71«te Jaargang LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 26 April 1930 Derde Blad No. 21506 Buitenl. Weekoverzicht. VOLKS-GENOEGENS. DE VLUCHT UIT DE POPPENKAST VAN JAN KLAASEN EN TRIJNTJE. LAND- EN TUINBOUW. ANECDOTA LEIDENSIA. Allerlei moeilijkheden. De Londen9chè Vloolconferenlie is ge- tindigd Zooals het behoorde in een groote olficieele zitting, waarbij over en weer de meest hartelijke en warmgestemde woorden zijn gewisseld Doch zells in deze hoogge stemde redevoeringen durfde men het toch niet aan om van grooter resultaat te ge wagen dan van een begint Daarmede is duidelijk genoeg gedemonstreerd, hoezeer in do Engelsche hoofdstad slechts een be sehelden stap in de goede richting is gedaan en niet meer zoodat bij voortduring gestreefd zal moeten worden om een volgende etappe te bereiken. De volgende conferentie over de ontwapening ter zee is evenwel pas ge dacht tegen 1935; dat heeft derhalve wel den tijd Hoeveel er nog veranderen moet in de mentaliteit der volkeren ziet men het besl aan de ontvangst van Briand in Frankrijk, waar men unisono bijkans zijn lof zong emdat hij niets prijs had gegeven, ma.w. Frankrijk dus zijn vlootprogram kan ten uiivoer brengen. „Admiraal" Briand is zijn nieuwste eerenaam. Of de Fransehe vredes- voorvechter er zelf erg mee ingenomen za! zijn? De gang van zaken heeft Frankrijk in Engeland ook geen goed gedaan en krachti ger worden de stemmen, die de banden met Frankrijk liefst zoo losjes mogelijk zouden willen zien. De z.g. Londenscbe overeenkomst zal nu door de diverse betrokken parlementen moe ien worden goedgekeurd. De meeste moeite zal men daarmee nog hebben in Amerika en Japan, in welke beide landen een krach tige slrooming beslaat tegen hel bereikte, doch we gelooven niet, dat Washington of Tokio tenslotte hun goedkeuring zullen onthouden. Ook de moreele zijde spreekt gelukkig in onze lijden toch haar woordje mede! Mc Donald heefl nu de handen weer vrij gekregen voor ander werk en dat zal hem zeker niet ongelegen komen. Hoewel eerst werd gemeld, dat met de Egyptische dele gatie onder leiding van den premier Nahas pasja volledige overeenstemming was be reikt, blijkt nader, dat de wenscli hier weer eens parten heeft gespeeld Over den Soe dan blijken er groote moeilijkheden le be staan, zelfs van zoodanigen aard, dat het nog lang niet zeker is. dat een accoord ten slotte zal worden verkregen. Nahas Pasja. Men moet niet vergeten, dat, welke re geering er in Engeland ook aan het bewind is, nooit zal worden afgezien van de zeker heid. dat het Suez-kanaal vrij is voor de Engelsche scheepvaart; zulks met het oog op de verbindingswegen met Indië etc Labour mag den Egyptenaren in hun zucht naar volkomen onafhankelijkheid nu nog zoover tegemoet komen, van het boven staande zat ook zij niet afwijken en de delegatie uit het land van den Nijl zal goed doen daarmede rekening te houden! Het schijnt, dat het Nahas pasja gelukt is nog enkele kleine tegemoetkomingen te verkrij gen hoven het reeds door zijn voorganger bereikte resultaat van onderhandelingen en de mogelijkheid bestaat derhalve, dat hij inzake den Soedan zal wijken, zoo het komt tot een btigen of barsten-, zijn prestige zou dan immers toch gered zajnl In Britsch-Indië krijgt de situatie een scherper karakter, dooidat de meest revolu tionaire elementen zich thans in den strijd gaan mengen, hetgeen noodwendig tot bloe dige botsingen moest leiden Deze hebben dan ook reeds plaats gehad en daarmede wordt de positie van Gandhi tevens lasti ger. Hij zelf predikt trots zijn meer agres sieve redevoeringen toch altijd nog het on gewelddadig verzet. Hoe zal hij zich moeten gedragen, zoo het verzet tenslotte toch een meer