Jaargang
DINSDAG 25 FEBRUARI 1930
No. 21456
STADSNIEUWS.
DE NIEUWE BURGEMEESTER
VAN 0EGSTGEEST.
MUZIEK.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cis per pegel tooi advertentiên uit LeideD en plaatsen waai
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Vooi aJle andeie
adverlentiën 35 Cts per regel Kleine Advertentiên uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags- en Zaterdags 60 Cts. bij een
maiirautn aantal woorden van 30
Incasso volgens postrecht Vooi eventueele opzending van brieven
10 Cts poito te betalen Bewijsnummer 5 Cts
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postchèque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week 0 IS
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week0 18
Franco per post f. 2.35 portokosten.
nummer beslaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
NIVERSITEITS-
BIBLIOTHEEK.
Ce ontdekker der Fiji-eilanden.
Het Gouvernement van Fiji heeft op-
x'i gegeven aan Prof. G. C. Henderson,
-hoogleeraar in geschiedenis aan de
irersiteit van Adelaide, een onderzoek in
geilen naar de ontdekking van Fiji-eilan-
Prof. Henderson ging van de gedachte
<3at de eilanden-groep ontdekt is door
Xederlandschen zeevaarder Abel Jans-
n Tasman in 164-3.
Gouvernement van Fiji stelde aan
tl. Henderson een oorlogsschip ter be-
aiking om de route door Tasman gevolgd
eens te nemen.
'oen zij op het punt gekomen waren van-
ir Tasman de eilandengroep voor het
st in het oog kreeg, telden zoowel Prof.
iderscm als de kapitein van het schip,
als destijds Tasman, achttien eilanden,
Ftel de groep uit minder eilanden be
lt Van enkele eilanden zag men alleen
i paar heuveltoppen, die zich voordeden
Wonderlijke eilanden,
fea kon toen ook de „Heemskerk's
van Tasman te'rugvinden en de
nauwe doorvaart, waardoor Tasman
>t gevaar van vastloopen ontsnapte,
saad zegt Tasman in zijn journaal dat
fcdte van den doorgang „twee scheeps-
i" wasl
n nu stuitte de onderzoeker op een
ikheid. Tasman wil deze eilanden
yceeren met een groep, die hij zag
op de groote kaart van de Zuidzee, die
zich had, hoewel de laatste groep ten
eesten van de Hoornsche eilanden 200
i meer naar het Westen lag, dan zijn
i Indien dit uitkwam, zou Tasman
ie ontdekker zijn.
moeilijkheid was in Australië niet
Hossen, de kaart, die Tasman bij zich
Tas niet bekend. Om die1 kaart te vin-
is Prof. Henderson naar Europa ge
il eerst naar Londen. Zoowel in het
;h Museum als bij het Aardrijkskundig
Eoolschap aldaar kende men die kaart
en raadde men hem aan in Holland
antwoord op zijn vraag te zoeken. Nu
ïd Prof Henderson eerst te Amsterdam,
paa in den Haag bij de Firma Nijhoff en
alhier aan de Universiteits-biblio-
vond Prof. Henderson wel niet de
[langde groote kaart van de Zuidzee zelf,
i':' wèT een foto ervan. De kaart is een
zeer fraai op perkament geschilderde
van de Zuidzee, die bewaard
te Parijs in het Depot des cartes de
Marine. Zij ig geteekend door den offi-
jfea kaartenmaker der Oost-Indische-
Hessel Gerritsz in 1669 en gecor-
in 1634. Inderdaad staat hierop een
ten Zuidwesten van de
prosche eilanden, ongeveer 200 mijlen
deiijker dan het bestek van Tasman. De
zijn met zeer flauwe kleur aange-
wat. volgens een aanteekening op de
betcekent. dat zij hypothetisch zijn en
frbij gevoegde Spaansche naam Islas de
Pon wijst uit dat zij een der vele a.f-
ï-ningen is van die vermaarde groep
eilanden, die men in het laatst
XYle eeuw meende dat ergens in de
Olijke Groote-Oceaan zou bestaan. Uit
"oorden van Tasman zelf is nu uit te
dat de eilandengroep, door hem
benomen, toen nog niet op een kaart
maar dat Tasman de werkelijke
jjjdfcer is.
