UW BOEKHOUDING IN ORDE
71,le Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 22 Maart 1930
Zesde Blad
No. 21478
ITALIAANSCHE
HERINNERINGEN.
FINANCIEEL OVERZICHT.
VOOR ONZE POSTZEGEL
VERZAMELAARS.
m.
1 Florence Het felle leven.
Terwijl men voor het Palazzo Vecchiu
liial, begint wat men over Florence's g*
irhiedenis bijeengegaard heeft, tot leven te
komen. Doch de afstand welke ons scheidt
Tan die lang vervlogen jaren, zorgt voor het
(lair obscur dat deze bonte mengeling van
breiden zet in een schijnsel van romantiek.
Wilt ge trouwens ook wel den oorsprong van
een proces, dat de wereld doortrekken zou,
zien in het licht der nuchtere werkelijkheid?
Waarom niet als mysterie aanvaard die ge
boorte van een nieuwen geest veeleer
jeboorte dan „wedergeboorte" die zich
allengs als een helder schijnsel zou ontwik
kelen, vóór de duisternis van een verward
verleden?
Toch het Palazzo Vecchio heeft de ge
boorte van den nieuwen lijd gezien. Zp|f
ontstaan in de verwarring van den strijd,
gebouwd in jaren toen het gezag behoefte
had aan een wel te verdedigen zetel temid
den van een harsttochtelijke verdeeldheid,
heeft het alleng9 orde in den chaos zien
komen, de bevrijding aanschowd van den
menschel ijken geest uit knellende obsessies
en later, den nieuwen ondergang aan die
vrijheid. En het is of zijn ruwe steenen de
herinnering daaraan bewaren en die
nu aan ons willen mededeelen Het schiei
als een werveling door ons. wat dit gebouw
in de eeuwen van zijn bestaan heeft gezien,
hoe het aan zijn vastgeplanten voet de groei
stuipen zag waarin het felle leven van
Florence zich krampte en die tegelijkertijd
de barensweeën waren bij de geboorte van
een cultuur schooner en verfijnder dan de
rereld sedert den bloei der klassieken zag.
Een gemeentehuis i9 het, dit „Oude
Paleis", maar welk een gemeentehuis Het
heeft Dante geherbergd, die tot de eerste
priori behoorde welke het betrokken, en
ook tot de eersten die er uit verdreven wer
den Want telkens hebben massale harts
tochten opgegolfd tegen deze muren en soms
braken ze zich door de zwaar bespijkerde
deuren een weg naar binnen en verdreven
de bewindhebbers, braken voor een wijle de
macht van de aristocratische Signoria De
strijd tusschen Welfen en Ghibellijnen
mocht dan eindigen toen Florence in naam
Welfisch, inderdaad zich aan Paus noch
keizer meer stoorde de Pausen waren
in Avignon en de cisalpijnsche macht der
keizers was gebroken en zich een vrije
republiek voelde. Maar de burgertwisten
foënt op adellijke reefen. laaiden toch tol
ken* weer op in wisselende vormen Zelfs
een oproer van het lagere, stemmenlooze
volk. den Ciompi-opstand. wist een groep
adel ten eigen bate weer te exploiteeren.