en meer gewelddadig cachet gaat dra gen onder invloed der revolutionairen en der door hen geforceerde botsingen met de politie en troepen? Onder zijn aanhang be gint trouwens al eenige moedeloosheid le heerschen omtrent het slagen der actie, zooals'deze tot dusver wordl gevoerd! Bovendien wachten Mc Donald in eigen boezem groote moeilijkheden, dat is duide lijk gebleken op het congres der onafhan- kelijken onder leiding van Maxton Deze uilersten der Lahour-pariij willen blijkbaar niet inzien, dat het huidig bewind een min- derheidsregeering is en derhalve niet geheel kan volbrengen, wat het zelf zou willen. Ook het tweede Labour-kabinet moet schippe ren en een methode van geven en nemen loepassen De uitersten zijn over deze schipperpolitiek zoo ontevreden, dat zij er bijna aan loe zijn, de regeering het vertrou wen op te zeggen 1 Dat het voor een partijleider niet alles is,, dat ondervindt momenteel ook de leider der Duilsch-nalionalen Hugenberg, die door andere kopstukken zijner partij gebombar deerd wordl met teekenen van afkeuring van het door hem gevoerde beleid. Met meer dan gewone belangstelling wordt dan ook de komende partijdag tegemoet gezien, waarop hij het ongetwijfeld hard le ver antwoorden za! hebben. Het op de wip zitten in den Flijksdag is niet alleen esp voordeel, het draagt in zich tevens zware verantwoordelijkheid' Vooral, wanneer de regeering een zoo besluiteloos en zonder stuur ronddobberend voerder van het schip van staat is als het kabinet Brüning Zelfs d- steun van rijkspresidenl Hindenburg is niet voldoende om dit zwakke ministerie lang te redden van den valDe drei ging van Biiksdagontbinding verliest bo vendien geregeld aan kracht, naar male het wapen meer wordt gehanteerd. De maand April is hier vooral rijk aan traditioneele jaarlijksche manifestaties, waar speciaal het volk een groot genoegen in vindt. Nauwelijks was de „zesdaagsche" voorbij, die tijdens zijn duur een gewoon lijk verlaten hoek van Parijs maakte tol een plek, waarheen de volksmenigten van alie voorsleden toestroomden, of de Ham- menmarkt en de Oud-roestmarkt werden geopend, die nu op hun beurt, maar nu over dag, diezelfde volksmenigten tot zich trek ken Ook dit jaar weer, ondanks het slechte weer. dat bijna onafgebroken bleef aanhou den. hebben die traditioneele populaire mark. ten weer het traditioneele succes gehad Zelfs onder windvlagen, regen en soms zelfs hagelbuien, waren er voor de uitstal lingen der egtde-rommel-verkoopers. waar de gewone warboel heerschle van altijd, waar men een deel van een oude Voltaire-uitgave kon vinden naast een verbogen hoefijzer, een bijna nieuwe luidspreker naast een absoluut versleten autoband, toch altijd nog verscheidene menschen, die aandachtig voorovergebogen in de verroeste, kapotte, versleten en vuile waar rommelden, in de hoop daar misschien toch iets waardevols of nuttigs tusschen te vinden. 't Is werkelijk amusant de mentaliteit 345. En d'arme Piero kon niet anders, al was hem alles veel le wijd. Hij zag dat de dief zich vermomde, zijn moo'e kleeren was -hij kwijt. Hij werd op den koop loe uitge lachen. Hij stond beweegloos en stijf. Hij durfde zich niet verroeren, alles slobberde om 't lijf. 346. Toen het pakje Piero was ontnomen en verwisseld voor het dievenpak, zag hij den dief in het bosch ver dwijnen, die netjes in zijn pakje slak. „O, die schavuiten" klaagde Piero, „wat ze deden was gemeen, mij verweren had niets geholpen, 'k stond immers heel alleen". van den Parijzenaar op die Oudroest-markT te observeeren. Waarschijnlijk maakt hij zich volstrekt geen illusies en weet hij a! van te voren heel goed. dat er in die oude boel niets interessants te vinden zal zijn en