OP BEZOEK BIJ DE PANDER
VLIEGTUIGENFABRIEK.
DE VLUCHT UIT DE POPPENKAST VAN JAN KLAASEN EN TRIJNTJE.
Geridderd!
Het is mij dan ook een groot genoegen
u namens de regeering te kunnen mede-
deelen, dat het Hare Majesteit de Koningin
heeft behaagd u te benoemen tot Ridder in
de Orde van Oranje Nassau, met welke on
derscheiding ik u van harte geluk wensch.
Onder daverend gejuich van het publiek
speldde minister Reymer van Dijk het eere-
teeken op den borst.
Vervolgens voerde wethouder Abrahams
het woord namens het gemeentebestuur van
Amsterdam. Het gemeentebestuur aldus
spr. ziet in de proefneming, die gij hebt
gedaan een kans om de volkeren nader tot
elkaar te brengen en om de handelsbelan
gen te bevorderen. De gemeente heeft uw
daad met veel sympathie gevolgd. Ik hoop,
aldus de heer Abrahams, dat de heer van
Dijk nog zeer veel voor het vliegwezen za!
doen. In breede lagen van het Nederland-
sche volk wordt uw streven op hoogen prijs
gesteld. Hierop overhandigde spr. van Dijk
een groote krans, versierd met de Amster-
damsche kleuren, als teeken van hoogach-
tin en waardeering. (Applaus).
Vervolgens sprak de heer Wurfbain, voor
zitter van den Raad van Bestuur der K. L.
M. Toen u, van Dijk, het verzoek deed om
een buitengewoon verlof te krijgen tot het
maken van uw transatlantische vlucht,
heeft het bestuur daaTin gaarne toegestemc.
De K.L.M. was er trotsch op, dat de keuzo
voor dezen moeilijken en gevaarvol 1 en tocht
op een harer piloten viel.
Toch zijn er oogenblikken geweest, dat
•wij angstig waren, wij toch kenden de groote
gevaren en het groote risico aan een
tocht van Oost naar West verbonden. Wij
moesten ons realiseeren, dat wij u mis
schien nooit terug zouden zien, wij kun
nen toch u, noch een der andere piloten
missen, straks immers wacht u weder de
moeilijk© taak een werkzaam aandeel te
nemen in de postvluchten naar Indië. U,
aldus spr., bent een vlieger, die aan de
allerhoogste eischen voldoet, zoowel wat de
practisdhe als de wetenschappelijke zijde
van uw vak betreft. Gij hebt wederom een
parel gehecht aan de kroon van de K. L. M -
vliegers.
Wij mogen u als blijk van onze groote
waardeering en dankbaarheid deze krans
aanbieden. (Langdurig en stormachtig ap
plaus).
Ook de heer Smits bood met een koTt,
'doch hartelijk woord den Oceaanvlieger na
mens de Fokkervliegtuigenfabriek een
krans aan.
Hierop sprak de heer jhr. van Remselaar
Bowier, voorzitter van de Vereeniging voor
Menschlievend Hulpbetoon, die de redding
memoreerde, die van Dijk zoo kranig ver
richtte ter gelegenheid van de schipbreuk
van het Fransche stoomschip in de MiddeL
landsche zee. Als blijk van waaTdeering
bood spr. van Dijk een fraai bewerkte siga
rendoos aan.
Namens de Kon. NedeTlandsche Vereeni
ging voor de Luchtvaart voerde kolonel
Wallaerd Sacré het woord, spr. gaf uiting
aan zijn bewondering voor de prestaties
van onzen eersten Nederlandschen Oceaan-
vlieger.
Beekman, die Van Dijk in het nieuwste
K.L.M.-vliegtuig veilig thuis had gebracht,
sprak namens de K.L.M.-pilotenhij her
innerde er aan, hoe blij hij was, Van Dijk
'een paar uur geleden weer gezond en wel
te ontmoeten in Londen. Dank zij de radio,
aldus Beekman, konden we je op je moei-
j lijken en gevaarvollen tocht volgen. Wij
verheugden ons over den goeden geest, die
in weerwil van de vele moeilijkheden en
gevaren aan boord van de „Southern
Cross" heerschte.
Wij hebben ons geen oogenblik ongerust
gemaakt over den goeden uitslag van je
onderneming. Wij wisten immers, wie het
stuur in handen hadden. Als herinnering
bood Beekman namens de K.L.M.-piloten
een kaart aan van het afgelegde traject
(Applaus).
Tot slot bood mej. De Jonge bloemen
aan namens het personeel van het hoofd
kantoor van do Koninklijke Luchtvaart
Maatschappij.
Een triomftocht.
Nadat de redevoeringen waren beëindigd
nam een war© triomftocht een aanvang.
