71«i« Jaargang
VRIJDAG 29 AUGUSTUS 1930
No. 21611
Dfficieele Kennisgevingen.
STADSNIEUWS.
ONZE YACANTIEPHOTO'S.
V
J?' v,
Het voornaamste Nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cb. per regel roqr adrertentiën art Leiden en plaatsen waar
agentschappen ran ons Blad gerestigd zijn. Voor alle andere
edvertentiën 35 Cts. per regel Kleine Adrertentiën uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden ran 30.
Incasso volgens postrecht Voor erentueele opzending ran brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 6 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per poet l. 2.35 portokosten.
0.18
„0.18
IJit nummer bestaat alt DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
GEMEENTE-SECRETARIE.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
jfengen ter algemeene kennis, dat de bu-
|ux der Gemeente-Secretarie, van den
ineente-Ontvanger en van den Bnrger-
jken Stand op Maandag 1 September a.s.,
gelegenheid van den verjaardag van
de Koningin, slechts zullen zijn ge
ïnd van des voormiddags 9 tot 12 uur.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 29 Augustus 1930.
IDELIJK MUSEUM ,.DE LAKENHAL"
[Burgemeester en Wethouders van Leiden
lengen ter algemeene kennis, dat het Ste-
jelrjk Museum „De Lakenhal" op Maandag
iSeptember a.s., ter gelegenheid van den
pjaardag van H.M. de Koningin, slechts
ipend zal zijn tot des middags te twaalf
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 29 Augustus 1930.
AD HUIS VAN DER WERFFSTRAAT.
purgemeester en Wethouders van Leiden
sngen ter algemeene kennis, dat het ge-
bntelijk Badhuis in de van der Werff-
raat op Maandag 1 September a.s. ter ge-
Jenheid van den verjaardag van H.M. de
jningin, slechts geopend zal zijn tot des
[ddags 12 uur.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 29 Augustus 1930.
directeur der Stedelijke Fabrieken
ji Gas en Electriciteit brengt ter alge-
jene kennis, dat de kantoren ter gelegen-
1 van den verjaardag van H.M. de Ko-
Mn, des middags na 12 uur gesloten zul-
zijn.
De Directeur der Stedelijke Fabrieken
van Gas en Electriciteit.
Leiden, 29 Augustus 1930.
VEERTIG-JARIG JUBILEUM.
fandaag viert onze stadgenoot L. Boom
i veertig-jarig jubileumals dekenstrijker
dienst van de firma J. C. Zaalberg en
Hedenmorgen werd de jubilaris in het
pé-kantoor der directie ontboden en toe-
ffroken door den heer J. Zaalberg, die
t onder hartelijke bewoordingen de ge-
ikeHjke enveloppe met inhoud overhan-
p-, Daarna werd hij in het fabrieksgebouw
;r zt)Q collega's gehuldigd, die hem een
Ieuil en een bloemstuk aanboden.
verderen dag mocht de jubilaris in
huiselijken kring doorbrengen.
Dr. H. J. M. BOONACKER
GAAT HEEN.
Na een veeljarige praktijk.
HOE OUD IS DE
SLEUTELSTAD?
Dr. H. J. M. Boonacker.
Een van de oudste Leidsche geneeshee-
ren, dr. H. J. M. Boonacker. legt met in
gang van 1 September a.s. de praktijk neer.
H. J. M. Boonacker werd in 1860 te Wa
genragen geboren. Hij studeerde aan het
Gymnasium en de Universiteit alhier en
verwierf in 1888 den doctorstitel. Na enkele
jaren als officier van gezondheid werkzaam
te zijn geweest, verliet hij den militairen
dienst en vestigde zich in November 1895
te Maassluis, waar hij zich spoedig in een
zeer drukke praclijk mocht verheugen.
In 1909 kwam hij als opvolger van zijn
vriend, dr. Idzerda naar hier, waar hij
sindsdien onafgebroken werkzaam is ge
weest.
