70ste Jaargang
WOENSDAG 12 FEBRUARI 1930
No. 21445
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cis per regel voor advertentiên uit LeideD en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd' zijn Voor alle andere
jdvertentiën 35 Cts per regel Kleine Advertentiên uitsluitend
tij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 60 Cts. bij een
marimura aantal wuorden van 30
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2 33. per week
Buiten Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post f. 2.36 -f- portokosten.
ƒ018
„0.18
nummer bestaat uit VIER Bladen
EERSTE BLAD.
OPENBARE LES VAN
Dr. H. E. ENTHOVEN.
De val van Delcasgé.
Dr. H. E. Enthoven.
fl. E. Enthoven uit den Haag, toege-
als privaat-docent aan de Leidsche
ersiteit om onderwijs te geven in de
Knatieke geschiedenis, heeft hedenmid-
rijn colleges geopend met het houden
I een openbare les, welke tot onderwerp
„De val van Delcassé".
wees er op, dat, indien een jaar in
voorgeschiedenis van den wereldoorlog
bekkende gevolgen heelt gehad, dit wal.
par 1905 was, waarin de namen Tanger,
Ismouth en Björkö op ieders lippen
efden. Op zich zelf beschouwd heeft
?wel geen der gebeurtenissen, welke zich
om deze plaatsen afspeelden, zulk een
*n indruk achtergelaten als het proces,
ach den 6den Juni 1905 in het Elyssée
rok door den val van Delcassé. In het
stond spr stil bij het superieure werk,
rdezen staatsman volbracht: de overeen-
ist met Engeland, het nauwer aanhalen
landen met Rusland, en de verdragen,
imet Italië en Spanje sloot,
icrna schetste hij in vogelvlucht de poli-
welke Delcassé tegenover zijn oostelij-
nabuur, Duitschland volgde en stond
geruimen tijd stil bij de verschillende
fceke en andere verwikkelingen om
rits 1905, welke hij aan een uitvoerige
houwing onderwierp.
omende tot den val van Delcassé, zcide
dal deze, in plaats van een buigen voo?
luilsche overmacht, een aangelegenheid
zuiver inwendigen aard is geweest. Met
van voorbeelden zette spr. dit uiteen.
ZILVEREN JUBILEUM.
VERGADERING NED. VEREEN.
VAN DIERENBESCHERMING.
■y ae agent van pouue
Ik I bouwer zijn zilveren jubileum
- Undsche politie. Hij werd door zijn
collega's gelukgewenscht.
Pen a een stoffelijk aandenken aan
ln 'werd overhandigd,
ilieml *e halfvier bracht het Leidsch
khSekgeze,schaP ^en jubilaris te
in de Heerenstraat een serenade.
Belangwekkend jaaroverzicht.
Gisteravond had in een der zalen van het
café ,.De VeTgulden Turk" de jaarvergadering
plaats van de afdeeling Leiden van boven
genoemde vereeniging. Nadat de voorzitter
allen welkom geheeten had, vestigde hij de
aandacfat op de bazar der afdeeling, welke
de volgende weck gehouden zal worden.
Hierna kreeg de secretaresse gelegenheid de
notulen der vorige vergadering voor te lezen,
welke -door de vergadering werden go"«dge-
keurd. Vervolgens werd het jaarverslag der
afdeeling uitgebracht, dit bevatte o.a. een
opsomming van d^ gebeurtenissen van het
afgeloopen jaar.