Van Dijk en zijn echtgenoot© namen
plaats in een open auto, versierd met bloe
men en kransen; voorop wapperden de
Hollandsche en de Amerikaansche vlaggen.
Een onafzienbare rij auto's met autori
teiten, genoodigden en andere belangstel
lenden zetten zich onder het gejuich vaD
de geweldige menschenmenigte in bewe-
giug.
Lachend knikte de glundere gebruinde
kop van Van Dijk naar allo kanten, ont
roerd door de vorstelijke huldiging.
Overal langs den weg werd onze natio
nale luchtheld haTtelijk toegejuicht. In Slo
ten vlagden vele huizen, aan het gejuich
kwam schier geen einde. Vooral in Amster
dam zagen wij zelden zooveel belangstel
ling.
Via Amstelveenscheweg, Overtoom, Leid-
eche Boschje, Stadhouderskade en Vijzel
straat werd naar het Carltonhotel geTeden.
Ook hier wachtten Van Dijk stormachtige
ovaties. Het verkeer was geruimen ge
stremd en nog lang nadat het echtpaaT Van
Dijk zich binnen de muren van het gast
vrij© Carltonhotel in veiligheid had gesteld
bevond zich een groote menschenmenigte
in do Vijzelstraat in de hoop nog een glimp
van den luchtheld te aanschouwen. Zoo nu
en dan ging ccn gejuich op: Van Dijk ver
toonde zich aan het venster
Het was een waardige ontvangst, die het
'Amsterdamscho publiek onzen eersten
Transatlantischen vlieger bereidde 1
Feestmaaltijd.
'Aan den maaltijd, die daarna plaats
vond heeft als eerst© spreker generaal Snij
ders het woord gevoerd. Daarna spraken
minister Reymer namens de regeering, de
Amerikaansche gezant Diekoma, wethouder
Abrahams, die mevrouw Van Dijk bloemen
aanbood. De heer Plesman bood namens de
K.L.M. een gouden K.L.M.-speldje aan.
Namens de Fokkerfabrieken heeft de heer
Patijn een gouden medaille aangeboden en
namens de Kamer van Koophandel heeft do
heer Bol gesproken. De heer Berch vaa
Heemstede bracht de gelukwenschen over
van de Koninklijke Vereeniging voor Lucht
vaart. Mr. Baumhauer sprak namens de
Amerikaansche Kamer van Koophandel en
de heer v. d. Hoop namens de vliegers.
Tenslotte heeft de heer Van Dijk, mede
namens zijn echtgenbote dank gezegd voor
de hem gebrachte hulde, er op wijzend dat
deze hulde ook aan de andere K.L.M.-vlie
gers toekomt omdat elk van hen tot de
vlucht in staat zou zijn geweest.
Er zaten vele autoriteiten op luchtvaart
gebied aan tafel aan.
Het burgerlijke vliegwezen in Nederland en zijn toekomst.
De nieuwe tak: het zweefvliegen,
Een ieder, die belang stelt in het vlieg
wezen, kent die kleine, zilver-grijze sport
vliegtuigjes, in de wandeling Pandertjes ge
naamd. Enkele ingewijden uitgezonderd
weet echter niemand precies waar, en hoe
zij geproduceerd worden.
Het simpele bericht, dat wij onlangs ont
vingen en dat melding maakte van het feit,
dat de „Eerste Nederlandsche Zweefclub"
bij de firma Pander een nieuwen zwever
had besteld, vestigde weer ten volle de aan
dacht op deze inheemsche industrie. Even
opgebeld en gistermiddag werden wij in het
heilige der heiligen het Mekka der bur
gerlijke sportvliegers ontvangen. Nie
mand, die den Z. Binnensingel in 's-Gra-
vanhage passeert en de groote meubel
fabriek van de firma Pander opmerkt, zal
vermoeden, dat daar in een gedeelte van dat
gebouw vliegmachines vervaardigd worden.
Via een groote binnenplaats verkregen wij
toegang tot den vleugel, waarin de door ons
gezochte afdeeling gevestigd was en op de
allerhoogste verdieping vonden wij haar. De
constructeur der fabriek, de heer T. E. Slot,
ontving ons allervriendelijkst en noode ons
in zijn privê-kantoor dat rondom be
hangen was met foto's van diverse Pan
dertjes, portretten van bekende vliegers en
andere interessante op de aviatiek betrek
king hebbende voorwerpen. Toen wij hem
het doel van ons bezoek, het bezichtigen van
de fabriek en het verkrijgen van inlich
tingen omtrent het in aanbouw zijnde zweef
vliegtuig mededeelden, werd de heer Slot
enthousiast.
