71st0 Jaargang
WOENSDAG 19 MAART 1930
No. 21475
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Ct9. per regel toot advertentiën uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd gijn. Voor alle andere
advertentiën 35 Cts per regel. Kleine Advertentiên uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cis. porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:;
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week70.18
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week „0.18
Franco per post 1.2.35 portokosten.
t nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
DE MARANATHA-
CONFE-RENTIE.
Gistermiddag te drie uur werd onder lei
ding van ds. Hoekendijk de driedaagsche
Maranatha Conferentie geopend. De op
komst was voor deze eerste middagsamen-
lomst verrassend talrijk.
Ds. Hoekendijk opende met het laten zin-
jen van lied 695 uit de zangbundel van
Joh. de Heer. Gelezen werd 2 Tim. 3: 15.
Daarna werden een paar koren gezongen uit
Openb. 22: 17 en Joh. 3: 16. 't Zingen van
deze koren was een kwestie van enkele
minuten.
't Onderwerp voor dezen eersten middag
Tas: „De behoefte aan een nieuwe opwek
king". Spreker stond stil bij de vraag: „Kun-
sen we tevreden zijn met de Christenen van
onzen tijd, m a.w. zijn ze Konings kinderen,
zijn ze bruilofts kinderen, zijn ze vracht
dragers? Dragen ze de lenletooi die God be
doeld heeft Zijn kinderen te schenken?
Spreker waarschuwde met nadruk voor de
ontwrichting van het gezinsleven van dezen
tijd, alsmede voor de ontwrichting van de
jeugd. Ook bed vereenigingsleven is ont
wricht, niet het minst in de z.g. Christelijke
kringen. Ook bepaalde spreker zijn gehoor
jtij de werk-schuwheid die zoozeer onzen tijd
kenmerkt.
De wereld nadert de uiteindelijke strijd
üischen kapitaal en arbeid. Het Christen
en zooals het zich nu openbaart staat niet
fe een „protest", daarom is het machteloos
a futloos, het ontroert niet meer, het heeft
greep op de.wereld verloren, het heeft de
'eep op de jeugd verleren. De wereld gelijk-
wmigheid van het Christendom in dezen
lijd wordt een doodsoorzaak zoo de geloo-
ngen niet wakende zijn. Tegen Rusland
potèsteeren is tegen satan protesteeren. dit
aoeten Christenen niet doen zij behooren
fc bidden" en de wereld te openbaren
friens zij zijn.
Na deze rede die men met groote aan
volgde, werd deze eerste vergadering
set dankgebed door den heer Lucardie be-
doten.
Des avonds te 8 uur werd wederom ver
eerd in de Nutszaal, eveneens onder lei-
Eng van ds. Hoekendijk. De zaal was
Sprekér deelde mede dat Woen-s-
kg en Donderdag mede het woord zullen
roeren de heeren Trolstianetsky. een Rust-
*che zendeling onder Israel te Rotterdam
ds. van Petegem, Vr. E. G. predikant uit
hlversum. Deze bijeenkomst werd geopend
het zingen van lied 299 uit de bundel
Joh. de Heer, waarna de heer Lucardie
gelezen was Math. 24 voorging in ga-
ri Daarna liet het zangkoor der Vr. E. Ge-
Menschap zich op zeer verdienstelijke wijze
ïoren.
Hierna nam ds. Hoekendijk het woord en
over de teekenen der tijden. Spreker
'ft zeven punten uitgekozen, n.l. de Bijbe'-
:r'tiek (spreker wendde zich niet tegen Bij-
^'erklaring.doch tegen Bijbelcritiek) Het
feede teeken der tijden dat zich in onzen
>}i openbaart is- ..Vijandschap tegen God".
Ns derde teeken noemt spreker: „De haat
Êfen Christus". De toespraak werd onder
door de uitvoering van een duet van
dames van der Horst en van Dissel Het
van dit lied, maakte op alle aanwe
grooten indruk, vooral ook door de
jjjnstige leiding van den organist den he^r
de Kier
Hierna vervolgde ds Hoekendijk zijn
^e. Als vierde teeken des tijds noemde hij:
schrille wijze waarop de vrouw van
tegenwoordigen tijd zich openbaart".
vrouw met de sigaret, kaplaarzen de
met de kleeding van den ma'n. ;s
üets. dan alleen een bewijs van de waar-
!e'd van de profetie van Daniël 11: 27
Als vijfde teeken van den tijd noemde
•preker„De stervende moeder" Geen kin
is het devies der tegenwoordige huwfc-
Een nieuw bewijs van verwording.