Uit het jaarverslag uitgebracht door de
9ecretare9se mevr. J. C. van Poelgeest
Brand outleenen wij overigens nog het vol
gende:
Het afgeloopen jaar heeft zich. wat het
landelijk werk van Dierenbescherming be
treft, gekenmerkt door een stap voorwaarts
in verschillende richtingen. Door een sc)h?r-
pere keuring van de trekhonden is het aan
tal dezer beklagenswaardige dieren sterk
verminderd en de exemplaren die volgens de
wet nog in aanmerking komen (wij zeggen
niet „geschikt zijn", want dat zijn Ze geen
van allen) om last- en trekdienslen te ver
richten zijn zóó in prijs gestegen, dat men
zich haa9t even goed van een ander vervoer
middel (b.v. bakfiets met of zonder motor)
kan voorzien. Die hoogere aanschaffings
prijs zal misschien ook een reden zijn. om
wat zuiniger op de dieren te worden, wat
neerkomt op betere behandeling. (Ik mag
(hier wel even memoreeren. dat wij de door
den minister genomen maatregelen toch niet
bijzonder kunnen toejuichen, omdat er o.i.
op een vrij wat geleidelijker wijze een
eind had kunnen worden gemaakt aan
de trekhonden-e'llende. n.l. door voor
nieuwe bonden ,geen vergunningen meer uit
te reiken. Dit had direct kunnc-n leiden tot
lotsverbetering van de in gebruik zijnde
dieren, die men zoo lang mogelijk zou willen
sparen, omdat men na hun dood geen per
missie voor andere honden meer zou kun
nen krijgen en men had niet de zoowel voor
de houders als voor de-honden schokkende
afkeuringen in het groot beleefd, waar nu
terecht alom over geklaagd wordt).
Op het gebied van hulp aan de in het
wild levende dieren, die in den winter ge
brek lijden door vorst en voedselschaarschth
zijn ook stekken gestoken, door het tot
stand brengen van een groote organisatie1,
die klaar zal staan om in tijden van nood
hulp te bieden.
Ook heeft ons H.B de dierenbescherming
op de boerderij en het voorkomen van
brand in stallen, zoowel als de redding van
het vee bij branden onder veler aandacht
gebracht door het uitgeven van desbetref
fende uitstekende brochures, door deskun
digen geschreven en ruim verspreid juist
onder de menschen, in wier handen ze het
meest nut zullen doen.
En ten slotte heeft 1929 voor het vee-
vervoer perspectieven geopend, waarvan we
een vorig jaar nog niet hadden durven
droomen. De hoofdbesluurscommissie AI
(vervoerbelangen) is er n.l. in geslaagd met
de Nederlandsche Spoorwegen een reductie-
overeenkomst te sluiten, waarbij haar onder
zekere voorwaarden is toegezegd een per
centage van het bedrag, xiat de N. S. van
het vee-vervoer ontvangen; Deze provisie
zal haar in staat stellen een goede controle
dienst te organiseeren, die zal toezien op
het vee-vervoer per spoor, tram, boot en
auto, zoowel als op het drijven naar en van
de markt en het lossen en laden.
De klachten, thajis nog zoo veelvuldig,
over het afbeulen van trekhonden en het
mishandelen van marktvee zullen, door
wat ons H. B. bereikte, sterk gaan afnemen
en het zeldzamer plaat9 vinden op den open
baren weg van barbaarsche handelingen
tegenover weerlooze dieren, zal het ver
zachten der zeden in de hand werken en
een gunstigen invloed uitoefenen op de
veredeling van ons volkskarakter.
In ons bestuur hadden geen verandeTin-
gen plaats. Het aantal leden bedroeg 528,
maar werd voor 1930 flink aangevuld.
De kascommissie bestond uit Mevr. Alings
en de heeren de Ren en Blanken.
Afgevaardigden naar de Algem. vergade
ring in Nijmegen waren: Mevrouw Jonker
en de heer Nord Thomson; plaatsvervan
gend de heer van Poelgeest.
De secretaresse trad af als lid van het
H B. en werd vervangen door den heer van
Poelgeest, die daarop door het H. B. tot
ondervoorzitter werd gekozen.
De secretaresse bleef, als vast afgevaar
digde van Dierenbescherming m den Natio-
nalen Vrouwenraad, algemeen bestuurslid
vaji dien Raad.