Dat dr. Boonacker zich ook bier, ter slede
in de afgeloopen jaren in breede lagen der
burgerij vele vrienden heeft gemaakt, is
overduidelijk gebleken op den -fden Maart
1927, toen hij onder tallooze blijken van
belangstelling zijn 40-jarig artsjubileum
mocht herdenken.
Dr. Boonacker- stelt zijn patiënten mor
genmiddag van 35 uur in het wijk gebouw
Oranjegracht 70 in de gelegenheid afscheid
van hem te nemen.
ADRES AAN DEN RAAD.
Over de marktgelden.
Aan den Raad onzer gemeente is volgend
adres gezonden:
Ondergeteekenden, M. B. Lissaur en H.
Zoutendijk, resp. voorz en secr. van den
Nederlandschen Bond van Marktkooplieden-
vereenigingen, domicilie kiezende Van der
Duynstraat 11 D te 's-Gravenhage, verzoe
ken den Raad beleefd, het voorstel van B.
en W., om afwijzend te beschikken op ons
verzoek om verlaging van de staangelden
voor de algemeene markt, aan te houden tot
de volgende zitting.
Eerst heden (Vrijdag 29 Augustus) kwam
het afwijzend prae-advies van B en W. ter
onzer kennis en is daarom de mogelijikbeid
voor ons uitgesloten, ons verzoek om verla
ging van marktgelden nader aan de leden
van den Raad toe te lichten en het afwij
zend prae-advies van B. en W. te becri-
tiseeren.
Hopende dat de Raad wel aan ons verzoek
dat zéér zéker te billijken is zal wil
len voldoen, verblijven wij met de meeste
hoogachting etc.
En wanneer kreeg Leiden stadsrecht?
In verband met de feestelijkheden te Hulst,
Nijmegen en Zwolle ter gelegenheid van het
700-jarig beslaan dier steden als zoodanig
hebben wij eens navraag gedaan bij het
Gemeente-Archief teneinde na te gaan hoe
ver onze goede stad nog van een dergelijk
jubileum verwijderd zou zijn dan wel of de
Leidenaars dit misschien reeds onopgemerkt
voorbij hadden laten gaan.
Als resultaat dier navorschingen werd ons
van bevoegde zijde het volgende mede
gedeeld:
Het eerst wordt de naam Le:den vermeld
in een goederenlijst van de Sinl Maartens
kerk te Utrecht, welke lijst dateert van circa
777. Hierin worden onder die goederen ge
noemd: vier „mansi" of boerenhoeven, gele
gen in een streek, genaamd „Leithon", welke
uit drie buurten bestond. Hel lijdt geen twij
fel, dat met dit „Leithon" het gebied ge
noemd wordt, waaruit zich hel latere Leiden
ontwikkeld heeft. Leithon koml dan ook op
de genoemde lijst voor tusschen andere goe
deren, van de Sint Maartenskerk, welke in
de omgeving va'n Leiden gelegen zijn
Leithon is volgens de taalgeleerden een
derde naamval meervoud van het woord:
lede, in hel Gothisch: leithan en beteekent:
aan de weteringen, aan de waterloopen Zeer
waarschijnlijk hebben wi) hier te denken
aan de streek, waarin de Mare samenloopt
met den Rijn en waar reeds vroeg dre neder
zettingen worden aangetroffen, bestaande
uit hoeven en huisjes, welkerligging zeer
gunstig was voor een verdere, economische
ontwikkeling.
De hierop volgende vermelding van Leiden
is te vinden in een bericht van een schen
king door Graaf Arnulf en zijn gemalin aan
het klooster Egmond. welke vóór 993 plaats
had. 's graven sterfjaar. De geschonken goe
deren worden vermeld als gelegen in de
..villa", welke „Levlhem" heet. en dit woord:
villa geeft te kennen, dat er reeds eenige
dorpsontwikkkelinc was. tenminste een kern,
waaruit zich later de slad kon ontwikkelen
In vroeger lijd heegschte de meening, dat
niet Leithon. maar Lugdunum Batavorum de
oudste naam der slnd was Men had dien
•naam gevonden op een Romeinsche kaart
van Peutinger, welke uil circa 365 dateert.