Xu eens herstelden de gilden hun macht,
dan weer werden ze genoodzaakt, zich on
der bescherming van buitenlandsche heeren
te stellen Doch zoodra er gevaar van hui
ten dreigde, sloten de Florentijnen zich
aaneen, en eeuwen lang zag het Palazzo
Vecchio geen buitenlandschen vijand aan
aan ziin voet Maar we! zag het telkens weer
de volksbewegingen om zich bruisen, tol de
opkomst der Medici een tijdelijke en betrek
kelijke rust gaf Het gezegend bewind van
Cosimo den Oude. die onmiddellijk na zijn
dood van de Signoria den eeretitel Pater
Patriae kreeg, die prachtige periode welk#
de Renaissance 2ag rijpen overvol is
lij van geweldige namen heeft de Palazzo
Vecchio den zetel van een doelbewust en
wijs ge2ag doen zijn. dat aan Florence de
machtigste positie onder de ftaliaansche
republieken gaf. En dat duurde zoo ook onder
Lorenzo „den prachtlievende". met één ont
latende. tragische onderbreking, het Pazzi-
oproer. Tn den Dom was de aanslag door
de op de Med/ci naijverige familie Pazzi,
met Rome'9 instemming gepleegd Lorenzo
en zijn broer Giuliano waren lot slacht
offers bestemd, doch alleen de laatste viel;
Lorenzo ontkwam hoewel gewond Inmiddels
Waren de organisatoren van den aanslag met
hun aanhang doende om 't Palazzo Vecchio
te bezetten, waar ze de Vacca wilden luiden
ftn de Florentijnen op te roepen ten strijde
legen de tyrannen. Doch van een tyrannie
der Medici was toen in de meening der
Florentijnen nog geen sprake en in razernij
fingen zij de Pazzi en hun aanhang te
lijf Weer laaiden de hartstochten door Flo
rence's straten en uit de ramen van het Pa-
I220 Vecchio hingen spoedig de lijken van
de voornaamste bedrijvers van den aan
lag. terwijl in de straten de dooden bij sta
pels lagen.
Dan krijgt het oude. paleis weer rust,
maar de vijftiende eeuw eindigt met de ver
drijving der Medici en de fel bewogen pe
riode van Savonarola en zijn dweepzieke
•anhangers Zij vergrootten het paleis met de
froele zaal voor de volksvergadering be
stemd en die veel later het eerste Parle
ment van het koninkrijk Italiö zou herber-
Iji en sedert dien den naam „zaal der
vijfhonderd" draagt
De Renaissance heeft haar eersten bloei
beleefd en de vrijmaking van het individp
had reeds tot die excessen geleid, waarop
Savonarola's regime de reactie vormde.
Jcgcn de zonden van den tijd keerde zich
Je ..frale" en zijn redevoeringen van den
«nsel in den Dom zweepten het volk op.
werkelijk niet alleen het mindere volk
aanzienlijksten schaarden zich onder zijn
jfthoor en ook zij werden er toe gebracht,
w aardsche schoonheid die zij met zoo-
hartstocht waren gaan zoeken, met
^nveel passie te verloochenen Voor het
"alazzo Vecchio werden de brandstapels
°Pgericht. waarheen men de kunstschatten
^'eente die de zielen der menschen aan hef
Jardrehe bonden en hen zich deden afwen-
"kn van dp hemelsche goederen Waf max
er bij die auto da fé'«* verloren ziin gegaan
mnpjlevol gewrochten a.rheid? Doch
Jen taalde daar niet naar en juichte en
Elisie bij hel laaien der vlammen.
Doch andermaal braken de partijschap
pen zich baan en ze ondermijnden de theo
cratie van Savonarola. Weer golfde de strijd
voor het oude Paleis en nog eens zag het
een brandstapel opgericht aan zijn voet,
doch thans een waar de groote Dominica
ner het leven liet De Signoria aanschouwde
uit de vensters van haar paleis het vol
trokken van hel vonnis.
