De Leidsche Gemeentebegrooting voor 1930
De algemeene beschouwingen.
5 sprekers aan het woord.
RADIO-PROGRAMMA,
STER:TABAK
(Zitting van gisteren.)
DE HEER SCHüLLER OPENT DE RIJ.
De heer SCHüLLER bepleit reorganisa
tie van gemeentewerken, waarop de arbei
ders zitten te wachten. Er is te veel los
personeel. Waarom geen vaste aanstelling
gegeven aan menschen, d e toch niet ge
mist kunnen worden ïBovendien verliezen
deze personen alle periodieke verhoogio-
gen etc. door bun lossen dienst en blijven
zij steedc op het laagste salaris staan, dat
toch reeds tot het laagste in den lande
behoort, de heer Verwey wees reeds daarop
Hij vraagt thans een positief antwoord
op de vraagwanneer komt dit reorgani
satieplan. na zoo lang op sleeptouw te
zijn genomen.
Op den Plantsoendienst zal hij na het
ingrijpen van de C. v F. nu niet ingaa.»
Spr komt dan tot het stelsel van erf
pacht, door hem bij vorige begrooting uit
gebreid verdedigd B. en W. moeten z.i.
bekend maken, dat de gemeente ook wei
grond in erfpacht wil geven.
Reeds wordt op bescheiden schaal eigen
hebeer ook toegepast, en dat is goedkoop.
De WETHOUDER dat weet ik niet.
De heer SCHüLLER houdt het vol.
(Reeds in een gedeelte van onze
vorige oplaag geplaatst).
(Vervolg van gisteren).
De heer SCHüLLER eindigt;
Onnoodig wordt geld verspild door aanbe
steding ten bate der aannemers. Met feiten
heeft hij dit z.i. aangetoond.
Hier doet de S. D. A. P. een voorstel, dat'
geen geld kost, integendeel duizenden be
spaart.
DE HEER BERGERS VOLGT.
De heer Schfiller.
De heer SPEND EL interrumpeert tel
kens, waarop de neer SCHüLLER zegt, dat
do heeren geen kans krijgen he>m in de
war te brengen ,al zullen zij misschien wel
eens rumoerig worden.
Maar B. en W. willen dat z.i. niet, van
daar dat het niet gebeurt. Wat beteekent
dan ieder geval afzonderlijk bezien", zoo
als B. en W zeggen
Spr. verdedigt dan nader uitvoering van
werken in eigen beheer. Alleen het alge
meen belang mag in deze vraag beslissen,
niet groepsbelangen. Oppervlakkig gezien, is
juist, dat concurrentie bij eigen-beheer-uit-
voeren ontbreekt, doch spr. wijst op de z.g.
„potjes" en knoeierij met materialen als
gevolg van aanbesteding, daartegenover,
waarvan hij voorbeelden geeft. Tevens ci
teert spr. eenige brochures in deze materie,
afkomstig van werkgevers.
Door schijninschrijvingen hebben de par
ticuliere bouwers hun eigen zaak boven
dien helpen bederven.
Spr. wijst o< k naai elders. B.v. Den
Haag, waar schilderwerk iü eigen beheer
is uitgevoerd, hetgeen groote financieele
baten opleverde ruim f 3000 op een bedrag
van f. 7000. (Tal van interrupties. vragende
naar de kwaliteit, van de heeren Bergers,
Wilbrink en Spendel)..
Ook het sturadoorswerk was goedkooper
fcij uitvoering in eigen beheer.
Spr komt den tot de z.g. „opzetjes",
waardoor de prijzen soms met 1020 pCt.
stijgen, eenige voorbeelden noemend ais
het schandaal te Gouda.
Verder citeert hij een rapport uit Nijme
gen, door partijverwanten van rechts uitge
bracht, verdedigend het stelsel van eigen
beheer, evenals het voorstel van B. cn W.
te Hilversum, betreffende stadhuisbouw in
eigen beheer.
