71"** Jaargang
DINSDAG 25 MAART 1930
No. 21480
OFFICIEELE KENNISGEVING
STADSNIEUWS.
AFSCHEID VAN DEN HEER ROODZANT TE NOORDWIJK
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAG BLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
30 Cts. per regel vocrr adverterrtiën uil Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertentiën 35 Cis. per regel. Kleine Advertentiën uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantai woorden van 30.
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:]
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week.75w. 'f 0,18
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week 0-.18
Franco per post 2.35 portokosten.
Oit nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
DRANKWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter openbare kennis, dat W. C. van
der Lippe, te Leiden, een verzoek heeft in
gediend ter bekoming van verlof voor den
verkoop van alcoholvrijen drank, voor ge
bruik ter plaatse van verkoop in het perceel
Haarlemmerstraat 189.
A. VAN DE SANDE BAKHUIJZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 25 Maart 1930. 6599
LEZING VAN DEN HEEK
VAN KEMPEN.
Op uitnoodiging van de Studenten Ver.
voor sociale leriDgen zal de heer C. J.
van Kempen, oud-gouverneur van Sumatra's
Oostkust en lid van de Tweede Kamer der
Staten-Generaal op Woensdag 2 April te 8
uur nam. in het „Klein Auditorium" der
Academie een lezing houden over „Ar
beidstoestanden in Ned.-Indië".
AANBESTEDING.
Ten overstaan van de commissie van be
heer over Endegeest, Voorgeest en Rhijn-
geest werd hedenmorgen de levering van
volle- en karnemelk aap genoemde instel
lingen gedurende het 2e en 3e kwartaal van
'het jaar 1930 aanbesteed.
Ingeschreven werd als volgt: F. C. van
der Stoel, alhici, volle melk f. 9.80 en karne
melk f. 5.80; G. J. Verberg, alhier, volle
melk f. 10.25 en karnemelk f. 5 50alles
per 100 L.
EEN MOEDIGE REDDING.
'Het 3-jarige knaapje J. F. H. uit de
Ververstraat viel gisterenmiddag te half
een vanaf de hulpbrug aan de Oude Hee
rengracht in 't water. Tot tweemaal dook
hij onder.
Hans Kuipers, wonende aan de Oude
Heerengracht, sprong geheel gekleed ia
"water en slaagde er in 't ventje te redden.
Voorwaar een moedige reddingi
KNAAP TE "AANGEREDEN.
Gisteren is de 7-jarige H. L. M. des
avonds te kwart over zeven in de Korevaar-
straat aangereden, door een vrachtauto van
Var. Gend en Loos, bestuurd door E. S. P.
Het knaapje werd met een schedelfrac
tuur vervoerd naar het Academisch Zie
kenhuis. Zijn toestand was hedenmorgen
ernstig.
SPONTANE HULDIGING VAN DEN SCHEIDENDE.
Gister heeft de directeur van het post
kantoor te Noordwijk de heer Roodzant. den
Staatsdienst met pensioen verlaten.
Op een zeer spontane en hartelijke wijze
i9 de heer Roodzant dien dag gehuldigd.
's Morgens te halftwaalf schetste eerst de
adj. inspecteur, de heer Obenhausen.
namens de Inspectie in een zeer uitvoerige
rede de verdiensten van den heer Roodzant
en hem dank bracht voor het vele, in dienst
van het Staatsbedrijf der P. T. T. door hem
volbracht.
Mede was een persoon!ijko sdhriftelijke
heden welke zich uiteraard in een zoo ge
compliceerd bedrijf voordoen, op te lossen.
Spr. bood dan namen9 alle bovenge
noemde ambtenaren aan den Directeur een
rookfauteuil aan, daarbij den wensch uitend,
dat hij daarin een lange, welverdiende rust
moge genieten.
De heer Heemskerk voerde daarna als
oudste der bestellers het woord, hij somde in
een zeer geestige rede de goede karakter
eigenschappen van den heer Roodzant op en
betuigde zijn leedwezen over het scheiden.
Spr. bood dan den Directeur namens de ge-
Hierboven ziet men den scheidenden directeur van het Post- en Telegraafkantoor,
alhier, met zijn echtgenoote te midden van de aangeboden geschenken en bloemen.
dankbetuiging ingekomen van den Direc
teur-Generaal.
s Middags te halfvier werd de directeur,
die vergezeld was van zijne echtgenoote,
door het personeel gehuldigd.