De Medici keerden terug, werden verdre
ven, herwonnen de macht en werden ander
maal verjaagd Dan volgt de doodstrijd vau
de Florentijnsche republiek in 1630. haar
heldhaftige verdediging, waaraan mannen
als Michelangelo hun uiterste krachten ga
ven. tegen Paus én Keizer en haar uiteinde
lijken val. welke haar uitleverde aan de
tyrannie van den bastaard-Medici, den „zet,
baas" van Rome, Alessandro il Moro. En
wanneer men de smartkreet van dezen on
dergang wil hooren. nu vier eeuwen later,
dan bezoeke men de Sacristi van de San
Lorenzo, waar Michelangelo zijn leed ge
houwen heeft in de beelden boven de Medici-
tomben Men ervaart er de wondere roeping
der kunst, die in leven houdt wat zelfs de
historie zou begraven onder feiten van haar
verderen voortgang. Wie taalt er nu nog
naar de kleine republiek Florence die zelf9
in haar groolsten tijd ook maar een beperkt
politiek gezag bezeten heeft? Maar de va»
van deze republiek heen dan toch den man
wiens cplaatstrekken v^or het nageslacht
bewaard bleven in zijn fjiina navrante zeiw
portret. dat men in de UTizzi ziet een
door de voren van het leed doorploegd gelaat
met een pijnigende zenuwspanning ge
ïnspireerd tot een der grootste meesterwer
ken van alle eeuwen. Het is de uitdruk
king van een zoo groote smart als er zelden
een gevopld zal zijn door eenig menschen-
harl. Geldt deze smart alleen ziin geliefde
stad aan de Arno. die haar doodstrijd tegen
de tyrannie gestreden heeft, of omvat ze
het gansche leven, Michelangelo's tijd. die
overal vol is van onderdrukking, valsch-
heid, verraad en ontzaglijke angst? Maar
deze beelden-groepen grijpen den mensch
van beden zeker even sterk in de ziel als
den tijdgenoot die onder de tyrannie van
den bast aard-Medici zucht
Daar ziin. onder de figuren die hvee ge
storven Medici moesten voorstellen (ze schui
nen niet te gelijken, „maar wie zal dit
over tien eeuwen zien" zeide de geniale
beeldhouwer, die karakterbeelden ..denker"
en „strijder" wenschte te scheppend vier
reusachtige menschelijke gestalten Den Dag
en den Nacht, de Morgen- en de Avond
schemering stellen zij voor En de gepijnig
de. van levensmoeheid doortogen gelaatsuit
drukking van de vrouw, die in de morgen
schemering ontwaakt, de zware loomheid
waarmee haar leden er zich tegen verzet
ten om op te rijzen en den nieuwen dag
van vernedering en onderdrukking tege
moet te treden blijven u nog voor den geest
als ge reeds lang weer dwaalt door de leven,
dige straten der stad of over de groene heu
velen die haar omringen.
We zijn van het Palazzo Vecchio afge
dwaald. maar het heeft zijn rol ook uitge
speeld. De zetel der regeering. die een trooi*
wa9 geworden werd weldra verplaatst naar
bet geweldige Pitti-pnleis. aan den anderen
oever der rivier; dal thans hel museum van
de latere Renaissance herbergt. Hel Palazzo
Vecchio is blijvep staan, onverwoestbaar,
onverstoorbaar ruw behouwen, massaal
van huiten een rots in de branding van
den strijd van verfijnde en kostbare
pracht in het inwendige Het heeft nog
ééns de romantische schoonheid beleefd
van een „grooten tijd", toen Florence zes
jaar lang de hoofdstad was van het einde
lijk hereenigde koninkrijk Italië, van 18G5
lot 1870 Nu is het weer terug gevallen lot
de bescheiden positie van gemeentehuis
eener provinciale hoofdstad, maar hel bezit
een geheimzinnige kracht, welke hef als
een onzichtbaar fluïdum uitstraalt, en die het
onberoerd houdt, thans zooals vroeger vo«n
de lotswisselingen van den tijd Het houdt
de aandacht van den beschouwer zóózeer
gevangen, dat zij zich niet kan wenden lot
de geschonden sfeer van de Piazza, het
drukke gedoe van trams en auto's en gid
sen en sightseeing cars. ja. aanvankelijk
zelfs nauwelijks tot de talrijke beeldpn. die
zich groepeeren om zijn voet en in de
Loggia der lansknechten naast het Paleis»,
waar meesterwerken der Florentijnsche
beeldhouwkunst bijeen slaan
En toch was het de greep van Florence,
van dit geheele complex van historis. cul
tuur en schoonheid waarmee het Oude
Fateis ons omvatte. De greep die niet neer
loslaat, zoolang men toeft in de Arno-slad
en d'e ook tater. 9fced9 weer, hart en her
innering tot haar trekt,...
t
Nieuwe verkoopdruk op de Amsterdamsche
beurs, gevolgd door eeu herstel Voor- en
nadeelen van geldbeleggiiio in aandeelen en
in obligatiën Wat de teruggang der
conjnnctnnr in Ned.-Indië voor ons land
beteekent Bevredigende ontwikkeling van
den buitenlandschen handel in Febrnari
Het resultaat der Tabaksinschrijvingen mee
gevallen Obligatie-uitgifte der
Koninklijke Petrolenm Mij.
