71,te Jaargang MAANDAG 17 MAART 1930 No. 21473 Kt nummer bestaat uit DRIE Bladen EERSTE BLAD. OFFICIEELE KENNISGEVING STADSNIEUWS. Het voornaamste nieuws van heden. LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN. PRIJS DER ADVERTENTIEN: 30 Cis. per regel toot advertentóên uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertentiên 35 Cis pet regel Kleine Advertentiên uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 60 Cts. bij een maximum aantal woorden van 80. Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven 10 Cts. porto te betalen Bewijsnummer 6 Cts. Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 2500 Redactie 1507. Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54. PRIJS DEZER COURANT:; Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week10.18 Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week 0.18 Franco per post f. 2.35 portokoeten. UITLOTING GELDLEENINGEN. Burgemeester en Wethouders van Leiden brengen ter algemeene kennis, dat op 24 Haart 1930, des namiddags te 4 uur, in een der vertrekken van het Gemeentehuis zal ïorden overgegaan tot uitloting van de achter de navolgende obligatieleningen vermelde bedragen: I geldleening van 1896, groot t 1.009.000.— f. 16.000.— geldleening van 1904, groot f. 500.000.— f. 10.000.— geldleening van 1906, groot f. 890.000.— f. 24.000.— 1 geldleening van 1911, groot f. 2.000.000.— f. 50.000.— geldleening van 1914, groot f. 2.200.000.— f. 55.0CO.— lié geldleening van 1917, groot f. 800.000.— f. 20.000.—. A VAN DE SANDE BAKHUYZEN. Burgemeester. VAN STRIJEN Secretaris. Leiden, 17 Maart 1930. 5994 GIFT VAN H.K.H. PRINSES TULIANA. Naar wij' vernemen belooft de morgen te ,cp?nen Bazar ten bate der Lichtkronen voor if Marekerk e'en groot succes te worden, fea uitgebreide hoeveelheid meest ver- rbeidene artikelen is ingezonden H. K. H. rinses Juliana deed een gift ten bate van ft goede doel aan het Bestuur toekomen. INTERNATIONALE UITWISSELING VAN HOOGLEERAREN. Indertijd heeft prof. Huizinga hoogleer- ar in de vaderlandsche geschiedenis al- bier, aan de Sorbonne te Parijs eenige col lies gegeven Een Parijsche hoogleeraar. Prof. Hauser, nn de Sorbonne zal hier ter stede in de s van Prof Huizinga eenige colleges tanen geven over de economische geschie- van Frankrijk. Deze colleges zuil :n plaats vinden Dinsdag en Woensdag a s. tes morgens van 9 tot 10 uur in het college- pbouw aan het Noordeinde Tevens zal prof. Hauser op dezelfde da- tfn van 1011 practische oefeningen met todenten houden. VEREENIGING VAN MATHESIANEN. Lezing van Ebbenhorst Tengbeigen. Zaterdagavond hield de heer van Ebben- tast Tengbergen voor bovengenoemde ver eniging een lezing met lichtbeelden over Bectrische tijdsaanwijzing, in de goed be zetten collegezaal van het Natuurkundig Laboratorium welke voor dit doel bereid willig was afgestaan door de heeren prof. ^esom, prof. de Haas en dr. Crommefïn. De voorzitter, de heer J. van de Graaf opende den avond met een woord van wei tan en wel in 't bijzonder tot den heer Tan Ebbenhorst Tengbergen. Het principe van de electr. tijdaanwijzing taust in hoofdzaak op het omkeeren van k stroom, zoodat dus voor de le minuut k stroom van link9 naar rechts gaat en Toor de 2e minuut van rechts naar ïinKs, De toepassingen van electr. tijdaan wijzing zijn vele. Zoo worden zij o.m. tagepast in steden, fabrieken, ziekenhuizen ePz-, terwijl zij ook voor particuliere doel- e'nden bijzonder geschikt zijn. Bij gebruik voor torenklokken hebben P niet een