Reeds Fruin heeft in zijn Verspreide Ge
schriften op dit onjuist gebruik dezer kaart
gewezen. Het was vooral de beroemde Janus
Dousa, die dezen Latijnschen naam heeft
ingevoerd, welke hii zoo uitnemend geschikt
achtte voor de jonge Academiestad
Na het genoemde Leithon en Leylhem
wordt in 1143 en 1201 Leilhen vermeld,
waarna in hoofdzaak Leyden en Leiden
voorkomen.
Het is niet mogelijk om een bepaald jaar
te noemen, waarin Leiden tot stad verheven
zou zijn We! kunnen wij dit een.gszins
benaderen.
Het eerst wordt Leiden officieel als stad
genoemd in de voorrechlsbrief door graaf
Floris V den 19den December 1266 gegeven.
Maar in dezen brief zegt Floris V niet. dat
nu voor het eerst aan Leiden voorrechten als
stad worden gegeven, maar in hoofdzaak
bevestigt de graaf de rechten, welke reeds
door zijn voorvaderen geschonken waren.
Er moet wel een oudere brief geweest zijn,
welke verloren is gegaan. Maar dit staat
vast: Leiden had stadsrecht vóór 1266.
In den strijd van Graaf Willem I met zijn
nicht Ada vlucht de laatste naar Leyden,
dat een „urbs" genoemd wordt, welke vlucht
voorviel circa i204. Maar ..urbs" wil hier
niet zooals gewoonlijk slad beteekenen.
maar een versterkte plaats, iels meer dan
een landelijk dorp. Bovendien wordt bij het
sluiten van een vredesverdrag Ie Brugge tus-
(Voor iedere geplaatste photo wordt f. 2.50 vergoed).
f
j
- y
7/rs--
-• y
EEN KOSTBARE LAST.
Ingezonden door W, Oudehooni ie Lekten.
EVEN STILZITTEN 1
Ingezonden door A. Jansen, te Leiden.
schen Lodewijk van Loon en Graai Willem I
in 1206 Leiden als een „villa" veTmeld;
Leiden was toen dus nog geen stad.
Uit het bovengenoemde blijkt alzoo, dat
Leiden stadsrecht gekregen heeft tusschen
1206 en 1266.
Maar nu wilien wij erop wijzen, dat, wat
de afvaardiging betreft naar de Staten van
Holland. Leiden in zijn waarde als stad op
Haarlem volgt Haarlem wordt geacht stads
recht gekregen te hebben in 1245 van Graaf
Willem II en wel den 23sten November; op
dien datum had Leiden zulks nog niet. Het
stadsrecht zal dan aan Leiden verleend moe
ten zijn tusschen 1245 en 1266.
HISTORISCHE VERZAMELING
BETREFFENDE DE
UNIVERSITEIT.
Curatoren der Rijksuniversiteit alhier
hebben het initiatief genomen -tot het in
richten van een historische verzameling be
treffende de Leidsche Universiteit Het ligt
in het voornemen een permanente -ten
toonstelling samen Ie brengen, welke een
algemeen beeld geeft van de geschiedenis
der Universiteit en daarnaast op onregel
matige tijden tentoonstellingen te organisee-
ren betreffende bepaalde onderwerpen. Voor
dil doel wordt een zaal in het Academie
gebouw in gereedheid gebracht.
TAARVERSLAGEN
Bij de firma IJdo is een aantal verslagen
over 1929 van gemeentelijke instellingen
verschenen. Het volgende is eraan ontleend:
Stedelijk Gymnasium.
Het aantal leerlingen bedroeg 1 Januari
1929, 144 jongens en 58 meisjes
Alle candidaten slaagden voor het eind
examen
Voor het toelatingsexamen slaagden in
totaal 35 leerlingen, terwijl er 11 werden
afgewezen De cursus 1929'30 ving aan
mcl 155 jongens en 61 reisjes.
Plaatselijke commissie van
toezicht op de scholen voor M.O.