In het begin der afgeloopen week heeft
het er uitgezien, alsof de depressie, die reeds
sedert geruimen tijd op de Amsterdamsche
beurs heerscht. nog aanmerkelijk scherpere
vormen zou gaan aannemen Er trad een
nieuwe aanzienlijke koersdaling in. waar
door zoowel industriëele fondsen als petro-
leum-aandee;en. scheepvaart- en vooral
Indische waarden werden getroffen De ge-
heele stemming voelde zeer onbehaaglijk
aan. zonder dat er een directe oorzaak voor
de pessimistische opvallingen viel aan te
wijzen behalve dan die. welke reeds sinds
langen tijd bestaat, lw. de ongunstige alge-
meene toe«tand en de daling op de produc
ten-markten.
Blijkbaar hadden velen, die geruimen tijd
de verdere ontwikkeling van de beurs had
den afgewacht, in de hoop op een spoedig
koersherstel, tenslotte den uioed opgegeven,
en zijn zij tot verkoop van hun effecten
bezit overgegaan. In een markt als die,
welke wij de laatste maanden kennen, is
een gering aanbod voldoende, om den koers
van zelfs de meest courante fondsen scherp
te doen dalen Zoo moet het koersverli-»
van 26 pet., dat de Handelsvereeniging
„Amsterdam" j.l Maandag te boeken had,
zijn veroorzaakt door verkoop van 20 stuks
aandeden, een bedrag, dat onder normale
omstandigheden weinig invloed op de notce-
ring pleegt uit te oefenen, aangezien hel ge
makkelijk geabsorbeerd wordt door de vraag,
die regelmatig naar dit fonds, welks intrin
siek krachtige positie het ook voor beleggers
aantrekkelijk maakt, bestaat.
Thans daarentegen nemen beleggers groote
terughouding in acht; bij een ongunstigen
gang van zaken geeft men er zich uiteraard
meer rekenschap van dal men door het ko>
pen van een aandeel niet alleen in de goede
kansen, die een bepaald bedrijf heeft, deelt,
doch even goed in de kwade kansen al dier.1
men er rekening mede te houden, dat in het
tegenwoordig koersniveau al heel wat on
gunstigs is verdisconteerd.
Men heeft in den jongsten tijd meer oog
voor de aandeelen. die aan belegging in
obligatiën verbonden zijn waardoor welis
waar de mogelijkheid, om te profiteeren van
een gunstige ontwikkeling in een bepaaid
bedrijf, hetzij door een hoogere dividend-
uitkeering of wel door een sterke koersstij
ging, is uitgeschakeld, maar waardoor mon
in elk geval verzekerd is van een vast ren
dement. terwijl de kans op een omvangrijke
koersdaling beperkt is.
Wij schrijven met opzet „beperkt";
immers geheel uitgesloten is laatstbedoelde
mogelijkheid niet Juist in den laatsten tijd
zijn de vaste rente dragende fondsen, ten
gevolge van de toenemende vraag en de da
ling der geldkoersen, vrij aanmerkelijk i!t
koers gestegen Rij aankoop van obligatiën
op de tegenwoordige koersen dient men er
zich dan ook rekenschap van te geven, dat
het huidige koersniveau betrekkelijk hoog is,
en dat een teruggang binnen afzienharen
tijd niet tot de onmogelijkheden behoort
Wanneer de economische toestand weer
mocht gaan verbeteren, zal ook de vraag
naar geld voor industriëele doeleinden voor
de financiering van den handel, de uitbrei
ding van bestaande installaties etc. weer
gaan toenemen De geldkoersen op de open
markt zullen dan overeenkomstig stijgen;
men za! bereid zijn. een hoogere rente te be
talen voor het opnemen van geld op langen
termijn (in den vorm van obligatiën) en een
en ander zal zijn invloed op de koersen der
vroeger pcëmitleprde obligatiën niet missen.