directe aanwijzing, daar hier in le groote krachten noodig zijn. maar *trdt er door de hulpklok een contact ge iten, waardoor een motortje wordt aange- Zet die de wijzers van de torenklok in be ding brengt. Be stroomsoort die bij electr klokken *ordt toegepast is gelijkstroom die men 'öfaijgt van batterijen van verschillende Pootte, o.a 60 Volt. 24 Volt en 12 Volt ai jjiar gelang het aantal klokken welke op moederklok moeten worden aangesloten, het vertoonen van eenige lantaarn- watjes was spreker aan het einde van zijn ^stige en leerzame lezing genaderd, daarna begonnen werd met het afdraaien y*Q de Siemensfilm, welke een duidelijk -f?-d gaf van de geweldige omvang en uit- t-taeidheid der Siemens en Halske fa- Een krachtig applaus besloot den jjjinil, waarna de voorzitter den heer Van ^benhorst Tengbergen dank bracht voor hijzonder mooi© lezing. VRIJZINNIG CHR. JONGEREN- BOND. Opening nieuwe Clubhuis. Zaterdagmiddag heeft de Leidsche afdee- ling van dezen Bond haar nieuwe clubhuis aan de Breestraat in gebruik genomen. Des middags hebben vele donateurs en belang stellenden in dit jeugdwerk van de aangebo den gelegenheid om dit clubhuis te bezichti gen. gebruik gemaakt Met een bijeenkomst der leden des avonds, waarbij de heer J. Zuurdeeg een lezing hield, werd in intiemen kring deze opening her dacht. Als bijzonderheid en kenteeken voor deze vereeniging vermelden wij. dat de ge- heele aankleeding van het lokaal, zooals schilderen, behangen, tot de vervaardiging der artistieke lampekappen toe, door do leden zelf is verricht. VOOR DE LEIDSCHE BUITENSCHOOL. Naar wij vernemen zal de Sehiedamsche tooneelvereeniging „Utile Dulci" weder een opvoering geven in den schouwburg ten bate van de Buitenschool. Bedriegen wij ons niet. dan is dit reeds de derde maal dat dit gezelschap hier komt spelen; wij her inneren ons althans dat zij „Om 10.000 dollar' en „Hotei het Witte Paard" voer aardig bezette zalen speelde. Ditmaal bren gen zij op 15 April a.s. „De Zonderlinge Bruidegom" van John W .Broedelet Het be stuur van de Buitenschool hoopt op een uit verkochten schouwburg. INSTITUUT VOOR ARBEIDERSONTWIKKELING Fragmenten uit Ibsen's „Brand". Voor een vrij talrijk opgekomen publiek droeg de bekende declamator Ru Mulder uit Hilversum gistermorgen in het Volksge bouw eenige fragmenten voor uit het mees terwerk „Brand" van den Noorschen schrij ver Henrik Ibsen. De afd.-voorzitter, de heer P. L Hessmg, gaf in zijn openingswoord uiting aan zijn blijdschap over de goede opkomst, hetgeen spr. voor een groot deel toeschreef aan het succes van de vorige Zondagmorgen-bijeen komst, waar de heer Ru Mulder uit „Peer Gynt" voordroeg. De heer Mulder, zijn voordracht toelich tend, noemde „Brand" 'n tegenhanger van „Pe'er Gynt". immers, de laatste ontloopt de moeilijkheden des levens; hij schippert, als het even kan, met de omstandigheden. „Brand" daarentegen gaat recht door zee voor zijn beginselen; hij doet niets half. „Alles of niets" is zijn principe. Spreker schetste dan den tooht in de bergen, waar Brand een gevaarlijke ijsvlakte over moet. Door den mist is oriënteering uitgesloten. Trots de waarschuwingen van een vreem deling gaat hij. het gevaar verachtend, op z'n doel af. Zijn beginsel eischt dat. Vervolgens beeldde spr. de ontmoeting uit van Brand met Agnes en Enjar bij een gevaarlijken afgrond. In het gesprek, dat zich ontspint, domineert Brand's principe weer als hij de halfheid van 't volk scherp laakt. Op zijn pad komt dan een waanzin nige, die Brand