71st® Jaargang
ZATERDAG 12 APRIL 1930
No. 21496
Officieele Kennisgevingen.
STADSNIEUWS.
HET EERSTE LUSTRUM VAN „INTER NOS"
Het voornaamste nieuws
van heden.
MUZIEK.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cts. per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertentiën 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiên uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT::
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post f. 2.35 portokoeten.
ƒ0.18
„0.18
Dit nummer bestaat uit ZES bladen
EERSTE BLAD.
INENTING TEGEN DIPHTHERIE.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
irengen ter algemeene kennis, dat na heden
op het Bureau van den Gemeentelijken Ge
neeskundigen en Gezondheidsdienst geen ge
legenheid meer bestaat tot inenting tegen
diphthorie.
A. VAN DE SANDE BAKHUIJZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 12 April 1930.
DE EERSTE TAREN VAN DEN
TACHTIGTARIGEN OORLOG IN
EEN ONZER NOORDELITKE
PROVINCIËN.
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden:
Gezien bet verzoek van a. K. Louwrier
om vergunning tot het uitbreiden van de
brood- en banketbakkerij in het perceel
Zuidsingel No. 2123, kadastraal bekend
jGemeente Leiden, Sectie C. No. 1565.
b. Th. P. Beulink om vergunning tot het
oprichten van een banketbakkerij in het
perceel Hooge Morschweg No. 58 kadastraal
bekend Gemeente Leiden, Sectie N. No. 959.
Gelet op de artikelen 6 en 7 der Hinderwet
Geven kennis aan hei publiek, dat ge
noemde verzoeken met de bijlagen op de
Secretarie dezer gemeente ter visie gelegd
zijn; alsmede dat op Zaterdag den 26e April
e.k, des voormiddags te half elf uren in
het perceel Breestraat 125 (Bureau van Ge
meentewerken) gelegenheid zal worden ge
geven om bezwaren tegen deze verzoeken
in te brengen, terwijl zij er de aandacht op
vestigen, dat niet tot beroep gerechtigd zijn
zij, die niet overeenkomstig art. 7 der Hin
derwet voor het Gemeentebestuur of een
zijneT leden zijn verschenen, ten einde hun
bezwaren mondeling toe te lichten.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester
VAN STRIJEN. Secretaris.
Leiden, 12 April 1930.
SCHENKING.
'De heer W. Spijer te Amsterdam heeft
een paar zeer zeldzame stukken Egyptisch
aardewerk, een geglazuurde kop uit den
Hellenistischen tijd en een fraai gipsmasker
uit de Koptische periode aan den Staat d?r
Nederlanden ten geschenke heeft gegeven,
ter plaatsing in het Rijksmuseum van Oud
heden alhier.
Den schenker is de dank der Regeering
betuigd.
Voordracht vail prof. dr. I. H. Gosses.
In de maandelijksche bijeenkomst van de
Maatschappij der Nederlandsche Letter
kunde te Leiden heeft prof. dr. I. II. Gosses
gisteravond gesproken over: „De eerste jaren
van den Tach tig jarigen Oorlog in een onzer
Noordelijke provinciën."
Spreker stelde zioh voor een indruk le
geven van den toestand in de provincie
Friesland in den eersten lijd van den Tach-
tigjarigen oorlog. Meestentijds verkeerde ze
in volkomen rust. De inval van Graaf Lo-
dewijk in Groningenland in 1568 verwekte
een onzekere stemming, maar na den slag
bij Jemgum boog men zich weer zonder ver
zet onder de regeering. Krijgsgebeurtenis-
sen hadden slechts plaats gedurende drie
en een halve maand in 1572, maar de stad
houder Caspar de Robles kon met een kleine
troepenmacht het verzet Wiwingan;
de opstand der steden, die in Holland on
bedwingbaar bleek, was in Friesland van
den beginne af hopeloos, want hier had men
slechts kleine stadjes, voor een deal onver-
sterkt en waarvan de strategisch belang
rijkste door een blokhuis in bedwang wer
den gehouden. Het meest hadden geloden
de kloosters, zooals vroeger vóór de her
vorming in tijden van onrust ook steeds.
Maar hun aantal was te groot voor de be
volking, zooals de paus zeif "Tkanda, en
hun rijkdom niet meer evenredig aan de
sterk afgenomen liefde voor de Katholieke
kerk.
