Inaugureele Rede van Prof. Dr. J. H. Boeke
70ste Jaargang
WOENSDAG 15 JANUARI 1930
No. 21421
Officieele Kennisgevingen.
STADSNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van lieden.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
30 Cts per regel voor advertentiën uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertentiën 35 Cts per regel Kleine Advertentiën uitsluitend
bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 Cts. bij een
maximum aantal woorden van 30.
Incasso volgens postrecht Voor eventueele opzending van brieven
10 Cts porto te betalen Bewijsnummer 5 Cts.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden 2.35, per week
Builen Leiden, waar agenten gevestigd zijn, per week
Franco per post f. 2.35 portokosten.
ƒ01»
..018
Dit nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
BENOEMING RAADSCCMMISSIËN.
De Burgemeester van Leiden brengt ter
algemeene kennis, dat door den Gemeente
raad, in zijne vergadering van 13 Januari
j.l., uit zijn midden zijn benoemd de vol
gende leden, als:
Voor de Commissie voor de Huishoudelijke
Verordeningen:
de heer Mr D. A. van Eek, Voorzitter.
Mr. A. J. Romijn, lid.
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
REDE OVER DUALISTISCHE ECONOMIE.
Hedenmiddag heeft prof. dr. J. H. Boeke.
benoemd hoogleeraar in de tropisch-kolo-
niale staathuishoudkunde aan onze Univer
siteit onder groote belangstelling in het
groot-auditorium zijn ambt aanvaard met
het uitspreken van een rede over „Dualisti
sche economie".
Leiden. 14 Januari 1930.
1584
HUDEHWET.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter algemeene kennis, dat door hen
de beslissing op het verzoek van de N.V.
Maatschappij tot Detailverkoop van Petro
leum „De Automaat", om vergunning tot het
oprichten van een ondergrondsche bewaar
plaats voor benzine met bovengrondsehe af-
lapinrichting in en op de Papenslraat vóór
het perceel Papenstraat No. 7b. Sectie G.
No. 1828 en een ondergrondsche bewaar
plaats voor petroleum in de Papenstraat
vóór met bovengrondsehe aftapinrichting
in genoemd perceel, is verdaagd. 1535
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN.
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 15 Januari 1930.
JAN G. STRIENING.
Bijna een halve eonw Mnziekschoolleeraar.
Men schrijft ons:
A s. Zondag 19 Januari 1930 bereikt onze
stadgenoot de heer Striening den leeftijd
van 70 jaar.
Laat, gelukkig niet tè laat, heeft een
schrandere leerlinge van hem dit geheim
ontdekt, waarvoor wij haar onze oprechte
hulde betuigen 1 Een 70ste verjaardag is.
wel is waar tegenwoordig, waar de leeflijds-
grens sterk is vooruitgeschoven, in hel alge
meen niet meer zulk een zeldzame gebeur
tenis, maar in dit geval toch wèl! De heoi
Striening is toch gedurende 48 lange jaren,
haast een halve eeuw dus. als leeraar aan
de muziekschool werkzaam geweest. Tot
onzen grooten spijt werd ons niet de moge
lijkheid geboden, de honderden leerlingen
en oud-leerlingen, die wijd en zijd verspreid
zijn. in enkele dagen te bereiken Wij ver
trouwen echter, dat de Leidsche Burgerij
van harte met ons zal instemmen, wanneer
wij de hoop en verwachting uitsprekep, dat
niet slechts de ouder9, leerlingen en\ oud-
leerlingen, clubs en vereenigingen. wier
orchesljes hij gedirigeerd heeft, aan de wei-
verdiende hulde van den jubilaris zullen
deel nemen, echter ook en vooral de Di
rectie der Leidsche Muziekschool zelf en ons
Gemeentebestuur, beseffende, dat de 70-
jarige niet slechts een groote scnare Leid
sche kinderen van alle standen zoo vele
jaren heeft onderwezen, maar zich zeer ver
dienstelijk heeft gemaakt door zijn uitvoe
ringen op de Volk9bijeenkomsten van welke
breede kringen onzer medeburgers hebben
genoten.