Reeds een twintigtal jaren constructeur,
werd in het begin van dit jaar zijn aan
dacht getrokken door de Duitsche successen
met zweefvliegtuigen. Bij zich zelf overwoog
hij-toen de mogelijkheid om deze tak van
vliegen ook in Nederland te gaan beoefenen.
Overleg werd gepleegd met den heer W. von
Hemert en beide heeren slaagden er in te
komen tot de oprichting van de Eerste
Nederlandsche Zweefclub, welke zich ten
doel stelt op eenvoudige wijze het zweef
vliegen te gaan beoefenen. Een twintigtal
heeren werd gevonden, dat zich bereid ver
klaarde per jaar f. 200.te storten en even
tueel in de tekorten der vereeniging volgens
hoofdelijken omslag bij te dragen. Eigenlijk
dus meer een gezellig „onderonsje", dan een
serieuze vereeniging. Door de firma Pander
werd toen een lestoestel volgens Duitsche
principes vervaardigd en in April van dit
jaar werd een aanvang gemaakt met de
oefeningen
Tot oefenterrein werden de Noordwijksche
duinen gekozen, alwaar een hangar werd
opgesteld; ten einde bij eventueele ongeval
len het vliegtuig ter plaatse te kunnen her
stellen. Reeds den eersten dag bleef de heer
van Tyen met den zwever drie minuten in
de lucht; waarmede de mogelijkheid om van
onze duinen af te zweven, werd bewezen.
Weliswaar had men na dien datum nog
eenige ongelukjes, doch deze zullen ten
deele toegeschreven moeten worden aan de
ongeoefendheid van de startploeg en de
onbekendheid der vliegers met de lucht-
stroomingen aan onze kust. Dat gedurende
de volgende 200 vluchten geen enkel voor
val plaats had, is te danken aan het feit,
dat onder leiding van de leden-instructeurs
dr. ir. W. van der Maas en den heer J. van
Tyen iederen Zaterdag- en Zondagmiddag,
bij gunstig getijde en voldoenden wind, ern
stig werd geoefend. En onlangs werd dit
onomstootelijk bewezen door de prestatie
van den heer van der Maas om met het les
toestel 4 minuten en 15 seconden in de
lucht te blijven waarbij een hoogte van
40 Meter werd bereikt en 2V» K.M. werd
afgelegd. Een prestatie, welke in het buiten
land een ieder van bewondering vervulde.
Hiermede was tevens het bewijs geleverd,
dat onze Hollandsche duinen bij uitstek ge
schikt zijn voor het zweefvliegen. Een 5-tal
leden der vereeniging droeg nu aan de firma
Pander den bouw op van een nieuwen
zwever. Eerlijk gezegd viel het toestel ons
ontzettend tegen. In plaats van den romp,
zooals wij ons dien hadden voorgesteld,
zagen wij een torpedo-vormig voorstuk, be
staande uit een groot aantal door binten,
501. Jan met zijn grooten kijker gewapend, doorzocht
met Piero 't terrein, keken of zij ook Jokko zagen en den
Lange op zijn zwijn. Ze zagen eerst torens, huizen, boomen
een weiland, een sloot, een beek. En op den weg zagen ze
iets bewegen. Duim op een varken naar 't leek.
502. Ja, waarlijk, dat was hun vriend Duimstok,
nog steeds zijn zwijn bereed. Ja, Piero herkende Du«®
daad'lijk, in t dieven jasje gekleed. Neen, ze konden
niet vergissen Ze zagen het ook aan zijn hoed. Ik
blijer, dan ik kan zeggen, zei Trijn, nu ik Duimstok *eeT
ontmoet.
9*S
Het in aanbouw zijnde zweeftoestel, waarbij de lichte bouw van de ribben in den vleugel en in den staart van den romp opvalk:
Het geheele toestel weegt zonder vleugel die een lengte van 15 M. krijgt 19 K.G.
vastliggers en andere door technische namen
aangeduide latjes. Tevens echter vervult het
zien hiervan een ieder met trots, omdat er
in ons land nog menschen zijn, die hun
leven willen wagen aan zulk een proef
neming. Het feit, dat de firma Pander den
bouw van dit toestel werd opgedragen, be
wijst de groote populariteit van en het groote
vertrouwen in het door deze fabriek gele
verde product.
Dat er in de gegeven tijdsruimte van twee
maanden geen eigen ontwerp kon worden
gemaakt is begrijpelijk, weshalve de licentie
van een gerenommeerd deskundige dipl.
ir. Mayer uit Achen werd overgenomen.
De snelle afwerking van de order naast
overige bezigheden, toont de groote produc
tiviteit van de afdeeling.
Op onze vraag of de 'heer Slot vertrouwen
had in de toekomst van het zweefvliegen,
antwoordde hij met een volmondig: „Ja".