Als zesde teeken van den tijd noemt spre-
er bet „Spiritisme". Reeds eeuwen geledon
'2arschuwde Mozes den kinderen Israels
het spiritisme. Wie de dooden vraagt,
bij, is den Heere een gruwel
En lerf zevende voert spreker Israel aan
jb zeer groot teeken van den tijd. in ver
bod met het beeld van den vijgeboom u.t
Ï3lb. 24.
deze rede die met volle aandacht door
A aanwezigen werd aangehoord, sloot spre
id deze samenkomst met het laten zingen
lied 688 uit de bundel van Joh. de
.fsr en dankzegging, waarna het zangkoor
E G onder de leiding van den heer
°Mks zich nog eenmaal liet hooren
Hedenmorgen werd de Conferentie voort-
'Jj®* met een bidstond, die ook morgen-
JJtend zal plaats hebben om 10 uur in het
""w der V. E. Gemeenschap Middelste-
DE BAZAR DER MAREKERK.
De belangstelling voor den Bazar voor de
lichtkronen van de Mare-kerk, gistermiddag
en des avonds bleek reeds dadelijk enorm.
Tijdens de officieele opening sprak Burge
meester v. d. Sande Bakhuyzen nog een spe
ciaal aanbevelingswoord, waarin hij ons
verzocht de Gemeentenaren namens hem op
te wekken tot een bezoek, waaraan wij hier
bij voldoen! De eerste verlotingen hebben
piaats gehad, de prijzen kunnen aan den
foyer worden afgehaald De automaat speelt
hedenavond het lied van het vrijwilligers
corps der Hervormde kerken. Men verzocht
ons nog te willen mededeelen dat de thee
en koffie door van Nelle gratis aan het
Bazar-comité zijn afgestaan. Een en ander
moest echter door de bezoekers wel ten
bate van het goede doel betaald worden.
RIJKSMUSEUM van OUDHEDEN
Voordracht van prof. dr. G. A. S. Snijder.
Prof. dr. G. A S. Snijder, directeur van
de Allard Pierson Stichting, archaeologisch-
historisch instituut der Universiteit te Am
sterdam, heeft gisteravond de reeks archaeo-
logische lezingen in het Rijksmuseum van
Oudheden voortgezet met een lezing over
„Het portret in de Romeinsche Kunst".
Spreker begon met er op te wijzen, dat
men tot voor kort het portret placht te be
schouwen als een tak van kunst, waarin
de Romeinen inderdaad eigen en origineel
werk hebben voortgebracht. Tn den laatsten
tijd is echter een strooming te bespeuren,
die het Romeinsche portret uit den tijd der
Republiek tracht af te leiden van Grieksche
voorbeelden. Sommige schrijvers gaan zelfs
zoo ver, dat zij elk aandeel der Romeinen
aan hun „nationale" kunst ontkennen. Met
name wat het portret betreft, acht spreker
dit onjuist. Z i. wordt niet genoeg rekening
gehouden met de locale. Italische tra
ditie, te onderscheiden in a)v de realistische
Etrurische portretkunst, waarin vele Ita
lische elementen besloten zijn; b) de
lerra-cotta-pla9tiek en c) de gewoonte, van
gestorvenen gipsmaskers te nemen en de
daaruit gegoten wasportretten (cerae of ima
gines) te bewaren. Hij toonde vervolgens
met verschillende voorbeelden aan, dat de
Italische kunstenaars al zeer vroeg een
groote vaardigheid aan den dag leggen in
(het individueel wijzigen van conventioneel e,
uit vormen gedrukte kleiportretten en het
vrij vormen van zeer persoonlijke, een
malige portretten in klei. Tegenover de
Grieksche opvatting, die den mensch altijd
min of meer al9 vertegenwoordiger van een
type ziet staat de Romeinsche, waarin
het absoluut natuurgetrouwe, unieke portret
op den voorgrond staat. De eenvoudigste
manier, nu. om een volkomen betrouwbaar
conterfeitsel te verkrijgen, is zonder twijfel
het afnemen van een masker. Deze- ge
woonte, die op oude religieuze voorstellin
gen berust, is lang in zwang gebleven, maar
daarnaast komt blijkbaar de behoefte op,
portretten in duurzamer materiaal te bezit
ten Op grond der wasmaskera worden nu
marmeren portretten vervaardigd. Als me
dium werd volgens spreker's meening klei
gebruikt en hij toonde eenige kleischetsen,
die als schakel lusschen de cerae en de
daaraan nog sterk herinnerende republik.