wil overhalen z'n werk te staken. Evenals bij Peer Gynt speelt ook in Brand's leven de vrouw een voorname rol en in dit werk is 't Agnes, die Brand in die moeilijke uren bijstaat. Sterk komt dit tot uiting in de scène van den storm aan den fjord-rand. Brand laat zich door niets en niemand weerhou den. als 't om zijn beginsel gaat; ook zijn stervende moeder stelt hij teleur, omdat zij geen afstand van 't materieele wil doen. Aardsch bezit telt hij niet, zelfs de kleertjes van z'n overleden kind laat hij z'n vrouw aan 'n arme zigeunerin weg geven. Z'n moederlijk erfdeel besteedt hij voor den bouw van een kerk Doch als 't hem duidelijk wordt, dat het bedehuis door z'n volgelingen als 'n afgod wordt vereerd, neemt hij weer 'n radicaal besluit Hij spij kert de kerk dicht en wekt z'n gemeente op, om van alle aardsche goederen afstand te doen en in ontbering te gaan leven Aanvankelijk volgen velen hem. maar op den duur kunnen z'n volgelingen het niet zonder „afgod" stellen. Zij keeren Brand den rug toe en werpen hem zelfs met steenen Ten slotte schetste de spreker de ver schijning van Brand's overleden vrouw. Ag nes. die hem wil doen gelooven, dat zij en ook haar kind nog leven. Ook het beeld van den waanzinnige, die hem thans als een Heiland verheerlijkt, doemt voor hem op Tot het einde wijst hij alles af wat naar verheerlijking van z'n persoon zweemt ..Ik streed niet voor mijzelf", aldus Brand. Een hartelijk applaus viel den heer Ru Mulder ten deel voor zijn meesterlijke voor dracht In het slui tings woord 9prak de voorzitter de hoop uit, dat de belangstelling voor deze bijeenkomsten in de toekomst nog 1 zal toenemen. JUBILEUMSAVOND LEIDSCHE BESTUURDERSBOND. Een feestelijk samenzijnI Een enorme menschenmenigte was Za terdagavond opgetrokken naar de Stadsge hoorzaal. om den Jubileumsavond bij te wonen van den Leidschen Bestuurders- bond. welke georganiseerd was ter heug lijke herdenking van het 30-jarig bestaan. Alle plaatsen waren bezet, zelfs moesten velen afgewezen worden. Allereerst werd het woord gevoerd door den voorzitter van bovengenoemd en Bond. die woorden wijdde aan de herinnering van de oprichters, welke in 1900 en daarna zulk een schoone pioniersarbeid verricht hebben. Van deze oprichters was in de zaal nog aanwezig de heer Houps, secretaris der Bouwarbeiders, wien een apülaus ten deel viel. Het ledenaantal van den Bond. dat in 1900 slechts een 100-tal bedroeg. was in 1925 reeds 3300. het is nu zelfs uitge groeid tot 4285. hetgeen wel een bewijs levert, welke resultaten bii voortdurenden arbeid bereikt kunnen worden. Spr memoreerde vervolgens de verschil lende actie* die gevoerd zijn o.a. die van 1922 en 1929 tijdens de langdurige vorst periode De verhouding met de zustercornoraties is goed te noemen, al zijn nog te velen niet modern-georganiseerd. Ten slotte werden de verschillende afgevaardigden van be vriende vereenigingen welkom gehelen. Tn de gang stond opgesteld het arbeidersmu ziekgezelschap ..Nieuw Leven".dat na deze met applaus begroete rede van den voor zitter de Internationale sneelde, waarmede de gansche zaal geestdriftig en eensgezind Instemde. Hierna was het woord aan den heer Kupers. voorzitter van het N. V. V Spr. wierp een blik op de neriode van 30 ia ren. die achter den rug ligt. Het zou in het jaar 1900 niet mogelijk geweest zijn een zaal gevuld te krijgen met georganiseerde arbei ders en arbeidersvrouwen, zooals wij het nu zien. In dien tijd voltrok het arbeidersleven zich van de fabriek naar bed