Slste
NIEUW FEUILLETON.
Jaargang
DONDERDAG 11 SEPTEMBER 1930
No. 21622
1830 - 1930
STADSNIEUWS.
BINNENLAND.
Het voornaamste Nieuws
van heden.
DE EERSTE ASPHALTWEG IN LEIDEN.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cis. per regel toot adxertentién uil Leiden en plaatsen waar
agentschappen Tan ons Blad geTestigd zijn Voor alle andere
alvertentién 35 Cis. per regeL Kleine AdTertentién uitsluitend
bij Tooniitbetaüng Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden Tan 30.
Incasso volgens postrecht Voor eTentueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week0.18
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18
Franco per post 1.2.35 portokosten.
nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
Morden, beginnen wij, ter herinnering
in den „Tiendaagsahen Veldtocht" met de
ïblicatie van een Dagboek van den Leid-
èen oud-jager K. Boon. getiteld ,*De vrij-
illige Jagers der Leidsohe Hoogeschool in
80 en 1831".
Hierin worden dë wederwaardigheden
schreven, die in het bijzonder de Leidsche
lidenten vóór en tijdens hun omzwervingen
i België gedurende 10 maanden onder
inden, waarheidsgetrouw neergeschreven
or een hunner.
Deze veelzijdige lotgevallen van een
row geleden, zullen het nageslacht onge-
ijfeld belang inboezemen.
DE DIRECTIE.
CONSERVATORSBENOEMING.
Bij beschikking van den minister van
nderwijs, K. en W. is benoemd tot con-
irvator bij de bibliotheek aan de Rijksuni-
;rsiteit alhier prof. dr. H. P. Blok, thans
jdelijk a'ls zoodanig werkzaam.
INTHULLING GEDENKSTEEN
J. SCHAAP Hzn.
Een indrukwekkende plechtigheid.
Föto Bleuzé.
AAP oen Strijqer
voor
hct Christelijk Dhoerwijs
J SCHAAP Hzn. ÏT
2 OCT. 1868 II OCT 1823
ui LtVEri Directeur
oer Chr_. Kweekschool
VOOR ÖtlOERWIJZERS
TC LCIDEH.
I Zijp Leerlihgeii cn Vriehocii
v -L-
Al GU1G IK 80K in een
DAL OER SCHADUW.OES D000S.
IKjZOU GCCtl KWAAD VREEZCH.
wAfiT Gij zijt met mij.
PS. 23 4
Op de begraaftplaats 'bij het Groene Kerkje
tegslgeest had gistermiddag te drie uur
korte, maar indrukwekkende plechtig-
3 plaats. Gelijk bekend overleed op 11
er 1929 in den ouderdom van ruim 61
de iheer J. Schaap Hzn., oud-directeur
de Chr. Kweekschool voor onderwijzers
onderwijzeressen alhier.
Qnder voorzitterschap van den heer C.
heeft zich toen uit de leerlingen en
leerlingen een commissie gevormd ten
fde door het plaatsen van een grafsteen
nagedachtenis van den overledene le
p tegenwoordigheid van de weduwe en
toüieleden heeft gistermiddag de plechtige
bracht van dezen steen plaats gehad,
'der de vele belangstellenden bemerkten
nf>g den heer J. de Lange, oud-wethouder
'r gemeente, terwijl prof. dr. F. M. Th.
als vertegenwoordiger van de openbare
toaal en bibliotheek „Reuvens" cle plec'h-
pd bijwoonde. Nadat allen zich rondom
?raf hadden geschaard voerde de heer
Wizée aJs voorzitter van het comité het
N- Spr. wees er, hoe gedrongen door
Erlangen den overledene na zijn heen-
nog de laatste eer te bewijzen zich uit
'ingen en oud-leerlingen een comité had
tomd. Hoewel de heer Mizée een 15-tal
onder leiding van den overledene had
'fct en hem dus door en door kende, was
joor hem toch zeer moeilijk de groote
asten van wijlen den heer Schaap te
schetsen, daar spr. niet getogen was uit een
on'derwijzersgeslacht en niet meer m dienst
van het onderwijs is.
Tijdens zijn leven is de overledene, aldus
de heer Mizée, door velen verkeerd begre
pen. Hoewel ook spr. wel eens met wijlen
den heer Schaap van meening verschilde,
was toch tusschen hen een groote weder-
zijdsche waardeering en sympathie ont
staan.