Penningmeester en secretaresse bleven
zitting houden in verschillende dooi het
H B. ingestelde commissies.
Aan alle scholen in Leiden en de om
liggende gemeenten werden na de kerst-
vacantie onze kalenders bezorgd en iedere
maand een nummer van ons orgaan „Die
renbescherming" en van „de Kleine Andro- HD nPN DAR VAN UmPN
cles" alsmede diverse geschriften ur Utn "tUCn
Mevrouw Jonker bleef trouw het contract
met de bibliotheek Reuvens onderhouden en
zorgde daar voor aanvulling van onze
boeken en tijdschriften.
De trekhonden hadden ook dit jaar nog
een groot aandeel in de binnengekomen
klachten, evenals het vee-vervoer en de
toestand op de veemarkt. Talrijke gevallen
werd behandeld.
Met de L. G. V. heerschle ook dit jaar
prettige samenwerking. Weer f. 10 werd be
schikbaar gesteld voor de stalkeuring, even
als met de Eerste Leidsche Vereeniging van
Kanarielietfhebbers en Vogelbeschermers.
Speciaal met Sassenheim en Katwijk zijn
we in zeer vriendschappelijke relatie; ver
gaderingen in die afdeelingen werden door
enkelen onzer bijgewoond.
Op de vergaderingen van x\nti-Trekhon-
denbond. Jack London Verbond. Nationale
Dierenzorg, Jeugdbond voor D B. te Sche-
veningen enz. ware& Mevr. Jonker en (of)
het secretariaat aanwezig.
Groote aandacht werd gewijd aan het
harde lot der woonwagenpaarden.
Verschillende propaganda-middelen, ook
voor versterking der kas zijn gehouden.
Bij het behandelen van de klachten had
den we ook dit jaar zeer prettige hulp van
den heer Hasselbach, wien niets te veel is,
om het lot der dieren gunstig te beinvloe
den. Met groote vreugde kunnen we ook
gewag maken van een hernieuwde zeer
coulante samenwerking met de Leidsche
Politie, inzonderheid met den heer Kemner.
Daar niemand iets op te merken had aan
gaande dit verslag, werd dit goedgekeurd,
waarna de voorzitter namens de vergadering
den heer en mevrouw Van Poelgeest be
dankte voor hetgeen zij al9 penningmeester
en secretaresse voor de dierenbescherming
doen. Hierna bracht de penningmeester zijn
jaarverslag uit; waaruit bleek, dat in het af
geloopen jaar aan contributies ontvangen
was f. 1005.20 terwijl het batig saldo
f. 34.861/* bedraagt. Nadat de heer Van der
Wiel namens de kascommissie verklaard
had de boeken van den penningmeester in
orde te hebben bevonden, werd den penning
meester décharge verleend. Tot leden d^r
kascommissie werden vervolgen? benoemd:
mevr Van der Wiel en de heeren Viervant
Tukker en Cebol.
Bij de bestuursverkiezing werden de aftre
dende leden, de hepr en mevrouw Van Poel
geest, bij acclamatie herkozen; terwijl in de
vacatures de heer en mevrouw Aalbersberg
verkozen werden Bij de verkiezing van af
gevaardigden ter Algemeene Vergadering
van de vereeniging te Bussum werden geko
zen. de heer Nord Thomson en mevrouw
Ionker, terwijl als plaatsvervangend lid
mevr. Van Eek werd aangewezen
Daar de beschrijvingsbrief nog ntel was
binnengekomen, kon deze niet worden be
handeld. doch de vergadering ging accoord
met het voorstel van den voorzitter om ver
dere uitbreiding van het aantal dierenartsen
in hef hoofdbestuur tegen te gaan. Bij de be
handeling van het programma voor het in
getreden jaar werd de nadruk gelegd op de
te houden bazar en de filmvertooning in Je
Stadsgehoorzaal voor schoolkinderen en
ouderen op 22 Maart a.s.