Wij hopen en vertrouwen dan ook. dat
zich allen gedrongen zullen gevoelen, er
toe mede te werken, dat onze jubilaris,
die nu de muziekschool weldra zal moeten
verlaten, een zorgenvrije ouderdom zij be
schoren 1
Sympathiebetuigingen neemt eerstonder-
geteekende in ontvangst.
S A. C VAN NES—VAN DER POL,
Vreewijkstraat 8. Tel 2152.
Dr A A M STARCK—LOEBER.
Dr M. NIEUWENHUISBsse
Uexkull Güldenband.
Prof. dr. J. H. Boeke
Na de grenzen te hebben aangegeven,
waarbinnen prof. Boeke de tropisch-kolo-
niale staathuishoudkunde denkt te doceeren,
betoogde hij. dat Westersche theoretische
economen de begrenzing hunner leeringeji
in twee richtingen hebben gesteld, n.l. een
historische en territoriale. De belijders van
een historische begrenzing van de econo
mische theorie beperken de geldigheid hun
ner beschouwingen tot de moderne, in ruil
verkeer levende maatschappij, terwijl de
belijders van een territoriale begrenzing
wijzen op de axiomatische praemisse van de
gevoeligheid van het economisch motief, die
aan hun redeneeringen ten grondslag ligt.
Laatstgenoemde theoretici sluiten welbe
wust en uitdrukkelijk de Oostersche volke
ren van de toepasselijkheid hunner econo
mische theorieën uit. Van een combinatie
van deze heide begrenzingen noemt spr.
N. G. Pierson als voorbeeld. Beide richtin
gen echter nemen een algemeene praemisse
stilzwijgend aan die van de eenheid der
maatschappij, waarin zich de economische
verschijnselen afspelen. Die eenheid ver
toont zich in den samenhang van de niveaux
van welstand en ontwikkeling van de maat
schappij-leden en in het organisch, evolu-
tionnair karakter van de economie dier
maatschappij. Waar deze eenheid ontbreekt,
waar deze samenhang niet is aan te wijzen,
verliezen Westersche economische theorieën
hun verband met de werkelijkheid en daar
mede hun waarde Men kan deze maatr
schappij dualistisch noemen en men kan op
grond daarvan ook spreken over dualistische
staathuishoudkunde.
Wanneer wij in de Oostersche maat
schappij hel ontbreken van genoemde een
heid constateeren, worden wij herinnerd aan
de vaak gemaakte vergelijking tusschen de
inlandsche dorpssamenleving en de mid-
deteeuwsche maatschappij in West-Europa.
Zeker er zijn verschillen. De voorboden van
de opheffing van het feodale dualisme in
de Westersche samenlevingen ontwikke
ling van de sleden, opkomst van de burgerij
ontbreken nog in hel middeleeuwsche
Indië. Maar er moet dan toch een sterkere
kracht zijn geweest, die in de Westersche
landen samensmeltend heeft gewerkt en in
de Oostersche landen heeft ontbroken. Deze
kracht is het kapitalisme, dat in Europa
unificeerend op de maatschappij inwerkt
De Oostersche maatschappijen ondervinden
echter niet een gelijksooriigen invloed, het
geen spr. nader aantoont, om daarna te wij
zen op het ontstaan van randvestigingen.
die zich als een krans om Zuid- en Oost-
Azië heenvlechten. het ..koloniale" element
in de Oosterche economie brengen en een
nieuw dualisme van cconomischen huize
imporleeren. Deze import kan verschillende
graden van intimiteit bereiken, naar gelang
de eigen Oostersche bevolking het Wester
sche kapitaal in zijn eigen aspiraties en
eischen van bekwaamheid, karakter en or
ganisatorisch talent tegemoet kwam. Dit
vooral acht spr. van belang. Immers de bo
venste laag der bevolking wordt door h^t
Weslersche element aangetrokken. Zij ver
stedelijkt en raakt los van de samenleving.