Henderson verklaarde dat met het
'b van deze kaart het doel van zijn reis
Europa bereikt was.
DE ELECTRICITEITS-
TENTOON STELLIN G.
Bezoek van leerlingen aan het onderwijs
gedeelte der tentoonstelling.
Naar wij vernemen overtreft het aantal
schoolkinderen, dat de Electriciteits-ten
toonstelling zal bezoeken, verre de ver
wachting.
Inolaats van 3000 zullen, blijkens de in
middels ingekomen berichten, niet minder
dan 5000 kinderen de tentoonstelling bezoe
ken.
Het spreekt vanzelf, dat de regeling van
het bezoek door deze buitengewoon groote
belangstelling zeer moeilijk is geworden.
Toch 19 het gc-iukt het bezoek zoodanig
te organiseeren. dat alle 5000 kinderen het
tentoongestelde kunnen bezichtigen Dat div
resultaat kon worden verkregen is vooi'
een belangrijk deel toe te schrijven aan het
feit. dat het doel van de tentoonstelling van
oen aanvang af is geweest de kinderen daar
te laten herkennen, wat zij op school reeds
hebben geleerd.
Voor het welslagen van het bezoek blijft
het een vereischie. dat de kinderen op tija
aanwezig zijn en dal de geleiders hun volle
medewerking verleenen om den rondgang
op de tentoonstelling zoo vlot mogelijk te
doen verloopen.
Tenslotte vermelden wij nog. dat op de
tentoonstelling deskundigen aanwezig zijn
om. desgewenscht. de geleiders van voor
lichting te dienen en dat elke school tijdig
bericht zal ontvangen van dag en uur,
waarop de kinderen worden verwacht
'-MER VAN KOOPHANDEL
PFABRIEKEN voor RIJNLAND
'-"lering der Kamer van Koophandel
'['krieken voor Rijnland op Woensdag,
februari 1930, des namiddags 2.30 uur
vergaderzaal der Kamer Stations-
43
- a?enda luidt: 1 Opening. 2 Notulen,
stukken. 4 Mededeelingen 5
Commissie ad hoe inzake Winkel-
nj>- 6 Rapport Commissie voor Ver-
r'"_ -?t en Telegrafie, inzake: bezorging
;^igeleekende stukken aan huis. 7 Be-
Disfriclsbelangen. 8 Rondvraag,
boudelijke vergadering. 10 Sluiting.
LEIDSCHE VEREENIGING
VOOR SCHOOL- EN
WERKTUINEN.
Jaarverslag over 1929.
"Van de hand van den secretaris, den
heer P. J. Hoogendam, is het verslag over
1929 van bovenstaande vereeniging ver
schenen. De secretaris gunt den leden en
belangstellenden eerst „een kijkje in de
keuken, waar alles klaar gemaakt wordl'
door een overzicht te geven van de jaar-
lijksche werkzaamheden in de vereeniging.
Er blijkt uit, dat er heel wat gedaan moet
worden om alles vlot te doen verloopen.
Men moet dan ook respect hebben voor de
bestuursleden en de dames en hceren.* die i
het bestuur terzijde staan, wijl zij al dezen
arbeid ten bate van het kind geheel belange
loos verrichten. En nu zint men nog op
uitbreiding. „Wij wilden zoo graag ons werk
nog intensiever maken", schrijft de heer
Hoogendam. ,.ja als het kon eenigszins uit
breiden, d.w.z. een tweeden tuin in exploi
tatie nemen, vooral ook omdat wij tot heden
op bouwgrond werken, wat dus geen vaste
woonplaats beteekent."