'Hierna draagt spr. dan den wit marmeren
steen aan de familie over
In den steen staat gebeiteld:
„Aan den strijder voor het Christelijk
Onderwijs J. Schaap Hzn., 2 Oct. 1868
11 Oct. 1929, in leven Directeur der Chr.
Kweekschool voor Onderwijzers te Leiden.
Zijn leerlingen en vrienden. Al ging ik ook
in een dal der schaduwen des doods zou ik
geen kwaad vreezen; want Gij zijt met^mij.
Psalm 23 4".
Namens het doofstommen-instituut „Ef-
fatha" le Yoorburg dankte de heer Ohris-
tiaanse voor den steen en de groote mede
werking, welke de vereeniging van wijlen
den heer Schaap heeft mogen ondervinden.
Nadat een zoon van den overledene de
contribuanten bedankt 'had voor hun 'bij
dragen en den heer Mizée voor de sympa
thieke wijze waarop hij de aangelegenheid
met de familie had geregeld, behoorde deze
plechtigheid tot het verleden.
L. S. C.
Er hebben zich gisteren in eerste instan
tie 9S nieuwe leden aangemeld voor het
Leidsch Studentencorps, als volgt over de
verschillende faculteiten verdeeld: rechten
69 (v. j. 73); geneeskunde 19 (33); rechten
en letteren 3 (10); letteren en wijsbegeerte
1 (5); wis- en natuurkunde 5 (2), godgeleerd
heid 1 (2). Het vorige jaar lieten zich op den
eersten dag dus 125 nieuwe leden inschrij
ven, hetgeen een aantal was, dat sedert
21 jaar niet was bereikt.
HEISTELLING OMGEVALLEN.
Hedenmorgen omstreeks half twaalf is een
heistelling van de firma gebrs. Z. alhier,
tengevolge van het breken van een z.g.
„kikker", omgevallen en met een geweldi
gen slag terecht gekomen op het dak van
het perceel Kort Galgewater 9, toebehoo-
rende aan de weduwe D.
Het ongeval geschiedde terwijl de hei
machine in rust was en men bezig was de
zolderschuit, waarop de stelling met staal
draden stond geschoord, te verleggen. Bij
onderzoek bleek, dat de ijzeren kikker, waar
aan de draad was bevestigd, een inwendi-
gen breuk/vertoonde. Zoowel de daklijst als
de stelling werd vrij ernstig beschadigd, ter
wijl tal van dakpannen het moesten ont
gelden.
Het ongeval is nog betrekkelijk goed afge-
loopen. Ware de slag niet opgevangen door
het dak en de stelling op de straat terecht
gekomen, dan waren de gevolgen waar
schijnlijk ernstiger geweest, daar zich ter
plaatse juist een paard en wagen bevond.
o
De heeren J. van Dorp en W. L. van
Dinien alhier zijn geslaagd voor het diploma
met aanteekening van den Alg. Ned. Poli
tiebond.
De Winkelweek-commissie 1930 der
Leidsche Middenstands-vereenigingen heeft
een circulaire verspreid, waarin zij bezitters
van transport-voertuigen als auto's, fietsen,
enz. opwekt tot deelneming aan de reclame-
optochten, welke gedurende de winkelweek
van 24 September tot 5 October zullen wor
den gehouden.
Er is gisteren in onze rubriek „Op den
dag van heden...." een fout geslopen, die
wij gaarne even herstellen. De vierde Engel-
sclie oorlog is namelijk uitgebroken in 1780
en niet in 1870, gelijk abusievelijk vermeld
stond.
Bij de politie zijn inlichtingen te be
vragen omtrent een koe, welke op den
Rijnsburgerveg en twee kalveren, welke in
d<? Mauritsstraat zwervende werden aange
troffen.
Gistermorgen le circa half twaalf is de
schilder H\ v. d. B., wonende aan den Vrou-
wenweg te Zoelerwoude, bij het verven van
de trambrug aan de Vliet in aanraking ge
komen met een hoogspanningsdraad. Hij
werd van een 6 meter tiooge ladder geslin
gerd en kwam op de trambaan terecht.
De Eerste Hulpdienst vervoerde hem via
hel Academisch naar hel Elizabeths zieken
huis, waar bleek, dat hij vrij ernstige inwen
dige kneuzingen had bekomen.