portretten dienden. Zoo ontslaat uit de me
chanische reproductie het persoonlijk kunst
werk. waarbij de kunstenaar door het onder
drukken van bijkomstigheden en het sterk
naar voren brengen van vitale hoofdzaken
er in slaagt, ongemeen overtuigende portret
ten te scheppen Wanneer dan in het eind
van de Republiek en het begin van den
Keizertijd het aantal portretten van leven
den toeneemt, dan is reeds een Romein
sche portreltraditie geschapen, die door
geen invloed van Grieksche vormen
zooals b.v. in Augustus' en Hadrianus' tijd
meer verzwakt kan worden en die zich
in den ge'heelen Keizertijd blijft handhaven.
Aan een reeks van Keizerportretten toonde
spreker ten slottp de verdere ontwikkeling
van het portret, waarin steeds sterker het
bijkomstige onderdrukt wordt, en de hoofd
lijnen een meer en meer expressief, soms
zeif9 expressionistisch karakter aannemen.
Hij wees er in het bijzonder op, hoe men in
den sp;egel van het portret, de lotgevallen
van het Romeinsche imperium en de wisse
ling der levensbeschouwingen weerkaatst
vindt, en eindigde met de hoop uit te spreu
ken. dat hij door deze korte, uiteraard
eenigszins oppervlakkige behandeling van
hel onderwerp immers, over het vrou
wen- en kinderportret heeft hij nauwelijks
kunnen spreken er toe heeft mogen bij
dragen de belangstelling voor dezen interes
santen tak van kunst te doen toenemen.
LEIDSCHE AMATEUR-
FOTOGRAFEN-VEREENIGING.
Voor de Leidsche A.F.V. werd door den
heer Adr. Boer, redacteur van het fototijd-
schrift „Focus", Bloemendaal. oen voor
dracht gehouden over de nieuwe kunst
fotografie
In deze voordracht werd er de aandacht
op gevestigd,dat vooral in de Duitsche
landen tegenwoordig een sterke strooming
is om de nieuwe zakelijkheid ook op de
kunstfotografie toe te passen.
De spreker begon zijn voordracht met een
gedachte van Just Havelaar: „In het meer
der kunst weerspiegelen zich de steeds
wisselende wolken van den tijd."
Op grond van historische gegevens werd
aangetoond, dat deze schijnbaar nieuwe be
weging in den grond volstrekt niet nieuw
is, en er werd op gewezen, dat er op het
gebied der kunst steeds stroomingen zijn,
die nieuw schijnen, doch vaak niet anders
zijn dan een kringloop van gebeurtenissen
De z.g nieuwe kunstfotografie propageert
zeer terecht absolute slijlzuiverheid en
streeft naar het geven van kunst, niet door
ingrijpen met de hand. doch door een per
soonlijke visie op het onderwerp. Er werd
aan herinnerd hoe sedert jaren in allerlei
voordrachten over kunstfotografie er steeds
op gewezen is. dat het onderwerp weinig
beteekenis heeft doch dat de opvatting van
den maker beslissend is voor het resultaat,
terwijl correcties met de hand, hoewel som
tijds nuttig, al te vaak voerden tot weinig
gelukkige excessen.
Ook werd gesproken over den nieuwen
tak in de kunstfotografie- het fotogram,
welk streven zich ten doel stelt het maken
van abstracte foto's, meestal' zonder gebruik
van lens. en zonder andere voorstelling dan
massa's tinten en lijnen.
Door den spreker werd niet bepaald be
oefening daarvan aanbevolen, doch er wel
op gewezen, dat deze zeer nuttig kon zijn
voor bestudeering van het vraagstuk der
comnositie on vlakvulling -
Na de voordracht werd er een groot aan
tal lichtbeelden vertoond, zoowel in de
oudere, meer romantische richting, als in
de richting der schnone zakelijkheid. Er werd
op gewezen, dat iedere richting haar recht
van bestaan heeft en dat alle richtingen goed
zijn mits de maker de kunst verstaat inder
daad zichzelf te zijn. en niet 4én of ander
voorbeeld navolgt.
