Zl*e Jaargang
WOENSDAG 2 APRIL 1930
No. 21487
STADSNIEUWS.
BRAND IN EEN CLICHÉFABRIEK.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
30 Cts. per regel voor advertentiên uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen ran ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertentiên 35 Cts. per regel. Kleine Advertentiên uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 6 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post f. 2.35 portokosten.
ƒ0.18
„0.18
Dit nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
DE LICHTKRONEN MAREKERK
Het Bazar Comité voor de Lichtkronen
Marekerk kan met grooten dank melding
maken van d obrengst van den Bazar.
Deze bedroeg 1.5611.24: netto.
ADRES AAN DEN MINISTER.
Het bestuur van de Ver. tot behoud van
Trekhonden voor Leiden en omstreken heeft
aan den minister van Binnenlandsche Za
ken een adres gezonden, waarin het wijst
op de moeilijkheden, welke de laatste wijzi
ging in de Trekhondenwet voor de eigenaars
dier honden heeft gebracht. Waar honden
met een grootere borstbreedte dan 16 c.M.
bijna niet te krijgen zijn, verzoekt het be
stuur de oude bepalingen van vóór 1925 le
dezen aanzien wederom in te stellen.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Nieuwe inschrijvingen:
A. van den Ouweelen en Zonen (Beper
kende Bepalingen). Leiden, Hooigracht 103,
104, 106; Koppenhinksteeg 9; v. d. Werf-
straat 92. Het uitoefenen eener koperslagerij
en machinebankwerkerij, den handel in
huish. art. en in alle daarmede verwante
zaken; een en ander in den ruimsten zin
des woords. Vennooten: A. van den Ouwee
len. Leiden; H. van den Ouweelen, Leiden;
J. A. van den Ouweelen, Leiden.
A. J. Blinde Co., Wi'l'helminalaan, Sas-
senheim. Bloembollenbedrijf. Eigenaar: A.
J. Blinde, Sassenheim.
Opheffing (rectificatie):
Gebrs. Raumann, Haarlemmerstraat 161,
Leiden. Handel in Galanterieën.
Wijziging:
„Korevaar-Bazar", Korevaarstraat 8, Lei
den. Handel in Gailanterieën en huishoude
lijke artikelen. Uittredende mede-ei gen aar:
D. Heerhis, Leiden, dd. 1 April 1930. De
mede-eigenaar G. J. Huyzendveld, is thans
eenig eigenaar.
KERKKOOR—CHR. ZANGV.
„EX ANIMO".
Bovengenoemde vereeniging geeft op
Dinsdag 8 April a.s. haar jaarlijksohe uit
voering in de Stadsgehoorzaal. Voor het
eerst treedt hier op het in Mei van het vorig
jaar opgerichte Kinderkoor Ex Animo, ter
wijl als soliste optreedt mevr. Greta de
Knegtter Haar, sopraan uit Delft. Voor
verdere bijzonderheden zie men de adver
tentie in ons blad van Vrijdag a.s.
NED. NATUURHISTORISCHE
VEREENIGING.
De afdeeling Leiden van de Ned. Natuur
historische Vereeniging hield een vergade
ring in het Leidsche Volkshuis. Nadat en
kele huishoudelijke zaken waren afgehan
deld kreeg dr. Henrard het woord. Spr. ver
telde o. m. over zijn reis naar de Fransche
Riviera. In 't bijzonder was het de flora
van die streken waarvan spreker zijn ge
hoor een indruk wilde laten krijgen. Merk
waardig was het om op de vele mooie lan
taarnplaatjes de boomen en struiken van
het strand tot aan den rand van de Middel-
landsche Zee toe te zien groeien wat wel
sterk afsteekt bij het kale strand van de
Noordzee. Sprekers reis sterkte zich uit
vanaf Marseille tot Cannes, zoowel in het
binnenland als langs de zeekust. Spr.
roemde de ongerepte natuur en de weinige
overlast, die hij daar van de eigenaren en
het publiek had ondervonden De flora is
subtropisch en bevat palmen, b.v, de dadel
palmen, myrthe, vijgen, sinaasappelen enz.
Van de ingevoerde planten is de Agave fe-
rex, de z.g. Aloë en lastig onkruid geworden
dat vaak met lange ui Hoopers de wegen
vernielt
Behalve de flora gaf spr. een aardig in
zicht in den merkwaardigen stedenbouw van
die streken, de cultures b.v, parfumerie-
fabrieken en de mooie wegen die door de
Fransche regeering zijn aangelegd. Ter de
monstratie had spr prachtig plantenma-
teriaa'i meegebracht Met een harte! uk
woord van dank aan spreker werd deze
drukbezochte vergadering besloten.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd is voor het candidaatsexamen
Indisch recht de heer E. J. F. Linssen (Den
Haag); voor het candidaatsexamen wis- en
natuurkunde, letter A. mej. H. L. M. König
(Den Haag).