Het kantoor was als het ware herschapen
in een bloementuin, ruim 25 bloemstukken
eenige fruitmanden waren door ingezete
nen toegezonden als bewijs van sympathie
en hoogachting.
Allereerst voerde het woord mej. v. d.
Haar namens het telefoonpersoneel. Spr.
memoreerde de steeds aangename samen
werking tusschen Directeur en telefonisten
en beeldde den heer Roodzant uit als een
Vader van vele kinderen in het gezin der
P T. T., steeds met tact en welwillendheid
°rde houdend. Spr. legde den nadruk op het
feit, dat vooral het telefoniebedrijf een zeer
eigenaardige is, hetwelk vele moeilijkheden
®et zich brengt, welke de heer Roodzant
echter steeds wist te ondervangen. Spr.
iankte tenslotte den Directeur namens de
'telefonisten hartelijk en wenschte hem een
Welverdiende rust toe
Hierna voerde namens het gezamenlijke
kantoorpersoneel Noordwijk en Noordwijk
Zee en de telefonisten het woord de
keer Grauw. Spr. uitte warme woorden van
waardeering; herinnerde aan het feit. dat
'te heer Roodzant sedert diens optreden als
directeur, nu 7 jaren geleden, zich steeds
Heeft doen kennen en waardeeren als een
feonbeeld van eenvoud en Dlichtsgetrouw-
teid, en dankt hern voor zijne steeds wel
willende en tactische houding om moeilijk-
zamenlijke bestellers een prachtig schilder
stuk in gouden lijst aan.
Nadat tenslotte de heer Hartman -namens
hel Technisch personeel met eenige harte
lijke woorden een fraai bloemstuk had aan
geboden, voerde de heer van Schendel,
Voorzitter der afdeeling Noordwijk van den
C B. P. T. T. het woord: Spr. uitte namens
de afdeeling warme woorden van hulde, en
wees op de spontane medewerking van liet
geheele personeel bij de afscheidshuldiging.
Hij dankte den heer Roodzant voor de
steeds humane wijze, waarop hij het belang
van het Personeel behartigd heeft en wi9t
zich verzekerd van aller instemming, dat
men den Directeur zeer noode ziet vertrek
ken. Daarna wees bij op den tact van den
Directeur om steeds die sfeer te scheppen,
welke voor het dienstbelang noodig was.
Spr. bood vervolgens namens de afd.
Noordwijk van den C. B. P. T. T. een fraaie
palm aan
Een hartelijk applaus besloot de verschil
lende redevoeringen.
De heer Roodzant dankte zeer ontroerd
en was zeer verrast door een dergelijke
spontane hulde aan hem gebracht. Hij
dankte allen voor de prettige samenwerking
in den loop der jaren ondervonden, en
sprak de hoop uit. dat de nieuw-optredende
Directeur ook dezelfde medewerking van
het personeel zou mogen ondervinden,
waarna allen persoonlijk afscheid van den
heer Roodzant namen, waarmede de plech
tigheid was beëindigd.
HET LEIDSCHE VOLKSHUIS.
Jeugdherbergen en kampeeren.
Het is een goede gedachte geweest van bet
„Volkshuis" om tijdens de tentoonstelling
van kampeermateriaal een lezing te doen
houden over bovenstaande onderwerpen.
Jeugdherbergen en kampeeren, twee zeer
verwante takken van reizen en trekken.
Mej. A. van Oven vertelde gisteravond eerst
over een fietstocht die ze vorig jaar gemaakt
had langs de toen geopende jeugdherbergen.
Ze vertelde over de inrichting van de diverse
jeugdverblijven, over de personen die ze
er ontmoet had, over de dagindeeling, en
tenslotte wees ze er op, dat dit een manier
van reizen was die zeer weinig kosten met
zich meebracht. Voor kampeeren is toch
altijd nog een vrij dure uitrusting noodig,
terwijl dit voor een jeugdherberg-tocht niet
het geval is. We hopen dan ook dat velen,
als er straks voor een Leidsche Jeugdherberg
een beroep op hen wordt gedaan, spontaan
dit goede werk zullen steunen.
De tweede helft van den avond was ge
wijd aan de kampeersport. De heer Carl
Denig uit Amsterdam, een der voormannen
op kampeergebied, had in de zaal een tent
opgeslagen en zou op het tooneel een de
monstratie geven van het opzetten van een
tent.