Gistermiddag arriveerden aan 'het
Station alhier, met den gewonen Staats-
spoorlrrin, die te 13.31 uit Utrecht aan-
koml. Hongaarsohe kinderen uit Boedapest.
Sommige kinderen zullen ongeveer een jaaT
in Holland blijven.
Op 10 September 1930 stonden 618
werkzoekenden bij de Arbeidsbeurs inge
schreven, tegen 228 op 10 Septembr 1929.
KONINKLIJK BEZOEK AAN
BRUMMEN.
Ter gelegenheid van de Landbouw
tentoonstelling.
Gistermiddag heeft de Koninklqke 'amilie
een bezoek aan Brummen gebracht.
Precies half d^ie arriveerden de Hooge
Gasten met gevolg in auto's op het terrein.
Hartelijk werd zij toegejuicht. Voor den
ingang van het terrein waren H.M., en H.K.H.
welkom geheeten door H. F. M. E. graaf
van Limburg Stirum, burgemeester van
Brummen, en J. W. G. H. baron van
Svtzema, voorzitter van de afdeedng Brum
men van de Geldersch Overijsselsche Mij.
van Landbouw, waarna de verdere bestuurs
leden werden voorgesteld. H.M. werd rond
geleid door baron van Sytzema en 'Prinses
Juliana door den vice-voorzitter der afdee-
ling, den heer J. F. Massink. Verscheidene
leden der commissie dienden den hoogen
bezoeksters van inlichtingen. De hooge be
zoeksters brachten een half uur op het
tentoonstellingsterrein door en toonden veel
belangstelling, zegt de N. R. Crt.
De Koningin was bijzonder ingenomen met
hetgeen de landbouwbevolking had tentoon
gesteld.
Tegen drie uur arriveerden de hooge
bezoeksters op het terrein voor het concours
hippique, waar de volle tribunes op enthou
siaste wijze blijk gaven van erkentelijkheid
voor het hooge bezoek. De muziekvereeniging
de Eendracht van Leuvenheim speelde het
Wilhelmus. Dochtertjes van den burge
meester en van den heer J. van Vuuren
boden bloemen aan.
Nadat de Koninklijke bezoeksters op de
eeretribune hadden plaats genomen, werd
een défilé gehouden, waarbij tal van prach
tigs paarden en hoornvee werden voorgeleid.
De muziekvereeniging de Eendracht ver
leende haar medewerking. Vervolgens werd
een parade gehouden door de landelijke
rjjvereenigingen onder leiding van den in
structeur, den heer W. Slob. H.M. en
II.K.H. werden voorgelicht door den voor
zitter van het comité, jhr. H. W. M. Coe-
hoorn van Sminia. Groote belangstelling had
de demonstratie van een sectie van het
korps rijdende artillerie. Tenslotte werden
25 saluutschoten gelost. Daarna volgde een
springconcours.
Verscheidene commissie-leden en instruc
teurs van landelijke rijvereenigingen werden
aan H.M. voorgesteld, zoo ook de comman
dant en bevelvoerend officier van het korps
rijdende artillerie.
Tegen half zeven vertrokken de hooge
gasten van het terrein.
OVEREENKOMST MET DE
N.V. KON. PAKETVAART MIJ.
Een wetsontwerp ingediend.
Bij de Tweede Kamer is een wetsontwerp
ingediend, houdende machtiging tot het aan
gaan van een overeenkomst met de N.V.
Koninklijke Paketvaart Maatschappij, ge
vestigd te Amsterdam, betreffende het onder
houden van scheepvaartverbindingen in
Nederlandsch-Indië gedurende de jaren 1931
lol. en met 1945.
Blijkens de memorie van toelichting heeft
de vraag, of de contractueele verhouding
voor 1930 op andere leest zal zijn te
schoeien dan de bestaande, een onderwerp
van nadere overweging en onderhandeling
met genoemde vennootschap uitgemaakt.
In October 1926 stelde de Indische regee
ring een commissie in, welke in 1928 met
haar rapport gereed kwam en aanbeval de
contractueele verhouding van de regeering
tot de maatschappij voort te zetten, mits
in sommige opzichten gunstiger voorwaarden
zouden worden bedongen dan die thans
gelden.
De minister van Koloniën kan zich met
de conclusie vereenigen en is van oordeel,
dat de onderhandelingen, die met de Maat
schappij zijn gevoerd op tie door de com
missie aangegeven grondslagen, tot een alles
zins aannemelijk resultaat hebben geleid.