„ZANG ZIJ ONZE LEUS".
De Clir. Zangvereeniging „Zang zjj onze
Leus" alhier, dir. de heer A. Teljeur iTit
's-Gravenhageeere-voorz. ds. M. J. Pun-
selie, zal 9 Juni a.s. 2den Pinksterdag, deel
nemen aan het Concours te Zeist, uitge
schreven door het Zeister Mannenkoor, en
zal uitkomen in de Eere-afdeeling, zijnde
de hoogste afdeeling van dit concours.
Met verwijzing naar de advertentie, voor
komende in dit blad, deelt het bestuur me
de, dart het op veelvuldig verzoek besloten
heeft over te gaan tot de oprichting van
een kinderkoor. Reeds is een veertigtal kin
deren ingeschreven en als de voorteekens
riet bedriegen, zal nog een groot aantal
inspbrijvingen volgen.
De minimum leeftijd voor inschrijving is
8 jaar en de repetities zullen gehouden
worden des Woensdagsavonds van half 7
tot half 8.
FELLE UITSLAANDE BRAND.
Een cliché-fabriek uitgebrand.
Gistermiddag om tien minuten over halfzes
is brand uitgebroken in het pand Gerrit
Doustraat 14, eigendom van de N.V. A. W.
Sijthoff's Uitgeversmaatschappij en waarin
de cliché-fabriek „Illustra" (diirecteur de
heer Chr. Lamb), is gevestigd De brand
werd door de bewoners van de omliggende
huizen ontdekt, doordal zware rookwolken
uit het dak opstegen Weinige oogenblikken
later stond het geheele gebouw in lichte
laaie en sloegen hooge vlammen uit het dak
op Onder leiding van den commandant, den
heer Verhoog, tastte de brandweer, welke
zeer snel ter plaatse was, met een motor
spuit, met vijf stralen den brand aan Onge
veer een halfuur na hel ontdekken van den
brand was de fabriek zoo goed als uitge
brand slechts de muren konden behouden
worden en eenige boeken en een fotografie-
toestel konden gered worden.
De burgemeester, mr. A van de San de
Bakhuyzen en de commissaris van politie,
de heer R. J. Meyer sloegen eenigen tijd den
brand gade.
Zoowel hel gebouw als de inventaris waren
verzekerd; terwijl de clichéfabriek tevens
tegen bedrijfsschade was geassureerd De in
ventaris was verzekerd voor f 15.000, wat
volgens opgave van den verzekeringsagent
veel le laag is.
Naar rle heer Lamb ons meedeelde, had
de fabriek juist talrijke orders ontvangen.
HET BEZOEK VAN ENGELSCHE
STUDENTEN AAN LEIDEN.
Het gezelschap Engelschc studenten, dat
gelijk gemeld, gisteren te Leiden is aangeko
men. heeft 's middags onder meer een be
zoek aan het Academiegebouw gebracht.
Na afloop heeft in de Vergulde Turk een ge
meenschappelijke maaltijd plaats gehad,
waarna het door Sempre Crescendo gegeven
invitatie-concert werd bijgewoond
Voor vandaag vermeldde het programma
o.m. bezoek aan de Lakenhal het Sint El>-
9abethhofie en gemeenschappelijk noenmaal
in ,,de Turk". Van middag werd een tocht
door de stad gemaakt, terwijl te half zes in
de collegïumkamer op sociëteit Minerva de
ontvangst plaats heeft door het collegium
van het Leidsche Studenten Corps, waarbij
de heer A. Ruys, praeses van het Corps een
korte toespraak zal houden.
Na afloop van dit bezoek heeft een maal
tijd op de sociëteit plaats.
Het vertrek is bepaald op Donderdagmor
gen naar Delft.
RECTIFICATIE.
Ten onrechte is in ons verslag van de Ver.
tot Bevordering der Bouwkunst als spreker
vermeld de heer Hans Martin; dit moest
zijn de heer H(crman) Martin, een broer
van den schrijver.
Foto BLEU Zé.
O.- ®e photo ..geeit- een beetó van de in't gebouw-aamigeridhte söhaóe.
X-STRALEN-OPTICA.
Voordracht van prof. dr. W. L. Bragg Jr.