Zij zal het meest geneigd zijn om nationaal
te voelen, met een gevoel van vijandschap
cn concurrentie tegen de Weslersche ele
menten, met wie zij op één plan staat of
wil komen, niet uit een gevoel van eenheid
met de massa, die haar vreemd is (gewor
den), zooals de massa vreemd is aan de
Westersche kolonisten. In dit opzicht laten
zich allerlei gradaties onderscheiden. Voor
de wetenschap, die de economische vraag
stukken van deze samenlevingen bestu
deert. past dan ook niet de naam „kolo
niale" in den ruimsten economischen
zin, los van eenige staatsrechtelijke bete»-
kenis staathuishoudkunde en ook de bij
voeging „tropisch" mogen wij lalen vallen.
Spr koint dan tot de eigenaardigheid deï
dualistische economie voor de economische
theorie en de economische politiek. Het
vraagpunt dus, hoe de dualistische econo
men onze koloniale en de Britsch Indi
sche zich tegenover de Westersche theo
rie stellen. Men heeft, meenen zij. uit te
gaan van een algemeene theorie, dat voor
de bijzondere verschijnselen slechts toet
sing, aanvulling en uitwerking behoeft. Er
wordt dus een verschil in nuance, in graad,
in klemtoon aanvaard: niet in wezen, in uit
gangspunt. Dit standpunt deelt 9pr. niet,
ook zonder de Westersche theorie alle
waarde te ontzeggen voor de dualistische
economie
Spr. zet dit uitvoerig uiteen, daarbij
VQoral wijzend op de sociaal-economische
verschijnselen van de dualistische maat
schappij: loon- en prijsvorming, grondrente,
marktverschijnselen, arbeidsvraagstukken
enz. enz. De bouwsteenen van de Wester
sche theoretische economie mogen bruik
baar zijn, het daaruit opgetrokken gebouw
is roor de Oostersche onbewoonbaar. Een
maal de kenmerken van den dualistischen
grondslag onderkend kan echter de Ooster
sche evengoed als de Westersche economie
in een theoretisch betoog de gevolgtrekkin
gen uit dien grondslag maken. Met nadruk
wijst spr. er daarbij op. dat de dualistische
economie niet het gevaar mag loopen zich
te verliezen in economische geografie en
ethnologie. Wil men de dualistische samen
leving vruchtdragend bestudeeren .dan moet
men de wrijvingsvlakken opzoeken, de
tegen-stellingen tusschen beide partijen be
lichten en ieders verhouding daarin objec
tief bepalen. Ts men hierin geslaagd, dan
eerst heeft men tevens den grondslag ge
legd voor een welbewuste politiek om de
geheele gecompliceerde samenstelling in
haar samenstellende deelen met gepaste
middelen ontwikkelend te beïnvloeden.
Spr. noemt vervolgens enkele kenmer
kende tegenstellingen van de dualistische
samenleving: de meerdere of mindere be-
I wegelijkheid der productiefactoren, waarbij
de onbewegelijkheid van de onderste laag, de
agrarische massa der inheemsche bevol-
I king, zich zoowel bij vergelijking naar den
lijd als naar de plaats vertoont; de scherpe
scheiding tusschen stad en land, samenval
lend met de Westersche en de Oostersche;
geldhuishouding tegenover productenhuis
houding.
Uitvoerig belicht spr. de tegenstelling-
centralisatie en localisatie. In de feodale
Oostersche maatschappij richtte het vorsten
gezag zich naar de dorpshuishouding, be-
heerschte het dorp sociaal en economisch
den toestand. Met de intrede van het kapita
listische dualisme in de Oostersche maat
schappij, dat de dorpsnijverheid vernietigt,
keeren echter ook de verdere verhoudingen
om. Het gouvernement gaat de. dorpshuis-
houding beheerschen en als gevolg daarvan
zien wij een verzwakking van het commer-
ciaal verband en een averechtsche uitwer
king van goed bedoelde overheidspolitiek.