Het aantal leerlingen van de Gem. H.B.S.
bedroeg op 15 September 1929 207 jongens
en 64 meisjes. Van de 216 leerlingen wer-
der er 43 niet bevorderd, d.i. 19.9 pCt. (v. j.
14 6 pCt)
Toegelaten werden 74 jongens en 13 meis.
jes Voor het eindexamen economische afdee-
ling slaagden 12 van de 15 candidaten; voor
diploma B 27 van de 32.
Aan de Chr. H.B.S. bedroeg het aantal
leerlingen 137 jongens en 35 meisjes. Er
werden 46 jongens en 13 meisjes toegelaten.
Het eindexamen der economische afdeeling
werd niet afgenomen; voor B slaagden 16
van de 18 candidaten
De R.K. H.B.S. heeft thans drie klassen;
de eerste telde op 15 Sept. 1929 35. de
tweede 22 en de derde 22 leerlingen.
Bij het einde van den vorigen cursus wer
den van de 24 leerlingen der eerste klasse
20 lot de tweede bevorderd; van de 18 leer
lingen der tweede klasse werden 15 bevor
derd tot de derde.
De H B S. voor .Meisjes telde in het begin
116 en aan het einde van den cursus 83
leerlingen, waarvan er 72 werden bevorderd.
Aan alle tien leerlingen der 5de klasse
A kon het diploma voor volledig onderwijs
worden uitgereikt.
Ook dit jaar slaagden alle (6) candidaten
voor het eindexamen der 6de klasse.
Aan het toelatingsexamen voor de lste
klasse namen dit jaar 41 candidaten deel.
waarvan 6 werden afgewezen.
Gem. Kweekschool voor onderwijzers
en onderwijzeressen.
Het aantal leerlingen bedroeg aan het be
gin van het jaar 66 n.l. 25 mannelijke en 41
vrouwelijke. Van de 12 leerlingen der 4de
klasse slaagden er 9 voor het eindexamen.
Alle meisjes slaagden voor hel examen nut
tige handwerken.
De nieuwe cursus begon met 84 leerlin
gen. een aantal dat in do laatste jaren maar
zelden werd bereikt.
De B.-afdeeling begin den cursus
met 15 leerlingen. De cursus voor Fransch
telde 12 leerlingen, waarvan er in 1929 vier
cursisten de akte behaalden.
Gem. Dienst voor Sociale Zaken.
De werkverschaffing, die den 17en Sep
tember 1928 aanving, en waarbij hot aantai
tewerkgestelden 31 Dec. 1928 34 bedroeg,
werd het geheele jaar 1929 voortgezet, dank
zij de gemeente- en rijkssubsidie in de loo-
nen der arbeiders.
Van den 8en Januari tot den 18den Maart
moesen de werkzaamheden onderbroken
worden door de strenge vorst.
Aan hen, die gedwongen werkloos waren,
werd wekelijks een uitkeering- groot 80 pCt.
van het gemiddeld loon der laatste twee
weken verstrekt.
Op den 18en Maart werd het werk ge
deeltelijk hervat: dagelijks breidde zich het
getal arbeiders weder uit en den 23en Maart
waren allen herplaatst.
BINNENLAND.
Radio-telefonische hulde uit Indië aan
H.M. de Koningin; wij pnbliceeren het pro
gramma dat door den K.R.O, wordt uitge
zonden. (Binnenland, le Blad.)
Koninklijk bezoek aan Arnhem. (Binnen
land, le Blad.)
Mr. dr. W. F. van Leeuwen, ond-vice-
president van den Raad van State, is ernstig
ziek. (Binnenland, le Blad.)
Te Urmond, in Limbnrg, zijn drie jongens
bij het zwemmen verdronken. (Gemengd,
2e Blad.)
Te Born bij Sittard is het kasteel van
baron Barban de Roosteren door brand ver
woest. (Laatste Berichten, le Blad.)
De wereldkampioenschappen voor stayers;
Schlebaum in de finale. (Sport, 3e Blad.)
Staking bij de K.L.M. Alle diensten staan
stil. (Laatste Berichten, lste Blad).
BUITENLAND.