Bii de lichtbeelden werden treffende staal.
tie« vertoond van schoonheid in hoogst on
beduidende gevallen, bijv in een partijtje
eenvoudige kuipen, terwijl verder nog ge
noemd moeten worden oen paar pakken
macaroni en een stapeltje planken, schuin
van onderen genomen welke ui'ersf eenvou
dige. schijnbaar weinig aantrekkelijke on
derwerpen door de bijzondere visie der
makers tot prachtige composities waren ver
werkt.
HET 50-JARIG JUBILEUM VAN
DE N.V. J. J. POLLMANN.
Heden is het feest in den bekenden winkel
in galanterieën, religieusc en huishoudelijke
artikelen van de firma NV. J J. Pollmann,
aan de Hoogstraat. Onder de energieke lei
ding van den heer J. J. Pollmann. die in
1880 uit Duitschland naar hier kwarn,
heeft deze zaak zich krachtig ontwikkeld
en wisten de oprichter, alsmede zijn zoons
zich een uitstekende reputatie te verwer
ven. Het 50-jarig bestaan wordt zonder veel
uiterlijk vertoon gevierd.
Wij zagen echter verschillende bloem
stukken, terwijl o.a. ook van de K. v. K. een
gelukvvensoh was binnengekomen.
Wij wenschen den heeren Po'lmann een
even gunstige halve eeuw toe. als de afge-
loopen 50 jaren geweest zijnl
INTER-ACADEMIALE SOCIALE I
ALLIANCE FRANOAISE.
Voor de afdeeling Leiden van de Alliance
fran?aise sprak gisteravond de heer Ville-
neau uit Parijs over „Les régions de la
France au sud de la Loire". Zijn taak was
moeilijk, de heer Villeneau kent de streek
goed, hij heeft er jaren gewoond, maar de
collectie lantaarnplaatjes, die hij vertoonde,
waren niet die. welke hij noodig had. Voor
al in het eerste gedeelte van de causerie was
dat merkbaar Eenige plaatjes waren wat
ouderwetseh Hij sprak evenwel geestdriftig,
en op onderhoudende wijze over het zuid
westelijk deel van Frankrijk, over Bordeaux,
les Landes, de badplaatsen uit die streek.
Hij vergat niet, de Fransche keuken en de
Franschp wijnen te roemen.
In het tweede gedeelte van zijn causerie
kwam Corsica aan de beurt, dat de spreker
meer dan eens bezocht had De lichheelden
over Corsica waren mooi De voorzitter, de
heer M Bressen, sprak ten slotte eenige
hartelijke woorden van dank.
De lezing werd bijgewoond door den Pa-
rijschen hoogleeraar Hauser, die thans
eenige colleges geeft aan de universiteit al
hier.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd is voor hot candidaals-examen
Wis- en Natuurkunde letter E de heer J. J.
Hermans, Oogstgeest; idem letter H de heer
J. Weeda, Rijswijk; voor het doctoraal
examen Indisch recht de heer Lie Tjiong
Tie, Den Haag.
STUDIEDAG.
Op Zondag 30 Maart a s wordt alhier een
Inter-academiale Sociale Studiedag ge
houden
's-Middags te kwart over twee zal de
bijeenkomst worden geopend door den heer
Florin, praeses der Leidsche Sociale Club.
Daarna zal de heer W. Nieuwenhuis een
lezing houden over: „Naar de rast in de
orde Te half zes wordt een diner gegeven,
waarop te half acht de heer André Peters
zal spreken over: „De vormen van het
nieuwe leven.
AUTOBOTSING.
Gisterenmiddag botsten op den hoek Lan-
gebrugPapestraat twee vrachtauto's te
gen elkander op. De wagen van den lieer
A. C. uit Haarlemmermeer, werd zwaar
beschadigd, in het bijzonder de radiateur.
Die van den expediteur B. L. H. alhier
bekwam geen letsel. De beide chauffeurs
verklaarden geen signalen te hebben ge
hoord, hoewel zg deze wel hadden gegeven.
AANBESTEDING.
Voor de levering van hout, grind, steen
slag, rijshout, enz. in totaal in 19 perceelen
ten overstaan van den Dijkgraaf en Hoog
heemraden van Rijnland ia als volgt inge
schreven;
J. van der Vlies, Sliedrecht, perc. 13
f. 694.
N.V. Houthandel v.h. Kemperman, Sil-
wolde, perc. 1 f.399; perc. 3 f.569; perc. 6
f. 1596; perc. 6 f. 1827.