Nadat bij de rondvraag vele punten wer
den behandeld en aan het bestuur in han
den wa9 gesteld om te onderzoeken of een.
uit vier bamhoes bestaande stok. welke door
een der leden was vervaardigd, van nut
kan zijn. werd om ongeveer half elf de ver
gadering gesloten.
RIJKSPOSTSPAARBANK.
Aan het postkantoor Leiden en zijne bij
kantoren werd, in den loop der maand Ja
nuari op spaarbankboekjes ingelegd
f 95 176.05 en terugbetaald f 103 489 24
Derhalve minder ingelegd dan terugbe
taald f 8313 19
Het aantal nieuw uitgegeven spaarbank
boekjes bedroeg 153
Door tusschenkomst dezer kantoren werd
ter Directie op staatsschuldboekjes inge
schreven nominaal f. 2950 en afgeschreven
f 6000 Derhalve minder in- dan afgeschre
ven f 3050. Het aantal nieuw uitgegeven
staatsschuldboekjes bedroeg 1.
Stadhuis door de vlammen werd verwoest
Al weer driehonderd vijf en zestig dagen
scheiden ons van dien rampzaligen Februari-
nacht, waarin het schoone bouwwerk van
Lieten de Key tot den grond toe afbrandde.
Over nog enkele jaren zullen we over dien
nactht, die ons thans nog in al zijn verschrik
kingen levendig voor den geest 9taat, spre-
kèn als over een overlevering en we zullen
het opkomend geslacht vertellen van de
geweldige vuurzee, van het donderend ge
loei der vlammen, van de laatste tonen van
het ineenstortende klokkenspel en vooral
ook van de afgrijselijke koude, die het
water in de brandslangen deed bevriezen en
het blus9chingswerk schier tot een onmoge
lijkheid maakte.
En ten slotte zullen we verhalen, hoe
zelfs de brokstukken in hun ijskleed nog
een grootschen aanblik boden en dan zullen
j we met hen meegaan naar de plaats, waar
i eens het oude stadhuis stond en waar
j dan
Ja, w&t dan
GEZELSCHAP NAP DE LA MAR
MET EEN MES GESTOKEN.
Al geruimen tijd klaagde de 13-jarige
A. T wonende in de Heerenstraat erover,
dat zijn klassegenoot P. hem altijd plaagde.
Gistermorgen vóórdat de school in de DuiT
venbodestraat begon, was er al weer ruzie en
om 12 uur werd T. door P. opgewacht. Eerst
genoemde zocht zijn toevlucht bij een -Ier
onderwijzers, doch toen deze zijn huis be
reikt had, voegde P zich onmiddellijk weer
bij zijn medescholier. De twist schijnt toen
zóó hoog geloopen te zijn .dat T zijn knip
mes te voorschijn haalde en onverhoeds P.
een steek in den buik toebracht Dr. Kors
achtte opname in het Academisch Zieken
huis noodzakelijk, waar P. een operatie heeft
moeten ondergaan.
Flierefluiter'# oponthoud.
Verbazen zal het niet, dat na het gewei-,
dige succes van de tooneelbewerkirig van
het eerste deel van de Merijntje Gijzen-
cyclus van A. M. de Jong, genaamd „Het
Verraad", de auteur ook een dramatiseering
van het tweede deel „Flierefluiters Opont
houd" heeft verzorgd Dat lag bijkans in de
lijn der noodwendigheden 1
Gisteravond is het gezelschap van Nap de
la Mar met dit 2de deel in de vrij goed ge
vulde Stadszaal opgetreden. De bewerking is
op denzelfden leest geschoeid als van „Het
Verraad": losse tafereelen, door een „spre
ker" aan elkaar geregen Een gemakkelijk
aanslaand décor door gebruik van gordijnen
met wisseling van achterdoek. Men zou kun
nen gewagen van sprekende en bewegende
schilderijtjes!