bovendien, hij heeft ook eigenlijk niets noodig, hij gaat naar die markt enkel en alleen voor het plezier er wat rond te flaneeren. En toch, hij is nog niet aan het einde van de twee boulevards gekomen, waar de markt gehouden wordt, of hij heeft zijn armen vol met een hoop din gen, die hij heelemaal niet van plan was te koopen, en die door hun zwaarte hem zelfs leelijk hinderen bij zijn verdere flaneer- tocht Maar hoe ook weerstand te bicden aan al die uitgestalde dingen! Hier heeft hij een hoop oude sleutels ge zien, voor enkele stuivers te koop aange boden, en waarvan één toch allicht juist zou kunnen passen op het hangslot of het valies, waarvan hij de sleutel kwijt is. Ginds ziet hij een lijst, die bijna precies de afmeting heeft van de plaat, die een stap of tien tevoren hij niet heeft kunnen na laten te koopen. En die koperen stoof dan wat aardig om die aan zijn vrouw cadeau te doenf En die vaas daarl wan neer men die met den gebroken kant te gen den muur zet. zou die nog wit een goed figuur op den schoorsteen maken! Maar nu moet u toch ook weer niet den ken, dat er op die Oud-roestmarkt alléén maar verkoopers van oude, verroeste, ver sleten en kapotte rommel zijn. Sommige kooplui staan er met zulke uitstallingen, dat men hen bijna voor echte antiquairs zou aanzien. D. w. z. zoo de voorwerpen, die zo met den grootslen ernst tentoonstellen, dan ook bijna nooit in hun geheel zijn en noch op schoonheid noch op originalitiet aanspraak kunnen maken ze lijken toch hcusch op antieke antiquiteiten. Zoo was er dit jaar een. die aan de lief hebbers een geheelc verzameling „praehislo- rische" steenen le koop bood, waarvan som mige zelfs waren voorzien van een nummer of een etiket, dat instond voot hun af komst of hun ouderdom! Anderen boden 't publiek der Oudroest-markt niets dan schil derijen aan oude schilderijen! O, wat een Rembrandls, en wat een Frans Hals jes. Ze praten trouwens maar niet al te veel over de groote meesters, wieg wer ken ze bezitten. Wanneer een cliënt echter zelf de veronderstelling maakt, dat dig me neer met zijn hoogen hoed op wel erg doel denken aan de kunst van Walteau, dan vindt de „antiquair" duizend en één argumenten om hem ervan le overtuigen, dal hij volkomen gelijk heeft. Eens waagden wij het naar den prijs te vragen van een schilderij, dat een béétje minder leelijk was dan de anderen, en nadat de koopman ons eerst met zijn doordringen den blik eens goed opgenomen en „geschat" had, vroeg hij er den voor ons-zèlf zeer vleienden prijs van 3000 francs voor! Dan plotseling, na een zijstraat, is het uit met het oud-roest, met rommel, meubels en schilderijen en we slaan ineens voor lange rijen, keurig netjes gerangschikte tenten en stalletjes, versierd met de smake lijkste worsten, met hammen, die de deli caatste fijnproevers doen watertanden, en met pasteien. o, die pasteien! We zijft op de „Hammen-markt". Iedere tent heeft het nationale product van de een of andere streek, de een of andere stad te vertegenwoordigen. Doch, het is meer dan waarschijnlijk, dat al die worsten van Ar ies, die hammen van Normandië, of die pasteien van Bretagne eenig en alleen in Parijs gefabriceerd worden Maar hoe dat dan ook zij ze maken een smakel ijken indruk en trekken massa's en massa's lief hebbers vooral op de uren, dat de baas of de bediende, die bijna zoo vet zijn als hun waren zelf, uitdeeling houden van heel kleine proefstukjes, die het publiek aan dachtig en met kenners-long „proeft", met bijna gesloten oogen om toch vooral maar niet afgeleid te worden in zijn keuringswerk. En ioch. wanneer er regenbuien begon nen te vallen, vluchtte snel al dat publiek weg van de ..Hammen-markt", kijkers, kcopers en proevers terwijl op de „Oud- roeBt-markt" er dan toch altijd nog gestal ten te zien waren, die onder de beschutting van een paraplu hieven kijken, zoeken, speuren en rommelen zoozeer is geeste lijk genot dan toch maar sterker dan materieel genot En dan is er verder deze maand nog de beroemde „Peperkoek- of Troon-kermis", die op het oogenblik in volle actie is. 