De kampeerder wordt door velen nog be
schouwd als „de dwaas, die alles op zijn
nek meesjouwt en die zoomaar op den grond
en zoomaar onder den blooten hemel slaapt"
Dat dit echter niet het geval is, hebben we
in het Volkshuis kunnen zien. De heer
Denig kwam de zaal binnen, met alleen 'n
rugzak op z'n rug en daar tooverde hij alles
uit te voorschijn. In een oogenblik stond
op het tooneel een tent. en kort daarna
kookte het water voor de thee De beer
Denig gaf tusschen de bedrijven door menige
goede raad, zooals „afval begraven, lucifers
in den gTond sloppen ter voorkoming van
brand, kijken waar de wind vandaan komt
voor dat je de tent opzet" en nog veel meer
wenken. Alles verdween tenslotte weer in
de rugzak.
Daarna vertelde hij bij lantaarnplaatjes
over de verschillende soorten van kampe
menten. Eerst een vast kamp met luxe ar
tikelen als vouwstoelen, een tafel, dekstoe-
len enz. Daarna een trektocht met de fiets,
waarbij luxe dingen als een stool en een
tafel natuurlijk ondingen zijn. Nog veel min
der kun je meenemen op een voettocht, want
dan moet je alles zelf dragen. De heer Denig
was toen nog lang niet uitgekampeerd want
na de voettocht kregen we plaatjes over 'n
kampeertocht met een boot en tenslotte een
kampeertocht met kinderen, waarvoor de
heer Denig zelf een trekkar had geconstru
eerd. Het was een gezellige avond cn we
hopen dat velen er toe aangespoord zijn om
zelf te gaan kampeeren. Dat het niet zoo
primitief is als U wel denkt, kunt U nog
zien op de tentoonstelling in het Volkshuis,
die nog tot en met Woensdagavond geopend
zal zijn.
„WAAROM OPENBAAR
ONDERWIJS?"
Rede ds. A. van der Heide.
„OSMOSE".
Gisteravond hield prof. dr. F. A. H.
Schreinemakers in het Anorg. Chem. Labo
ratorium alhier de tweede van 'eene reeks
van drie voordrachten over „osmose" voor
de leden van het Physisch-Chemisch Dis
puut en talrijke genoodigden.
In deze voordracht behandelde spreker
de osmose door membranen, die voor alle
stoffen permeabel zijn; de veranderingen in
de samenstelling der twee vloeistoffen wor
den in een diagram voorgesteld door eene
baan. die door spreker de „osmosebaan"
wordt genoemd.
De vorm dezer baan is van verschillen Ie
factoren afhankelijk b v. van de verhouding
der hoeveelheden van beide vloeistoffen, van
hare samenstelling en van den aard van het
membraan, dat nu een groote ro! speelt.
Spreker licht deze beschouwingen toe met
enkele voorbeelden, die in het Amorg. Chem.
Lab. te Leiden zijn onderzocht.
Als de diffundeerende vloeistoffen drie be-
standdeelen bevatten, dan kan men zich bij
de osmose acht verschillende diffusie-typen
denken; na invoering van de begrippen:
„congruente" en ..incongruente" diffusie
inrichting leidt spreker af dat het incon
gruente diffusie-type niet mogelijk is. Uit
verschillende beschouwingen volgt nu:
de samenstelling der twee vloeistoffen be
paalt welk diffusie-type incongruent en dus
niet mogelijk is:
de aard van het membraan bepaalt welk
der zeven andere diffusie-typen in werke
lijkheid zal optreden.
Hieruit blijkt nu o.a terwijl de aard van
een membraan, dat slechts voor een enkele
stof permeabel is .geen invloed heeft op de
richting der diffusie van die stof. speelt de
aard van eeü membraan, dat voor meerdere
stoffen permeabel is, een groote rolhet
membraan doet nl. de keus tusschen de ver
schillende mogelijke diffusie-typen.
Spreker licht deze uitkomsten nog nader
toe met behulp van verschillende stelsels,
die door hem en zijne medewerkers zijn
onderzocht.
Ds. A. van der Heide.
Op uilnoodiging van het Leidsch Comité
voor de Openbare School hield gisteravond
ds. A. van der Heide, uit Voorburg, Tweede
Kamerlid der S. D. A. P., een rede over het
onderwerp „Waarom openbaar onderwijs?"