Spr. geeft daarvan enkele voorbeelden waar
aan hij vastknoopt een beschouwing over
de politiek van Ghandi. die het dualisme,
in zijn invloed op het dorp wil opheffen,
door alle inwerking van het gouvernement
en van de met dat gouvernement verbonden
gecentraliseerde belangen, af te snijden en
de algeheelê zelfgenoegzaamheid van het
dorp daarvoor in de plaats te stellen. Voor
het Westersch verstand is dit program on
begrijpelijk.
Een vierde Tegenstelling, di? de dualis
tische maatscïiapp;j kenmeTkt. laat zich
uitdrukken in de termen mechanisch en
organisch. Het Westersche leven wordt in
zijn tempo en beginselen beheerscht door de
machine, het Oostersche leven door natuur
krachten, door de zon voornamelijk en door
het water- En te scherper wordt deze tegen
stelling, naarmate de massa van de bevol
king eenzijdiger op den landbouw als uit
sluitend bestaansmiddel wordt teruggewor
pen. Spr. treedt daarbij in een beschouwing
over de periodieke werkloosheid, waarbij hij
lot de conclusie komt, dat het werkloos
heidsvraagstuk in het Oosten moeilijker is
te' bestrijden dan in het Westen De overbe
volking speelt daarbij een rol en industria
lisatie is de Westersche oplossing voor dit
vraagstuk aanbevolen. Huisnijverheid zou
hier in 'n primaire behoefte voorzien en in dat
opzicht acht spr. de apostolische propa
ganda van G-handi voor het spinnewiel van
belang Als laatste tegenstelling die de dua-
hstischp samenleving kenmerkt noemt spr.
nog het naast elkaar bestaan van produ
centen en een consumenteneconomie,
welke tegenstelling spr. uitvoerig belicht.
Uit de hierboven genoemde tegenstellin
gen. die zeker nog met eenige te vermeer
deren zouden zijn, meent spr te hebben
aangetoond dat bij het doceeren van de
dualistische 9taathuiskunde angstvallige be
perking tot wat al9 leerstelling als het ter
rein der staathuishoudkunde wordt aange
merkt. niet altijd mogelijk zal zijn. En dat
naar sprekers overtuiging, gegrond op
eigen ervaring, aan de dualistische economie
een eigen plaats toekomt, waarvan zij zelf de
grenzen naar eigen behoeften zal hebben te
bepalen.
Spr. besloot zijn rede met de gebruike
lijke toespraken tot curatoren, hoogleeraren
en studenten.
DE N.Z.H.T.M. EN DE N.V. NED.
BROCKWAY-BUS-Mii.
AMBTSAANVAARDING
PROF. Dr. G. HOLST.
Dr G Holst uit Eindhoven, vanwege het
Leidsch Universiteitsfonds benoemd lot bij
zonder hoogleeraar in de natuurkunde aan
de Leidsche Universiteit, zal zijn lessen
aanvangen met het uitspreken eener inaugu.
reele rede op Woensdag 5 Februari des
namiddags te 2 uur in het groot-auditorium
van het Academi-gebouw.
ELECTFAFICAT7E VAN DE LIJN
LEIEEN—HAARLEM.
Waarschijnlijk binnen 3 jaar tc verwachten.