't Is zoo heel iets anders dan de gewone wijk- kermissen van Parijs zóö iets enorms, dol men bijna van grandioos kan spreken. Ze wordt gehouden op een van de breed ste verkeerswegen van Parijs. Door het la waai, dat de draaimolen-orgels maken, de orkesten der spektakel-tenten, het gerumoer en geschreeuw van de menigte, en door al de felle lichten die ervan uitstralen, verdooft en verblindt ze heel een wiik. Ze Irekt nog veel ontzaglijker menigten uit alle volkswijken dan de .zesdaagsche", menigten, die ditmaal niet gekomen zijn om enkel slechts toe te kijken, maar om actief deel te nemen aan de manifestaties, menigten, die met harl en ziel zich overge ven aan het genót van draaien, rollen, springen, schokken schommelen Ze is het plezier-oord niet alleen voor de Parijzenaars zelf, maar vooral ook en misschien nog meer voor de bewoners der onmiddellijke omstreken. Zoodra de avond valt zijn dan ook alle publieke vervoermiddelen, die in de rich ting van de „Troon" rijden, propvol, en tot 2 uur in den nacht voeren ze maar on ophoudelijk nieuwe pretmakers aan. En terwijl die volksmenigten ebheen gaan om plezier te maken, om zich te bedwel men aan licht en beweging, aan geschreeuw en aan diverse emoties, gaat een ander soort publiek (hoewel veel geringer in aan tal) erheen om zich te amuseeren met het kijken naar die kermis-vierende menigte. Het gebeurt niet zelden, dat een dandy, vóór hij met zijn dame op Monlmartre gaat sou- peeren, eerst even met zijn schoone een wandelingetje over de kermis maakt en haar daar ironisch een mooi peprkoekje aan biedt in den vorm van een varkentje, waar op met suikeren letters een voor hen belce- kcnisvolle mannelijke of vrouwelijke naam geschreven staat. Elders zal men in een sehiet-tent een elegante groep heeren en dames zien die in een luxe-auto gekomen zijn. die met den chauffeur een eind verder op hen te wach ten slaat, en die bezig zijn zich met elkaar te meten in juistheid van blik en zeker heid van hand Dat elegante publiek komt er maar even in hel voorbij gaan, en het is weinig in ge tal, maar het valt toch dadelijk op in de menigte, tusschen die volksmannen en -jon gens met geruite pelten op en die volks meisjes en -vrouwen met haar heescha stemmen en luid gelach Zelfs met de Paaschdagen, toen Parijs scheen leeg te slroomen, zóó enorm was de menigte, die zich naar de slations jacht te of die per auto, per motorfiets, of zelfs per gewone fiets zich naar de omstreken, dichterbij of verderaf spoedde om groe nende boomen te zien en buitenlucht in te ademen zelfs toen was het nog overvol op de Peperkoek-kermis, en in het rumoer het lawaai en vooral het ontzettende stof trok een dichte mensehen-massa er maar voort van het eene plezier naar het ander", en gaf zich met hart en zie! over aan de pretentielooze genoegens van dat feest M DE ROVANNO. HONDERD KISTJES SPINAZIE VOOR TIEN GULDEN. Als een bewrjs, dat de spinazie thans bjjna waardeloos is, kan gemeld worden, dat een tuinder uit Santpoort een hoeveel heid van 100 kistjes spinazie te Bever- wjjk in de veiling aanvoerde, waarvoor fcjj f.10 ontving. Verminderd met het rjjloon, huur van de kistjes en het veilinggeld, bleef er slechts f. 2,30 over. „Hbld.". Leidsche Deserteur. In 1482 was de stad Leiden door den Her tog van Oostenrijk en Graaf van Holland opgeroepen om „een wapeninge en heer- rairt te doen opten vianden en quaetwil- lende van onsen genadigen Heer." De vijand was de stad Utrecht en eenige andere s|eden in het Sticht en Leiden moest „mit zijne Stander en getale van volke van wa- Pene uytbrengen". Onder dengenen, die ■•uilgeboden waeren ter heervairt milten Slander van der slede te reysen op hoir lyff en goel" waren twee Leidenaars Jan Wi!