Omtrent het afeeloopen jaar wordt opge
merkt, dat. door den strengen winter eerst
laat kon worden begonnen en de gewassen
ook later waren dan andere jaren De op
brengst was voldoende. Hoewel het werken
met kinderen uiteraard zijn eigenaardige
moeilijkheden meebrengt, zijn geen stoor
nissen voorgekomen en viel het gedrag der
kinderen over het algemeen te roemen. Een
zeer moeilijk vraagstuk blijft altijd de lei
ding der kindergroepen in de groote vacan-
tie. Ten slotte beveelt de secretaris de nut
tige vereeniging in alter aandacht aan.
Uit het financieel verslag van den pen
ningmeester. den heer A L L Gafchier,
blijkt dat 1929 een goed jaar geweest is.
Er is een batig saldo, gelukkig, want in 1930
zullen de uitgaven aanmerkelijk grooter zijn.
Het terrein moet flink bemest worden, ge
reedschappen moeten hersteld en aangevuld
worden. Ook zal het landhuisje van blinden
voorzien worden, opdat het beveiligd zij
tegen inbraak en baldadigheid. Ook de pen
ningmeester gewaagt van plannen voor in
richting van een tweeden tuin en wekt
daarom tot uitbreiding van het ledental op.
De inkomsten waren in totaal f. 812.02V2.
waaronder f. 172 82Va gemeente-subsidie
over 1928 en f. 172.70 aan contributies van
kinderen. Er is een batig saldo van ruim
200 gulden. Vrijdag a.s. wordl de algemeene
jaarvergadering gehouden, die 0. m een
nieuwen voorzitter zal moeten kiezen we
gens bedanken van den heer E. Th. Witte.
GENOOTSCHAP „MATHESIS
SCIENTIARUM GENITRIX".
Het leerprogramma.
Daar het ons gebleken is, dat in Leiden
en naaste omgeving nog menigeen onbekend
is met datgene, wat M. S. G. aan onderwijs
biedt aan hen, die de lagere school door-
loopen hebben en voor het latere leven
speciaal voor het bouwbedrijf, het machine
vak en de electrotechniek een meer uitge
breide theoretische kennis zouden willen
verkrijgen, geven wij in verband met de
advertentie van Zaterdag j.l. een verkort
programma van de leervakken, die in de
verschillende klassen van M. S. G. onder
wezen worden.
lste klasse: Nederlandscb, schoonschrij
ven, cijferen, rekenkundige vraagstukken,
handteekenen, lijnteekenen.
2de klasse- Voortzetting van het voor
gaande verder algebra en meetkunde.
3de klasse: Voortzetting van het voor
gaande
4de klasse: Algebra, meetkunde, stereo
metrie, natuurkunde, scheikunde, electrici-
teitsleer, werktuigkunde, beschrijv. meet
kunde, handteekenen en vakteekenen.
5de klasse: Voortzetting van het voor
gaande; verder goniometrie, trigonometrie,
stoomwerktuigkunde en technologie.
Na de 5de klasse wordt een eindexamen
afgenomen, speciaal voor de theoretische
vajrken. (Hiervoor wordt een diploma uitge
reikt).
Er zijn 2 vervolgcursussen, n.l.: een 2-jarige
cursus voor de bouwkunde; een 3-jarige cur
sus voor de electrotechniek.
Schooltijden: Zomerhalfjaar 1 April30
Sept.; winterhalfjaar 1 October31 Maart.
Aanvang der lessen 6.30 n m.
Het schoolgeld bedraagt bij een inkomen
f.
-f.50 p. jaar.
8
.12
16 4
20 i
24 4
28 4
.32 4
ACADEMISCHE EXAMENS.
zijn voor het doctoraal examen
;^iUnr]5 mèj.' p van Suchtelen (Den
*Len H heeren F. J. van Hellemond!
r* ca H. F. Velders (Rotterdam).
BRANDMELDING.
De Commandant van de Brandweer ver
zoekt ons nog eens onder de aandacht van
het publiek te brengen dat het melden
van brand, teneinde een spoedig handelend
opireden van de brandweer te bevorderen,
dient te geschieden aan den Hoofdpost van
de Brandweer, Garenmarkt 6, Telefoon Nos.
2400 en 2401. met mededeeling van het
perceel waarin of de plaats waarop de
brand is uitgebroken.