De practijk bewijst, z.i. dus wel dat eigen
beheer beter en veelal goedkooper werkt
cian aanbesteding. Ten overvloede geeft hij
nog citaten uit een brochure van B. en W.
te Hilversum over huizenbouw, die ruim 3
ton goedkooper kwam dan aanbesteding,
voorbeelden uit Den Raag, Hengelo etc.
En van minder kwaliteit is geen sprake,
integendeel zelfs
Een gevai van Leiden wil hij nog aanvoe
ren. Óp de werven lagen groote stapels
hout, die l»5 soort moesten zijn, doch niet
meer dan 3e waren.
De WETHOUDER: De aannemer had
voor 2e soort ingeschreven
De heer SCHüLLER: Volgens den direc
teur niet en zoo is het ook. Voor le klas
soort werd eenvoudig afval gegeven. Zoo
gaat het bi- aanbesteding. Verder geeft hij
nog een voorbeeld over slechte vernis, waar
over hii met de heeren Bergers en Spendel
in fel debat komt.
Wordt over het eigen-beheer der Licht
fabrieken en Slachthuis soms geklaagd 1
Wel over een onderdeel als de gaspriis.
De heer WILMER is dal een onderdeel?
Ik dacht dit een hoofdzaak
De heer SCHüLl ER bii den geheelen
dienst toch een onderdeel, zij hei ten be
langrijke Van klachten is geen sprake
Spr wijst dan ook nog even hoe de werk-
looze schilders eeen werk kregpn bii de
vervroegde uitvoering van wtrken doch de
kleine patroons en op de uitvoering van
enkele bestekken hier waarhii de controle
nooit voldoende kan zijn Een vakkundig
opzichter in het vhildersvak b.v. is er niet
aan gemeentewerken.
De heer Bergers.
De heer Bergers begrijpt het ijveren van
den heer v. Eek voor tuinland niet, waar
voor werkverschaffing daarin niets zit. Lei
den's omgeving heeft bovendien juist gebrek
aan weiland. Verder verdedigt hij de slagers
tegenover den heer v. Eek, speciaal wat dc
bevroren vleesch-prijzen betreft.
Kleine patroons hebben het soms slechter
dan arbeiders, dit vergeet men bij de kwestie
van het schilderwerk.
Een auto-centrale lijkt hem onmogelijk.
Ieder bedrijf heeft toch zijn eigen wenschon
en benoodigdhe-den.
NAMENS DEN VRIJHEIDSBOND.
De heer BOSMAN voelde eenige trots bij
den heer Wilmer, dat de gemeente finan
cieel er gunstiger voorslaat onder bewind
van rechts, doch spr. betwijfelt of er plaats
is voor deze veer. Hij gelooft eerder, dat de
toevallige tijdsomstandigheden daartoe leid
den. Hoewel hij altijd voor een zuinig be
heer is, vind't hij een overschot toch niet
alles zeggen.
De heer Bosman.
Zie b.v. hoe onze gemeente wat zielental
betreft, eerder neiging heeft achteruit te
gaan dan vooruit; kan dit ook niet liggen
aan het bestuur? De ligging is juist bevoor
recht met havens, water, sporen en in een
bloeiende streek. Leiden had eens 'n groote
industrie, doch door zware lasten daarop
te leggen, is deze weggekwijnd. Leiden is
sindsdien altijd aan den sukkel gebleven
Men is daarin gaan berusten en dat acht
hij gevaarlijk.
Wat hier ontbreekt, is een gezonde onder
nemingsgeest. Niet bedoelt hij natuurlijk
alles te wagen, doch voor normale risico's
mag het bestuur niet terugschrikken. Men
dobbert hier maar voort. De arbeidersbe
volking ondervindt natuurlijk daarvan de
eerste terugslag. De Leidsche arbeider staat
dan ook en dat is logisch in energie
bij anderen ten achter.
Het geboorte-overschot is hier niet kleiner
dan elders Er vertrekken echter te veel
menschen. een bewijs, dat Leiden niet aan
trekt. Wegtrekken juist de meest energie-
ken. Een bof is onze Hoogeschool, waarop
Leiden als het ware drijft. Doch welvaart
kan een Hoogeschool, hoezeer te waardee-
ren. niet verschaffen.