Iedere knutselaar toch zal over enkele jaren
in staat zijn onder vakkundige leiding zijn
eigen toestel te bouwen, waartoe zich thans
reeds een commissie van de Kon. Neder
landsche Vereeniging van Luchtvaart heeft
gevormd. Op het oogenblik dus in het
pionierstadium rust de zweefsport in
handen van menschen, die ambitieus en ka
pitaalkrachtig genoeg zijn om hun eenmaal
opgegeven taak tot het einde toe te vol
brengen.
Hierbij maakten wij nog een wandeling
door de geheele fabriek. Welk een verschil,
dat triplex-kastje bij de zweefvliegtuigen of
die stalen spanten afgedekt met stalen pla
ten bij de gewone toestellen! Doch ook in
de burgerlijke aviatiek zit een schitterende
toekomst. De prijs van een Pandertje is nu
f. 8500 en de mogelijkheid is lang niet uit
gesloten, dat deze in de naaste toekomst
nog zal dalen.
Wil de amateur-vlieger dan even naar
Parijs, in 21/* uur brengt zijn Pander hem
derwaarts, hetgeen alleen met zich mee
brengt aan kosten een benzineverbruik van
ongeveer 58 liter. Het feit, dat een Duitsch
industrieel aan zijn Pander in een jaar tijds
voor f. 60 reparatiekosten had, toont ten
slotte aan dat het goedkooper is een Pan-
derje te houden dan een auto.
Vanzelfsprekend fabriceert de Pander-fa
briek ook sterkere toestellen zoowel wat
het aantal paardekrachten van de motor als
de constructie van den romp betreft, welke
evenwel in zuinig benzineverbruik voor de
lichtere machines niet onderdoen.
De sterke opbloei van het particuliere
vliegwezen wordt wel gedemonstreerd door
het feit, dat de heer Slot 3 jaar geleden na
een bedrijfsreorganisatie met drie werklie
den overbleef; terwijl thans reeds een 50
man des zomers in de afdeeling werk vin
den en dan in den slappen tijd in de andere
afdeelingen te werk worden gesteld; zoodat
hetzelfde geschoolde personeel het volgende
seizoen weer in de afdeeling terugkeert.
Interessant is het te vernemen, wie er in
ons kleine landje zooal eep eigen vliegtuig
bezitten. Dit nu is het geval met de vol
gende heeren: Vlaming (Ierseke), v. Beek
(Melissant), Lammertz (Vaals), van Tol (den
Haag, twee stuks), Hindriks (Groningen),
terwijl voor de volgende heeren een toestel
in aanbouw is: In 't Veen (Schiedam), van
Tijen (Bussum), van der Leeuw (Rotterdam)
Buitendien bezit de Rotterdamsche Aero-
club reeds vier toestellen, terwijl een vijfde
in bestelling is; de heer Koolhoven hei
naar van vier door hem zelf geconstrod
toestellen. Doch ook in Indië neemtl
burgerlijke vliegwezen toe; de BandJ
sche Aeroclub althans is in besprekinf
een eigen toestel.
Maar zal men zich afvragen, waj
het vliegen door burgers dan zoo toeuéJ
waar moeten ze dan landen; altijd opSJ
hol of Waalhaven? Weineen, zoo zijtJ
de burgerlijke vliegeniers op de mrl
landingsplaatsen altijd van harte weüj
terwijl de militaire vliegvelden voor n
landingsplaatsen gebruikt mogen wed
Doch buitendien zijn er in ons land
vliegvelden in Vlissingen, Roermond, I
hoven, Hengelo, Vaals en op Goere|
Overflakkee; waar óf hard gewerkt s
aan het onderhoud van het bestaande r|
aanleg van het nieuwe veld in r|
gang is.
Hierbij dient echter de aandacht te vel
gevestigd op de medewerking van alle fl
derlandsche autoriteiten en het harde sf
ken der Rotterdamsche Aeroclub. Wm
men echter het lijstje' van plaatsen beil
dan valt direct het gemis van vliegsport
oefenende particulieren te Amsterdasl
In scherpe tegenstelling met Delft, f
ijverig gewerkt wordt aan een eigen'1
wezen met een eigen vliegterrein, is hij
in het, zeer zeker niet minder gunslil
legen, Leiden tot nog toe absoluut nij
bemerken.
Over het zweefvliegen zelf, dus ot4
starten, het zweven en het landen l|
wij Maandag a.s. terug te komen, n*|
bruik gemaakt te hebben van de zoo"
deKjke uitnoodiging, deze vhichlel
komen gadeslaan.
Een deel van den vleugel, waarbij duidelijk de zware langsliggers met de ijzeren bevestigingsstukken en daartegenover de uiF
lichte ribben uitkomen.