Wat het vervoer van landsreizigers, goe
deren enz. betreft is een tarief overeen
gekomen, dat voor het land een zeer aan
zienlijke besparing zal opleveren, vergeleken
bij het bestaan en dat bovendien de voor
keur verdient door grooter soepelheid. Wat
het toezicht op de gestie der Mij. betreft
zijn de tot dusver te dezer zake geldende
voorschriften aangevuld met en ten deele
vervangen door andere, waarvan een meer
effectieve controle ten bate van handel en
verkeer kan worden verwacht.
Het toezicht op de door particulieren te
betalen tarieven voor overtocht en vervoer
van goederen is gehandhaafddaarnaast
wordt een adviseerend college, Zeevervoers-
raad te noemen, ingesteld. De minister ver
wacht hiervan een nuttige werking in tweeër
lei opzicht: eenerzijds zal daarvan zoo noodig
een preventieve werking tegen mogelijk te
hoog opvoeren van de tarieven uitgaan,
anderzijds zullen ongemotiveerde klachten
openlijk kunnen worden ontzenuwd.
BINNENLAND.
Jaarvergadering der Hollandsche Maat
schappij van Landbouw (3e Blad).
Overzicht der arbeidsgeschillen in 1929
(Binnenland, le Blad).
Ernstige vechtpartijen te Rotterdam met
Dnitsche zeelieden (Gemengd, 2e Blad).
BUITENLAND.
Het presidium der Volkenbondsvergadering
en do zes commissies (Buitenl., le Blad).
De deelnemers aan de Ronde-tafel-confe
rentie te Londen (Buitenl., le Blad).
Een spoor der Franklin-expeditie ontdekt
(Tel. le Blad).
HET CONGRES DER S.D.A.P.
Controle op de radio-redevoeringen.
Hel secretariaat van de V.A.R.A. deelt
aan „het Volk" mede, dat de Radio-controle
commissie inzage verzocht heeft van de
redevoeringen, die op het Demonstratieve
Congres van de moderne arbeidersbeweging
van aanstaanden Zaterdag zullen worden
uitgesproken.
Naar aanleiding hiervan heeft het Vara-
bestuur aan de Controle-Commissie een tele
gram verzonden, waarin wordt meegedeeld,
dat de besturen van het N.V.V. en de
S.D.A.P., zoowel als de sprekers afzonderlijk
principieel bezwaar hebben zich aan den
eisch tot voorafgaand overleggen van den
tekst der redevoeringen te onderwerpen.
TWEEDE KAMER.
De Tweede Kamer vergadert op a.s.
Dinsdagmiddag te halfvier.
Aan de orde is de aanbieding der Rftks-
grooting voor 1931 en het opmaken van
de nominatie voor het voorzitterschap.
Foto Bleuzé.
ARBEIDSGESCHILLEN IN iq2q. j
214 conflicten - 964.000 verloren werkdagen
In 1929 zijn 214 arbeidsgeschillen voor
gekomen, waarbij 1274 ondernemingen en
19.500 werknemers rechtstreeks betrokken
waren. Hierdoor gingen 964.000 werkdagen
verloren.
Aan het betrekkelijk groote verlies aan
arbeidsdagen in 1929 hadden vooral de land
bouwbedrijven deelniet minder dan 534.000
dagen gingen hier verloren, waarvan 532.000
bij het conflict in het Groninger Oldambt.
Daarentegen is in de nijverheidsbedrijven
.de stakingsbeweging over het geheel min-
deT omvangrijk geweest dan in vroegerp
jaren, in deze bedrijven werden in 1929
slechts 335.000 arbeidsdagen verloren, tegen
625.000 in 1928 Opvallend was verder, dat
meer dan in het voorafgaande jaar, de actie
der arbeiders in 1929 op loonsverhooging
was gericht; beliep het aantal personen, be
trokken in geschillen, waarbij loonsverhoo
ging werd geëischt, in 1928 55 pCt. van het
totaal, in 1929 was dit percentage tot 73
gestegen, zegt het „Vad."
Behalve het conflict van landarbeiders in
Groningen, moeten als min of meer belang
rijke geschillen nog afzonderlijk genoemd:
de staking in het houtbedrijf te Zaandam
(verlies van 133000 arbeidsdagen), de sta
king aan de cokesfabriek te Sluiskil
(40.500 arbeidsdagen), de solidariteitsstaking
in het stuwadoorsbedrijf te Zaandam
(37.000 dagen) en verder de stakingen aan
de zink wit fabriek te Maastricht (30.000 da
gen) en aan een bontweverij te Hengelo (O.)