Een wonder zou spr. het vinden als Lei
den bloeide, gelet op de wijze, waarop hier
industrie-terreinen beschikbaar worden ge
steld en de weinige steun, daarbij verleend.
Zie. wat andere plaatsen doen voor de in
dustrie'
Zonder vele verbeteringen kan Leiden >r
ni^t komen
Een liehtpunl in deze is de commissie
Manders. al i9 dil slechts een begin Hij be
treurt, dat de S. D. A P. echter in die com
missie ontbreeklf^le meer, waar de commis
sie er met hun hulp kwam. De S. D. A. P.
weigert n.i. samenwerking. Hij begrijpt niet
goed. waarom Er zitlen geen arbeiders in,
wordt gezegd doch in de commissie behoo-
ren toch alleen menschen met kijk op de
zaak. Hij hoopt op herziening der houding
der S D A. P. in dezen, op wier aanwezig
heid hij prijs stelt Meer bewondering heeft
spr dan voor rechts, die aanvankelijk tegen
de commissie was. doch nu naar beste wijze
meewerkt nu de commissie er is.
De werkverruiming alleen geeft z i niet.
bij brood aliecn kan de mensch niet leven
Het particuliere initiatief kwam te hulp: 1?
Leidsche I-Iout Door de werkverschaffing is
de uitvoering niet bepaald economisch ge
weest voor de kas der stichting zooals hij
nader uiteenzet. De gemeente heeft geprofi
teerd van den Hout. daar de bijdrage (1 4
loom geringer is dan steun. De gemeente
mag z. i. echter niet verdienen aan den Hout
en hij gelooft dat een verzoek om restitutie
door het bestuur zal worden ingediend.
Spr. komt dan tot zijn voorstel inzake
sporlterreinen, waaraan z.i. behoefte is in
onze stad. Leiden is wat doodsch, sportterrei
nen zullen wat leven brengen en hij doet
een beroep op medewerking zelfs bij hen,
die van huis uit niet zoozeer voor sport zijn
geporteerd In groote steden kunnen de sport
terreinen wel uit. in kleine niet. doch Alk
maar durft het aan goed voor den dag te
komen. o.a. tribunes voor f. 60.000. Hij ci
teert. hoe B en W. daarmee daar voor den
raad komen. Laat men hier het voorbeeld
voken. Het gaat niet om bedragen, waarvoor
Leiden behoeft terug Ie schrikken, 't Kan ook
als werkverschaffing, waarvoor spr voelj.
zoolang werkverruiming niet mogelijk s Hij
huldigt B en W. voor hnn omvormingscur
sussen en werkverschaffing.
DES HEEREN WILBRINK'S MEENING.
Dc heer WILBRINK zal natuurlijk anders
praten dan de oppositie, strevende als die is
naar een andere maatsrhappij. al sluit dit i
nog niet in een volledig goedkeuren van i
alles, wat B. en W. doen
Beginnen wil spr. met werkverruiming
die door B en W tenzeerste is bevorderd,
zoodat de werkloosheid dit jaar in verhou
ding met vorige jaren zeer veel minder is
geweest. (De heer v. Stralen ontkent dit)
De omstandigheden zijn het college gunstig
geweest, dat is waar. maar in het begin van
het jaar moesten toch vele moeilijkheden
worden overwonnen. Hij juicht dit feit toe
daar het de geheele gemeenschap ten goede
komt.
Op velerlei terrein is er een achlerstand,
zie b.v. het wegenvraagstuk. dat dringend
om oplossing roept, het groote veemarkt
object, waarin helaas weinig schot zit. al is
wel te zeggen, dat voorloopig de veemarkt
niet rendabel zal zijn; dus is er ook gelegen
heid voor werkverruiming.
Ernstig geeft hij in overweging een ge
deelte der gelden verdiend door het wettelijk
uitstel voor de veemarkt, een f. 50.000 per
jaar. te storten in een fond? en daaruit de
veemarkt naar behooren uit te rusten.