Elke geldbelegging brengt nu eenmaal
een zeker risico met zich, waaraan men
zich. althans ten decle slechts kan onttrek
ken door een weloverwogen keuze van do
fondsen die voor belegging in aanmerking
komen, zoowel wat obligatiën als wat aan-
derien betreft Voor zoover men in het ge
lukkige bezit is van orima obligatiën of van
aandeelen van goed gefundeerde onderne
mingen behoeft men zich dan door een tijde
lijke koersdaling ter beurze niet te laten
verontrusten en kan men kalm het verdere
verloop afwachten.
Op de flauwe stemming, die de Amster
damsche beurs in den aanvang der week te
zien had gegeven, is al spoedig een herstel
gevolgd, in aansluiting aan de New York-
sche fondsenmarkt. die voor verschillende
fondsen een krachtige koersstijging vertoon
de en wegens de nieuwe disconto-verlaging
in Engeland De grondtoon is hier echter nog
altiid weifelend, en dit behoeft ook niet »e
verwonderen, wanneer men bedenkt, dal
ons land wel in sterke mate den invloed
dreigt te gaan ondervinden van de prijsda
ling op de verschillende productmarkten,
en wel in verhand met den invloed die deze
op de economische verhoudingen in onzen
Oost zal moeten hebben Men behoeft hier
bij volstrekt niet in de eerste plaats te den
ken aan de directe nadeelen. die voor Ne-
derlandsche aandeelhouders voortvloe'en uit
de vermindering van de inkomsten der cul-
tuurondernemineen. al is de beteekeni9
daarvan volstrekt niet te onderschatten en
al zal deze zich in het loopende jaar onge
twijfeld ook in toenemende mate gaan af
spiegelen in.de ontvangsten der Nederland-
srhe schatkist, uit hoofde van pen vermin
dering der opbrengst van de inkomsten-, de
dividend- en tanfièmebelasting enz.
Van wellicht nog grooter betepkenis voor
het economisch leven hier te lande in het
algemeen is intusschen het feit. dat de on
gunstige toestand in de Indische cultures
moet le:den tot een vermindering der koop-
Vracht. zoowel van de Eumpeesche als van
de inlandsche bevolking, wat noodzakelij
kerwijze tot een teruggang van den afzet
van lal van Nederlandsche artikelen moet
leiden Ook de bestellingen van de Indische
ondernemingen hij de Nederlandsche ma
chine-industrie ed moeten ongetwijfeld wor
den ingekrompen wanneer wegens den on
gunstigen toestand niet tanger tot uitbrei
ding van installaties wordt overgegaan Het
goederenvervoer zoowel tn Nederlandseh-
ïndië zelf als in het scheepvaartverkeer, zal
van een en ander eveneens den ongunstigen
invloed moeten ondervinden, met als waar
schijnlijk gevolg een vermindering der be
stellingen voor spoorwegmaleriëel en vo»r
den houw van nieuwe schepen in het Moe
derland Zoo grijpt hel een in het ander ön
mocht de toestand in de cultures niet bin
nen afzienharen tijd verbeteren, dan za!
men de economische vooruitzichten voor
ons land met groote terughouding dienen te
beoordeelen.