Naar wij vernemen zijn ongegrond ver
klaard de beroepen van de gemeente Lisse,
de N.Z.H T.M en de N.V. Ned Brockway-
hus-Maatschappij tegen de beschikkingen
van Ged. Staten van Noord-Holland en van
Zuid-Holland, waarbij aan de Haarlemscho
Brockvvay bus Mij. te Heemslede voor den
tijd van drie jaren vergunning is verleeno
voor het in werking houden van een auto-
busdienst tusschen Haarlem en Leiden
Zooals men weet, had de NZ.HT.M be
roep aangeteekend tegen de concessie, daar
zij deze te lang achtte, de N.V. Ned. Brock-
way-bus Mij deed zulks op grond van den
volgens haar te korten duur
Pro forma komt het dus hierop neer. dat
de concessie nog drie jaar van kracht blijf*
nadat de beslissing van de Kroon die nu
spoedig is te verwachten gevallen is Naar
ons door de Hoofddirectie van de N Z H T M
werd medegedeeld, zal door haar binnen
deze drie jaar met de eletrificalie van de
lijn begonnen worden.
AMBACHTSSCHOOL.
In deze maand is men weder in de gele
genheid zijn zoon of pupil te doen inschrij
ven voor de Ambachtsschool. Zooals bekend
wordt onderwijs gegeven in de vakken: tim
nieren, smeden bankwerken, electrolech-
niek-inslrumentmaken, meubelmaken en
schilderen De cursus duurt drie jaar en er
wordt dagelijks gewerkt van 812 uur en
van l1/;5 uur. Alleen de Zaterdagmiddag
is vrij.
Voor de praktische leervakken ontvangen
alle ieerlingen de gereedschappen van de
school. Het lesgeld wordt bepaald naar de
draagkracht der ouders en is van f.3 tot
f 60 per jaar Voor geheel onvermogendon
geschiedt de plaatsing kosteloos Uit gege
vens. welke van oud-leerlingen van de
school binnenkwamen, blijkt, dat zij. die in
hun jeugd een systematische vakopleiding
op een Ambachtsschool genoten en hierbij
de zoo noodige Ibeorelische kennis verwier
ven. hel in hun vak verder brengen en
betere nosities innemen dan zij. die dit
onderwijs moesten missen Wij kunnen dan
ook niet anders dan een ieder, die belang
kan hebben bij het onderwijs aan deze
school, aanraden zich in verbinding te stel
len met den directeur der school, die steeds
gaarne bereid is alle gewenschte inlichtin
gen te geven.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Nieuwe inschrijving- N. C. van der Zalm
en Zonen (Beperkende Bepalingen). Boeren-
burgerweg 16. Noordwijkerhout. Bloembol-
lenbedrijf. Vennoolen: W A van der Zalm.
Noordwijkerhout, C. A. van der Zalm. idem;
Th. A. van der Zalm, idem.
Wijziging: A. van den Ouweelen, Hooi
gracht 4 .Koppenhinksteeg 9, Leiden. Koper
slagerij annex magazijn van huishoudelijke
artikelen Tevens wordt als handelsnaam
gevoerd: „Het Haardenadres".
6e R. V. A.
Kapitein P C. Taconis. adjuaant van het
6e regiment veldartillerie wordt binnenkort
eervol uit die funciie ontfipven en belast
rnet het bevel over een schoolbalterij van
het corps
Eerste-luitenant P G C A van der
Speck Obreen van het 6e regiment veld
artillerie. is gedetacheerd bij het 4e reg van
het wappn te Ede tot het volgen van een
rijcur9U9.
BINNENLAND.
Inaugureele rede van den Leidschen hoog
leeraar prof. dr- J. H. Boeke. (Stadsnieuws,
le Blad).
Waarschijnlijk is electriücatie van de
tramlijn LeidenHaarlem binnen drie jaar
te verwachten. (Stadsnieuws, le Blad).
Verschenen is de memorie van antwoord
j aan de Eerste Kamer betreffende de afschaf
fing verdedirirrsbelasting en opcenten sui
keraccijns. (Binnenland, le Blad).
Voortgezette behandeling van de zaak-
Liebeimann. (Rechtzaken, 3e Blad).
BUITENLAND.
Rondom de Haagsche conferentie. (Bui
tenland en Tel., lu Blad).