Wil men hier den Tachtig jarigen Oorlog
bepaald zoo ongeveer op tijd laten begin
nen, dan zou men dien, zooals Abel Eppens
doet, in 1566 laten aanvangen. Tot aan dat
jaar hadden de talrijke hervormden, als ze
geen opzien wekten, van vervolging betrek
kelijk weinig last gehad en hadden ze kun
nen hopen, dat zich alles voor hen op den
duur ten goede zou wenden; na de gebeur
tenissen van 1566 echter, die nog blijk
gaven van een zekere naïeviteit en van on
wetendheid omtrent de gezindheid van de
centrale regeering in het verre Brussel,
wist men, dat men op het punt van den
godsdienst geen verzoeningsgezindheid van
de regeering kon verwachten.
Doch een periode van bloedige straffen
volgde niet: de vonnissen van den Raad van
Beroerten troffen bijna uitsluitend personen
die reeds uitgeweken en niet meer te vatten
waren; de kosten van justitie liepen niet
sterk op en daalden zelfs sterk na 1572;
het aantal terechtstellingen in Friesland
bleef betrekkelijk gering; de achtergebleven
ketters maakten zich onzichtbaar en wer
den gedekt door degenen, die onverschillig
voor het Katholicisme geworden en afkeerig
van vervolging waren.
Zorg echter verschaften der regeering d?
T
Geuzen, die meer en meer de zee afsloten
en wier strooptochten in het land voorna
melijk op de kerkschatten gemunt waren.
Zoo goed als nooit gelukte het den substi
tuut van den procureur-generaal v-in het
Hof eenigen van dezen in handen te krij
gen. Ongerustheid, door deze moeilijk
grijpbare vijanden gaande gehouden, vrees,
dat de opstand, zooals in 1572 van uit
.Holland naar hier zou ove^L^an, noopten
Stadhouder en Hof evenwel solda^n in
dienst te houden en voortdurend had de
stadhouder te worstelen met de Staten oin
geld voor deze los te krijgen. Een gevoel
van malaise was stellig aanwezig, maar
voor oproer of zelfs ernstige verstoring der
orde behoefde men niet te vreezen. Het
leven ging zijn gewonen gang, zooals uit
het dagboek van een Frieschen boer uit die
dagen blijkt, en zoowel het borstbeeld van
Caspar de Robles op den zeedijk bij Har-
lingen als de naar hem genoemde waterweg
van Friesland naar Groningen
de stadhouder nog wel gelegenheid en lust
had tot iets meer dan tot handhaving van
het gezag. Gevallen is hij ten slotte, door
dat zijn eigen soldaten wegens onvoldoende
betaling in 1576 begonnen de muiten en
hem gevangen namen.
Vraagt men, waardoor een herstel van de
koninklijke regeering onmogelijk was, ook
na 1580, toen er weer een Koninklijk Stad
houder in Groningen zetelde, dan Kan ge
wezen worden op den weerzin, dis men
koesterde tegen de kunstmatig tot 1576 in
stand gehouden Katholieke Kerk, op een
zekeren nationalen afkeer dien msn ge
voelde tegenover een heerschappij van niet
met de bevolking vergroeide vreemdelin
gen. maar vooral mag daarbij niet e .'goten
worden wat spr. nader uiteenzette dat
reeds dadelijk, nadat de Friezen zich in
1524 bij tractaat onder 'ie Habsburgsche
heeren hadden geplaatst, misverstanden en
geschillen waren ontstaan over de rechten,
die van weerszijden waren toegestaan. Men
had de overtuiging, dat de regeering, die
men bij contract had' aanvaard steeds, en
in de laatste jaren in toenemende mate
contractbreuk had gepleegd.
DUITSCHE LEEKENSFELEJRS
BEZOEKEN LEIDEN.
Op uitnoodiging van den Bond van Volks
huizen, van den Vrijzannig Ghristelijken
Jongerenbond (V. C. J. B.) en. enkele klei
nere vereenigingen op cultureel gebied,
brengt Waltlher Blachetta met zijn groep
Duitsche leekenspelers deze maand, gelijk
reeds gemeld, een bezoek aan ons land om
in verschillende plaatsen een demo—tratie
te geven van het leekenspel. Waar het
leekenspel in ons land nog slechts weinig
bekend is, heeft het in Duitschland reecL;
een eigen literatuur, en kan daar reeds van
zijn geschiedenis, gesproken worden.