Het is intusschen bemoedigend dat de
dezer dagen gepubliceerde cijfers van den
buitenlandschen handel van ons land gedu
rende de maand Februari zoowel wat den
tn- als wat den uitvoer betreft, nog een vrij
aanmerkelijke stijging te zien geven in ver
gelijking met de overeenkomstige maand van
het vortge jaar De invoer heeft f 201 mil-
lioen bedragen, tegen f. 177 millioen in Fe
bruari 1929. de uitvoer is zelfs van f 124
millioen tot f 146 millioen gestegen Hierbij
is weliswaar in het oog te houden, dat het
handelsverkeer in Februari van het vorige
jaar in sterke mate den invloed heeft onder
vonden van den strengen vorst, waardoor
het goederenvervoer te water langen tijd ge
heel was gestremd Dit neemt niet weg. dit
de cijfers voor de afgeloopen maand een
goed figuur maken en in geen geval wijzen
op een diepgaande crisis in het Nederland
sche bedrijfsleven als geheel genomen
De uitvoer van radio-artikelen (toestellen,
luidsprekers, lampen en onderdeelen), die
natuurlijk vrijwel geheel op rekening van
het Philips-concern komt. is in de tweede
maand des jaars weliswaar kleiner geweest
dan in Januari, maar van veel beteekenis is
die teruggang niet. vooral wanneer men er
rekening mede houdt, dat Februari drie da
gen minder heeft geteld dan Januari. Er
werd nog voor een waarde van f. 6.445 mil
lioen aan de bedoelde artikelen uitgevoerd,
tegen f. 6.16 millioen in de voorafgaande
maand. De uitvoer van metaaldraadgloei-
lampen is naar verhouding meer terugge
gaan. en wel van f 1 73 millioen in Januari
lot f. 1.36 millioen in Februari, zoodat de
minder gunstige conjunctuur op de gloeilam
pen blijkbaar nog meer invloed heeft dan op
den radio-afzet De uilvoer van kunstzijde
garens is, den korleren duur der maand in
aanmerking genomen nog boven dien van
Januari uitgekomen Opnieuw is de gm>
tere afzet met verdere prijsconcessres ge
paard gegaan De gemiddelde prijs der uit
gevoerde garens heeft in Februari slechts
f.2 86 per Kg. bedragen, tegen f. 2.95 in
Januari een gemiddr-lde voor het eeheele
jaar 1929 van f. 3.17 en voor 1928 van
f 3 88 per Kg.
De moeilijkheden, die de kunstzijde
industrie thnns doormaakt, worden ge
ïllustreerd door de ongunstige resultaten van
de Britsche dochteronderneming der Aku
de British Enka Het verlies dezer maat
schappij is gestegen tol 239 600 Pond Ster
ling. hoofdzakelijk, naar in het verslag wordt
medegedeeld, door de hooge pmdiiclie-tns-
ten die aan technische moeilijkheden waren
toe te schrijven, en de daarmede gepaard
gaande daling der verkoopprijzen Door het
aanbrengen van technische verbeteringen
en bezuinigingen zal men thans trachten,
aan de moeilijkheden het hoofd te b:eden
Voor het Aku-concem vormt deze Britsche
ondermaatschannij een verliespost, die men
als zoovele andere zal dienen te aanvaar
den maar die de uitkeering op de aandee.en
in elk geval nief ten goede zal komen De
vraag, of er al d^n niet eenig dividend za!
worden uitgekeerd en hoe hoog dit even
tueel zal worden, wordt nog altiid druk oe-
anroken Hoog gesnannen ziin de verwach
tingen niet, zooa's wel duidelijk Wijkt uit
de verdere koersdaling van het fonds bene
den pari.
Terwijl Tndische waarden, als boven reeds
opgemerkt, in hel algemeen gedrukt werdea
door verkoopen. welke voornamelijk van
Indiê zelf uitgingen, konden tabaksaande*-
len zich goed handhaven op het hoogere
koerspeil. dat bereikt was na afloop van
eerste Sumatra tabaksinschrijvingen te Am
sterdam Zooals te verwachten was. zijn de
prijzen, tengevolge van de mindere kwaliteit,
aanmerkelijk lager dan verleden jaar Dank
zij het groote animo dat koopers ook dit
maal weder aan den dag legden, zijn de be
haalde prijzen echter tegenover de veelal
pessimistische verwachtingen toch nog mee
gevallen en waar in het koerspeil voor ta-
baksaandeelen reeds veel ongunstigs was
verdisconteerd, vonden velen hierin aanlei
ding. in deze afderiing weder een kansje te
wagen De gemiddelde prijs die de Deli Mij.
in de perste inschrijving heeft gemaakt,
heeft 238 cent per Kg bedragen legen 344
cent voor dezelfde merken in het vorige
jaar De Deli Batavia Mij maakte een ge
middelde van 229 cent tegen 323 cent per
Kg in het vorige iaar. de Senembah Mij. van
171 tegen 336 cent.
De verwachting, dat de eerstvolgende
emissie door de Koninklijke Petroleum Mij
den vorm zou aannemen van obligatiën in
plaats van aandeelen wordt thans bevestigd.
