H. Thomas, opende den avond met
gebed, om vervolgens de talrijke aanwezi
gen en in het bijzonder den burgemeester
mr. A. van de Sande Bakhuyzen, den heer
P. Goslinga, den welbekenden Utrecht-
schen declamator Feyten en het strijkje be
staande uit leden van de Chr. Jongelings-
vereeniging Prediker 12 vers la, welkom
te heeten. In zijn openingsrede verklaarde
ds. Thomas allereerst de reden van deze
bijeenkomst. Wijzende op het gewapend
ontzet onzer stad in 1574 waarschuwde spr.
speciaal de jeugdige belangstellenden tegen
de ontwapeningspogingen van verschillen
de partijen, welke aanzetten tot dienstwei
gering. Met nadruk wees spr. op de ver
schillende opvattingen van militaristen en
anti-militaristen; waarbij hij de eigenlijke
beteekenis van het woord militarisme n.l.
soldatenregeering uitlegde. Volgt men ech
ter eenmaal een vaste opvatting, dan moet
men te allen tijde consequent blijven en
niet terugdeinzen van eenzijdige, volstrek
te ontwapening.
Bij ontwapening stelt men zich echter
ook ten prooi aan communisme en socialis
me, iets waartegen spr. tot zijn laatsten
ademtocht zal strijden.
Spr. besloot zijn toespraak met te ver
zoeken het Wilhelmus te zingen, waaraan
door allen staande werd voldaan.
Vervolgens droeg de heer Feyten eenige
luimige en ernstige gedichten voor; waarna
gezamenlijk vaderlandsche liederen werden
gezongen. Dr. J. Riemer, die verhinderd was
bij de opening der bijeenkomst aanwezig te
zijn, hield daarna de feestrede.
Spr. begon met te zeggen, dat hij niet
zonder aarzeling deze taak op zich heeft ge.
nomen, omdat niemand z.i. op een avond
als deze zoo goed kan zeggen waar het om
gaat als zijn collega ds Thomas, dien hij
verleden jaar bij een dergelijke gelegenheid
hoorde.
Intusschen is het niet moeilijk, het ver
band te vinden tusschen de Oranjevereeni
ging en de feestviering van 3 October. Want
de bevrijding van Leiden in 1574 staat in
nauw verband met het Oranjehuis Achter
de blijde drukte van hel onzette Leiden
zien we de stille figuur van prin9 Willem,
toeluisterende de prediking in de Waalsche
Kerk te Delft als de blijde tijding hem be
reikt. Spr. schetst daarna in den breede
Willem den Zwijger als den strijder op
hope, tegen hope, met nauwelijks één mach
tigen bondgenoot onder de menschen Tegen
Spanjes volstrekte overmacht, en schildert
deze nobele persoonlijkheid ten voeten uit.
Ten onrechte heeft men van hem een re-
volutionnair gemaakt, er schuilt waarheid
in Marnix van St. Aldegonde's woord den
Koninc van Hispaanjien heb ik altijt ge-
eert". Prins Willem heeft geheel den weg
bewandeld, dien de groote reformator
Calvijn had aangewezen als den eenig mo
gelijke: wanneer ee nkoning of keizer een
tyran is in plaats van een herder, dan heb
ben de vorsten die direct nü h°m de regeer
macht van God ontvangen hebben, de roe
ping, het volk te redden: zij moeten trachten
het betere ik van den Koning te handhaven
tegenover hemzelven in zijn verbastering.
Prins Willem heeft dingen voor ons ge
red, en bevestigd, die een volk zoo ontzaglijk
noodig heeft: vrijheid en orde In denkbeel
den van consciëntievrijheid was de Zwijger
vèr zijn tijd vooruit evenals vele Geuzen
van zijn tijd. En de orde heeft hij uit den
chaos van Spanje's overheersching terugge
roepen. niet slechts door justitie en politie,
maar ook door het eeren van de wetenschap
(Leidens Academie.) maar boven alle9 uit
eerde hij Gods ordinantie. Niet door krijgs-
2—3