De Duitsche regeeringsautoriteiten, die
reeds eenige jaren gewend zijn baar sym-
path ie voor de jeugdherbergen in klinkende
munt om te zetten, toonden ook belangstel
ling te hebben voor dezen vorm van volks
opvoeding, en gaf opdracht aan Blaehrita
om met zijn leekenspelgroep een tournée
door Duitschland te maken.
Het was een goede gedachte van ge
noemde organisaties om dezen op den voor
grond tredenden spelleider ook in Holland
voorstellingen te laten geven. Maandag a s.
is Leiden aan de beurt. Opgevoerd zal wor
den ,,Das Spiel vom Gottmenschen". door
den spelleider zelf vervaardigd. Op zeer
kiesche wijze heeft Blachetla dit moeilijke
gegeven tooneelmalig opgelost. Het bezwaar
der vreemde taal wordt voldoende ondervan
gen door het zeer verzorgde gebaar van de
spelers. Dit vindt geheel nieuwe mogelijk
heden in hel voor ons land nog onbekende
bewegingskoor.
Bovendien wordt een Hollandsche tekst
met bespreking van het stuk verstrekt. Waar
het door Leidsohe Jongeren opgevoerde
Kerstspel dezen winter zooveel belangstel
ling trok, voorspellen wij het Volkshuis
Maandag een volle zaal. Voor bijzonderhe
den verwijzen wij naar de biljetten en de
advertenties.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd zijn voor het doctoraal-examen
God geleerdheid de heer S. H. Spanjaard
(Uirecht); candidnats-examen Indisch
recht de heer G. C. Bruin (Den Haag); eco
nomisch doctoraal-examen Indologie de
beer E. Croes (Den Haag); propaedeutisch
examen Godgeleerdheid de heer F. A. Nolle
(Dordrecht)doctoraal-examen rechtsge
leerdheid mejuffrouw E. F. J. A. Adriaanse
(Roermond) en de heer H. P. Linthorst
Homan (Assen); doctoraal-examen wis- en
natuurkunde hoofdvak Scheikunde de heer
J. W. J. Holleman (Voorburg); candidaats-
exaimen wis- en natuurkunde letter K de
heer J. H. M. van Dokkum (Den Haag).
BINNENLAND.
Bezoek van de Koningin-Moeder aan
Haarlem (Binnenland, 3de Blad).
Een adres van den V. P. R. 0. over de
verdeeling van den radio-zendtijd (Binnen
land, 3de Blad).
Hoe moderne walvischvaarders hnn werk
doen. (Gemengd, 2de Blad).
Dommering verbetert een nationaal
record door een gemiddelde van 57,14 te
maken. (Sport, 3do Blad).
BUITENLAND.
De Engelsche lord der Admiraliteit noemt
cijfers inzake het bereikte ter Vlootconfe-
rentie ('Buitenland, 1ste Blad).
De Beiersche Volkspartij bevredigd inzake
de bierbelasting (Builenl., 1ste Blad).
Labour wint in Znid-Australië (Buiteiïl.,
lste Blad).
KUNSTKRING „VOOR ALLEN."
Ubechtsch Sted, Orkest. Willem Andriessen.
.hoerpt- te.viere n-Ubv 't imiW^i^tovenste rij directeur Mizée
Willem Andriessen.
De Leidsche Kunstkring „Voor Allen"
heeft met zijn dertigste concert, waarvoor
hij het Utrechtseh Stedelijk Orkest en den
pianist Willem Andriessen te gast had, zijn
eerste lustrum gevierd. Die viering is alles
zins gemotiveerd. Toen, vijf jaar geleden, d°>
dames Valk, Sibbes en Oudshoorn het initia
tief namen tot de oprichting der vereeniging
vonden ze allerwege zooveel instemming
dat in minder dan geen tijd een bestuur,
onder voorzitterschap van den heer P. van
der Hoeven, kon woTden gevormd, waar
door de constitutie een feit was geworden.