Met het oog op het aanvoeren van het
meest doelmatig materieel verdient het aan
beveling om bij de melding, zoo moceüjk,
op te geven den aard van den brand. b.v.
schoorsteenbrand, binnenbrand, uitslaande
brand, enz. I
f. 450— 650
650—1000
,.1000—1.500
15001750
1750—2000
„2000—2500
2509—3000
3000 en meer
Kinderaftrek afhankelijk van aantal kin
deren.
o
Tot penningmeester van de Vereeniging
tót bevordering der Bouwkunst alhier, is be
noemd de heer F. .1. Liboi, Plantsoen 109
Op uitnoodiging van de Leidsche
Vereeniging voot Wetenschappelijke voor
drachten zal prof. dr. E. Bethe. uit Leipzig
op Woensdag 26 Maart a.s. in het klem
auditorium van het Academiegebouw een
voordracht houden over: „Platon als
Dichter".
De minister van onderwijs, kunsten ?n
wetenschappen heeft de Chr. H B. S. alhier
en die te Alphen-aan-den-Rijn, zoomede de
Bijzondere H. B S. te Voorschoten, aange
wezen als bevoegd om in 1930 aan haar
leerlingen, die het onderwijs in de hoogste
klasse tot het einde van den cursus hebban
gevolgd, gelegenheid te geven op dezelfde
voorwaarden en op dezelfde wijze als de leer
lingen der openbare hoogere burgerscholen
met vijfjarigen cursus, na afgelegd eindexa
men, het getuigschrift, bedoeld in artikel 55
der M O. wet. te verkrijgen
Voor een prachtig bezetten schouwburg
heeft Het Schouwtooneel gisteravond een
reprise gegeven van het anti-oorlogs-tendenz-
stuk „Er staat geschreven". Het is hier n.l.
4 Maart 1929 reeds gegaan, zij het toen voor
zeer matig publiek
Dank zij de schitterende creatie van Esther
de Boervan Rijk is dit arrti-militairistische
stuk van rauwe realiteit een overwinning
geworden Zelfs bij open doek werd geapplau
disseerd. Een tweetal bouquetten gewaagden
van de groote instemming. Een daarvan werd
door mevr. de Boer direct geschonken aan
Jaap v d. Poll, den bewerker van het stuk
en tevens uitnemend vertolker van den als
invalide uit de oorlogshel terugkeerenden
zoon.
Jammer, dat het gezelschap niet over een
tragedienne beschikt. Jeanne van Rijn is dat
allerminst.
Gisteravond te ruim 6 uur is een
brandje uitgebroken in het pakhuis van den
winkelier W. Z. in de Kattepoort (Clara-
steeg). waarin een hoeveelheid asphalt-
papieT en eterniet en een aantal kachels zijn
opgeslagen. De eigenaar had een uur te
voren het pakhuis nog bezocht en heeft ver
moedelijk een brandende sigaret achteloos
weggeworpen, waardoor de brand is ont
staan.
De inventaris, welke slechts gedeeltelijk
verzekerd wa9. ging grootendeels verloren.
De politie bestrepd het vuur het eerste,
waarna de brandweer met twee slangen on
de motorspuit en een op de waterleiding het
blussehingswerk voortzette pn volbracht.
De politie alhier heeft onder verden-
king van diefstal van ijzer aangehouden J.
K. en J. O. beiden alhier woonachtig.
De heer A. J. van Genevink.
Zooals wij gisteren reeds meldden, is de-
heer A. J. van Gerrevink, benoemd tot bur
gemeester van Oegstgeest. Hij werd geboren
te Deventer 6 Juli 1876.
Na onderwijs aan lagere en middelbare
school, genoot hij opleiding voor de ge
meente-administratie aan de secretarieën
te Bathmen en Epe van Juli 1900Mei 1902.
Hij werd benoemd lot eerste ambtenaar ter
secretarie te Epe in Januari 1902. tot eerste-
ambtenaar Ier secretarie te Dalfsen in De
cember 1902. Gemeente-secretaris was hij te
Dalfsèn van Februari 190328 November
1910. Sinds dien tijd oefende hij de functie
uit van burgemeester en secretaris van
Oldemarkt, provincie Overijssel.