Op uitnoodiging van de philosofische fa
culteit van Leidsche studenten heeft gister
avond in de collegezaal van 't Natuurkundig
Laboratorium prof. dr. W. L. Bragg Jr. uit
Manchester, een der Nobelprijswinnaars,
een lezing gehouden over hel onderwerp:
X-ray opties", waaraan het volgende is
ontleend:
In 1912 ontdekte Laue, dat wanneer
X-slralen op een kristal vallen, soortgelijke
buigingsverschijnselen bij deze stralen op
treden. als voorkomen bij gewone licht
stralen. wanneer deze teruggekaatst worden
door een tralie van zeer fijn verdeelde in
gekraste lijnen Deze ontdekking 19 door de
vele toepassingen, die er het gevolg van
waren, van zeer groote practische beleekenis
geweest Hieruit kwam men n.l eenerzijds
tot de X-stralen spectra, met al wat daaraan
vast zit. en anderzijds tot wat men zou
kunnen noemen: X-stralen-miero9copie. die
in staat stelt den bouw van zeer kleine
lichamen door middel van deze 9tralen te
reconstrueeren.
Deze X-stralen-microscopie dringt veel
dieper door in de onderverdeeling der
materie, dan de gewone microscopie, die
halt moet houden bij een deeltjes-grootte,
welke ongeveer overeenkomt met de kleinste
zichtbare golflengte van het licht.
Een nieuwe tak van wetenschap, de
X-stralen-oplica. houdt zich bezig met het
waarneembaar maken van de allerkleinste
deeltjes, die bepaald zijn voor de chemische
samenstelling der stof, de atomen en de
moleculen
Over het algemeen vinden zelfs weten
schappelijke mensohen het moeilijk om zich
een voorstelling te maken van wat er ge
beurt wanneer van 'n kristalrooster (atomen
die regelmatig geplaatst zijn op de hoekpun
ten van een ruimtelijk traliewerk) een
X-stralenbeeld op een scherm wordt gepro
jecteerd.
Men behoeft echter niet de ingewikkelde
meetkundige beschouwingen, die hiervoor
noodig zijn. te volgen, om zich een begrip to
vormen van den opbouw van een chemisch
molecuul uit zijn atomen.
Wij zijn niet gewend om ons volledig
rekenschap te geven, van wat er gebeurt,
wanneer in onze hersenen een beeld ont
staat van hetgeen in het gewone micros
coop zichtbaar is. De lichtgolven, die van
het voorwerp onder het microscoop uitgaan,
zijn gekenmerkt door twee eigenschappen:
amplitude (grootte van den golfuitslag, dus
lichtintensiteit") en phase (momenteele toe
stand van de golf, tijdens zijn golfvormigen
heen en teruggang). Nu is het oog in staat
om deze Iichtelementen automatisch te
vertalen in de beeldende taal, welke voort
durend onze hersenen binnen dringt, en die
ons zoo eenvoudig lijkt, dat wij geneigd zijn
om te vergeten, uit welke samengestelde ge
gevens het beeld, dat wij waarnemen werd
opgebouwd.
Het zou natuurlijk zeer gemakkelijk zijn,
als wij over een zintuig konden beschikken,
dat de X-stralen op dezelfde simpele wijze
in den vorm van „beelden" naar onze her
senen overbracht, als het oog dat doet met
behulp van de lichtstralen. Wij zouden dan
met een daartoe geëigend supermicros
coop" met behulp van X-stralen atomen
en moleculen kunnen „zien". Helaas ont
breekt ons dit stralen „oog", doch daarom
ontbreekt ons nog niet de mogelijkheid om
een X-stralen beeld terug te vertalen in het
origineel, en dat wel met behulp van het
licht. Wanneer we het zeer gecompliceerde
en voor een niet in 't vak geschoold persoon
moeilijk „vertaalbare" X-stralen beeld kun
nen terugbrengen in zoodanigen vorm, dat
het gaat lijken op het voorwerp, waarvan
het een afbeelding gaf, dan gaan wij iels
zien van het voorwerp, en de gecompliceerde
wijze, waarop dit „zieon" tot stand komt
kan dan evenzeer buiten ons analyseerend
versland omgaan als de wijze, waarop het
wijze, waarop dit „zien" tot stand komt
Wanneer de wetenschapsman, die gespe
cialiseerd is in het analyseeren van Laue-
of kristalroosterbeelden. deze beelden tracht
na te bootsen met behulp van lichtstralen,
waarin de sterkteverhoudingen dezelfde zijn
als bij de X-stralen-beelden. dan is daardoor
de mogelijkheid gegeven, om door een stelsel
van interferentiebanden, die beurtelings op
een lichtgevoelig strook papier vallen, het
molecuul met zijn atomen op de juiste plaats
te reconstrueeren. Er ontstaat een soort
nicrophotographie met een tien millioen
voudige vergrooting.
De optische theorie van dit proces werd
reeds jaren geleden door Ernst Abbe (den
wetenschappelijken opbouwer van de Zeiss-
Werke in Jena) uitgewerkt.
De toepassing ervan op X-straalvraag-
stukken werd voor den eersten keer door
den vader van spreker. Sir William Bragg
en later door Duane in Amerika uitgewerkt.