Voor industrie-terrein kan z.i. ook een
deel van de verbeterde toestanden worden
benut, al zit daarin eenig risico.
Hij oordeelt het beter de belastingverla
ging niet direct te ver door te zetten, opdat
B en W. wat ruimer in het geld zitten, gt
zien wat er nog gebeuren moet.
Zoo het rijk niet vlugger opschiet, zou
hij aanraden de bouwvereenigingen van ge
meentewege alleen van geld te voorzien,
om niet weer in ongewenschten achterstand
te komen, ten aanzien van den volkswoning
bouw. Hij deelt echter het standpunt van B.
en W betreffende de winst der geconver
teerde 6 pCt. leeningen n l. dat deze aan
de duurste blokken ten goede zal komen
niet. De lasten der hooge leeningen noemt
hij crisis-lasten, die de gemeente in Ifcai
geheel moet dragen.
Met genoegen zag spr. dat B en W tegen
pornografie willen doen wat mogelijk is.
Bij stremming van het verkeer moet z.i.
met het verkeer meer worden gerekend.
Door gelijktijdige opbreking der Singel is
het verkeer van de Haven b.v. zeer in het
gedrang gekomen.
Hij hoopt dat de wijzigingen in de be
lastingen op de openb. vermakelijkheden
spoedig zullen afkomen.
De heer v. Eek zegt spr., dat hij nog al
tijd meent te leven in een Christ Maat
schappij en daarmee is alles gezegd over
dc Zondagskwestie. Bij een meerderheid
andersom zou de vrijheid der minderheid
heel wat kleiner zijn (Ontkenningen).
Tegen den heer v. Stralen komt hij op,
waar deze de kleine schilders uit wilde
schakelen Hetgeen ook niet in overeen
stemming is met het idealisme van den
heer v. Eek. waartegen hij zich daarop
keert, wat betreft medezeggenscnap c s Dat
hooge loonen welvaart beteekenen. is lo
gisch daarom behoeft men niet een liberaal
rapport uit Engeland te citeeren Maar in
den tuinbouw zijn die zeker niet. integendeel
Dit. afgezien van het rendabele van meer
tuinbouw
Wat de levensmiddelenvoorziening be
treft. hier zou men prijzen, als vastgesteld
in Amsterdam gaarne willen dan zou de
handelaar meer verdienen dan nu dank zij
de concurrentie! Hoofdzaak is echter dat
men hier goede waar kan krijgen voor
lagen prijs en dat is ruimschoots het geval.
Een Gem. Tehuis voor ouden van dagen
acht hij overbodig. Er zijn inrichtingen vol
doende en naar zoo'n inrichting gaat nie
mand vrijwillig al is het feitelijk noodig.
Voor een toeslag op de werkeloosheids-
verzekering voelt hij niets. Warme hulde
brengt hij het college en vooral wethouder
Goslinga voor heigeen in barre wintertijden
is gedaan, doch het college mag z.i. niet
een kas aanvullen, verbeter dan de regeling
zelt
Als aannemers minderwaardig materiaal
leveren aan de gemeente aan wie de
schuld? Zijn er dan geen opzichters? Die
zou den toch ook bij eigen-beheer-uitvoering
moeten controleeren en zelfs veel meer,
zoodat er dan z.i. voor knoeierij veel meer
kans bestond. Is straalmaken in eigen be
heer ook zoo voordeelig? Hel legenoverge-
heer Schiiller.)
ho«r SchüI,or.
Zie ook de gemeentelijke Ijsfabriek.
DE HEER SPENDEL SLUIT.
De heer SPENDEL betuigt allereerst zijn
tevredenheid over het beleid van B. en
W. in het afgeloopen jaar, een moeilijk
jaar.
De heer v. Eek heeft nu tien jaar het
zelfde gezegddat de volkskracht zit in
brood, een mooi pak, vacantietocslag en
medezeggenschap, zuiver materialisme.