en omgekeerd. Spr. noemde cijfers van langen werk tijd en herinnerde aan de uiterst lage loonen Van een en ander kan men zich nu onmogelijk meer een voorstelling maken. Alle* zag er even grauw en ellendig in de arbeidersklasse uit. Er was nog geen sprake van een ongevallen- of arbeidswet, een ziekteverzekering. Het eenige middel, om daarin verbetarin.g fe brengen, bleek de organisatie. Het heeft veel moeite en zware pionierskracht gekost om de toestanden zoo te doen vooruitgaan. De jeugdige arbeiders van het heden mogen wel dankbaar aan deze voorvechters terugdenken. Helaas moet echter sterk geklaagd worden over de belangstelling der jongeren, die zich liever op de voetbalvelden vertoonen. Sor waar schuwde voor do krachten van het kapita lisme die onmiddellijk weer opkomen, zoo- dra de strijd van de arbeidersbeweging ook maar een oogenblik verslapt In dit verband behandeldp hii de infersifionale f.ru*f;f?- ceering en kartelleering, de nieuwe gewel dige machten, waarmede het kapitaal zich pantsert tegen de acties der werknemers. Hiertegenover dient gesteld de internatio nale arbeidersorganisatie. Spr. waarschuw de tevens tegen het gevaar van nieuwe oorlogen en van het militarisme, dat dreigt, nu de tegenstellingen weer ongeveer even 9cherp geworden zijn, als voor 1914 Economische zoowel als politieke actie beval spr. ten sterkste aan. Met een aan sporing zich och vooral aan te sluiten bij de S. D A. P., eindigde de feestredenaar zijn luid toegejuichte rede De feeststemming was er nu eerst recht ingekomen. Vooral toen de Jazz-Band „Auf- gepast" vroolijke klanken de zaal inschet- terde en het variété-gezelschap „Faveur" onder leiding van Arnold Hoffmann in actie kwam. Het programma stond waarlijk op een hoog peil- de inzet had onmiddellijk een geweldig succes. De 2 Kajanoffs brach ten Russische muziek en dans; de virtuosi teit op de onmogelijk kleine harmonica verwekte de algemeene bewondering Elza Visvary, in haar artistiek en kleur rijk origineel Hongaarsch costuum, zong een czardas, liederen, vol vuur en vol wee moed, dat 't een lust was! Piet Leenhouts verhoogde de feeststem ming zoo mogelijk nog meer met zijn grap pen en komische grimassen, zijn opkomst ging gepaard met uitbundige bijvalsbetui gingen Zoo werd 't aangenaam wisselende programma, waarvan elk nummer in zijn genre de moeite waard was. tot een voor treffelijk einde gebracht, waarna de voor zitter dit opgewekte samenzijn met eenige hartelijke woorden sloot. Er waren veel bloemstukken voor de jubileerende en wel varende vereeniging. Een geanimeerd bal bezegelde het succes van dit jubileum, dat voor de arbeidersklasse van groote bet ee kenis was. UITVOERING „EERSTE LEIDSCHE KLUCHT- EN REVUE-GEZELSCHAP.'* Zaterdagavond gaf bovengenoemde ver eeniging in de concertzaal van „Concordia" haar 2öste Groote uitvoering met bal in be sloten kring. Nadat het bekende strijkje onder leiding van den heer der Kinderen de stemming onder de aanwezigen door het geven van vroolijke en goede muziek er had ingebracht, verscheen te ongeveer halfnegen de Voorzitter de heer v. Egmond voor het voetlicht en heette in het bijzonder de genoodigden der verschillende zuster verenigingen en verder alle aanwezigen hartelijk welkom. Spr. zette vervolgens het doel dezer te geven uitvoering, wat een propaganda-uitvoering was, uiteen en sprak zijn genoegen uit over de groote opkomst voor dezen avond. Als eerste executant verscheen toen voor het voetlicht de heer Heusden, die op zijn welbekende manier