Zelf heeft hij zich vooral toegelegd op hel
uitwerken en de perfeclioneering der expe-
rimenteele, meetmethoden, die cms in staat
stellen om beelden te ontwerpen van de
meest gecompliceerde kristallen.
BINNENLAND.
De regenmaker aan het woord over zijn
proeven; hij acht de vooruitzichten gunstig.
(3e Blad).
Vergadering der Centrale Commissie over
georganiseerd overleg in ambtenaarszaken.
(Binnenland, 4e Blad).
Een stormachtige reis van de „Johan de
Witt" naar Indië. (Gemengd, 2e Blad).
Het stoomschip Binnendijk drijft stuurloos
rond bij de Azoren. (Gemengd, 2e Blad).
BUITENLAND.
Te Londen weer eenig optimisme. (Bui
tenland en Tel. le Blad).
De regeeringsverklarino van het Dnitsche
kabinet Brüning. (Buitenl. en Tel. le Blad).
De«Poolsche Sejm wordt ontbonden. (Tel.
le Blad).
Toenemende spanning in Britsch-lndiê.
(Buitenl. en Tel. le Blad).
BOND VAN TONGE LIBERALEN.
Feestelijke propaganda-avond van de
afdeeling Leiden.
Gisteravond hield de atdeeling Leiden v.
d. Bond van „Jonge Liberalen" een leaste-
lijken propaganda-avond, die alleszins ge
slaagd mag heeten.
Bij de opening kon de voorzitter, de heer
J. Luc-hies, een vrijwel geheel gevuid9
Graanbeurszaal begroeten. Bijzonder werd
het geapprecieerd, dat verschillende voor
aanstaande liberale Leidenaars door hun
tegenwoordigheid blijk gaven van hun be
langstelling in den arbeid van de liberale
jongeren. Ook de Bondsvoorzitter en afge
vaardigden van de afdeelingen Den liaag
en Haarlem, toonden hun gewaardeerde be
langstelling.
Dr. L N. J. Vos, Lid vam de Tweede
Kamer der Staten-Generaal en oud-weth.
van de gemeente Amsterdam, hield daarna
een rede over „De beteekenis van het
Liberalisme voor dezen tijd".
Het is spreker opgevallen, dat jongeren
er prys op stellen, overtuigd te worden,
dat het Liberalisme een concreten inhoud
heeft. Spr. wil geen bewijs in het on
geremde geven door te bewjjzen dal noch
de Kerkelijke, noch de Socialistische par
tijen in staat zijn ten volle als regeenngs-
partij op te treden. Het is al meer dan
voldoende gebleken, dat de Kerkelijke par
tijen gefaald hebben, het Socialisme heeft
ook gefaald, de poging van Marx is ook
mislukt. Men kan op een bepaald oogenblik
niet voorspellen hoe over 10 jaar de toe
stand zal zjjn. Spr .wjjst op d5e *cap;taal
ophooping en hij gelooft dat de Socialis
ten den grondslag van hun ontwikkelings
richting verlaten.
Echter thans de positieve zijde: het Li
beralisme huldigt het vrijheidsbeginsel, het
uitgangspunt. Er wordt gepoogd er een
caiicatuur van te maken: geen ongebonden
vrijheid, iederen dag wijziging van aen toe
stand, echter vrijheid voor het individu,
het maatschappelijk amenstel moet zien aan
palen, noodig is vrijheid naar moge ijk-
iieid, in tegen stelling tot het Staatssocialis
me, dat bepaalde groepen wil bevoordee-
iern, zonder te denken dat het leven pri
mair is. Naar spreker's overtuiging is dit
in Nederland te veel bet geval; er wordt
te veel gereg 1 emen tar iseardzonder te iét.
ten op de omstandigheden. Spr. wijst op-
de winkelsluitingswet. Elke politieke party
moet in iedere periode haar program in
een concreten vorm geven. Het is de plicht
van de overheid te zorgen dat die maat
regelen worden genomen, die bij de ge-
geven omstandigheden aansluiten.
Het was in Nederland mogelijk, dat ie«d?i-
een maar winkelier werd, tot schade voot
publiek en bona.fide winkeliers.
In het buiten'and heeft men hooge mini
mum eischen geste d oor het oprichten van
nieuwe bedrijven. De winkelsluitingswet is
een gruwel vanuit liberaal standpunt, n.l.
beperking van vrijheid van den midden-tand.
Hoe staan wy, aldus spr., tegenover de
arbeidersklasse en de vrouwen-beweging?
Eer. revolutie is niet noodzakelijk «van.
neer de overheid met haar beleid met deo
tijd meegaat; daarom heeft het Liberalis
me dit ook bevorderd, de ontwikkeling heb
ben wij te aanvaarden.
Hert particulier initiatief moet een zeer
groote rol spelen, de overheidsbemoeiing
moet aanvullend zjyn, niet hoofdzaak, dan