Speciaal geldt dit voor Flierefluiter'8 Op
onthoud, waar de actie immers, vergeleken
bij „Het Verraad", zeer beperkt blijft en er
niet is die gedramatiseerde climax, die het
eerste deel weet te verheffen tot tooneel,
boven den schilderij-indruk uit. De inhoud
van het 2e deel van de Jong's cyclus dien
wij natuurlijk bekend veronderstellen be
val nu eenmaal niet zulke krachtige accen
ten. blijft meer bepaald tot milieu-schilde
ring, uit- en inwendig!
Niettemin heeft de Tooneel-Flierefluiter
ons aangenaam welen bezig te houden De
bewerking boeit trot9 de geringe actie, daar
de auctor intellectualis blijkbaar wel aan
voelt, waarop het publiek reageert!
De elkaar snel opvolgende tafereelen zijn
met zorg gegrepen uit den roman en „doen"
het uitnemend Vooral de snaar der stille
verteedering wordt met succes bespeeld en
weet enkele passages te maken van een diep
aangrijpende tragiek B.v. de scène van het
afsterven van „meneer de pastoor"! Ander
zijds wordt de „note gaie" niet verwaarloosd
(b.v. in de erfenisscène), zoodat ook de lach
niet ontbreekt Ernst en luim zijn hier zoo
door elkaar geweven, dat een geheel is be
reikt, dat niet tot uitbundigheid leidt in
droefheid of vroolijkheid, doch steeds den
gulden middenweg bewandelt.
De vertolking valt over de gansche linie
te prijzen In het sappige Brabantsche dialect
werd kostelijk getypeerd Allereerst zij ge
noemd Flierefluiter van Waller Smith, die
Nap de la Mar verving Was de reclame met
Nap de la Mar in de hoofdrol overigens wel
heelemaal reëel? Smith heeft echter dezen
levenslustigen zwerver met zijn eigen levens-
philosophie scherp doen leven Men voelde
dien onhedwingbaren zwerverslust uit zijn
houding en spel en bijzonder goed was zijn
gelaatsmimiek Ciska Cremer was wederom
de Merijntje, nu wat ouder, meer ingetogen
en sober Ook nu was haar spel van opval
lende natuurlijkheid.
Naast haar dient genoemd Mientje Pam
als Blozekriekske Dat waren kostelijke loo-
neeltjes, die met hun drieën Mientje wist
keurig te typeeren de verleidelijkheid, lie
haar van moeder's zijde niet vreemd isl
Verder dient geprezen de pastoor van Hans
Bruning, waardig en toch van christelijke
blijmoedigheid De slrafscène was wel zijn
hoogtepunt De Jans van R de la MarKley
was zoo getypeerd als men niet anders kon
verwachten van dit huishoudingsmeubel.
De bijrollen sloten zich keurig aan
Misschien had de spreker beter gedaan op
een stoel terzijde plaats te nemen, in plaats
van telkens achter hel doek weg te komen,
hetgeen wat hinderlijk was.
De vele aanwezigen waren zeer voldaan
en hebben in hartelijk applaus daarvan ge
tuigenis afgelegd. Er moest vele malen
worden gehaald.
ACADEMISCHE EXAMENS.
I Geslaagd is voor het candidaats-examen
I Wis- en Natuurkunde letter I en idem letter
J de heer L J. J Pop (Maastricht), doctoraal
examen Pharmacie mej. S. Polak (Den i
J Haag). J
BINNENLAND.
Onze verhouding tot België; het voorloopig
verslag dei Eerste Kamer over „Buiten-
landsche Zaken." (4e Blad.)
De Tweede Kamer weer in vergadering
bijeen. (4e Blad.)
Verschenen is het voorloopig verslag der
Eerste Kamer over de Justitie-begrooting.
(Binnenland. 3e Blad.)
Drama te Eindhoven; 3 dooden. (Gemengd
2e Blad.)