Doch daarnevens staan hoogere dingen
religie en ook de zedelijkheid Ernstige zorg
over de verwildering der zeden is alleszins
gerechtvaardigd. Dat wordt erkend ook
buiten rechts om, spr. citeert mevr. v. Ital
liev. Embden etc. (Tal van interrupties
van soc.-dcm. als ga naar het zuiden etc.,
de voorzitter hamert). De zedelijkheid
een zeer voorname factor tot verhooging
der volkskracht en daarom wijst spr. op
den slechten invloed van de dancings, de
pornografie, waartegen hij krachtiger op
treden wenscht, al doet de overheid reeds
veel. Veel schade wordt aan de jeugd toe
gebracht door de uitstalling van slechte
blaadjes etc.
VOOR DONDERDAG 23 JANUARI,
Huizen, 1875 Meter 10.0010.15
genwijding 12.012.00. Concert doe/
AVRO-Kwartet. - 2.00- 3.00: Grainol.,
muziek. 3.00—3.30: Halfuur voor de X.
Vereen, vao Huisvrouwen. Spreker: F. 1
Drijver Jr. Onderwerp: Wat de vrou*
assurantiën dient te weten. 3.30
Gramofoonmuziek. 4.005.00: Ziet.
uurtje. 5.306.45: Concert door j,
Omroeporkest 6 45 7.15. Landbouw^
uurtje. Spreker: Dr. T. van Reelsbers
over: Eenige balangrijke ziekten bij
pen. 7.15—7.45: Cursus Fransch, Ge?
derdeD en conversatie. 7.45—8.00: G
mofoonmuziek 8.018.15: Gramnf
muziek. 8.15: Aansl van het Concern
bouw te Amsterdam. Het Concertgeb*
Orkest o.l.v Bruno Walter. Na a fier
Persber. DaarnaDansmuziek uit Cabi-
,,La Gaité" te A'dam. 12.00: Sluitii;
Hilversum Tot 6 uur- 298 M Na 6 iv
107" M. Uitsl NCRV-Uitz. 8.159x
Concert. 10.0010.30: Zang door üaa=
kooTtje. 10.3011.00: Ziekendienst.
11.00—11.30 Lezen van Chr. Leotuar.
11.30—11.45 Gramofoonmuziek. li.#
12.30: Voor de Landbouwers. is.:m
2.00: Concert Alt mezzo viool, fluit, a
gel en piano 2.002.35: Uitzending
scholen. 2.453 45: Cutsus Fraaie Haci
werken. - 4.00—5.00: Ziekenuurtje. - jf
5.45: Lezing: „Over zielkundige invla
den op het proces van de ziekte". VII
5.456.30- Orgelconcert. 6.30—7.00: b
zing over- „Flierefluiters tusscheDknn?
v an A. M de Jong. 7.007 30: Lerj
over „Methodische toepassing der mör«
bij de behandeling van ongewone pen
nen", van Dr W. v. d. Wall. 7.30-8.1
Cursus Maleisch 8.00. Sprekers en ca
eert. Orkest Na afloopPersberichten
Daventry, 1554,4 M. 10.35. Mor-5
wijding. 11.05 Lezing. 11 20 Gram
foonmuziek 12.20* Concert. M. Fisb»
alt, E. Nichol. tenor, L. Weston, viool, l
Lees, harp - 1.20— 2.20- Concert op eb
ma-orgel do-T R. Foort. 2.50: Uitz. to
scholen. 3.10: Causerie. 3.20: Vesp
u. d. Westminster Abbey. 4.05: Cone*.
M. Stevens sopraan, D. Openshaw, bi'
ton, het London Ensemble Kwintet. - 5'
Kinderuurtje. 6.20: Voorlezing. —6.5
Nieuwsber. 6.55 Marktber. 7.1!
Piano-récital door J. Ching. 7.20-7!
Lezing: 7.45: Lezing. 8.20: Concert
Psckai, viool. Symphonie-orkest. 9!
Nieuwsber. 9.45: Lezing 9.55: Vj
deville. 11.1012.20: Dansmuziek.