D. Versloot, Bodegraven, perc. 9 f.674;
perc. 10 f. 226.10; perc, 11 f.413; perc. 12
f. 237.90. perc. 14 f. 1699.20, perc. 15
f. 1339.20, perc. 16 f. 849.60; perc. 19 f.275.
H. P. van der Wal. Gouda, perc. 9 f. 3.19
M3; perc. 11 f. 3.59 M3.
J J. Oudakker. Haarlem, perc. 9 f. 3.78
M3.perc. 10 f. 3.98 M3.
P. van Wijngaarden, Sliedrecht, perc. 13
f 665, perc 18 f.1450; perc. 19 f. 269.50.
P J. van der Hagen Zn., Boxtel, perc. 1
f. 399.31, perc. 3 f. 664.35.
Hollandsche Hoepel-handel, Sliedrecht,
perv. 13 f. 667.30.
N.V. Houthandel v.h. W. Hoogendijk
Wzn., Gouda, perc. 3 f. 689.05; perc. 5
f. 1441.66; perc. 8 f. 255.81.
H. A. van den Brand Azn., Oudgastel,
perc. 1 f. 438; perc. 3 f. 616; perc. 7 f. 1700.
N.V. Houthandel v.h. B. Timmer, Meppel,
perc. 1 f.435; perc. 2 f.865; perc. 3 f.584;
perc 4 f.1361; perc. 5 f.1356; perc. 6
f. 1917; perc. 7 f. 1860. perc. 8 f. 252
E. van den Berg, alhier, perc. 9 f. 4.30
per M3; perc. 11 f. 4.25 per M3.; perc. 13
f. 4.80 per M&.
J. Visser Jzn., Werkendan», per<t. 13
f. 688.
J. de Dreu, Goes, perc. 14 f. 2032.80; perc.
16 f. 1478.40; perc. 16 f. 1100.40. Massa
14. 15, 16 f. 4611.60
Fa. N. A. van der Eerden, Box te'., perc. 1
f.393,perc. 3 f.608,perc. 5 f.1444;
perc. 6 f.1688; perc. 7 f.3450; perc. 17
f. 1050.
N.V. Gips' Houthandel, Dordrecht, perc.
7 f. 0,75 per stuk, perc. 17 f. 0,50 p. stuk.
N.V. Grind- en Zandhandel v.h. D. v.
E&arsen, Amsterdam, perc. 3 f.720; perc.
10 f.399; perc. 12 f.270; perc. 11 f. I860;
perc. 15 f.1278; perc. 16 f.1080; perc.
18 1.1535; perc. 19 f. 247,50.
N.V. Houthandel v.h. N. Fros, Den Haag,
perc. 1 f.530; perc. 2 f.850; perc. 3 1820;
perc. 4 f.1365; perc. 7 f.1950; perc. 8
1.225.
W. B. Versloot, Zwamraerdam, perc. 9
f. 786; perc. 10 f.468; perc. 11 f. 261,10.
J. M. Samson, alhier, perc. 9 f. 3,49
per M3.; perc. 10 f. 3,74 M3.; perc. 11
f. 3.95 M3.perc. 12 en 16 f. 8,60 M3.;
perc. 14 en 15 f. 8.03 M3.perc. 18 f. 5,70
per tonperc. 19 f. 4,60 per M3.
N.V.* Dekk r' Houthandel. Zaandam, perc.
2 f. 808; perc. 4 f.1287; perc. 8 f.217.
N.V. Houtbcr iding teg n B ('er A''an,
perc. 6 f.1894; perc. 7 f.1574; perc. 17
f.819.
N.V. Van Swaay en Co., Den Bosch perc.
7 f.1900; perc. *17 f.850.
J. Marmak, Zaandam, perc. 9 f. 3,75 per
M3.perc. 10 f. 4.20 per M3.
N.V. Schipp-r Amsterdam perc. 9 f. 3,65
per M3.p^rc. 10 f. 4,10 per M3.
N.V. C. Mirandole, Rotterdam, perc. 6
f.1705; perc. 7 f.1760; perc. 17 f.305.
Gebr. Hulsinga, IJselmonde, perc. 7
f.1660; perc. 17 f.840.
Stoomhontzagerg Volharding. Oldenzaal,
perc. 1 f.428; perc. 2 f.616; perc. 6
f. 1978.
BINNENLAND.