Te Bilthoven is een man uit Amersfoort
door den trein gegrepen en gedood. (Ge
mengd. 2e Blad.)
De moord aan het Beznidenhont te Den
Haan; inhoud der dagvaarding. (Rechtzaken,
4e Blad.)
De dader van den moord te Waddinxveen
ia tot 8 jaar met aftrek van preventie! ver
oordeeld. (Rechtzaken 4e Blad.)
De intrede van Warmond's burgemeester.
(4e Blad.)
Inzake den moord in het Leidsche woon-
wacjenkamD werd heden %oor het Haagsche
Hof acht jaar pevangenlwtTaf teoen den
dader geëischt. (Rechtzaken, 1ste Blad).
BUITENLAND.
De Vlootconferentie te Londen behandelt de
duikbooten. (Buitenland en Tel., Ie Blad.)
De Vonngplannen in den Duitschen Rijks
dag. (Buitenland, le Blad)
De eerste verjaardag van het verdrag van
Lateranen. (Buitenland, le Blad.)
Een Dnitsch mailschip in de haven van
New-York pezonken. (Builenl. Gem 2e BI.
en Tel.. le Blad.)
NED. GENOOTSCHAP TOT
ZEDELITKE VERBETERING
DER GEVANGENEN.
Lezing van Mej. Mr. G. Frida Kaiz.
Voor de afdeeling Leiden van boven
genoemd genootschap heeft gisteravond in
de groote Nutszaal mej. mr. C. Frida Kntz,
lid van de Tweede Kamer der S. G. een le
zing gehouden over „Misdaad. Straf en Ro-
classeering".
Bij afwezigheid van den voorzitter der af
deeling. ds. Joh. W. Groot Enzerink, werd de
vergadering geteid door dr J. Schokking van
Katwijk die de spreekster met enkele woor
den inleidde Spr. heette de aanwezigen
welkom en wees in het kort op het doel. dat
het genootschap nastreeft.
Toen mej Katz daarna het wooid ver
kreeg begon ze met het een en ander te ver
tellen over het Wetboek van Strafrecht,
waarbij de Overheid bepaalde handelingen
als onrecht verbiedt en personen die zich
aan zulke handelingen schuldig maken
straft. Zulke nersonen begaan een misdaad
of misdrijf Economische misdrijven zijn
diefstal, verduistering Men kent verder mis
drijf tegen hef leven, zooals moord. dood
slag mishandeling Voorts zijn er de zeden
misdrijven.
Er zijn ook overtredingen: openbare dron
kenschap enz Deze rangschikt men niet
onder misdaad
Vele menschen denken daf zij ver van de
misdaad afstaan Dat is een dwaling. De oor
logsjaren zijn ook in dit opzicht leerzaam
geweest. Denk aan de smokkelarij Het
kwaad zit in ieder verborgen en het is ge
nade als wij niet met den strafrechter in
aanraking komen.
Naast de overtreding staat de straf Ten
opzichte hiervan heeft men in verschillende
tijden verschillende motieven gphad Tn de
oudheid gold veela' de wraak als motief.
Toen de beschaving doordrong is daarin
vprandering gekomen Bij de vaststelling
der strafrechtweften heeft voorgpzeten dat
hel geschonden recht mopst hprcfeld wor
den. he* idee der vprgelding dus Daarnaast
geldt de bescherming der maatschappij a'a
belangrijk motief voor de toepassing der
straf.
Langzamerhand zijn opgekomen de fheo-
riën. die den persoon van den misdadiger
meer op den voorgrond plaatsten de 'hen
nen omtrent erfelijke belasting, economi
sche omstandigheden de osvche van °pp be
paald mensch enz
Waarvoor wil men dc straf dienstbaar
maken? Ook voor de zedelijke verbetering
der misdadigers.
Hiervoor is de aard van de straf een groote
factor.
Infusschen is een van de eerste maatrege-