Toen om acht uur de voorzitter van het
comité de heer Ch. L. Waldkötter, de aan
wezigen welkom heette, was de groote zaal
van het Nutsgebouw vrij goed bezet. Onder
de aanwezigen bemerkten wij o. a. de ge
meenteraadsleden, de heeren De Mey en
Schüller. In zijn kort openingswoord verge
leek de voorzitter de openbare en bijzondere
school met de tweelingzonen van aartsvader
Isaac n.m.l. Esau en Jacob; van wie de
eerstgenoemde zijn eerstgeboorle-Techt in
j den loop van den tijd moest afstaan aan zijn
jongeren broeder.
Allereerst wees de spreker van den avond
er in zijn rede op, hoe de openbare school
sedert 1922. niettegenstaande de toename
van het aantal leerlingen, in aantal is af
genomen en hoe sterk de bijzondere school
in ditzelfde tijdvak is toegenomen. Bij een
beschouwing van de cijfers van de jaren
1921 tot 1925 latere cijfers stonden spr.
nog niet ten dienste bleek, dat er in
deze vier jaren een vermeerdering van 133
openbare scholen is geweest; waarbij dient
opgemerkt de groote toename van kinderen
over dezelfde periode; terwijl het aantal
j scholen in de jaren 23, 24 en 25 telkens af-
nam. De bijzondere scholen namen echter
i in hel tijdvak 1922 tol 1925 toe met niet
minder dan 773. Ook het aantal leerlingen
der openbare scholen nam af en wel met
76.643; terwijl de bijzondere scholen een
toename van 113.361 leerlingen boekten. Dat
de cijfers na 1925 nog ongunstiger voor de
openbare scholen zijn geworden behoeft,
gezien het aantal bijzondere scholen, dat
elk jaar gebouwd wordt, geen nader betoog.
Dit proces van overvleugeling der openbare
scholen door de bijzondere onderwijs-inrich-
tingen is nog steeds niet tot stilstand geko
men Sur. noemde de handhaving en verbe
tering der openbare, neutrale scholen nond-
I zakelijk voor het onderwijs en de opvoeding
der volkskinderen.
i-
Vervolgens gaf spr. een overzicht van het
I ontstaan der bijzondere scholen; in zijn
I jeugd was de heer Van der Heide met jon-
j gens van allerlei religie op school geweest;
zonder dat er echter godsdienst-twisten
j voorkwamen. Dit sluit echter het bestaan
van bijzondere scholen in dien tijd niet uit;
doch de bezoekers van deze instellingen
moesten de kosten geheel dragen en tevens
in den vorm van belasting aan de instand-
i houding der openbare scholen bijdragen.
Langzamerhand echter verkregen de bijzon
dere scholen subsidie en nadat de politiek-
religieuse partijen een coalitie gevormd had
den. kwam de finantiëele gelijkstelling van
het openbaar en bijzonder onderwijs <ol
stand. Tegen deze totstandkoming van de
gelijkstePing hadden de S D. A P ers geen
bezwaar, daar zij zich op het standpunt
plaatsten dat. waar de onderwijswet de
ouders dwingt hun kinderen naar school te
zenden deze ouders dan toch wel het recht
zouden hebben de school en het te geven
onderricht voor hun kinderen te bepalen.
Na de verkregen gelijkstelling heeft de
schoolstrijd zich echter voortgezet in de ge
meenten en dorpen, waar voortdurend
nieuwe bijzondere scholen opgericht worden
en waarbij door de kerkelijke partijen veelal
een verre van eerlijke politiek wordt toege
past en vaak dwang wordt uitgeoefend te?
verkrijging van het benoodigde aantal hand-
teekeningen, waarvan somtijds velen gege
ven worden na do mededeling dat de kin
deren niet naar de betrokken school ge
stuurd behoeven te worden Volgens spreker
is het groote aantal kerkelijke en politieke
secten en partijen in Holland slechts moge
lijk door den sectarischen aanleg van den
Nederlander en hierdoor kon het niet anders
of de rechtsgelijkheid van de bijzondere en l
BINNENLAND.
De verbinding tusschen Amsterdam en
'den Rijn (Binnenland, 3de Blad).
Huldiging van de „Hofplein"-bemanning
(Binnenland, 3de Blad).
De Zesdaagsche wielerwedstrijd te St.