De financieele hervormingen in Dnitsch-
land. (Buitenland, le Blad.)
Een Duitsch-Finsch handelsverdrag be
reikt. (Buitenland en Tel le Blad.)
Na Pern ook onrnst in Argentinië. (Bui
tenland en Tel.,* le Blad.)
Het agrarisch congres te Warschau aan
gevangen. (Buitenland, le Blad.)
Den 6en April werd het aantal arbeiders
gebracht op 50, het hoogste aantal, dat bij
deze werkverschaffing is geplaatst geweest.
In totaal zijn bij den Leidschen Hout
werkzaam geweest 82 arbeider; op 31 Dec.
1929 bedroeg het aan lal tewerkgestelden 47.
Door bemiddeling van den Dienst werden 6
arbeiders geplaatst bij de centrale rioleering9
werken. 4 op fabrieken en 2 bij grondwer
ken; 13 vonden werk in het bedrijf; 3, die
physiek ongeschikt waren, werden na zeer
korten tijd ontslagen en naar het Burg.
Armbestuur venvezen, dat hun steun ver
leende: 3 werden wegens het simuleeren
van ziekte heen gezonden en 2 weigerden
het werk te aanvaarden, omdat zij meenden,
dat ihet loon te laag gesteld was.
Wegens het zich niet gedragen naar de
ordevoorschriften werd 2 ontslag verleend.
Deze laatste 7 werden van allen steun uit.
gesloten.
Aan loon werd in 1929 in totaal uitge
keerd f. 43759.38. waaronder begrepen is
f. 4944.12 uilkeering gedurende de vorst
periode: In de kosten dezer uitkeering ver
leende het Rijk geen subsidie; zij werden
door den Leidschen Hout en de Gemeente,
elk voor 50 pCt. gedragen.
Het aantal verstrekte bons voor 1 H.L.
cokes bedroeg 574. waaronder 104 extra
bons gedurende de vorstperiode. Daar de
tewerkgestelden ingevolge de Invaliditeitswet
verzekerd zijn werden i727 rentezegels ver-
strekt t.w 927 zegels a f 0.25 en 800 zegels
A f. 0 60 De laatste van 10 Juni 1929 af.
den datum, waarop de wet van 24 April 1929
(Staatsblad No. 204) in werking trad.
9 Arbeiders werden in het tijdvak van 17
Sept. 1928 tot 31 Dec. 1929 door een onge
val getroffen, geen dezer gevallen was van
ernstigen aard. Door de Tuinbouwonder-
linge werd in totaal uitgekeerd f 206 57
Het uurloon voor den minstc^ochonklen
arbeider bedroeg gemiddeld f. 0.
Aan steun werd in totaal uitgekeerd
f 60 469.02. waaronder begreppn f 557 72
al? huurtoeslag. f 275.73 als Kersluitkeering
en f. 912.28 al? reisgelden.
De verstrekking van warme middagmalen
vorderde een uitgave van f. 4081.60.
In 1929 zijn verstrekt:
Tn het tijdvak 1 Tan. t.m. 31 Maart 1929:
2329 bons voor 1 H.L cokes; 3042 bons voor
1.5 II.L. parelcokes. 88 bons. mpt biipa^ring
van 50 cL ver 2 HL parelcokc? en 3197.
bons voor 1 H T. parelcokes:
in hel tijdvak 2 Nov t.m. 31 Dec 1929:
415 bons voor 1 H.L. parelcokes
In totaal 9071 brandstoffenbons
De uitgaven voor de verstrekking der
brandstoffen bedroegen f 7287.35 tegen
f. 4733 06 in 1928
Het aantal bij de beur? ingeschreven
mannelijke arbeidskrachten bedroegen 1929
7082. Hel plaatsingscijfer steeg van 2370 in
1928 tol 2649 in 1929. een vermeerdering
van 279 of 11 77 pCt.
Het aantal aanvragen van werkgevers
nam eveneens toe en wel van 3026 in 1928
tot 3213 in 1929, een vermeerdering van 187
of 6.1 pCt.