- lemsz en Wollebranf Jansz., die op een gegeven oogenblik deserteerden, of. zooais het in die dagen heette; „uten velde vande Stander vander stede wechgetogen en enen tjtvan.. dage wech gebleven buyten omof en censent van den Standezdrager Tan de Capiteynen en die van den Ge rechte". Nadat zij tot hun corps terugge keerd waren hebben zij verder hunr.e diensten als kryslieden gedaan, maar in Leiden teruggekeerd hebben zij desniette min voor hunne desertie terechtgestaan en zijni zij als volgt gestraft: „dat Jan Wiilemsz' en Wollebrant Jansz' I en sullen voir der sledehuys beneden op 'er slrale in een ront sirkel voir den ge meen volke etc bloets hoefts an hoir wam- loeys. etc hebbend een naect bloet swaert zTen '10'r handen, en etc van hem. me één voir en die ander nae, sal seggen Inyder stemmen, soe dat men elc van eneden op bescheydelyc horen mach, be kennende an den Gerechte dat hij na des Keuren en geboden van der stede an tgene dat hij inder reyse gedaen heeft zijn lyff ende goet gerechtelyck verbeurt heeft, be- gherende anden Gerechte doir die passie on lyden ons Heeren Jesu Chrlsti ende doir zijn heylige bitten bitteren) doot. hem van zyne live ende goede gracie ende genade doen willen ende Igene dat hij hieran tie- pen der stede misdoen heelt, men hem dat vergheven willen." Volgens het Correctieboek van Leyden, dato 3 Jan. 1482 werden beide deserteurs veroordeeld een bedevaart le doen naar Rome om daar hun misdaad te biechten, „ende sullen wier slede v. Leyden gaen huy- den binnen sdages sonneschyn ende mor gen wt Rynlandl. wlen Hage en wt Hago- ambacht. etc op zijn lyff." Den bedevaerders werd bovendien opgedragen „der stede een geet betoech te zenden bewijsstuk.) Leidsch Werk van Rombout Verhuist. Rombout Verhulst is onze groote Hol- landsche beeldhouwer uit de 17e eeuw zijn naam is verbonden aan de roemrijke graf monumenten van Michiel Adriaansz. de Ruyter en van den admiraal van Gendt; aan de versiering van bouwwerken heeft hij deel gehad: de relief boven de deuren in het paleis te Amsterdam zijn van zijn hand: hij is eigenlijk de eenige beeldhouwer uit den baroktijd. dien Holland heefl gehad Ook te Leiden heefl Verhulst vee! gewerkt Zoo maakte l)ij het monument voor Pi»ter Adriaansz van der Werf in 1661 door drie zijner nakomelingen in de Hooglandsche Kerk geplaatst. Van groots waarde is het beeldhouwwerk aan de Waag, in 1662 door Verhulst gemaakt, bestaande in het lof- en i beeldhouwwerk van het frontepice aan den voorgevel, waarvoor aan den beeldhouwer 700 guldens werd betaald; hel groote stuk boven den hoofdingang van den voorgevel, in wit marmer, voorstellende de attributen van de Waag, waarvoor hij 1100 gulden honorarium ontving; het kleinere stuk boven den ingang van het beterhuis, in Bent- heimer steen, voorstellende den bolerhandel waarvoor hem 400 gulden zijn bgtaald; de overige lof- en sierwerken, benevens de modellen om andere naar fe gieten, waar voor hem een bedrag van 1527 gld 10 stui vers werd toegekend. Voorts is van de hand van Verhulst de Strijdleeuw op de poort van den Burcht, waartoe van stads wege de steen was geleverd waaruit Ver hulst den leeuw beitelde Burgemeesleren der stad Leiden schonken Verhulst daar voor een gouden medaille Met 900 gulden werd de beeldhouwer gehonoreerd voor de