voor de aanwezigen eenige liedjes ten beste gaf, waarmede hij, evenals de heer Ravenbergen die ook later in den avond optrad en eveneens geen on bekende is, een flink applaus oogstte, wat door beiden ten zeerste verdiend was. Overigens stonden voor deze uitvoering 2 stukjes op het programma n 1. „Ze krijgen mekaar", kluchtspel in twee bedrijven door Erich Schol, uit het Duitsch voor het Nederl. Tooneel bewerkt door Henri Lemor en „Pietje", kluchtspel in twee bedrijven door Frits van Duinen. Beide kluchten wer den door alle medespelenden naar hun beste kunnen gegeven en hebben dan ook gedurende den geheelen avond door de lachsalvo's doen aanhouden. Ook werd het publiek nog verrast door een duet van de heeren G. Groenendijk en H. J. Webbers n.l. „Gaan we of gaan we niet". Dit duet werd gegeven op een wijze, die niet alleen de lachlust opwekte maar deed brullen. Beide heeren ontvingen aan het einde een welverdiend applaus. Toen het programma was afgewerkt ver scheen de voorzitter en leider de heer van Egmond met alle medespelende dames en heeren en bedankte hen voor hetgeen dezen avond gegeven was en overhandigde de dames in afwijking van de gewoonte m- plaats van bloemen een doos bonbons, welk souvenir door allen dankbaar in ontvangst werd genomen Een gezellig bal dat zeker tot laat in den nacht geduurd zal hebben bracht dan het einde van deze welgeslaagde uitvoering, waarvan een groot publiek ge noten heeft en waarop het gezelschap met genoegen kan terugzien. „LUCTOR ET EMERGO". Feestelijke bijeenkomst. De jonge Leidsche vereeniging van Zeeu wen „Luctor et emergo" debuteerde Zater dagavond in den foyer der Stadsgehoorzaal met een feestelijke bijeenkomst. De zaal was fleurig en kleurig door haar tulpen-ver siering op alle tafeltjes en was geheel gevuld met vroolijke menschen. Het steeds mooie en smaalvolle Zuid-Bevelandsche cosluura was goed vertegenwoordigd. maaT ook Schouwen en Axel ontbraken niet. De Rotterdamsche zustervereeniging gaf een tooneelvoorstelling. „Twee tegen één", dramatisch bewerkte novelle uit H. E. Beunke's „Walchersche vertellingen" door A. J Heyblom Het spel ging uit boven ama- teurswerk, hetgeen vooral geldt de uitste kend vertolkte rol van den onnoozelen Pie- tcr Louter door den heer M. A. v. d. Bliek, tevens régisseur Behalve de Rotterdam mers, die een 30-tal Zeeuwen meebrachten, mochten de Leidsche Zeeuwen gasten uit Haarlem begroeten en eenige leden van het oudste Leidsche studentengezelschap „Non sordent in undis", welks voorzitter, de heer Kees Mas9ee, met een waardeerend woord bloemen bood aan mej. Jo Catsman, die op verdienstelijke wijze de rol van Leune, de meid-huishoudster, speelde. Bij monde van den voorzitter, den heer mr. W. Hugenhollz, werd het Rotterdamsche tooneelgezelschap gehuldigd, terwijl tevens bloemen werden aangeboden. Een bijzonder verzorgd bal, waaraan ook de ouderen deelnamen, besloot den prettigen avond; het bestuur had naast moderne dan sen ook ouderwetsche ingelascht, zoodat jong en oud zich kon overgeven aan deze even aangename als onschuldige sport. Aan het eind van den avond was er maar één telkens herhaald oordeel: een vroolijke doch waardige bijeenkomst waar Allen had den genoten. Het bestuur heeft eer van zijn werk, waarbij men vooral denkt aan de vol ijverige dames mevr. Ir. van DijkThore- naar en mevr van Katwijkde Rijk. beiden van Oegslgeest, die onvermoeid hebben ge arbeid aan het welslagen van den avond. De perzik smaakt naar meer! ACADEMISCHE EXAMENS. Geslaagd zijn