De benoemde is: lid van het bestuur der
Overijsselsche Landbouw-Onderlinge; lid
van de gewestelijke Landstormcommissie
verband Vollenjhovc; secretaris G.-H. leden
van gemeentebesturen; lid van de redactie
commissie van het orgaan dier vereeniging;
medewerker aan de officieele organen der
Vereeniging van Ned. Gemeenten: lid van
de commissie-Kan tot voorbereiding van
een ontwerp van wet tot wijziging der Ge
meentewet; lid van het bestuur van den
Kamerkring Zwolle der C.-H, Unie; commis
saris N.V. Waterleiding Maatschappij
Noord- en Noordoost Overijssel.
De gekozene behoort tot de Christeiijk-
Historische Partij, is Ned. Hervormd, ge
huwd en heeft vier kinderen.
De gemeente Oldemarkt ligt in de nabij
heid van Sfeenwijk en heeft een inwoners-
aanbal van 2750.
Wij wenschen den heer A, J. Gerrevink
veel goeds toe voor zijn bewind over het
zich sterk ontwikkelende Oegstgeest.
RESIDENTIE-ORKEST.
We zijn met de muziek van Beethoven,
laat ons dat nu maar eens aannemen, ver
trouwd We verslaan zijn taal. ook zijn ge-
dachlengang, zelfs de diep liggende idee,
die het wezen ijke. het werkelijke is van
's meesters kunst. Dat wezenlijke is een door
gedachte gedachte, een door logische door
voering van een principe gefundeerde waar
heid Beethovens'kunst is een stuk geestelijk
leven, z ij n geestelijk leven Ze is zuiver
persoonlijk, subjectief. De uiterlijke muzi
kale formule is adaequaat aan. gaat paral
lel met het essentieele van zijn muziek. Het
gegeven, het thema, wordt ges'eld. tegenover
(iets anders) gesteld, veelzijdig belicht met
geen ander doel dan om het door te voeren,
om 't tot zijn consequentie, tot zijn grootsten
luister te brengen. Die vorm wortelt in het
tonale systeem, in de tonaliteit Eeuwen
van muziek hebben ons met die tonaliteit
gemeenzaam gemaakt. Daar komt Claude
Debussy, wien. door toen nog volkomen on
bekende Slavische componisten (Moes-
sorgskv in de eersle plaats), een nieuw licht
was opgegaan. Hij stelde een gansch ande
ren inhoud en vond gevolgelijk gansch ande
ren vorm gebruikte zelfs gansch ander ma
teriaal. Zijn inhoud (moeilijk onder woorden
te brengen) zou men een zielstoestand kun
nen noemen, waarin een zeker gegeven is
opgenomen, de sensatie van dat gegeven,
concreet en precies, onpersoonlijk, objectief.
Zijn vorm is de muzikale transpositie van
dien zielstoestand, die men muzikale atmos-
pheer kan noemen, een sonoren nevel waar
in zich beelden aftpekenen, met meer dan
weer met minder duidelijkheid en scherpte
Zijn materiaal is niet meer de thematiek
van de klassieke tonaliteit, doch is bijna
uitsluilend harmoniewisseling, een soort
harmonische tonaliteit die door gebruik van
bepaalde toonsopvol gingen (hpele tonen-
gamma bijv.) een zekere afmospheer. een
zekeren geur, iets feeërieks te weeg brengt,
zelfs een bedwelmende invloed kan uitoefe
nen Nu meene men niet dat Debussv's mu
zikale elementen slechts juxtaposities- zijn
aan elkaar geregen stukjes zonder innerlijk
verband. Ook hier is constructie, maar van
anderen aard dan de tot toen gebruikelijke.
BINNENLAND.
De Nieuwe Leidsche Groenteveiling in
wording. (3e Blad).
De nieuwe Burgemeester van Oegstgeest.
(Ie Blad).