Volgens de voorloonige berichten dienaan
gaande zal de uitgifte plaats vinden van een
totaal bedrag van 40 millioen dollar obliga
tiën die slechts een rente zullen dragen van
4 pel miar aanmerkelijk heneden pari
(waarschijnlijk om en bij de 90 pet.) zullen
worden aangeboden De obligation zullen
voorz'en ziin van een .warrant" die in een
zekere verhouding recht zal geven op hel
verkrijgen van een aandpe! Koninklijke
Petroleum tot den koers van 500 net tn de
eerstvolgende drie iaar, en tot den koers van
625 net in de daaronvotgende periode Waar
aandee'en Koninklijke op het ooeenblik nog
geen 4O0 pet noteeren is de waarde van de
warrant vooralsnog slechts denkbeeldig 7ij
zal slechts dan waarde krijgen wanneer een
aanzienlijke koevsverbetcring mocht intre
den. De goede zlide van de emissip in den
bedoelden vorm, ook voor aandeelhouders,
is de omstandigheid dat de Koninklijke te
gen goedkoop© voorwaarden geld verkrijgt
tot uitbreiding van haar bedrijf, waarvan
ook aandeelhouder» óp den duur moeten
profiteeren
Hieronder volgt een overzicht van de
koersontwikkeling in de afgeloopen week:
Koloniale Bank 200. 190. 191 1/2.
Algemeene Kunstzijd© Unie 95, 861/2.
98 96 1/2
Margarine Unie 302 1/2 292. 324. 323 1/2.
Philips Gem Bezit 436. 413, 431.
Aniem 303 290. 29o
Koninkl Petroleum 382 1/2 379. 389. 385.
Amsterdam Rubber 134, 141.
Ned Scheepvaart Unie 169 1/2. 167. 170 1/2.
Kon Paketvaart 208 1/2. 192 202.
Handelsver .Amsterdam" 551, 520. 530,
508 519
Suiker Cultuur 219 211. 215. 210.
Tjeprer Cultuur 715 650
Deli Batavia Mij 377 366 382
Deli Mij 335 328 347 1/2
Senemhah 389 1/2 385. 398. 394.
Kali Tello 270. 250, 253.
Correspondentie voor deze rubriek, zendc
men aan de redactie onder motto Poet-
zegelrubriek". Advies wordt, zoowel aan
beginnelingen als aan gevorderden gratis
gegeven
Behandelden wij in onze laatste 3 rubrie
ken het onderwerp hoogdruk, thans zullen
wij gaan 2ien op welke wijze men oog meer
postzegels vervaardigt. De manier die hier
op volgt is de:
Vlakdruk.
Hoezeer ook reede in de middeleeuwen
de steen gebruikt werd voor hoog- en diep
druk, zoo is het de verdienste geweest van
Aloys Sonefelder, in het jaar 1798 een derde
manier te hebben gevonden om den steen
bij het drukken te gebruiken, en wel in
vlakdruk. Senefelder was een arm tooneel-
speler, die al zijn energie er op richtte,
zelf zijn muziek te drukken. In het eerst
sneod hij stalen letters, later nam hij proe
ven met gewoon brievenlak. en daarna nam
hij zijn toevlucht tot een koperplaat, die
onder zijn probeeren beangstigend dunner
werd. Geld om een nieuwe plaat te kooprn
had hij niet. ®n zoo zocht hij naar een
goedkooper grondstof en vond die in den
steen. In vroeger tijden was al wel gebruik
gemaakt van marmer, voor hoogdruk werk,
maar het wa* niet fijn genoeg gebleken.
En., nu bleek de bij uitstek geschikte, die
na eeuwen nog aldoor gebruikt wordt, let
terlijk voor zijn voeten te liggen, in de
Solenhofener steengroeven. Senefelder ge
bruikte den steen aanvankelijk nog in hoog
druk, on kreeg diepteverschi) door wegbij
ten met zuren, ter dikte van een kaarten
blad, maar dat bleek niet voldoende om t©
kunnen inkten, met de gewone boekdruk
kers verfhallen, totdat hij na eindelouze
teleurstellingen en ontmoedigingen de on
sterfelijke uitvinding deed, dat ondcT be
paalde omstandigheden drukken mogelijk
wae van een volkomen vlakken steen zon
der eenige vooruitspringende lijnen of ver
diepte gedeelten Geliik het met zoo meni
ge gewichtige ontdekking ging. zoo gebeur
de het ook hier: het toeval kwam te hulp.