voor het candidaats-examen rechtsgeleerdheid de heeren H. G. A. de Bruine (Den Haag) en J. C. Zillesen (Den Haag). BINNENLAND. Zullen de Curapaosche officieren worden gestraft? (Binnenland, 3de Blad). De rnzie in de Nederlandsche Reisver- ecniging dnnrt voort; plannen om een nienwe vereeniging op te richten (Binnen land, 3de Blad). De moord aan het Beznidenhont in Den Haag; de substituut-officier teekent hooger beroep aan. (Rechtzaken, 1ste Blad). BUITENLAND. Te Parijs is overleden de Spaansche ex- dictator Primo de Rivera (Buitenl. en Tel., lste Blad). Tardieu ter vlootconferentie (Buitenland lsto Blad). Rouwdag voor de Dnitsche oorlogsdooden (Buitenland, lste Blad). Communistisch complot ontdekt in Est land (Buitenland, lste Blad). Gandhi's marsch voor de Britsch-Indische onafhankelijkheid (Buitenland en Tel., lste Blad). LEZINGEN VOOR NIET-MEDICE Prof. Dr. H. W. Siemens zal, uitsluitend voor niet-medische studenten voordrachten houden ouder den titel „Uber Erscheinun- gen, Behandlung und Verhötung der Ge- schlechtskrankheiten*' en wel op Dinsdag 18 Maart, Vrijdag 28 Maart en Vrijdag 4 April. MERCURIUS. Motie over het Werktijdenbesluit. In café „De Harmonie" had de Algem. Jaarvergadering plaats van de afd. Leiden van den Nationalen Bond van Handels, en Kantoorbedienden „Mercurius." Na afhandeling van de gebruikelijke agendapunten, jaarverslagen van Secretaris en penningmeester en de verkiezingen, ont spon zich een levendige discussie over hef opnieuw uitstellen door den Minister van Arbeid van het Werktijdenbesluit voor kan toren. Naar aanleiding hiervan werd met algemeene stemmen aangenomen de vol gende motie: De Algemeene Jaarvergadering van de afdeeling Leiden van den Nationalen Bond van Handels, en Kantoorbedienden „Mer curius", bijeen op 14 Maart 1930; Overwegende: dat de Arbeidswet voor de kantoorbedien den thans ruim tien jaar na de aanvaar* ding der Wet nog steeds een doode lette*! is, niettegenstaande bij herhaling een spoe dige toepassing dezer Wet, ook ten aanzien van den arbeidstijd op kantoren, in uitzicht is gesteld; dat daardoor steeds ongebreideld over werk kan worden opgedragen, welk over werk vaak tot laat in den avond en gedu rende vele dagen achtereen verricht moet worden dat in de meeste gevallen voor dit over werk zelfs geen vergoeding wordt gegeven? Kennis genomen hebbende van de mede- deeling van den Minister van Arbeid. Handel en Nijverheid in de Memorie van Antwoord, op het Voorloopig Verslag betreffende de begrooting van zijn Departement, dat het in de bedoeling der Regeering ligt. om ae Arbeidswet 1919 «stelselmatig en voortva rend tot verdere toepassing te brengen, waarbij in de eerste plaats gedacht wordt aan een Werktijdenbesluit voor kantoorper soneel. ten einde de voorschriften omtrent de arbeids- *n rusttijden in kantoren in de eerste helft van 1931 ook voor mannen en vrouwen in te voeren; van oordeel, dat kantoorbedienden zoo goed als andere groepen van werknemers recht hebben op wettelijke bescherming te gen overmatig lange werktijden; dringt er bij den Minister van Arbeid, Handel en Nijverheid met den meesten ernst op aan. te bevorderen, dat het Werk tijdenbesluit voor kantoren niet eerst in den loop van 1931. doch binnen veel korteren tijd. in allen geval voor het einde van dit jaar. van kracht wordt; besluit deze motie ter kenni9 te brengen van den Minister van Arbeid, Handel en Nijverheid en van de plaatselijke per9.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1930 | | pagina 1