Beschouwingen in de Eerste Kamer over
de begrootina van defensie. (Uit het Parle
ment, 3e Blad).
Verschenen is de memorie van antwoord
aan de Eerste Kamer over het Wegenfonds.
(Binnenland, 3e Blad).
Protest van den V. f. R. O. tegen het
advies van den radio-raad. (Binnenland, 3e
Blad).
Tekort van vele millioenen bij „Beider
Belang". (3e Blad).
BUITENLAND.
Overleden is de Engelsche staatsman lord
Balfonr. (Tel. Ie Blad).
Weer een manifest van Hindenburg over
het Duitsch-Poolsche liqnidatie-verdrag.
(Buitenl. Ie Blad).
Het proces Pangalos in Griekenland be
gonnen. (Buitenl. Ie Blad).
Do Engelsche liberalen en de mijnwet.
(Buitenl. Ie Blad).
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijzigingen:
„Elite", Nieuwstraat 34, Leiden. Bonbon
en suikerwerkfabriek. Overleden mede-eige
naar: H. J. van HensbeTgen, Leiden, dd.
11 Maart 1930.
J. C. Oud, Oude Heerengracht 17, Leiden.
Vleeschhouwerij-Spekslagerij. Het filiaal tfl
Leiden, Magdalena Moonsstraat 15, is dd. 10
Maart 1930 overgegaan aan J. D. Mulder.
LEIDSCHE KUNSTKRING
VOOR ALLEN.
NAAR NEDERL.-INDIE.
Bestemd is voor uitzending naar Ned.-
Indië de heer M. Hins alhier als adim. amb
tenaar bij het Binnen!. Bestuur.
Lezing ir. J. Gratama.
Gisteravond hield in hotel „Den Burcht"
ir. J. Gratama op uit'noodiging van genoem-
den kring een lezing over „Moderne Bouw-»
kunst".
De voorzitter van den Kunstkring, mr.
Slagter, heette allen welkom en wijdde,
alvorens den spreker het woord te geven,
eenige sympathieke woorden aan de nage
dachtenis van het oudste bestuurslid, wijlen
den heer mr. J. C. Overvoorde.
„Mr. Overvoorde". aldus spr., „heeft tij
dens de lange jaren, vanaf 1899, welke hij
in het bestuur van den kring werkzaam is
geweest, door zijn groote energie èn door zijn
arbeid zeer veel bijgedragen tot den bloei
van den Kring. Zijn nagedachtenis zal dan
ook zeker bij het bestuur en de leden van
den kring bewaard blijven!
Vervolgens verkreeg ir. Gratama het
woord; spr. herinnerde allereerst aan zijn
lezing van verleden jaar over de ontwikke
ling der bouwkunst. Alvorens de moderne
bouwkunst te behandelen, gaf spr een kort
overzicht omtrent het ontstaan van deze
kunst en de verschillende uitingen, n.m.l.:
het Expressionisme, het Futurisme en het
Kubisme. Als bron waaruit de moderne
kunst is ontstaan, noemde spr. het Realisme,
dat in het begin van deze eeuw opkwam als
een reactie tegen het Romantisme, dat in
het 'aatst der vorige eeuw zijn hoogtepunt
bereikte „Wanneer wij", aldus spr.,
„schoonheid beschouwen als de feestelijke
bekroning van een cultuur, dan biedt de
moderne kunst, -zelfs in het werk van den
besfen vertegenwoordiger, Vincent van
Gogh, geen schoonheid, als zoodanig". Inte
ressant zijn echter de groote, pousseerende
krachten, welke de moderne kunst voort
stuwen. Hoewel het wezen van het Realisme
het uitbeelden van de werkelijkheid is. komt
toch bij haar grootsten schrijver, Emile
Zola, in „La Terre" de mystiek door het
voortdurend oproepen der realiteit te voor
schijn. Als doel van de realistische bouw
kunst gold het voortdurend specialiseeren op
de doelmatigheid, dr. Berlage in zijn aan-
vangstijdperk.
Kort voor en na den oorlog ontstond
onder de jongeren een strooming, waaruit
het Expressionisme is voortgekomen, met
als wezen hel weergeven van den eersten
indruk en als beste vertegenwoordigers de
schilders Jacob Maris en Breitmar. Daar deze
kunstuitingen uit den aard deT opvatting
voor anderen somtijds geheel onbegrijpelijk
waren, was deze vorm van kunst niet be-