Verdere beslniten van den Volkenbonds
raad. (Buitenl-, le Blad).
Lord Grey neemt scherp positie tegen
Lloyd George. (Buitenl. le Blad).
ZANGAVOND
CHR. ZANGVEREENIGINGEN.
De Ring Leiden en Omstreken van Chr.
Zangvereemgmgen gaf gisteren een en
thousiaste zangersavond in besloten kring:
d.w.z. deze uitvoering was slechts toegan
kelijk voor de leden van bij de Ring aan-
j gesloten Zangvereenigingen MeD zong dus
voor elkaar en heeft heel wat van elkaar
kunnen leeren.
Van vele kanten waren de zanglustigen
opgekomen: uit de Rijn- en Bollenstreek,
terwijl ook „Halleluja" uit onze stad zich
deed hooren. Er was een programma van
groote veelzijdigheid, met wijs beleid had
den de directeuren een keuze gedaan en de
volgorde der optredende koren getuigde
van een juist inzicht der organisatoren.
Lisse was 't eerst aan de beurt: „Looft
den Heer" onder leiding van den heer v.
d. Keur, trof onmiddellijk door de glashel
dere klank der sopranen en de verzorgde
uitspraak. Het steramenmateriaal is vèr-
dragend en men voelt onmiddellijk, dat do
directeur een juiste studie van de stem-
techniek gemaakt heeft, terwijl van zijn
onopvallende wijze van dirigeeren toch pen
sterke suggestie uitgaat. Dit is een mau,
die gaarne de puntjes op de i zet. Ook
„Hosanna' uit Boskoop, kleiner in aantal,
ontwikkelt een sehoone klank, zonder eenig
forceeren. Bijzonder genuanceerd klonken
de diverse crescendi en decrescendi en
menigmaal beluisterden wij een zeer fijn
en zuiver zwevend pianissimo.
„Excelsior" uit Warmond bezit minder
stralend materiaal doch zingt met een prij
zenswaardig vuur er zit gang in, terwijl
ook muzikaal veel te waardeeren viel. Zoo
kwam de klokkenimitatie in Pijlman's
„Klokkenlied" voortreffelijk tot haar
recht.
Ondanks de zeer goede bedoelingen van
den heer Van Wouw, die zich veel moeite
getroost zijn koortje „Halleluja" uit Oegst-
geest zoo goed mogelijk voor den dag te
komen (het zong zelfs een extra nummer),
konden wij ook ditmaal de resultaten niet
bijzonder waardeeren. Met de zuiverheid
had men welhaast voortdurend te kampen,
het was te slap, de uitspraak bleek ook
matie Wn hopen pen volgend keer betert
De heer Smittenaar uit Sasscnheim deed
goed werk met zijn koortje ..De Lofstem".
o.a. in de mooie compositie „Niet een
zaam" van Wegerif Als steeds was ook nu
weer de energieke leiding van mej. Till.v
Leening opmerkelijk - de Kersteantate door
„Halleluja" uit Leiden, werd met distinc
tie en zeer rhythmiseh gezongen: de leden
zijn bii deze vrouwelijke dirigent in uitste
kende handen.
Het was weder een avond, waar over 't
algemeen goede konrprestaties zijn gele
verd Wii verheugden ons over de blijk
baar grondige en opgewekte Rtudie. waar
van deze resultaten getuigenis aflegden.
Een zeer volle zaal klapte na elk num
mer op uitbundige wijze dikwijls te lang
en te uitbundig Do jeued had zmh wel wat
rustiger kunnen houden. De groote uit
voering, waartussehen de pauze te lang
duurde, werd met gebed en ppn openings-
woord van voorzitter Goedhart geopend
Het tiverige Ringbestuur heeft met het
bijeenbrengen van deze serie koren weer
een bewijs van activiteit gelpverd die niet
genopg gewaardeerd kan worden Het za!
onze koorzang slechts ten goede kunnen
komen!