De leden stroomden toe en een paar maan
den later zette men het eerste vereenigings-
jaar in met 1180 leden. Een prachtig begin,
een groots voldoening voor de ambitieuse
dames. Op het bestuur rustte nu de taak om
door oordeelkundige leiding het ledental op
peil te houden. Het is daarin in den loop der
jaren volkomen geslaagd. Niet door ook
maar in eenig opzicht concessie te doen
aan den smaak van de muzikaal zwakken
onder zijn leden, niet door het invoeren van
populaire concerten waar een muzikaal
luchtje aan is, doch door de eenige juiste
manier om waarlijk leiding te geven, door
muziekavonden te» organiseeren, waarop ds
kunst gediend wordt, En het heeft die lei
ding met zoodanigen tact gegeven, dat ds
leden er zich gaarne aan onderwerpen. De
„Kunstkring voor Allen" is nu niet alleen
gebleven een bloeiende vereeniging met een
groot aantal leden doch ze is ook iets ge
worden: een vereeniging. die velen een blik
hoeft geopend in een gebied, waar ze het be
staan niet van vermoedden, die velen tot
verdieping en verfijning van hun muzikalcn
^smaak heeft gebracht, die bij velen het ver
langen naar muziek tot een geestelijke be
hoefte heeft opgevoerd. De „Kunstkring voor
Allen" is geworden een vereeniging waar
van men mag getuigen dat ze in onze stad
een niet onbelangrijk stuk cultureele arbeid
heeft verricht
Het bestuur mag vrijelijk met voldoening
op zijn werk terugzien en er was alle reden
om het dertigste concert tot een feestcon-
eert te maken. Het U. S. O. op het podium,
Willem Andriessen solist, een zaak geheel
gevuld met belangstellende leden en. als
gasten, een groot aantal buitenlandsche stu
denten die hier de Dietsche leergangen vol
gen, wat kan men feestelijkere denken?
Het programma was uitgegroeid tot een ty
pografisch goed verzorgd gedenkboekje van
20 pagina's, waarin een korte staat van
dienst en portretten van vele kunstenaars
die voor de leden waren opgetreden. In de
pauze hield het bstuur in de artistenfoyer,
waar veel bloemen stonden en waer een ge
zellige drukte heerschte. receptie. Onder de
vele aanwezigen merkten we op den rector-
ma gn if icus prof. van Wijk.
Evert Cornelis heeft voor den feestavond
een belangwekkend programma uitgevoerd-
Als openingsnummer de pittige Academische
Festouverture van Brahms, die met het
oog op de aanwezigheid der Belgische stu
denten, ook daarom bijzonder in dezen
avond paste. Daarna het magistrale 5?
pianoconcert in Es van Beethoven, een de**
werken van den meester der meesters, die
het sterkst zijn grootheid verkondigen. Waar
ter wereld vindt men een thematiek van de
kracht als die van het eeTste deel? Neem
het groszzügige beginlhema. neem het een
voudige zangthema over vijf tonen in do
allereenvoudigste harmonieval (15). dat is
buiten Beethoven nooit bereikt. En hoe is
dit zangthema verwerkt! Het adagio is een
stukje muziek, dat zoo uit den hemel is
neergevallen. Andriessen heeft deze roerend
schoone muziek zoo mooi en zoo zuiver ge
realiseerd als men maar zelden te hooren
krijgt, zonder eenig vertoon van virtuositeit,
zich volkomen aansluitend bij de supe-
rieuze uitbeelding van de orkestpartij door
Evert Cornelis Jammer dat de iets te hoog?
stemming van de piano afbreuk deed aan
den indruk van het geheel Hinderlijk be
paald was de onzuiverheid bij de overgans-
maten van II naar III. waarin de lang aan
gehouden bes van de hoorns een bedenkelijk
conflict schiep met het Es-dur der piano.
Ravels noëtische „Ma mère l'Oye" Je
,,cinq pieces enfantines", inderdaad kinder
lijk van stemming en factuur maar kinder
lijk voor groote menschen. genoot een su
blieme vertolking. Wat een rijkdom van
klankkleur in deze doorzichtige partituur!
Chabriers virtuose rhapsodic „Espana",
prachtige verwerking van al die aantrekkp-1
lijke en electriseerende Spaansche rhyth-1
men, is met al de élan. waar deze muziek
om vraagt, in gloeiend temperament de zaal
in getrompet Ze zotte het auditorium in
vuur en vlam. Willem Andriessen. Evert
Cornelis en zijn uitmuntend orkest werden
luide bejubeld door de toehoorders. De voor
zitter der iubileerende vereeniging bood den
beiden artisten fraaie kransen aan.
De Bechslein-vleugel was uit het maga
zijn Mens.