Etienne is gewonnen door het koppel Van
KempenFame (Sport, Iele Blad).
Te Cnlemborg is de sigarenfabriek van de
N.V. Ph. de Ruiter en Zn. uitgebrand.
(Laats-te (Berichten, 1ste Blad).
BUITENLAND.
De douaneconferentie te Genève is ge
sloten (Buitenland, lsfce Blad).
Weer berichten over generaal Koetjepol
(Buitenland Gem., 2e Blad en Tel., Ie Blad)
De Engelsche oorlogsbegrooting is aange
nomen (Buitenland, l<ste Blad).
De blauwe wimpel voor de Europa. (Tel.
Ie Blad.).
de openbare scholen moest in on9 land tot
deze resultaten .welke buitengewoon duur
zijn, aanleiding geven.
Gedurende het tijdperk 1920 tot 1924 zijn
voor een toename van 33.000 scholieren
liefst 4500 onderwijzers noodig geweest; ter
wijl het vierde deel hiervan voldoende zou
zijn geweest wanneer wij een algemeene
school hadden.
Naar aanleiding van een artikel in het
Chr. Schoolblad; waarin gezegd werd, dat de
kinderen, die de' openbare school bezoeken,
overgeleverd zijn aan revolutie en ongeloof,
deelde spr. mede, dat in de twee provincies
van ons land met een miniem klein aantal
openbare, lagere scholen het aantal zeden
misdrijven procentsgewijze het grootst is en
dit met zoo'n groot aantal „opvoedend©"
bijzondere scholen. Vervolgens haalde spr.
het antwoord aan van een hoofd eener Bij
zonder Chr. School, den heer Fijn van
Draat, naar aanleiding van de bevinding
van baron Mackay, dat de leerlingen der
bijzondere scholen op straat het meest bal
dadig en ondeugend waren en waarin ge
noemde heer zeide. dat daar in de bijzon
dere scholen God aanwezig was; de duivel
buiten de schpol, dus op straat, de leerlingen
trachtte te verleiden en aldus het werk
God's te vernietigen.
Vervolgens haalde spr. al9 bewijs van den
invloed, wélke de persoon van den onder
wijzer op de leerlingen kan hebben, het feit
aan, dat prof. bij zijn huldiging door
de vooraanstaande wetenschappelijke per
sonen van de geheele wereld dank bracht
aan zijn onderwijzer van de lagere school
als de man. die hem de liefde voor de na
tuurwetenschappen had bijgebracht.
Een groot bezwaar tegen de bijzondere
scholen vond spr. het op een volkomen
onbegrijpelijke wijze onderricht geven in
het godsdienstonderwijs en het instampen
van de religie; waardoor later zich velen
afkeeren. Als symbool voor de volkseenheid,
welke toch meer zijn kan een holle phrase,
noemde spr. de openbare school, waar een
ieder ruimschoots gelegenheid heeft om zich
op de hoogte te stellen van de ideeën van
een ander en zoodoende daarover ook een
oordeel kan gaan vellen De openbare school
onthoude zich van elke aangrijping van
iemands godsdienstig gevoel; terwijl gods
dienstonderwijs. mits op vrijzinnige wijze
gegeven, van zeer groot nut kan zijn.
Vervolgens vestigde spr. de aandacht op
de commissie, welke ingesteld is tot aanwij
zing van de middelen om met behoud van
de financieele gelijkstelling de kost°n
van het onderwijs te verminderen en welke
in den loop van dit jaar verslag zal uitbren
gen. Met de aansporing om lid te worden
van de vereeniging voor volksonderwijs,
welke voor de openbare scholen op de bres
staat en zuiver eerlijk te werk gaat. besloot
ds Van der Heide zijn redp. Een krachtig
applaus bewees hoezeer de aanwezigen zijn
inleiding op prijs stelden Nadat de voorzit
ter namens allen spr. dank gebracht had
voor zijn rede bestond er gelegenheid tot
het stollen van vragen Slechts de heeren
Broekhuizen en Schüller maakten hiervan
gebruik en werden tot volle tevredenheid
door ds Van der Heide beantwoord.
Nadat er vanuit de vergadering bij den
snr op aangodrongon was om in zijn kwa
liteit als lid der Tweede Kamer mede te
werken tot inwilliging van verzoeken tot
stichting van dringend noodzakelijke, open
bare. lagere scholen, werd de bijeenkomst
gesloten.