Het liberale standpunt ten opzichte va«
de Nederlandsch-Indische betrekkingen.
(Binnenland, 2e Blad).
De vliegtochten naar Indië in het Engel-
sche Lagerhuis fcerproken. (Binnenland. 2e
Blad).
Het Nederlandsch voetbalelftal en het
amateurisme. (Sport, 2e Blad).
De bekende schrijver Jac. van Looy over
leden. (Kunst, le Blad).
De moordzaakLans opnieuw voor de
Rotterdamsche rechtbank, (le Blad).
Nederland neemt niet deel aan de wereld
kampioenschappen voetballen te Montevideo
(Sport, le Blad).
BUITENLAND.
Het kabinet Ghautemps in groot gevaar.
(Buitenl. le Blad).
De douaneconferentie te Geneve. (Buiten
land. le Blad).
Groote brand in Italië. (Tel. le Blad).
„La mer", trois esquisses symphoniques
(geen symphonie dus, zie boven) is een der
werken, waarin Debussy's kunst op haar
zuiverst is gerealiseerd. De programmati
sche toevoegingen der drie deelen zijn zoo
overtuigend dat de artistieke werking der
muziek is als een sensueelen prikkel, die de,
waarschijnlijk zuidelijke, zee in al haar rijk
dom van verschijning, in haar golvenspel. in
haar ..dialoog met den wind", uitoefent op
hem die daadwerkelijk met haar in verbin
ding treedt Om die even oorspronkelijke a!s
delicate muziek te kunnen genieten heeft
men zich los te maken van zekere oudere
(daarom o. i. nog geen verouderde) vormen.
Wie Debussy wil vej-staan denke momen
teel niet aan Beethoven. Dat valt ons. die in
Beethoven en wat na hem kwam zijn gecon-
feit. niet zoo heel gemakkelijk. Ook al omdat
we orkestwerken als La Mer niet overdadig
vaak te hooren krijgen. Daarom is het een
prachtidee van Dr. Van Anrooy om dit fijne
staal van Romaansche muziek tof meerdere
bekendheid te brengen .tot beter waardee
ring van den esprit francais waarvan het
een der allerschoonste voortbrengselen i9.
Het Residentieorkest hpeft het werk voor
treffelijk uitgevoerd Het is buitengewoon
moeilijk om 't den Ivpischen klank te geven
door het opene, hef ongecompliceerdp van
de factuur, vooral ook om de zoo doorzich
tige instrumentatie Als het nog noodig ware
dan had deze uitvoering kunnen toonen
welk uitnemend orkest het Haagsche 19 en
welk een virtuoos dirigent Van Anrooy.
Het uitbundige succes, waarin de dirigent
het orkest door opstaan deed deelen. moge
pleiten voor de orkestrale prestatie, ook voor
den muzikalen zin van het Leidsche publiek.
Noëla Cousin, aan wie wij van een vorig
optreden nog de aangenaamste herinnering
bewaarden droeg daarop het a-moll concert
van G1 a zou now voor viool voor. Qua compo
sitie is hef niet :n allen deele even sterk,
vaak van een ietwat monotone, opgeschroef
de forsohheid; en er gaat door zekere wan
verhouding tusschen 90I0- en orkestpartij
menigmaal heel wat energie van den con-
scienlieusen solist nutteloos voorbij. Maar
toch. als het zoo virtuoos en met zoo (raaien
en krachfigen toon wordt gespeeld als we het
van Madlle Cousin hoorden, bevat hot ook
weer veel aantrekkelijks En stellig moet er
kend worden dat het jolige A dur in 6/8 van
het finale een prettig blij-eindend slot vormt.
De violiste heeft er groot succes mee be
haald en de hartelijke ovatie die de vobe
zaal haar bracht, was volkomen verdiend
De knapne en zeer mooie .Ciaconna go-
tica" van Cornebs Dopper die juist zijn zes-
hgslen verjaardag hepft gevierd en Richard
Strauss' grandiose ..Tod und Verklaning"'
moesten we. daar onze tegenwoordigheid
elders werd vereischt, tot onzen spijt ver-