(25.000). Minder omvangrijk, doch ook be
langrijk, waren geschillen in de haringvis-
se her ij, de kartnnfabricage, de kalkzand-
steeninduslrie. het veënbedrijf en aan een
stijfsel- en glucosefabriek. Bij alle genoemde
geschillen tezamen gingen 851.500 arbeids
dagen van de 939.000 verloren. Wat den uit
slag der geschillen betreft, zag 88 pCt. der
betrokken werknemers hun eischen geheel
of gedeeltelijk ingewilligd, tegen 82 pCt. in
1928. Van de geschillen, waarbij geen enkele
organisatie was betrokken, werd in 1929
geen enkel geheel ten gunste der arbeiders
opgelost.
Nu de eenige jaren geleden genomen
proeven tot asphalteering van de Pelikaan
straat en het Noordeinde vrijwel tot een
mislukking hebben geleid, zal onze stad
toch binnen enkele dagen haar eersten
heuschen asphaltweg bezitten. In het bij
zonder zal de openstelling van dien weg
een reden tot blijdschap zijn voor de be
woners van den Rijnsburgersingel, voor wie
dit tijdstip de afsluiting zal zijn van een
periode van voortdurende onbegaanbaar
heid en geroezemoes van ratelende hei
machines vlak voor hun deuren.
De uitvoering der werkzaamheden werd
voor de somma van circa f. 17.000 opge
dragen aan de N.V. Bitumen weg te Utrecht
dezelfde maatschappij, die den Maresingel
van een Goudelite-wegdek voorzag, in
Amsterdam bijna alle geasphalteerde stra
ten aanlegde en kort geleden ook den nieu
wen rijksweg RijswijkDelft onder handen
nam.
Nadat het stamriool was gelegd, werd
door Gemeentewerken het profiel van den
rijweg verbreed van 4 meter tot een nor
maal-profiel van 8 M. 30 benevens 2 M. 70
voor trottoirbreedte. Het ligt in de bedoe
ling op den duur alle Singels op die breedte
te brengen. In April 1931 gaat men verder
met den Maresingel en aan het einde van
dat jaar hoopt men tot aan de Zijlpoort
te zijn genaderd.
Plannen voor asphalteering van Stations
weg en Breestraat zijn in vergevorderden
staat van voorbereiding.
In tegenstelling met vorige systemen,
wordt bij bet bier toegepaste tz.g. „zand-
ol inker asphalt" te werk gegaan volgens een
warm procédé.
Ir. Dc Loof, die de leiding beeft bij de
uitvoering der werkzaamheden, was zoo
vriendelijk er ons het een en ander over te
willen mededeelen. Op 11 Augustus j.l.
werd begonnen met het leggen van een
puin fundeering ter diktr van 25 c.M., waar
op de z.g.n. binder- of tussohcnlaag wordt
aangebracht. Deze vier centimeter dikke
laag, bestaande uit een mengsel van steen
slag, zand en asphalt wordt bij de tempe
ratuur van 280 k 300 graden Fahrenheit
per auto uit Delft naar hier aangevoerd
en gestort.
De specie wordt door een 7 k 8 tons wals
zoo glad mogelijk ingewalst, waarna ten
slotte, eveneens warm, de dek- of sheet-laag
wordt aangebracht. Deze laag ter dikte van
3 c.M. bestaat uit een mengsel van vuil
verbrandingsslakken. duinzand, cement of
vulstof en asphalt. Op onze foto ziet men
den weg kant en klaar. Ir. De Loof ver
zekerde ons, dat dit wegdek zelfs bij regen'
val, niet het minste slipgevaar oplevert,
mits het behoorlijk wordt onderhouden.
Met het oog hierop, zijn ook de bochten
v-erkant" gelegd, d.w.z. dat de buiten
bocht hooger ligt dan de binnenzijde.
Een bijzonderheid is ook nog, dat het
asphaltdpk niet doorloopt tot den trottoir
band, maar door twee rijen granietkeien,
die als afwateringskanaal dienst doen,
daarvan is gescheiden. Dit voorkomt het
veelvuldig voorkomend rotten aan de
kanten.