Parijs, „Radio-Paris". 1725 M. 12
2.20: (Gramofoonmuziek. 4.05: Dsi
muziek. 6.55Gramofoonmuziek. 7.1
Gramofoonmuziek. 8.90: Orkestcono
en soli.
Langenberg, 473 M. 6.207 20 G
mofoonmuziek. 9.3510.35 Gramofo
muziek. 11.30: Phonola-ooncert. 15
1.50: Orkestconcert. 4.50—5.50: C
eert. Orkest, sopraan en cembalo.
Concert door Militair Muziekkorps. 8
„Besuch bei Landois" Hoorspel vaD Pi
heinz Wantzen Daarna tot 10.20: Danw
ziek. 10.2011-20: Dansmuziek op g
mofoonplaten.
Kalundborg, 1153 M. 11.20—120
kestconcert 2.504.50: Concert. Ork
en Operazangeres. 5.105.40: Declai
tie. 7.358.20: Balalaika-concert. -5
—9.50: „En Forbryder". Tooneelspel ii
bedrijven van Sven Lange. 9.50—10
Solisten-concert. 10.3012.20: Dan*:
ziek.
Brussel, 508, 5 M. 5.20: Dansmui
6.50: Gramofoonmuziek. 8.20: B
uitz. van het concert in het Concertgebo
te Amsterdam.
Zeesen, 1635 M. 6.158.45: Lezin
8.509.15: Concert. Klein Koor en de
matie. 9.5010.05: Berichten. 11-3
12.15: Gramofoonmuziek. 12.15—12
1 Berichten. 1.201.50: Gramofoonmiu
1.50—3.50: Lezingen."3.504.50; C
eert uit Berlijn 4.507.05: Lezingen.
7.20: Voorlezing. 8.05: Orkestconcert
9.50: Dansles. Daarna tot 11.50: Dans
ziek.
RECLAME.
De heer Wilbrink.
De heer Spendel.
Een gasvoorstel van den heer v. Eek
had spr. niet verwacht ditmaal, dezen ge
hoord in de commissie. De R.-K. fractie
zal dan ook niet meegaan. De kleine ver
laging van vorig jaar kost de gemeente
I al heel wat. Op uitbreiding van debiet
door verlaging kan niet worden gerekend.
Spr. geeft cijfers daaromtrent, om dit te
staven.
Sjr. komt daarop tot zijn voorstel oveT
de werkinrichting Het voorstel-v. Rtrjilen
gaat ongeveer parallel, doch met de ver
dediging daarvan kan hij toch niet aeeoord
gaan. Zijn bedoeling is, dat B. en W een
speciale studie maken van de reorganisatie
mogelijkheid. Blnkt deze niet mogelijk,
dan is hij voct opheffing.
Bij zijn bewaarschool-voorstel beroept hij
zich op art. 11 der verordening voor subsi-
dieering van het Bijz. Onderwös. Hii zou
gaarne zien een organisatie als bü de nlaat-
selijke schoolcommissie, dus met medezeg
genschap der ouders etc. Nu ic do commis
sie zeer eenzüdir samens-esteld.
Tenslotte verdedigt hü een verdere be
lastingverlaging. Het huidige creslaoht hooft
z.i. recht om mee te r>rof:tceren van de
gunstiger positie. Bovendien is het voor
Leiden z.i hard noodig. dat do hoisting
de stad aantrekkol v'ker weet te mal-op in
plaats van .nog langer een sehrit-boeld te
zijn. Daarom is hii tegen de h«ln«Ung-voor-
stellen-v. F.ok.
Pogingen tot werkverruiming etc. zal hii
gaarne «steunen zoo zo roohtvnpr/iïtr rvn
en in het algemeen belang. Niet alles voor
één groep ^pr protesteert in dit verband
tegen de uitlatingen over don rp'fld«r>cfpr.d.
die hior hard workt °n er ororoot mie zijn.
Hierna schorsing tot hedenmiddag.
Zeg mij, welke tabak gij
rookt, eri ik zal U zeggen,
wie gy zijt. Rookt gij
dan zijt gij een rooker
van smaak, dan zijt gij
een kenner, die slechts
het beste verlangt