Toen de waschvrouw kwam. bezat Senefel
der niet een enkel brokje papier om de
medegegeven wasch aan te teekenen. en
zoo noteerde hij zijn waschlijstje voorloopig
op een blokje steen. Een poosje later, het
genoteerde willende afwasschen. kwam het
denkbeeld bij hem op, den steen in zuur
te dompelen en ziet, na eemgen tijd ble
ken d© inktletter» staan gebleven te zijn,
en was alleen de steen, waar deze niet be
schreven was. weggebeten. evenwel zeer
weinig diep. Den steen bekijkend, bleek
deze alleen vochtig, waar de vettige inkt
niet stond, de inkt daarentegen droog Er
een drukplankje op drukkend, met stof
overtrokken en van inkt voorzien, bleken
de letters nu juist wel kleurstof aan te
nemen, en de vochtige steen niet. En zoé
verder proeven nemende, ontdekte hij dat
een bevochtigde steen ook inkt afstiet cn
daarentegen letters of teekening wel inkt
namen, zelfs wanneer er in het geheel geen
diepteverschi! was, en de steen volkomen
vlak. Bevochtigen met een dunne oplos
sing van Arabische gom bleek nog doel
matiger. En hiermede was de uitvinding
van den steendruk een voldongen feit. Wij
weten dus nu, dat een teekening op een
geheel vlakken steen aangebracht in vet
tige materie, zich laat inzwarten met druk
inkt of kleurstof, wanneer wij maar zorg
dragen, den steen eenigazms vochtig te
houden met een dunne gomoploseing, waar
bij dan de onbeschreven gedeelten van den
steen volkomen onbevlekt door kleurstof
of inkt, geheel blank blijven. Het principe
van deze druk-methode komt dus neer op
de onderlinge afstooting van inkt en gom-
oplossing, en de onderlinge aantrekking
van drukinkt en de vettige substantie van
de teekening, zij dit lithografische inkt,
lithografisch krijt of iets dergelijke is. Fei
telijk hebben we dus op den steen twéé
geheel zelfstandige gronden één, die inkfc
neemt, omdat hij vettig droog is, en een
die geen inkt neemt, omdat hij nat is,
en toch liggen deze twee partijen in één
en hetzelfde vlak. vandaar de benaming
vlakdruk. Wij behoeven wel niet te zeggen
dat de hedendaagsche steendruk heel wat
volmaakter is, dan de eerste proeven van
Senefelder! Ook deze werkwijze is tot een
bepaalde kunst geworden die wii in two©
geheel van elkander geseheiden onderdee
len snlitsen le. het teekenen op dpn steen,
de eirenli'ke lithografie en 2e het maken
van afdrukken, de steendruk Hierover in
ons volgende artikel meer
CORRESPONDENTIE.
P. J. O. Jr., Voorschoten Veel van
wat n vraagt, is momenteel nog niet voor-
tadig; ik hoop u echter van dienst te kun
nen zijn, maar even geduld.
P. B. de R., Leiden ïk ben bijna ge
reed, volgende week kan o de zegels terug
verwachten.
W. J. A. v. G., Leiden. U zal nog
even geduld moeten hebben wat u vraagt,
is binnen eenige dagen in mijn bezit De
Amerikaansche zegel heb ik gevonden, ik
zal hierover tegelijkertijd inlichtingen ver
strekken.
L. fich.. Leiden. De verwijs n naar
het hierboven aan Van Q. gegeven ant
woord.
H. S., Leiden. Het in uw bezit zijnde
zecel heb ik nog niet kunnen vindon, wel
dat. hetwelk ik meegenomen heb, deze i»
van Portugal. Hierover sehriift ik u bij
retourzending wel nader
PHILATELIST.
RECT.AME.
VANAF 1.8— PCT MAAND
Brieven Bur. van dit Blad onder No 9334,