Trofeën van Oorlogswapenen, in 1667 aan de beide fronten van de Zijlpoort aange bracht. Vronwenatrijd. In hel Ding bock van Leiden beklaagt Keenau Symonsdr. van Haarlem (vermoe delijk onze „nationale" heldin Kenau Si mons Hasselaar) zekere Margriet Pietersdr „die haar vervordert heeft omtrenj een iaer geleden, met forse met geweld) de eischere? OKcnau) fe invaderen aan te vallen' en openbaarlick alhier binnen deser stede aen de vischmarkt te slaen met een besemstock, haar, handen en hooft te quetsen, grieven en bloetgieten. daarvan zij Kenau met den Officier in dier iijt heeft gecompenseert dat die Margriet daarna Keenau nog heeft geinvadeert, haer int aen- gesicht grijpende, haer met een opsteker dolk, lang mes) dreigende, seggende: „Waer is nu u hes?" en diergelijcke woor den vileynich en smaedelijck sprekende Kenau eischle, dat Margriet veroordeeld zou worden „hare handen van haar te houden, haar niet le misdoen met woorden of met werken, haar imponerende een eeuwig zwijgen en boven dien voor de pijn en smert, door de quelsuTe geleden, te be talen ten behoeve der armen alhier te Leyden en le Haarlem ieder de helft van 6 ponden vlaams." De tegenpartij zeide, „dat Kenau Sy monsdr. dagelijks voor hare deure kwam roepen en schelden, zeggende, dat Margriet haar 42 gulden schuldig was." Hel gevolg van deze aanklacht was, dat Margriet veroordeeld werd om 6 ponden vlaams aan de armen van Leiden en Haar lem te betalen. Dato 23 Mei 1578. Schermtonrnooi. Hit de registers ran het Getnigboek d3i stad Leiden bljjkt, dat Leiden in 1584 in mr. Adam Adainsz van Ydegge (Rotterdam mer van geboorte) een „vrvvechtmeester" had, die zijn vak eer aandeed. Dit bljjkt aller eerst nit de getuigenis van den Delltschsn vechtmeester mr. Ludolf van Collen (Ken- leraar dus van geboorte), die verklaarde, dat hij Adam Adamsï „geleert heeft de Rioderlieke Conste van Schermen en vrij. vechten mitten langen zwaerde ende voorts met alle andere ridderlicke geweren". Voorts is de Leidsche' vecht'.eeraar „gepTonften versouckt" geëxamineerd) door den Utrechtschen vrijvechtmeester mr. Jan Pie- tersz, die, nadat hjj verscheidene partgt- jee sabel getrokken had met den examinan dus, „expresteljjk verclaert en op zynso- lemnelen eed genomen, deselve mr. Adam nut, beqaaem, waerdich endesouf- fisant was omme mr. als véren geslagen "te werden, zonder eenige controversie". Ten stofte heeft mr. Adamsz alle vechtme38i.e- ren uit andeTe steden uitgedaagd „dat sy. luyden souden comen jegens hem vechten" en „tegens eenen yegelycken die hem is gecomen ter parek, alle syne prysen rus- telickem ende vromelieken beschermt, be- waert en oock gehouden". Staaltje van advertentiestijl. In de eerste dagen der omwenteling 1795 kwam de volgende advertentie voor in de „Leijdsche Couranl" van 14 Februari: „In den jaere 1788. toen Tirannie en Heerschzugt den Teugel van Geweld voer den, ontfing ik uit den schoot mijner Eeht- genoole een Zoon, welken, bij den Doop. den naam deed geeven van den besten Burger vader Hendrik Hooft; wilde ik dezen Bur ger-Vriend, in levend geheugen doen hou den. en dat, in die tijden! hoopte ik thans mijne mede-Burgers, bij het herstellen der Bataafsche Vrijheid, eenen Brulu? aan I? bieden, waarvan ik meende mijne Echlge- noole grool te gaan: dezn morgen 16 en 1 quart uur) is zij geleegen van een Doch ter 't welk mijne Bloedverwanten en die eenig deel in mijn Genoegen en Vreugde neemen, adverteere: zullende dezen den naam eener der beste Bataavische vrouwen onllangen. Amsterdam. 3 Februari 1795. Eerste jaar der Bataafsche Vrijheid. Den ouden burger Jacobus Marlinus Coop- man."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1930 | | pagina 9